Papers by Jasmina Klemenović
Zbornik Instituta za pedagoska istrazivanja, 2013
Starting from the socio-political context of changes that have affected the education systems of ... more Starting from the socio-political context of changes that have affected the education systems of Eastern European countries, the authors summarize the specific nature of the process of democratization of education in Europe at the turn of the century. The paper analyzes the purpose of democratization of education and of introduction of Civic Education and Religious Education classes in the education system of the Republic of Serbia, observing the idea that education may serve as a generator of social changes, and stating that school is an important support pillar in promoting and accepting the values of the community, as well as in personal growth and the development of every individual. The presented theoretical concepts are supported by the summary of results of empirical studies that have been focused on the analysis of the pedagogical aspects of the implementation of teaching these subjects at the secondary level of education from the perspective of teachers, pupils and parents....
Teme - Časopis za Društvene Nauke, 2009
Nastava i Vaspitanje, 2014
Two studies examined the predictive value of a range of variables associated with young children ... more Two studies examined the predictive value of a range of variables associated with young children on their later literacy. Study 1 involved children age 5 to 7 from Serbia (N = 159); Study 2 engaged children age 4 to 6 from Luxembourg (N = 174). Children in Study 1 were assessed on entry to school, aged 5, and again at age 7. Children in Study 2 were assessed once, in preschool. In Study 1, multilevel models indicated that a baseline assessment administrated in school language at the age of 5, in particular with respect to their competence in mathematics, were the most significant predictors of children’s emergent literacy at the age of 7 after controlling for age, gender, vocabulary, and phonological awareness. In Study 2, gender, vocabulary, phonological awareness, and competence in mathematics at the age of 5 were significant predictors of emergent literacy at the same age, after controlling for age, test administered in school language, and behavior. The level of parental education in Study 1 and the children’s behavior in both studies proved not to be significant. Both studies have important educational implications, suggesting that practitioners should assess language-minority children at the start of school in their mother tongue and act upon the outcomes of those assessments to avoid later literacy problems
Hrvatski Casopis Za Odgoj I Obrazovanje, Feb 18, 2014
A toy is a material basis for children's play. It shapes children's experience, stimulates imagin... more A toy is a material basis for children's play. It shapes children's experience, stimulates imagination, and directs their behavior, conveying the values of a certain historical period. In highly developed societies, younger and younger children are left to solitary play with things and gadgets that favor copying models of the global consumer society, glorifying various stereotypes and the use of force. The question is which toys are the most common ones in children's play in our environment? This paper presents an overview of different studies examining the criteria for the selection of toys, parents' exposure to media pressure, and children's wishes emerging from the influence of commercials. Readiness of parents to get engaged in mutual play with their children is also examined, and their developmental importance is emphasized.
John Amos Comenius’s pedagogical thoughts and ideas find a place in almost every historical revie... more John Amos Comenius’s pedagogical thoughts and ideas find a place in almost every historical review of the educational issues. His views have inspired many scholars for centuries, and those of the modern age. This is certainly due to the numerous contributions and comprehensiveness of his theoretical understandings and practical recommendations. He wanted to build didactics from the ground up and laid new philosophical foundations of educational work, developing the entire system of education and upbringing. His positive attitude to early childhood learning and development is particularly important and crucial to this paper. The aim of this paper is to examine Comenius’s pedagogical ideas through bringing them into line with modern understandings of the potential of early and preschool age. His commitment to universal education, then ideas pertaining to early education in School of Infancy, attaching great importance to the upbringing of young children, as well as understanding of pl...
Enriched preparations of E, EA and EAC rosettes formed by human peripheral blood mononuclear cell... more Enriched preparations of E, EA and EAC rosettes formed by human peripheral blood mononuclear cells were freeze-etched and examined electron-microscopically. In E rosettes only lymphocyte were involved, whereas in EA and EAC rosettes lymphocytes and mononuclear phagocytes participated as rosette-forming cell. In EA and EAC rosettes, cytoplasmic extensions of the rosette forming cell were seen to penetrate the sheep red blood cell, whereas E rosettes showed a broad zone of adherence without penetration. None of the three types of rosettes showed an interspace between the membranes. Unlike E rosettes, EA and EAC rosettes showed polarity in the adherence of sheep red blood cells. These observations made by freeze-etch electron microscopy indicate distinct morphological differences between rosettes formed with coated or uncoated erythrocytes.
A toy is a material basis for children’s play. It shapes children’s experience, stimulates imagin... more A toy is a material basis for children’s play. It shapes children’s experience, stimulates imagination, and directs their behavior, conveying the values of a certain historical period. In highly developed societies, younger and younger children are left to solitary play with things and gadgets that favor copying models of the global consumer society, glorifying various stereotypes and the use of force. The question is which toys are the most common ones in children’s play in our environment? This paper presents an overview of different studies examining the criteria for the selection of toys, parents ’ exposure to media pressure, and children’s wishes emerging from the influence of commercials. Readiness of parents to get engaged in mutual play with their children is also examined, and their developmental importance is emphasized. Key words: children’s play; mutual play of children and parents; stereotypes; toy selection.
Педагошка стварност
Pedagoške misli i ideje Jan Amosa Komenskog nalaze mesto u gotovo svim istorijskim osvrtima i pre... more Pedagoške misli i ideje Jan Amosa Komenskog nalaze mesto u gotovo svim istorijskim osvrtima i pregledima problematike vaspitanja i obrazovanja. Njegovi pogledi su vekovima inspirisali mnoge mislioce, a tako je i sa onima iz modernog doba. Razlog tome svakako jesu brojni doprinosi i sveubuhvatnost njegovih teorijskih shvatanja i praktičnih preporuka. Želeo je da iz temelja izgradi didaktiku i položio je nove filozofske temelje vaspitno-obrazovnog rada razvijajući čitav system obrazovanja i vaspitanja. Poseban značaj, i za ovaj rad ključan, jeste njegov stav i pozitivan odnos prema učenju i razvoju u ranom detinjstvu. Cilj ovog rada jeste sagledavanje pedagoških ideja Komenskog kroz njihovo dovođenje u vezu sa modernim shvatanjima potencijala ranog i predškolskog uzrasta. Kao posebno važno, i u okviru ovog rada izdvojeno, jeste njegovo zalaganje za univerzalno obrazovanje tj. obrazovanje za sve, zatim ideje koje se odnose na rano vaspitanje u Materinskoj školi, pridajući veliku važnos...
European Journal of Psychology of Education
Young children's socio-emotional skills are important for understanding their own and other's beh... more Young children's socio-emotional skills are important for understanding their own and other's behaviours and interactions. No study in Serbia has investigated this before. In this study we explored the links between early socio-emotional skills, behaviour, and mathematics and literacy performance of preschool children in Serbia over time. Children (N = 159) aged 5-8 were rated by the teachers on their socio-emotional skills and behaviour, and their literacy and mathematics assessed at three-time points over 14 months, twice in preschool and once at entry to school. At Time 3, when children entered school, their socio-emotional skills and behaviour were associated with gender, mathematics at Time 1 and their socio-emotional and behaviour ratings at Time 2, controlling for maternal education and literacy at Time 1. Mathematics at Time 3 was associated with mathematics at Time 2, controlling for gender, maternal education, literacy and behaviour at Time 1. No socio-emotional skills or specific behaviour were significant for mathematics. Literacy at Time 3 was associated with mathematics and social skills at Time 1, and literacy at Time 2, controlling for gender and maternal education. At all three times, girls were rated more positively than boys in socioemotional skills and behaviour, except for adjustment to school setting where there were no differences. This study offers the first insight into the links between socio-emotional skills, behaviour and mathematics and literacy performance of preschool children in Serbia which will inform the development and evaluation of interventions. Attrition of the sample limits the findings.
Zbornik Odseka za pedagogiju, Oct 16, 2019
Broj dece koja imaju socijalne i emocionalne poteškoće konstantno raste. Socio-emocionalni proble... more Broj dece koja imaju socijalne i emocionalne poteškoće konstantno raste. Socio-emocionalni problemi i problemi u ponašanju mogu predstavljati rizik za pojavu ozbiljnijih poremećaja u kasnijem životu. Pored toga, deca sa problemima u ponašanju i nedovoljno razvijenim socio-emocionalnim kompetencijama imaju tendenciju da se teže uključuju u vršnjačku interakciju, a ponekad su čak isključena iz socijalnih aktivnosti. Mnoga deca sa osnovnim socio-emocionalnim problemima i problemima u ponašanju kojima nedostaje formalna dijagnoza, kao što su npr. poremećaji autističnog spektra, ne dobijaju nužno nikakvu pomoć ili intervenciju, dok istovremeno predstavljaju izazov sa kojim ni roditelji ni vaspitači ne mogu da se nose. Deca su tako izložena riziku i zbog toga se čini neophodnim istražiti i razumeti koje su moguće intervencije za podršku socijalnom i emocionalnom razvoju dece predškolskog uzrasta. Intervencija na predškolskom uzrastu može biti usmerena na roditelje kroz različite programe podrške, edukacijem kao i na decu putem obuke, u vidu različitih oblika intervencija zasnovanih na igri; ali, istovremeno i na roditelje i na decu. Ključne reči: intervencija, dete, socio-emocionalni problemi, problemi u ponašanju. UVOD Socijalno-emocionalni razvoj smatra se jednim od najvažnijih aspekata razvoja deteta i njegove dobrobiti. Osim toga, zdrav socijalni i
Andragoske studije
Starting with the theoretical considerations regarding the perception of parental competence in t... more Starting with the theoretical considerations regarding the perception of parental competence in the context of changes typical of modern society and the challenging tasks faced by parents, this paper intends to examine particular factors of self-evaluation of pedagogical (in)competence of parents for the parenting role. The sample comprised 575 subjects, including mothers and fathers of pre-schoolers. The attained results demonstrated that mothers perceive themselves as more competent in the parenting role, regardless of the child's sex, and that parents whose children live with both parents deem themselves more competent. Furthermore, we concluded that financial status and whether the child is undergoing pre-school education are additional determinants of parents' pedagogical competence for the parenting role. The following factors were of little relevance in the study sample: the living environment of the child, parent age, number of children in the family and parental edu...
Zbornik Odseka za pedagogiju
Stvaralaštvo predstavlja najslobodniji oblik samoizražavanja. Sposobnost stvaralaštva i stvaranje... more Stvaralaštvo predstavlja najslobodniji oblik samoizražavanja. Sposobnost stvaralaštva i stvaranje nečega iz ličnih osećanja pozitivno se odražava na dečje emocionalno zdravlje. Ono je opšteljudski potencijal čije je ispoljavanje i razvijanje važno podržati. Sloboda sadržana u stvaralaštvu omogućava detetu da upozna sebe, da deluje unutar svoje ličnosti, da se suoči, da razume i da se odupre svojim različitim unutrašnjim porivima. Stvaralački čin proističe iz unutrašnjih želja i potreba deteta i predstavlja odraz njegove mašte i imaginacije. Jednim od njenih ishoda može se smatrati i pojava imaginarnog prijatelja. Predškolci vole da stvaraju razne situacije i isprobavaju različite uloge u igri, te nije neobično da stvore imaginarnog prijatelja. Imaginarni prijatelj je nevidljiv lik kojeg dete imenuje i govori o njemu i sa njim, u periodu od najmanje nekoliko meseci. On omogućava detetu da istražuje stvari, materijale, prerađuje iskustva na jedan sasvim novi način, kao i da stvara ima...
Apstrakt: Autorke polaze od činjenice da su današnja deca, koliko i odrasli, pozvana da uče ekolo... more Apstrakt: Autorke polaze od činjenice da su današnja deca, koliko i odrasli, pozvana da uče ekološki, da misle, osećaju i deluju razumevajući duboku povezanost i delikatnu uslovljenost ljudskih i prirodnih sistema. Pedagoški osmišljeno vođenje ovih procesa nude ekološko-humanistički programi usmereni na izgrađivanje saosećanja, ličnog stava, ekološkog kritičkog mišljenja i sposobnosti da se o ekološkim, socijalnim, tehnološkim i drugim problemima čovečanstva zajednički misli i na osnovu procene rizika kontrolisano deluje. Neke od ovih dimenzija već u predškolskom detinjstvu razvija i neguje program "Mi smo Zemljani". Program se više od dve decenije realizuje u različitim sredinama. Zasnovan je na eko-humanističkim filozofskim postavkama novijeg datuma i zahtevima savremenog obrazovanja sa uporištem u socio-kulturnoj teoriji i konstruktivističkim strategijama učenja. On deci omogućava da se emocionalno, socijalno, intelektualno i stvaralački angažuju kroz zajedničke projekte sa vršnjacima, vaspitačima i roditeljima izgrađujući temeljna ekološka i humanistička saznanja i uverenja već na predškolskom uzrastu. Ključne reči: učenje predškolske dece, konstruktivistički pristup učenju, ekološkohumanistički program, ekološko vaspitanje i obrazovanje.
A toy is a material basis for children’s play. It shapes children’s experience, stimulates imagin... more A toy is a material basis for children’s play. It shapes children’s experience, stimulates imagination, and directs their behavior, conveying the values of a certain historical period. In highly developed societies, younger and younger children are left to solitary play with things and gadgets that favor copying models of the global consumer society, glorifying various stereotypes and the use of force. The question is which toys are the most common ones in children’s play in our environment? This paper presents an overview of different studies examining the criteria for the selection of toys, parents’ exposure to media pressure, and children’s wishes emerging from the influence of commercials. Readiness of parents to get engaged in mutual play with their children is also examined, and their developmental importance is emphasized.
Zbornik Odseka za pedagogiju
Stvaralaštvo predstavlja najslobodniji oblik samoizražavanja. Sposobnost stvaralaštva i stvaranje... more Stvaralaštvo predstavlja najslobodniji oblik samoizražavanja. Sposobnost stvaralaštva i stvaranje nečega iz ličnih osećanja pozitivno se odražava na dečje emocionalno zdravlje. Ono je opšteljudski potencijal čije je ispoljavanje i razvijanje važno podržati. Sloboda sadržana u stvaralaštvu omogućava detetu da upozna sebe, da deluje unutar svoje ličnosti, da se suoči, da razume i da se odupre svojim različitim unutrašnjim porivima. Stvaralački čin proističe iz unutrašnjih želja i potreba deteta i predstavlja odraz njegove mašte i imaginacije. Jednim od njenih ishoda može se smatrati i pojava imaginarnog prijatelja. Predškolci vole da stvaraju razne situacije i isprobavaju različite uloge u igri, te nije neobično da stvore imaginarnog prijatelja. Imaginarni prijatelj je nevidljiv lik kojeg dete imenuje i govori o njemu i sa njim, u periodu od najmanje nekoliko meseci. On omogućava detetu da istražuje stvari, materijale, prerađuje iskustva na jedan sasvim novi način, kao i da stvara ima...
Zbornik Odseka za pedagogiju
U radu se razmatra povezanost sadržaja likovnih umetnosti i muzičke umetnosti, kao i to kako vizu... more U radu se razmatra povezanost sadržaja likovnih umetnosti i muzičke umetnosti, kao i to kako vizuelni sadržaji mogu biti integrisani u nastavu muzičke kulture da bi doprineli unapređenju percepcije muzičkih dela kod dece. Kako je jedan od ciljeva muzičkog obrazovanja razumevanje dela srpske i muzičke baštine drugih naroda (percepcija muzike), integracija vizuelnih sadržaja u nastavi muzičke kulture doprinosi i unapređenju muzičkog obrazovanja u najširem smislu. U uvodnom delu navedene su karakteristike muzičkog obrazovanja, njegovi ciljevi i značaj muzičkih (umetničkih) sadržaja za opšteobrazovni proces i šire, za holistički razvoj dece. Posebna pažnja posvećena je značaju stimulacije čula kod dece počevši od najranijeg uzrasta, sinkretizmu umetnosti i vizuelnim sadržajima u nastavi muzičke kulture. Na kraju rada dati su predlozi aktivnosti i sadržaja likovnih umetnosti u funkciji unapređenja muzičkog obrazovanja. Sadržaji u domenu muzičke umetnosti zahtevaju ozbiljan odnos i komple...
Andragoske studije
Starting with the theoretical considerations regarding the perception of parental competence in t... more Starting with the theoretical considerations regarding the perception of parental competence in the context of changes typical of modern society and the challenging tasks faced by parents, this paper intends to examine particular factors of self-evaluation of pedagogical (in)competence of parents for the parenting role. The sample comprised 575 subjects, including mothers and fathers of pre-schoolers. The attained results demonstrated that mothers perceive themselves as more competent in the parenting role, regardless of the child's sex, and that parents whose children live with both parents deem themselves more competent. Furthermore, we concluded that financial status and whether the child is undergoing pre-school education are additional determinants of parents' pedagogical competence for the parenting role. The following factors were of little relevance in the study sample: the living environment of the child, parent age, number of children in the family and parental edu...
Zbornik Odseka za pedagogiju
Tokom prvih godina života dete uspostavlja različite socio-emocionalne odnose koji oblikuju njego... more Tokom prvih godina života dete uspostavlja različite socio-emocionalne odnose koji oblikuju njegov psiho-socijalni razvoj. Pored prihvatanja od strane članova porodice, u socijalizaciji deteta od posebnog značaja su odnosi i prihvaćenost od strane vršnjaka. Socijalno kompetentno dete koristi različite podsticaje iz okoline, kao i svoje lične veštine i interesovanja, za učestvovanje u zajednici kojoj pripada. Razvoj i učenje deteta značajno su otežani ukoliko podsticaji za interakcijom izostaju ili duže vreme bivaju ometani neadekvatnim ponašanjem deteta i/ili vršnjačkim neprihvatanjem. Sa namerom da se preventivno deluje, dizajnirano je istraživanje u pet pripremnih grupa jedne predškolske ustanove u Vojvodini. Cilj istraživanja bile su veze između socijane kompetentnosti dece (N=120) i prihvaćenosti u grupi vršnjaka, te njihove sklonosti ka antisocijalnom ponašanju. Nalazi dobijeni skaliranjem i sociometrijom pokazuju da se predškolci međusobno značajno razlikuju u prihvaćenosti, s...
Nastava i vaspitanje
Након одређења појма образовањa за родитељство, те анализе мотивације родитеља за стицање педагош... more Након одређења појма образовањa за родитељство, те анализе мотивације родитеља за стицање педагошког образовања, сагледани су формални и неформални облици и извори у којима се оно најчешће појављује. Представљени су резултати испитивања ставова родитеља према педагошком образовању добијени анкетирањем 560 родитеља деце предшколског узраста из нашег окружења. Налази истраживања показују да се ставови родитеља према педагошком образовању крећу претежно на позитивном континууму, те да нема разлике међу родитељима различите животне доби, као ни међу онима који сами брину о деци у односу на родитеље који се ослањају на подршку других. Статистички значајна разлика установљена је у позитивнијем ставу према педагошком образовању родитеља који живе у градској средини, женског су рода и имају мастер диплому. Показало се да родитељи најчешће користе неформалне а знатно ређе формалне изворе и облике образовања за родитељство. Најзаступљеније је самообразовање путем различитих врста медија те подршка блиских особа. Само за трећину родитеља консултовање са стручњацима представља важан извор информација о родитељству. Мали број родитеља је прилици је да се укључи у неки облик формалног педагошког образовања. Новије тенденције у образовању за родитељство наглашавају повећану одговорност заједнице те се у конципирању програма више излази у сусрет родитељским потребама, уз израженију употребу савремене технологије. образовање за родитељство; став према педагошком образовању; подршка родитељству; извори образовања за родитељство; облици образовања за родитељство
Uploads
Papers by Jasmina Klemenović
ranih obrazovnih intervencija i analizira aktivnosti koje se poslednjih godina preduzimaju u svrhu dostizanja ciljeva Dakarskog okvira delovanja. Sažeto je predstavljeno i stanje u sistemu predškolskog vaspitanja i obrazovanja u našoj zemlji. Naročita pažnja posvećena je analizi socijalnog i ekološkog aspekta obrazovanja u savremenim predškolskim programima. Velika očekivanja i zahteve koji se pred predškolske programe postavljaju u vidu ostvarivanja dugoročne razvojne dobiti za svu decu, posebno iz osetljivih grupa, moguće je ostvariti samo visokokvalitetnim integrisanim intervencijama koje počivaju na postavkama inkluzivnog, interkulturnog/multikulturnog obrazovanja ili obrazovanja za održivi razvoj. Kako je analizom utvrđeno, to znači da je potrebno u programima obezbediti, pored adovoljavajućeg odnosa strukturnih elemenata i visoko obrazovan stručni kadar osposobljen za primenu istraživačkog modela kontinuiranog
profesionalnog razvoja. Ovim bi se obezbedili neophodni uslovi za uključivanje sve dece u širu vršnjačku i socijalnu zajednicu koja se i sama kultiviše osvešćujući razvojne, socijalne, etničke, kulturne, jezičke i druge specifičnosti od kojih je sazdana. Moglo bi se zaključiti da tek ovako oblikovani savremeni predškolski programi nude dovoljno
široke okvire u kojima je moguće ostvarivati intervenciju usmerenu na svako dete isvaku porodicu, zasnovanu na holističkom viđenju dečjeg razvoja u kojem aktivnost u zajednici međusobno različitih a ravnopravnih vršnjaka kroz igru, stvaralaštvo i saradnju, predstavlja priliku za razvoj sveukupnih dečjih potencijala i osposobljava za
doživotno učenje i obrazovanje u multikulturnom društvu.