Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Jun 22, 2018
Suffixes-(I)p and-(U)p have been used as verbal adverb suffixes during the historical development... more Suffixes-(I)p and-(U)p have been used as verbal adverb suffixes during the historical development of Turkish language. When these suffixes are added, verbs modify the central meaning in terms of 'situation, time and style.' Therefore, they are used instead of the verbal adverb suffix (-arak), not used in Turkmen Turkish, that is used to refer to situation and style. These suffixes mostly form verbal adverbs stating situation and style with their function mentioned above in Turkmen Turkish. Besides, when they are added to verbs, they form descriptive verbs by attaching verbs to auxiliary verbs. In this case, it has been seen that they take role in the formation of descriptive verbs that refer to sufficiency, quickness, duration, process, ending and starting. As these suffixes have the function of attaching completed conclusions to another conclusion, they have lost their verbal adverb function in time in Azerbaijani Turkish as in Turkmen Turkish and have been used as past perfect tense. These suffixes are used especially in second-person singular and plural in past perfect form in Turkmen Turkish. They are used in the form of past perfect tense when followed by the (dır) affix.
Turkmen Turkish is involved in South-Western groups of Turkish language family. In this respect, ... more Turkmen Turkish is involved in South-Western groups of Turkish language family. In this respect, it constitutes the eastern arm of the Oghuz group of the Turkish languages. Turkmen Turks have used the Chagatai Turkish's literary language, which is common in Turkey until the 18th century. The foundation of Turkmen Turkish language was created with the language of works which were penned after the 18th century. Turkish words form a great rate of Turkmen vocabulary. In addition, the words taken from Russian, Arabic, Persian and Mongolian also create a quite large proportion. Especially allophonic changes in the words taken from Arabic and Persian words have made it beyond recognition. In this study, the phonetic events seen in the vowels of words borrowed from Arabic and Persian located in Turkmen Turkish literary products and its dictionaries are examined.
Turkmen Turkcesi, Turk dili ailesinin Guney-Bati kolunda yer alir. Guney-Bati Turkcesinin bati ko... more Turkmen Turkcesi, Turk dili ailesinin Guney-Bati kolunda yer alir. Guney-Bati Turkcesinin bati kollarini Gagavuz ve Turkiye Turkceleri teskil ederken Azerbaycan ve Turkmen Turkceleri ise dogu kollarini teskil eder. 1884’ten 1991’e kadar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birligi’nin bagimsizligi altinda kalan Turkmen Turkleri 1991’de Sovyetler Birligi’nin dagilmasiyla bagimsizligina kavusmustur. Bir sure Sovyetler Birligi’nin bagimsizligi altinda kalan Turkmenistan’da Turkmen Turkcesi uzerine yapilan dil incelemelerinde Rus Turkoloji calismalarinin etkisi soz konusudur. Bu nedenle Turkmen Turkcesinde bazi gramer konularinin Turkiye Turkcesindeki incelenme yonteminden farkli ele alindigi gorulur. Turkmen Turkcesinde gramer terimlerinin olusumunda Turkce sozcuklerin yogunlugu goze carpar. Gramer calismalari uzunca bir sure Rus Turkoloji calismalarina gore ele alindigi icin Turkmen Turkcesinde kullanilan terimlerin bir kismi Ruscadan alinmis ve uzun zaman boyle kullanilmistir. Bu calismada...
Oguzlar, X. yuzyilda Hazar Denizi‟nin dogusundan Sir Derya‟nin ortalarina kadar uzanan bir sahada... more Oguzlar, X. yuzyilda Hazar Denizi‟nin dogusundan Sir Derya‟nin ortalarina kadar uzanan bir sahada yasiyorlardi. 11. yuzyilda Gaznelilerin idaresine girmeyi reddeden Turkmenler Tugrul ve Cagri Beyler‟in onderliginde 1040 yilinda Gazne ordusunu yenerek bugunku Azerbaycan ve Anadolu bolgelerini kendilerine yurt edinmislerdir. 13. yuzyilda Mogol akinlari neticesinde ise Turkmen boylarinin bir kismi Maveraunnehir, Horasan ve Mangislak‟a kadar uzanan bolgede kalirken diger Turkmen boylari Anadolu‟ya ve Azerbaycan‟a yerlesir. Bu olaydan sonra Turkmenistan‟da kalan Turkmenler ile Anadolu‟ya gelen Turkmenlerin tarihi ayri bir seyir takip eder. 13. yuzyila kadar ic ice yasayan Oguz boylarinin ortak kullandiklari deyimlerin bir kismi gunumuzde her iki yazi dilinde kullanilmaya devam etmektedir. Bu deyimlerin bir kismi ses ve sekil yonunden ayni olup gunumuzde de kullanilir. Soz konusu deyimlerin diger kismi ise Turkiye Turkcesindeki deyimlerle kurulus mantigi ve ifade ettigi temel kavramlar yo...
Bir sözcük ya da kavramın ilgi ve benzetme neticesinde söz konusu anlamının dışında farklı bir an... more Bir sözcük ya da kavramın ilgi ve benzetme neticesinde söz konusu anlamının dışında farklı bir anlam ifade edecek şekilde kullanılmasına metafor adı verilir. Metaforlar daha somut ve göreceli olarak yapılandırılmış bir alanla (hedef) daha soyut ve yapılandırılmamış bir alan (kaynak) arasındaki kavramsal eşleştirme süreci olarak nitelendirilebilir. 17. yüzyıla kadar yerleşik hayata geçemeyen Türkmen Türklerinin dil ürünlerinde göçebe yaşam tarzının izleri belirgin bir şekilde görülür. Türkmen Türkçesinde metaforla oluşturulan birleşik adlarda Türklerin yaşam tarzının, hayata bakış açılarının, kültürel değerlerinin yansıması görülür. Bu bağlamda insanoğlunun günlük yaşamında en çok kullandığı temel kavramlarla ilgili organ, renk ve sayı adlarının Türkmen Türkçesinde metafor yoluyla oluşturulan sözcüklerin çoğunluğunu oluşturduğu görülür. Halı, kilim, battaniye, giyim eşyaları, başörtüsü gibi el sanatlarına bağlı eşyaların ve nakışların adlandırılması benzetmeye dayalı metaforların kavramlaştırma ve somutlaştırma olanakları ile sağlanmıştır. Bunun yanında bitki, eşya, nesne, yer ve hayvan adlarının teşekkülünde yine metaforlaştırılan kavramların kullanıldığı görülür. İnsanların fiziksel ve karakter özelliklerinin de benzetme amacı güdülerek birtakım metaforlarla ifade edildiği görülür. Türkmen Türkçesinde metafor yoluyla oluşturulan birleşik adlar, birleşiği oluşturan unsurlarına göre üç başlık altında incelenmiştir. Birinci başlık altında birinci bileşeni metaforik kullanılan birleşik adlar; ikinci başlık altında ikinci bileşeni metaforik kullanılan birleşik adlar incelenmiştir. Üçüncü başlık altında ise her iki bileşeni metaforik kullanılan birleşik adlar ele alınmıştır. Bu gruptaki birleşik adlar kendi içerisinde 8 alt başlıkta incelenmiştir. Makaledeki veriler Türkmen Türkçesi üzerine oluşturulan sözlüklerden elde edilmiştir.
Turklerin ozellikle Selcuklulardan itibaren Van Golu Havzasindaki yerlesim yerlerine hâkimiyetler... more Turklerin ozellikle Selcuklulardan itibaren Van Golu Havzasindaki yerlesim yerlerine hâkimiyetleri Turkcenin fasilasiz bir sekilde gunumuze kadar kullanilmasini ve zengin bir sozlu kulturun olusmasini saglamistir. Havzadaki yerlesim yerlerinin dil urunleri incelendiginde Eski Turkce ve Orta Turkce donemlerine ait bircok sozcugun bolge agizlarinda islek bir sekilde kullanildiklari gorulur. Ayrica ses hadiseleri neticesinde Turkiye Turkcesinde degisiklige ugrayan bazi sozcukler de bolge agizlarinda eski sekilleriyle kullanilmaya devam etmektedir.
Turklerin ozellikle Selcuklulardan itibaren Van Golu Havzasindaki yerlesim yerlerine hâkimiyetler... more Turklerin ozellikle Selcuklulardan itibaren Van Golu Havzasindaki yerlesim yerlerine hâkimiyetleri Turkcenin fasilasiz bir sekilde gunumuze kadar kullanilmasini ve zengin bir sozlu kulturun olusmasini saglamistir. Havzadaki yerlesim yerlerinin dil urunleri incelendiginde Eski Turkce ve Orta Turkce donemlerine ait bircok sozcugun bolge agizlarinda islek bir sekilde kullanildiklari gorulur. Ayrica ses hadiseleri neticesinde Turkiye Turkcesinde degisiklige ugrayan bazi sozcukler de bolge agizlarinda eski sekilleriyle kullanilmaya devam etmektedir.
Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Jun 22, 2018
Suffixes-(I)p and-(U)p have been used as verbal adverb suffixes during the historical development... more Suffixes-(I)p and-(U)p have been used as verbal adverb suffixes during the historical development of Turkish language. When these suffixes are added, verbs modify the central meaning in terms of 'situation, time and style.' Therefore, they are used instead of the verbal adverb suffix (-arak), not used in Turkmen Turkish, that is used to refer to situation and style. These suffixes mostly form verbal adverbs stating situation and style with their function mentioned above in Turkmen Turkish. Besides, when they are added to verbs, they form descriptive verbs by attaching verbs to auxiliary verbs. In this case, it has been seen that they take role in the formation of descriptive verbs that refer to sufficiency, quickness, duration, process, ending and starting. As these suffixes have the function of attaching completed conclusions to another conclusion, they have lost their verbal adverb function in time in Azerbaijani Turkish as in Turkmen Turkish and have been used as past perfect tense. These suffixes are used especially in second-person singular and plural in past perfect form in Turkmen Turkish. They are used in the form of past perfect tense when followed by the (dır) affix.
Turkmen Turkish is involved in South-Western groups of Turkish language family. In this respect, ... more Turkmen Turkish is involved in South-Western groups of Turkish language family. In this respect, it constitutes the eastern arm of the Oghuz group of the Turkish languages. Turkmen Turks have used the Chagatai Turkish's literary language, which is common in Turkey until the 18th century. The foundation of Turkmen Turkish language was created with the language of works which were penned after the 18th century. Turkish words form a great rate of Turkmen vocabulary. In addition, the words taken from Russian, Arabic, Persian and Mongolian also create a quite large proportion. Especially allophonic changes in the words taken from Arabic and Persian words have made it beyond recognition. In this study, the phonetic events seen in the vowels of words borrowed from Arabic and Persian located in Turkmen Turkish literary products and its dictionaries are examined.
Turkmen Turkcesi, Turk dili ailesinin Guney-Bati kolunda yer alir. Guney-Bati Turkcesinin bati ko... more Turkmen Turkcesi, Turk dili ailesinin Guney-Bati kolunda yer alir. Guney-Bati Turkcesinin bati kollarini Gagavuz ve Turkiye Turkceleri teskil ederken Azerbaycan ve Turkmen Turkceleri ise dogu kollarini teskil eder. 1884’ten 1991’e kadar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birligi’nin bagimsizligi altinda kalan Turkmen Turkleri 1991’de Sovyetler Birligi’nin dagilmasiyla bagimsizligina kavusmustur. Bir sure Sovyetler Birligi’nin bagimsizligi altinda kalan Turkmenistan’da Turkmen Turkcesi uzerine yapilan dil incelemelerinde Rus Turkoloji calismalarinin etkisi soz konusudur. Bu nedenle Turkmen Turkcesinde bazi gramer konularinin Turkiye Turkcesindeki incelenme yonteminden farkli ele alindigi gorulur. Turkmen Turkcesinde gramer terimlerinin olusumunda Turkce sozcuklerin yogunlugu goze carpar. Gramer calismalari uzunca bir sure Rus Turkoloji calismalarina gore ele alindigi icin Turkmen Turkcesinde kullanilan terimlerin bir kismi Ruscadan alinmis ve uzun zaman boyle kullanilmistir. Bu calismada...
Oguzlar, X. yuzyilda Hazar Denizi‟nin dogusundan Sir Derya‟nin ortalarina kadar uzanan bir sahada... more Oguzlar, X. yuzyilda Hazar Denizi‟nin dogusundan Sir Derya‟nin ortalarina kadar uzanan bir sahada yasiyorlardi. 11. yuzyilda Gaznelilerin idaresine girmeyi reddeden Turkmenler Tugrul ve Cagri Beyler‟in onderliginde 1040 yilinda Gazne ordusunu yenerek bugunku Azerbaycan ve Anadolu bolgelerini kendilerine yurt edinmislerdir. 13. yuzyilda Mogol akinlari neticesinde ise Turkmen boylarinin bir kismi Maveraunnehir, Horasan ve Mangislak‟a kadar uzanan bolgede kalirken diger Turkmen boylari Anadolu‟ya ve Azerbaycan‟a yerlesir. Bu olaydan sonra Turkmenistan‟da kalan Turkmenler ile Anadolu‟ya gelen Turkmenlerin tarihi ayri bir seyir takip eder. 13. yuzyila kadar ic ice yasayan Oguz boylarinin ortak kullandiklari deyimlerin bir kismi gunumuzde her iki yazi dilinde kullanilmaya devam etmektedir. Bu deyimlerin bir kismi ses ve sekil yonunden ayni olup gunumuzde de kullanilir. Soz konusu deyimlerin diger kismi ise Turkiye Turkcesindeki deyimlerle kurulus mantigi ve ifade ettigi temel kavramlar yo...
Bir sözcük ya da kavramın ilgi ve benzetme neticesinde söz konusu anlamının dışında farklı bir an... more Bir sözcük ya da kavramın ilgi ve benzetme neticesinde söz konusu anlamının dışında farklı bir anlam ifade edecek şekilde kullanılmasına metafor adı verilir. Metaforlar daha somut ve göreceli olarak yapılandırılmış bir alanla (hedef) daha soyut ve yapılandırılmamış bir alan (kaynak) arasındaki kavramsal eşleştirme süreci olarak nitelendirilebilir. 17. yüzyıla kadar yerleşik hayata geçemeyen Türkmen Türklerinin dil ürünlerinde göçebe yaşam tarzının izleri belirgin bir şekilde görülür. Türkmen Türkçesinde metaforla oluşturulan birleşik adlarda Türklerin yaşam tarzının, hayata bakış açılarının, kültürel değerlerinin yansıması görülür. Bu bağlamda insanoğlunun günlük yaşamında en çok kullandığı temel kavramlarla ilgili organ, renk ve sayı adlarının Türkmen Türkçesinde metafor yoluyla oluşturulan sözcüklerin çoğunluğunu oluşturduğu görülür. Halı, kilim, battaniye, giyim eşyaları, başörtüsü gibi el sanatlarına bağlı eşyaların ve nakışların adlandırılması benzetmeye dayalı metaforların kavramlaştırma ve somutlaştırma olanakları ile sağlanmıştır. Bunun yanında bitki, eşya, nesne, yer ve hayvan adlarının teşekkülünde yine metaforlaştırılan kavramların kullanıldığı görülür. İnsanların fiziksel ve karakter özelliklerinin de benzetme amacı güdülerek birtakım metaforlarla ifade edildiği görülür. Türkmen Türkçesinde metafor yoluyla oluşturulan birleşik adlar, birleşiği oluşturan unsurlarına göre üç başlık altında incelenmiştir. Birinci başlık altında birinci bileşeni metaforik kullanılan birleşik adlar; ikinci başlık altında ikinci bileşeni metaforik kullanılan birleşik adlar incelenmiştir. Üçüncü başlık altında ise her iki bileşeni metaforik kullanılan birleşik adlar ele alınmıştır. Bu gruptaki birleşik adlar kendi içerisinde 8 alt başlıkta incelenmiştir. Makaledeki veriler Türkmen Türkçesi üzerine oluşturulan sözlüklerden elde edilmiştir.
Turklerin ozellikle Selcuklulardan itibaren Van Golu Havzasindaki yerlesim yerlerine hâkimiyetler... more Turklerin ozellikle Selcuklulardan itibaren Van Golu Havzasindaki yerlesim yerlerine hâkimiyetleri Turkcenin fasilasiz bir sekilde gunumuze kadar kullanilmasini ve zengin bir sozlu kulturun olusmasini saglamistir. Havzadaki yerlesim yerlerinin dil urunleri incelendiginde Eski Turkce ve Orta Turkce donemlerine ait bircok sozcugun bolge agizlarinda islek bir sekilde kullanildiklari gorulur. Ayrica ses hadiseleri neticesinde Turkiye Turkcesinde degisiklige ugrayan bazi sozcukler de bolge agizlarinda eski sekilleriyle kullanilmaya devam etmektedir.
Turklerin ozellikle Selcuklulardan itibaren Van Golu Havzasindaki yerlesim yerlerine hâkimiyetler... more Turklerin ozellikle Selcuklulardan itibaren Van Golu Havzasindaki yerlesim yerlerine hâkimiyetleri Turkcenin fasilasiz bir sekilde gunumuze kadar kullanilmasini ve zengin bir sozlu kulturun olusmasini saglamistir. Havzadaki yerlesim yerlerinin dil urunleri incelendiginde Eski Turkce ve Orta Turkce donemlerine ait bircok sozcugun bolge agizlarinda islek bir sekilde kullanildiklari gorulur. Ayrica ses hadiseleri neticesinde Turkiye Turkcesinde degisiklige ugrayan bazi sozcukler de bolge agizlarinda eski sekilleriyle kullanilmaya devam etmektedir.
Uploads
Papers by Engin Gökçür