Oz Bu calismada, Kur’an’da gecen zamanla ilgili kavramlarin tespit ve tahlili yapilmistir.Bu kavr... more Oz Bu calismada, Kur’an’da gecen zamanla ilgili kavramlarin tespit ve tahlili yapilmistir.Bu kavramlar belli bir tasnifle sunulurken, ayni zamanda lugatler vetefsirlerin de yardimiyla hem bu kavramlarin, hem de ilgili ayetlerdeki zamanifadelerinin anlasilmasina yonelik bir katki sunmak amaclanmistir. Konumuzlailgili kavramlar, “mutlak zaman”, “muayyen zaman”, “ hem mutlak hem de muayyenzaman”i ifade eden kavramlar olmak uzere uc temel katagoriye ayrilarakincelenmistir. Kur’an’a gore, bizzat zamanin ne oldugundan daha cok zamanicinde yapilan eylemler onemlidir. Bununla birlikte Kur’anin, zaman ne oldugunudusunme konusunda herhangi bir yasaginin oldugu soylenemez. Insanlarbu kavramlar hakkinda dusunmusler ve dusunmeye ve arastirmaya da devamedeceklerdir. Kur’an’in zamanla ilgili kavramlari uzerinde dusunmek diger bilimdallariyla irtibatlandirarak yeni anlamlar uretmek bilim insanlarinin sorumlulukalanina girmektedir. Abstract The Concepts Concerning ‘Time’ in The Holy Qur’anIn this st...
Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013
Bu makalede, medeni ayetler cercevesinde Hz. Peygamber'in, vahyi ve vahyin temel ilkelerini1 ... more Bu makalede, medeni ayetler cercevesinde Hz. Peygamber'in, vahyi ve vahyin temel ilkelerini1 hayatin tum alanlarinda nasil omeklendirdigi, genel tasniflerle ele alinarak islenmistir. Bu sekilde, konu epistemik acidan temellendlrllmeye calisilmistir. Bu temel, Hz. Peygamber'in, yasadigi toplumda, vakiaya butun boyutlariyla teslim olmadan, vahyin dogrultusunda ort:aya koydugu vakiayi asan somut ornekliklerdir. Tum itlkadl ameli, ahlaki, siyasi ve sosyal erdemleri iceren bu orneklikler, insanlik ufkunda kaybolmayacak sekilde, O'nun sahsinda somutlasmistir. Bu anlamda, Kur'an'in gerceklestirdigi inkilap, tamamen Peygamber'in ve yakin cevresinin ornektigi uzennden olmustur denilebilir. Calis manin basliginda gecen "insa" kelimesi var olmayani olusturma anlaminda de- gil, imar ve islah etme, her alanda, insani fitratiyla bulusturma anlaminda kullanilmistir. Yontem olarak, medeni surelerde, somut orneklik olusturan ayetler tespit edilip, bazi basliklar al...
Bu calismada Osmanli devletinde tasavvuf yolunu benimsemis seyhulislamlardan biri olan Musa Kâzim... more Bu calismada Osmanli devletinde tasavvuf yolunu benimsemis seyhulislamlardan biri olan Musa Kâzim Efendi’nin, “Safvetu’l-Beyan Fi Tefiri’l- Kur’an” adli eserinde yer alan isari yorumlar tespit ve tahlil edilmistir. Bu sayede bircok yonden incelenen “Safvetu’l-Beyan Fi Tefiri’l- Kur’an” adli eser isari yorumlara yer vermesi nedeniyle tasavvuf ilmi yonunden de incelenerek bu alandaki bosluk giderilmistir. Bu calisma ile ayni zamanda disiplinler arasi butunlugun saglanmasi, tefsirin ozgunlugunun ortaya cikarilmasi da amaclanmistir.
Bu makalede genel olarak tabakât ve tabakâtu’l-mufessirin kavrami, ozel olarak da tabakâtu’l-mufe... more Bu makalede genel olarak tabakât ve tabakâtu’l-mufessirin kavrami, ozel olarak da tabakâtu’l-mufessirin eserleri uzerinde durulacaktir. Tabakât eserlerine tarih felsefesi, tarih metodolojisi ve biyografi yaziciligi cercevesinde bakilarak, Dâvudi’nin (o.945/1540) bu alanda yazmis oldugu “Tabakâtu’l-Mufessirin” adli eserinin tefsir tarihi yazimi acisindan degerlendirilmesi yapilacaktir.
Ozet Bu calismada, Kur’an’in kendi referanslarindan yola cikarak tarih ustundeki varligindan, var... more Ozet Bu calismada, Kur’an’in kendi referanslarindan yola cikarak tarih ustundeki varligindan, varlik alanimiza bir Mushaf olarak gelene kadarki sureci ve sonrasi ele alinmaktadir Buradaki amacimiz farkli bir bakis acisiyla gelenegin bize sundugu imkânlara dikkat cekmektir. Kur’an-i Kerim’in nuzulu, cem’i, tertibi ve istinsahi gibi konulara usul ilmi cercevesinde bakilmalidir. Cunku bu konularla ilgili farkli hadis kitaplarinda gecen celiskili ve tutarsiz gibi algilanabilecek rivayetler, Kur’an ilimleri eserlerinde bir usul cercevesinde ve alanin uzmanlarinca disiplin altina alindigi soylenebilir. Bu nedenle kavramlari ve konulari ait olduklari bilim dali icerisinde anlamak zorunlulugu vardir. Konulari ait olduklari disiplinlerin dili ve terminolojisi disinda tartismak hem keyfiligi hem de kargasayi beraberinde getirmektedir. Aslinda Kur’an ilimleri eserleri Kur’an-i Kerim’in nuzulu, cem’i, tertibi ve istinsahi gibi konularda bize bagli kalacagimiz bir cerceve sunmaktadir. Bu, bask...
Bir ilmi disiplinin kendine ozgu birtakim yontem ve degerlendirme olcutleri olabilmesi, bir yonte... more Bir ilmi disiplinin kendine ozgu birtakim yontem ve degerlendirme olcutleri olabilmesi, bir yontembilim olusturabilmesi uzun yillar alabilmektedir. Genel esaslari ve ilkeleri netlesmemis bilimsel calismalarin, anlama ve yorumsamaya iliskin yaklasimlari birtakim karmasalari beraberinde getirecegi kacinilmazdir. Islami ilimler geleneginde bazi yontemler uzun yillar ve yorucu cabalarla yerli yerine oturtulabilmistir. Cagin icbar edici tavirlari Muslumanlari hep Kur’an uzerinden bir cozum beklentisine sevk etti. Musluman akil, cagi ve bu cagin emredici ve buyurgan tavrini ve zihniyetini sorgulamaya bir turlu firsat bulamadi. Cagdas tum sorunlari Kur’an uzerinden cozmeye, cagdas aklin bekledigi ve arzu ettigi cevaplari yine Kur’an’dan uretmeye koyuldu. Uretilen cevaplarda kullanilan yontemlerde aceleci davranildi. Gelenek cok genel tavirlarla elestirildi. Bu calismada yontem ve olcutleri henuz olgunlasmamis iki yaklasim uzerinde durulacaktir. Bunlar; tefsir tarihine konulu yonelislerle, ...
Bedreddin Zerkesi, 745/1344 – 794/1391 yillari arasinda Memluklar doneminde yasamis velut bir âli... more Bedreddin Zerkesi, 745/1344 – 794/1391 yillari arasinda Memluklar doneminde yasamis velut bir âlimdir. Fikih, fikih usulu, hadis, Kur’an ve tefsir ilimleri, Arap dili ve edebiyati alanlarinda ciddi eserler ortaya koymustur. Yasadigi donemin bir gelenegi olarak ricâl/biyografi kitabi yazmaktan da geri kalmamistir. Butun bunlarin yaninda bize gore onun en onemli yani, el-Bahru’l-Muhit fi Usuli’l-Fikh [1] ve el-Burhan fi Ulumi’l-Kur’an [2] adli eserlerde gorulebilecegi gibi usulcu kimligidir. Yasadigimiz dunyada Islâm’in bilimsel gelecegini yeniden olusturmada en onemli meselelerden birisi, belki de basta geleni usul sorunudur. Bilimsel kaynaklardan istifade ederek yeni bilgiler uretmek, butun bilim dallarinda oldugu gibi tefsir alaninda da ciddi arastirma ve inceleme yapmak icin, ilmi arastirma usullerinin bilinmesine ihtiyac vardir. Bu calismada Zerkesi’nin yasadigi donem, siyasi ve sosyal sartlar, bulundugu ilmi ve kulturel ortam, hayati, ilmi kisiligi ile Kur’an ilimlerine dair yak...
Cevre felsefesinin gittikce oneminin arttigi zamanimizda Muslumanlarin bu konuya yaklasimini hang... more Cevre felsefesinin gittikce oneminin arttigi zamanimizda Muslumanlarin bu konuya yaklasimini hangi kavramlar ve ilkeler belirlemelidir? Islam'in varlik ve hayat anlayisi, insanin dogasina iliskin aciklamalari bu konuda ne gibi yonlendirmelerde bulunuyor? Islam, insanin toplum ve tabiatla iliskilerinde hangi degerleri one cikariyor? Mevcut politik ekolojinin tenkide acik yonleri yok mudur? Bu ve benzeri sorular, Islam acisindan cevrenin ele alinmasini ve bu konuda onun temel aldigi ilkelerin tespit edilmesini gerekli kilmaktadir. Bu makalede Kur’an ayetleri baglaminda varligin degeri, varlikta hayatin degeri, insanin varlik icindeki konumu, onun âlemle olan varolussal iliskisi ve cevreye karsi nasil bir tutum icerisinde olmasi gerektigi gibi meseleler temellendirilmeye calisilacaktir. Boylece bir taraftan Allah eksenli bir ekosistem ve onun olusturdugu cevre anlatilmaya, diger taraftan bu konuda Islam anlayisina dayali butuncul bir bakis acisi sunulmaya gayret edilecektir.
Bu calismada, Bedreddin ez-Zerkesi ve Kur’an ilimleri alaninda basyapit olan eseri el-Burhan fi U... more Bu calismada, Bedreddin ez-Zerkesi ve Kur’an ilimleri alaninda basyapit olan eseri el-Burhan fi Ulumi’l- Kur’an hakkinda ozet bilgi sunulduktan sonra, el- Burhan’da yer alan kaynaklarin tespitine yer verilmistir. Daha sonra bu kaynaklarin genel bir degerlendirilmesi ve kritigi yapilmak suretiyle ‘el-Burhan’in kaynak degeri ortaya konulmaya calisilmistir. El-Burhan fi Ulumi’l-Kur’an,’in kaynaklarina genel olarak bakildiginda, Kur’an ilimleri ile ilgili olusmus olan tarihsel malumat alani nak- ledildikten sonra, Arap dilinin mantigi icerisinde kalinarak, dilbilimsel bir yonteme hizmet edecek sekilde kullanildigi gozukmektedir. Eserinin buyuk bir bolumunu bu yontemin uygulanmasina ayiran ez-Zerkesi, bir yandan Kur’an ilimlerine dair tarihsel malzemeyi bir araya getirirken, diger yandan da, eserinin te’lif gayesiyle de ortusen, Kur’an dilinin kendine ozgu kullanimini ifade eden uslubuna dikkat cekecek malze- meyi ozenle kullanmistir
Bu calismada once Hz. Peygamber zamanindan hicri sekizinci asra kadar Kur’an ilimlerinin gelisim ... more Bu calismada once Hz. Peygamber zamanindan hicri sekizinci asra kadar Kur’an ilimlerinin gelisim sureci ve bu alanda yapilmis calismalar uzerinde durularak, icerikleriyle ilgili tespit ve degerlendirmelerde bulunulacaktir. Bu degerlendirmelerin bircogu eserler uzerinde yaptigimiz inceleme ve tepitlere dayanmaktadir. Daha sonra, Kur’an ilimleri alaninda Bedreddin ez- Zerkesi (794/1391)’nin “el-Burhan fi Ulumi’l- Kur’an”i sonrasinda ortaya konan calismalardan, Celâleddin el-Bulkini (824/1421)’nin “Mevâkiu’l-Ulum min Mevâkii’n-Nucum”, Muhyiddin el-Kafiyeci (879/1474)’nin “Kitabu’t-Teysir fi Ilmi’t-Tefsir”i ile, Suyuti (911/1506)’nin “el-Itkân fi Ulumi’l- Kur’an” adli eserlerin telif seruvenlerindeki tartismalara deginilerek, el-Burhan’in yazilis amaci ve bu amac dogrultusunda ortaya konan eserin yontembilimsel ozgunlugu vurgulanacaktir.
Bu çalışma, geleneğin dillendirdiği Zerkeşi'nin ise müstakil bir başlık altında ele aldığı "Üslûb... more Bu çalışma, geleneğin dillendirdiği Zerkeşi'nin ise müstakil bir başlık altında ele aldığı "Üslûbü'l-Kur'an" meselesine hem açıklık getirmek hem de Kur'an'ı anlamada bir yöntembilim olarak teklif etmeyi amaçlamaktadır Kur'an'ı anlamak büyük ölçüde onun üslûbunu, sanatlarını, dil yapılarını anlamaktan geçmektedir. Bu çalışmada belagat teorisinin Kur'an'a uygulanma biçimi olan üslûbu'l-Kur'an'dan ve bu üslûbun temel dayanaklarından bahsedilecektir. Kur'an dilinin ve üslûbunun kendine mahsus özelliklerini ortaya koymak ancak üslûbu'l-Kur'an'la mümkündür. Arap edebiyatında ve ulûmu'l-Kur'an eserlerinde üslûba dair bilgiler belagat ve edebî tenkit eserlerinde dağınık vaziyette ele alınmıştır. Dil ve edebiyatta üslûp, kişinin kendi duygu, düşünce ve heyecanlarını dile getirme şekli, dili kullanma biçimidir. Üslûbü'l-Kur'an ise terim olarak, sözün dizilmesinde ve lafızların seçilmesinde izlenen metodu ifade etmektedir. Üslûbü'l-Kur'an'la kastedilen de gerek kelimelerin seçimi gerekse cümle yapısında Kur'an'ın kendine özgü anlatım tarzıdır. Bu tarzı keşfetmek ve açığa çıkarmak Arap belagatinin bize sunduğu imkânları tanımak ve kullanmakla gerçekleşebilecek bir durumdur. Çünkü belagatin kendisi için kullandığı dil herhangi bir dil değil, özel yöntem ve üslûpları olan bir dildir. Bu çalışmada önce çağdaş bazı anlama yöntemlerine kısaca değinilmiştir. Temelde ise, üslûbü'l-Kur'an'ın dilbilimsel boyutlarını temsil eden belagat ilmi bir bütün olarak ele alınmıştır. Bu vesileyle Kur'an'ın dile özgü bir metin olarak ele alınmasının zorunluluğuna işaret edilmiştir.
... ez-ZERKEŞÎ, Ebu Abdullah Muhammed b. Bahadır, el-Burhan fî Ulûmi&... more ... ez-ZERKEŞÎ, Ebu Abdullah Muhammed b. Bahadır, el-Burhan fî Ulûmi'l-Kur'an, (tah. ... İBN HACER ASKALÂNÎ, Şihabuddin Ahmed b. Ali, ed-Dürerü'l-Kamine, I-IV, İbn Hacer Matbaatu Meclisi Dairetu'l-Maa, Haydarabâd 1350. ...
Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2014
Bu çalışmada Kur'an ilimlerinin başat konularından biri olan "Müteşâbihu'l-Kur'an", farklı bir ya... more Bu çalışmada Kur'an ilimlerinin başat konularından biri olan "Müteşâbihu'l-Kur'an", farklı bir yaklaşım ve tasnifle sunulmuştur. Bu yaklaşım bütünü görmemizde bize yardımcı olacak bir tasnifi içermektedir. Bu tasnifte müteşâbihât ile yeni bazı bilgiler yer alırken, pratik değeri olmayan ve Kur'an'ı anlamamızda ve bu konudaki bilgileri kullanmamızda usûl açısından bize yardımcı olmayacak veriler yer almayacaktır. Buna mukabil bu üçlü tasnif, tarihsel malumatları ve tartışmaları yerli yerine koymamıza yarayacak pratik bir tasniftir. Bu tasnifte, "Müteşâbihu'l-Kur'an"; 1. Literal/lafzi benzerlik 2. Al-i İmran, 3/7 ayeti bağlamında tartışılan müteşâbihlik 3. Allah'ın sıfatları çerçevesinde oluşan müteşâbihlik, olmak üzere üç temel başlık altında incelenecektir. Çalışmada gözden kaçan bazı yaklaşımlar okurların dikkatine sunulurken, konunun dilbilimsel, tarihsel ve sosyo-kültürel bir çerçevede anlaşılması yönünde çaba sarf edilmiştir.
An Evaluation on Bedreddin Ez-Zerkesi, His Life and Works. This study analysesthe period in which... more An Evaluation on Bedreddin Ez-Zerkesi, His Life and Works. This study analysesthe period in which ez- Zerkesi who significantly contributed to Muslim cultureand civilization and who lived during the Memluks period lived as well as hislife and works. Firstly, the period in which Zerkesi lived will be analysed in termsof its political and social conditions, and scientific and cultural cnditions basedon background information. Then, his works will be introduced including thecontents of them. Memluks state was very influential in that theologists ofthe period were educated on all barnches of Islamic fields (i.e, commentary,tradition, canon law, recitation, mysticism), lexicology and history and in thatthe number of these theologists was very large. Many of the biographies,tabaqat and detailed encylopedia that are among valuable products of theIslamic culture were all written during this period. However, it should be notedthat ez-Zerkesi has been neglected by the researchers dealin with the scientificactivities and scholars of the period. We think that such an inorance is a resultof incomplete analyses of the period. Because ez-Zerkesi is a significant scholarwho written about all the fields mentioned above. He was an inspiration forSuyuti’s many works. His works on distinct disciplines are waiting for beingread in several libraries such as Suleymaniye. The aim of this study is to revealthe fact that ez-Zerkesi is a significant scholar for our scientific and culturalhistory based on his works.
Oz Bu calismada, Kur’an’da gecen zamanla ilgili kavramlarin tespit ve tahlili yapilmistir.Bu kavr... more Oz Bu calismada, Kur’an’da gecen zamanla ilgili kavramlarin tespit ve tahlili yapilmistir.Bu kavramlar belli bir tasnifle sunulurken, ayni zamanda lugatler vetefsirlerin de yardimiyla hem bu kavramlarin, hem de ilgili ayetlerdeki zamanifadelerinin anlasilmasina yonelik bir katki sunmak amaclanmistir. Konumuzlailgili kavramlar, “mutlak zaman”, “muayyen zaman”, “ hem mutlak hem de muayyenzaman”i ifade eden kavramlar olmak uzere uc temel katagoriye ayrilarakincelenmistir. Kur’an’a gore, bizzat zamanin ne oldugundan daha cok zamanicinde yapilan eylemler onemlidir. Bununla birlikte Kur’anin, zaman ne oldugunudusunme konusunda herhangi bir yasaginin oldugu soylenemez. Insanlarbu kavramlar hakkinda dusunmusler ve dusunmeye ve arastirmaya da devamedeceklerdir. Kur’an’in zamanla ilgili kavramlari uzerinde dusunmek diger bilimdallariyla irtibatlandirarak yeni anlamlar uretmek bilim insanlarinin sorumlulukalanina girmektedir. Abstract The Concepts Concerning ‘Time’ in The Holy Qur’anIn this st...
Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013
Bu makalede, medeni ayetler cercevesinde Hz. Peygamber'in, vahyi ve vahyin temel ilkelerini1 ... more Bu makalede, medeni ayetler cercevesinde Hz. Peygamber'in, vahyi ve vahyin temel ilkelerini1 hayatin tum alanlarinda nasil omeklendirdigi, genel tasniflerle ele alinarak islenmistir. Bu sekilde, konu epistemik acidan temellendlrllmeye calisilmistir. Bu temel, Hz. Peygamber'in, yasadigi toplumda, vakiaya butun boyutlariyla teslim olmadan, vahyin dogrultusunda ort:aya koydugu vakiayi asan somut ornekliklerdir. Tum itlkadl ameli, ahlaki, siyasi ve sosyal erdemleri iceren bu orneklikler, insanlik ufkunda kaybolmayacak sekilde, O'nun sahsinda somutlasmistir. Bu anlamda, Kur'an'in gerceklestirdigi inkilap, tamamen Peygamber'in ve yakin cevresinin ornektigi uzennden olmustur denilebilir. Calis manin basliginda gecen "insa" kelimesi var olmayani olusturma anlaminda de- gil, imar ve islah etme, her alanda, insani fitratiyla bulusturma anlaminda kullanilmistir. Yontem olarak, medeni surelerde, somut orneklik olusturan ayetler tespit edilip, bazi basliklar al...
Bu calismada Osmanli devletinde tasavvuf yolunu benimsemis seyhulislamlardan biri olan Musa Kâzim... more Bu calismada Osmanli devletinde tasavvuf yolunu benimsemis seyhulislamlardan biri olan Musa Kâzim Efendi’nin, “Safvetu’l-Beyan Fi Tefiri’l- Kur’an” adli eserinde yer alan isari yorumlar tespit ve tahlil edilmistir. Bu sayede bircok yonden incelenen “Safvetu’l-Beyan Fi Tefiri’l- Kur’an” adli eser isari yorumlara yer vermesi nedeniyle tasavvuf ilmi yonunden de incelenerek bu alandaki bosluk giderilmistir. Bu calisma ile ayni zamanda disiplinler arasi butunlugun saglanmasi, tefsirin ozgunlugunun ortaya cikarilmasi da amaclanmistir.
Bu makalede genel olarak tabakât ve tabakâtu’l-mufessirin kavrami, ozel olarak da tabakâtu’l-mufe... more Bu makalede genel olarak tabakât ve tabakâtu’l-mufessirin kavrami, ozel olarak da tabakâtu’l-mufessirin eserleri uzerinde durulacaktir. Tabakât eserlerine tarih felsefesi, tarih metodolojisi ve biyografi yaziciligi cercevesinde bakilarak, Dâvudi’nin (o.945/1540) bu alanda yazmis oldugu “Tabakâtu’l-Mufessirin” adli eserinin tefsir tarihi yazimi acisindan degerlendirilmesi yapilacaktir.
Ozet Bu calismada, Kur’an’in kendi referanslarindan yola cikarak tarih ustundeki varligindan, var... more Ozet Bu calismada, Kur’an’in kendi referanslarindan yola cikarak tarih ustundeki varligindan, varlik alanimiza bir Mushaf olarak gelene kadarki sureci ve sonrasi ele alinmaktadir Buradaki amacimiz farkli bir bakis acisiyla gelenegin bize sundugu imkânlara dikkat cekmektir. Kur’an-i Kerim’in nuzulu, cem’i, tertibi ve istinsahi gibi konulara usul ilmi cercevesinde bakilmalidir. Cunku bu konularla ilgili farkli hadis kitaplarinda gecen celiskili ve tutarsiz gibi algilanabilecek rivayetler, Kur’an ilimleri eserlerinde bir usul cercevesinde ve alanin uzmanlarinca disiplin altina alindigi soylenebilir. Bu nedenle kavramlari ve konulari ait olduklari bilim dali icerisinde anlamak zorunlulugu vardir. Konulari ait olduklari disiplinlerin dili ve terminolojisi disinda tartismak hem keyfiligi hem de kargasayi beraberinde getirmektedir. Aslinda Kur’an ilimleri eserleri Kur’an-i Kerim’in nuzulu, cem’i, tertibi ve istinsahi gibi konularda bize bagli kalacagimiz bir cerceve sunmaktadir. Bu, bask...
Bir ilmi disiplinin kendine ozgu birtakim yontem ve degerlendirme olcutleri olabilmesi, bir yonte... more Bir ilmi disiplinin kendine ozgu birtakim yontem ve degerlendirme olcutleri olabilmesi, bir yontembilim olusturabilmesi uzun yillar alabilmektedir. Genel esaslari ve ilkeleri netlesmemis bilimsel calismalarin, anlama ve yorumsamaya iliskin yaklasimlari birtakim karmasalari beraberinde getirecegi kacinilmazdir. Islami ilimler geleneginde bazi yontemler uzun yillar ve yorucu cabalarla yerli yerine oturtulabilmistir. Cagin icbar edici tavirlari Muslumanlari hep Kur’an uzerinden bir cozum beklentisine sevk etti. Musluman akil, cagi ve bu cagin emredici ve buyurgan tavrini ve zihniyetini sorgulamaya bir turlu firsat bulamadi. Cagdas tum sorunlari Kur’an uzerinden cozmeye, cagdas aklin bekledigi ve arzu ettigi cevaplari yine Kur’an’dan uretmeye koyuldu. Uretilen cevaplarda kullanilan yontemlerde aceleci davranildi. Gelenek cok genel tavirlarla elestirildi. Bu calismada yontem ve olcutleri henuz olgunlasmamis iki yaklasim uzerinde durulacaktir. Bunlar; tefsir tarihine konulu yonelislerle, ...
Bedreddin Zerkesi, 745/1344 – 794/1391 yillari arasinda Memluklar doneminde yasamis velut bir âli... more Bedreddin Zerkesi, 745/1344 – 794/1391 yillari arasinda Memluklar doneminde yasamis velut bir âlimdir. Fikih, fikih usulu, hadis, Kur’an ve tefsir ilimleri, Arap dili ve edebiyati alanlarinda ciddi eserler ortaya koymustur. Yasadigi donemin bir gelenegi olarak ricâl/biyografi kitabi yazmaktan da geri kalmamistir. Butun bunlarin yaninda bize gore onun en onemli yani, el-Bahru’l-Muhit fi Usuli’l-Fikh [1] ve el-Burhan fi Ulumi’l-Kur’an [2] adli eserlerde gorulebilecegi gibi usulcu kimligidir. Yasadigimiz dunyada Islâm’in bilimsel gelecegini yeniden olusturmada en onemli meselelerden birisi, belki de basta geleni usul sorunudur. Bilimsel kaynaklardan istifade ederek yeni bilgiler uretmek, butun bilim dallarinda oldugu gibi tefsir alaninda da ciddi arastirma ve inceleme yapmak icin, ilmi arastirma usullerinin bilinmesine ihtiyac vardir. Bu calismada Zerkesi’nin yasadigi donem, siyasi ve sosyal sartlar, bulundugu ilmi ve kulturel ortam, hayati, ilmi kisiligi ile Kur’an ilimlerine dair yak...
Cevre felsefesinin gittikce oneminin arttigi zamanimizda Muslumanlarin bu konuya yaklasimini hang... more Cevre felsefesinin gittikce oneminin arttigi zamanimizda Muslumanlarin bu konuya yaklasimini hangi kavramlar ve ilkeler belirlemelidir? Islam'in varlik ve hayat anlayisi, insanin dogasina iliskin aciklamalari bu konuda ne gibi yonlendirmelerde bulunuyor? Islam, insanin toplum ve tabiatla iliskilerinde hangi degerleri one cikariyor? Mevcut politik ekolojinin tenkide acik yonleri yok mudur? Bu ve benzeri sorular, Islam acisindan cevrenin ele alinmasini ve bu konuda onun temel aldigi ilkelerin tespit edilmesini gerekli kilmaktadir. Bu makalede Kur’an ayetleri baglaminda varligin degeri, varlikta hayatin degeri, insanin varlik icindeki konumu, onun âlemle olan varolussal iliskisi ve cevreye karsi nasil bir tutum icerisinde olmasi gerektigi gibi meseleler temellendirilmeye calisilacaktir. Boylece bir taraftan Allah eksenli bir ekosistem ve onun olusturdugu cevre anlatilmaya, diger taraftan bu konuda Islam anlayisina dayali butuncul bir bakis acisi sunulmaya gayret edilecektir.
Bu calismada, Bedreddin ez-Zerkesi ve Kur’an ilimleri alaninda basyapit olan eseri el-Burhan fi U... more Bu calismada, Bedreddin ez-Zerkesi ve Kur’an ilimleri alaninda basyapit olan eseri el-Burhan fi Ulumi’l- Kur’an hakkinda ozet bilgi sunulduktan sonra, el- Burhan’da yer alan kaynaklarin tespitine yer verilmistir. Daha sonra bu kaynaklarin genel bir degerlendirilmesi ve kritigi yapilmak suretiyle ‘el-Burhan’in kaynak degeri ortaya konulmaya calisilmistir. El-Burhan fi Ulumi’l-Kur’an,’in kaynaklarina genel olarak bakildiginda, Kur’an ilimleri ile ilgili olusmus olan tarihsel malumat alani nak- ledildikten sonra, Arap dilinin mantigi icerisinde kalinarak, dilbilimsel bir yonteme hizmet edecek sekilde kullanildigi gozukmektedir. Eserinin buyuk bir bolumunu bu yontemin uygulanmasina ayiran ez-Zerkesi, bir yandan Kur’an ilimlerine dair tarihsel malzemeyi bir araya getirirken, diger yandan da, eserinin te’lif gayesiyle de ortusen, Kur’an dilinin kendine ozgu kullanimini ifade eden uslubuna dikkat cekecek malze- meyi ozenle kullanmistir
Bu calismada once Hz. Peygamber zamanindan hicri sekizinci asra kadar Kur’an ilimlerinin gelisim ... more Bu calismada once Hz. Peygamber zamanindan hicri sekizinci asra kadar Kur’an ilimlerinin gelisim sureci ve bu alanda yapilmis calismalar uzerinde durularak, icerikleriyle ilgili tespit ve degerlendirmelerde bulunulacaktir. Bu degerlendirmelerin bircogu eserler uzerinde yaptigimiz inceleme ve tepitlere dayanmaktadir. Daha sonra, Kur’an ilimleri alaninda Bedreddin ez- Zerkesi (794/1391)’nin “el-Burhan fi Ulumi’l- Kur’an”i sonrasinda ortaya konan calismalardan, Celâleddin el-Bulkini (824/1421)’nin “Mevâkiu’l-Ulum min Mevâkii’n-Nucum”, Muhyiddin el-Kafiyeci (879/1474)’nin “Kitabu’t-Teysir fi Ilmi’t-Tefsir”i ile, Suyuti (911/1506)’nin “el-Itkân fi Ulumi’l- Kur’an” adli eserlerin telif seruvenlerindeki tartismalara deginilerek, el-Burhan’in yazilis amaci ve bu amac dogrultusunda ortaya konan eserin yontembilimsel ozgunlugu vurgulanacaktir.
Bu çalışma, geleneğin dillendirdiği Zerkeşi'nin ise müstakil bir başlık altında ele aldığı "Üslûb... more Bu çalışma, geleneğin dillendirdiği Zerkeşi'nin ise müstakil bir başlık altında ele aldığı "Üslûbü'l-Kur'an" meselesine hem açıklık getirmek hem de Kur'an'ı anlamada bir yöntembilim olarak teklif etmeyi amaçlamaktadır Kur'an'ı anlamak büyük ölçüde onun üslûbunu, sanatlarını, dil yapılarını anlamaktan geçmektedir. Bu çalışmada belagat teorisinin Kur'an'a uygulanma biçimi olan üslûbu'l-Kur'an'dan ve bu üslûbun temel dayanaklarından bahsedilecektir. Kur'an dilinin ve üslûbunun kendine mahsus özelliklerini ortaya koymak ancak üslûbu'l-Kur'an'la mümkündür. Arap edebiyatında ve ulûmu'l-Kur'an eserlerinde üslûba dair bilgiler belagat ve edebî tenkit eserlerinde dağınık vaziyette ele alınmıştır. Dil ve edebiyatta üslûp, kişinin kendi duygu, düşünce ve heyecanlarını dile getirme şekli, dili kullanma biçimidir. Üslûbü'l-Kur'an ise terim olarak, sözün dizilmesinde ve lafızların seçilmesinde izlenen metodu ifade etmektedir. Üslûbü'l-Kur'an'la kastedilen de gerek kelimelerin seçimi gerekse cümle yapısında Kur'an'ın kendine özgü anlatım tarzıdır. Bu tarzı keşfetmek ve açığa çıkarmak Arap belagatinin bize sunduğu imkânları tanımak ve kullanmakla gerçekleşebilecek bir durumdur. Çünkü belagatin kendisi için kullandığı dil herhangi bir dil değil, özel yöntem ve üslûpları olan bir dildir. Bu çalışmada önce çağdaş bazı anlama yöntemlerine kısaca değinilmiştir. Temelde ise, üslûbü'l-Kur'an'ın dilbilimsel boyutlarını temsil eden belagat ilmi bir bütün olarak ele alınmıştır. Bu vesileyle Kur'an'ın dile özgü bir metin olarak ele alınmasının zorunluluğuna işaret edilmiştir.
... ez-ZERKEŞÎ, Ebu Abdullah Muhammed b. Bahadır, el-Burhan fî Ulûmi&... more ... ez-ZERKEŞÎ, Ebu Abdullah Muhammed b. Bahadır, el-Burhan fî Ulûmi'l-Kur'an, (tah. ... İBN HACER ASKALÂNÎ, Şihabuddin Ahmed b. Ali, ed-Dürerü'l-Kamine, I-IV, İbn Hacer Matbaatu Meclisi Dairetu'l-Maa, Haydarabâd 1350. ...
Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2014
Bu çalışmada Kur'an ilimlerinin başat konularından biri olan "Müteşâbihu'l-Kur'an", farklı bir ya... more Bu çalışmada Kur'an ilimlerinin başat konularından biri olan "Müteşâbihu'l-Kur'an", farklı bir yaklaşım ve tasnifle sunulmuştur. Bu yaklaşım bütünü görmemizde bize yardımcı olacak bir tasnifi içermektedir. Bu tasnifte müteşâbihât ile yeni bazı bilgiler yer alırken, pratik değeri olmayan ve Kur'an'ı anlamamızda ve bu konudaki bilgileri kullanmamızda usûl açısından bize yardımcı olmayacak veriler yer almayacaktır. Buna mukabil bu üçlü tasnif, tarihsel malumatları ve tartışmaları yerli yerine koymamıza yarayacak pratik bir tasniftir. Bu tasnifte, "Müteşâbihu'l-Kur'an"; 1. Literal/lafzi benzerlik 2. Al-i İmran, 3/7 ayeti bağlamında tartışılan müteşâbihlik 3. Allah'ın sıfatları çerçevesinde oluşan müteşâbihlik, olmak üzere üç temel başlık altında incelenecektir. Çalışmada gözden kaçan bazı yaklaşımlar okurların dikkatine sunulurken, konunun dilbilimsel, tarihsel ve sosyo-kültürel bir çerçevede anlaşılması yönünde çaba sarf edilmiştir.
An Evaluation on Bedreddin Ez-Zerkesi, His Life and Works. This study analysesthe period in which... more An Evaluation on Bedreddin Ez-Zerkesi, His Life and Works. This study analysesthe period in which ez- Zerkesi who significantly contributed to Muslim cultureand civilization and who lived during the Memluks period lived as well as hislife and works. Firstly, the period in which Zerkesi lived will be analysed in termsof its political and social conditions, and scientific and cultural cnditions basedon background information. Then, his works will be introduced including thecontents of them. Memluks state was very influential in that theologists ofthe period were educated on all barnches of Islamic fields (i.e, commentary,tradition, canon law, recitation, mysticism), lexicology and history and in thatthe number of these theologists was very large. Many of the biographies,tabaqat and detailed encylopedia that are among valuable products of theIslamic culture were all written during this period. However, it should be notedthat ez-Zerkesi has been neglected by the researchers dealin with the scientificactivities and scholars of the period. We think that such an inorance is a resultof incomplete analyses of the period. Because ez-Zerkesi is a significant scholarwho written about all the fields mentioned above. He was an inspiration forSuyuti’s many works. His works on distinct disciplines are waiting for beingread in several libraries such as Suleymaniye. The aim of this study is to revealthe fact that ez-Zerkesi is a significant scholar for our scientific and culturalhistory based on his works.
Uploads
Papers by Bilal Deliser