Mahlûkât" türü kitaplar Arap, İran ve Türk edebiyatında çok sevilen, çokça nüshası bulunan türler... more Mahlûkât" türü kitaplar Arap, İran ve Türk edebiyatında çok sevilen, çokça nüshası bulunan türlerden birisidir. Bu türde bir eser kaleme alan Ebû Yahyâ Cemâlüddîn Zekeriyyâ b. Muhammed b. Mahmûd el-Kazvînî (ö. 682/1283) Acâibü'l-Mahlûkât ve Garâibü'l-Mevcûdât ismini verdiği eserini ölümünden 3 yıl önce 1280 yılında tamamlamıştır. El-Kazvînî kitabını yazarken mevcut eserlerden yararlanırken anlatımını rivayetler ve hikâyelerle zenginleştirmiştir. Farklı coğrafyaları ve görülmemiş duyulmamış acayipleri barındıran bu kitap, insanların ilgisini her daim çekmiş ve farklı dillere çevirileri yapılmıştır. El-Kazvînî eserini 4 mukaddime, 2 makale ve bir hâtime üzere tertip etmiştir. Mukaddimelerde kitabın mahiyetine yönelik açıklamalarda bulanan el-Kazvînî, "Birinci Mukaddime"de "acâib" kelimesinin tanımını, "İkinci Mukaddime"de mahlukatın taksimini, "Üçüncü Mukaddime"de "garib" kelimesinin tarifini, "Dördüncü Mukaddime"de ise mevcudatın taksimini ele almıştır. Asıl konuyu ise makalelerde işlemiştir. "Birinci Makale"de ulviyyât konularını, "İkinci Bu makale, Prof. Dr. Bahattin Yaman'ın danışmanlığında yürütülen yüksek lisans tezinden üretilmiştir.
Ehl-i hıref Osmanlı Devleti'nin sanat faaliyetlerini yürüten en önemli kurumudur. Bu kurumda devl... more Ehl-i hıref Osmanlı Devleti'nin sanat faaliyetlerini yürüten en önemli kurumudur. Bu kurumda devletten maaş alarak padişah ve saray eşrafı gibi devletin önemli şahsiyetleri için eserler üretilmiştir. Hal böyle olunca üretilen eserlere büyük önem verilmiş, çalışmalardaki titiz işçilik nedeniyle, bu eserler serbest olarak çalışan sanatlar için de model oluşturmuştur. Osmanlı sarayında çalışan ehl-i hıref teşkilatına ait birçok defter vardır. Ehl-i hırefie ilgili defterler Türkiye'de iki kurumda bulunmaktadır. Bunlardan biri İstanbul Sultanahmet'de bulunan Başbakanlık Osmanlı Arşivi diğeri ise Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi'dir. Defterlerin bir kısmı da Bulgaristan'da muhafaza edilmekte olup buradaki belgelerin bir kısmının mikrofilmleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi'ne getirilmiştir. Birkaç istisna dışında ehl-i hırefie ilgili defterlerin tamamı siyakat yazı ve rakamlarla kaleme alınmıştır ve bu deftederin bilinen en eski tarihlisi Uzunçarşılı'mn da bir makale olarak yayınladığı 932/1526 tarihli defterdir. Ehl-i hırefin çalışma sistemi ile ilgili araştırmalar olduğundan konu burada tekrar edilmeyecektir. Sanatkâr grupları hakkında ayrıntılı bilgileri bu konudaki diğer çalışmalarda bulmak mümkündür.
Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Jun 30, 2019
Mukarnas, sanatsal ve manevi degeri nedeniyle Islam mimarisinin en onemli dekoratif unsurlarindan... more Mukarnas, sanatsal ve manevi degeri nedeniyle Islam mimarisinin en onemli dekoratif unsurlarindan biridir. Islam medeniyetinde cesitli donem ve bolgelerde siklikla kullanilan mukarnas Osmanli medeniyetinde zirveye ulasmistir. Osmanli mukarnasi, bes yuzyili gecen bircok gelisme evresinin ardindan, mukarnas evriminin son evresini temsil etmektedir. Osmanli mukarnasinin yapisal ve dekoratif bir unsur olarak tanimlanmasi buyuk onem tasimaktadir. Arastirmada, Iznik, Bursa ve Edirne'de bulunan 1299-1453 yillari icerisinde yapilmis; cami, mescid, turbe, imaret ve hamamlardaki mukarnaslar incelemistir. Incelenen yapilardan 39 yapida mukarnas kullanildigi tespit edilmistir. Erken Osmanli doneminde mukarnas yapmak icin kullanilan tas, alci, cini ve tugla dort temel malzeme turudur. Mukarnas yapiminda kullanilan malzeme turu, yapidan yapiya ya da ayni yapinin farkli yerlerdeki kullanimi birbirlerinden farkli olabilmektedir. Belirli bir kullanim yeri icin ozel bir malzeme yoktur. Erken Osmanli Donemi mimarisinde kavisli, duz, egimli ve tipik Osmanli mukarnasi olmak uzere dort farkli formda mukarnas kullanilmistir. Ayrica daha onceki donemlerden veya yakin cografya medeniyetlerinden alinmis diger mukarnas turleri ve etkileri gorulmektedir .
Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Jun 1, 2012
Osmanlı dönemi yazma eserleri incelendiğinde metinde en çok iki renk mürekkebin kullanıldığı görü... more Osmanlı dönemi yazma eserleri incelendiğinde metinde en çok iki renk mürekkebin kullanıldığı görülmektedir. Elbette normal metinde ağırlıklı olarak siyah renkli is mürekkebi kullanılmıĢtır. BaĢlıklarda ise çoğunlukla kırmızı ve tonlarındaki mürekkep kullanılmıĢtır. BaĢlıklarda kullanılan kırmızı tonlarındaki renklerden daha çok bordoyu andıran renkteki mürekkep la"lî mürekkeptir. La"li mürekkebin temel hammaddesi KoĢinil olarak da bilinen, bilimsel adı Dactylopius Coccus Costa adlı böcektir. Kaktüste yetiĢen böcek, güneĢte kurutularak muhafaza edilir. Ġstanbul"da Millet Kütüphanesi"nde Ali Emîrî bölümünde 809 numaraya kayıtlı mecmuada yedi farklı yerde la"lî mürekkep tarifi bulunmaktadır.
DOAJ (DOAJ: Directory of Open Access Journals), Dec 1, 2007
Di¤er toplumlar gibi Osmanl› toplumunun da, dünyan›n sonu ve dünya sonras› hayatla yo¤un olarak i... more Di¤er toplumlar gibi Osmanl› toplumunun da, dünyan›n sonu ve dünya sonras› hayatla yo¤un olarak ilgilendi¤i görülmektedir. K›yamet ve k›yamet sonras›n› bir bütün olarak ele alan Ahvâl-› K›yâmet adl› eser Osmanl› toplumunun k›yamet kültürünü yans›tmas› bak›m›ndan önemli bir eserdir. Eserde dini gerçeklerden öte daha çok halk kültürü yans›t›lmaktad›r. Eserin kütüphanelerde birçok resimsiz nüshas›na rastlan›rken bilinen resimli iki nüshas› vard›r. Bunlar Süleymaniye Kütüphanesi Hafid Efendi 139, Berlin-Staatsbibliothek Ms. Or. Oct. 1596 numaral› yazmalard›r. Berlin-Staatsbibliothek'de bulunan nüshas›ndaki 21 tasvire karfl›l›k Süleymaniye Kütüphanesi'ndeki nüshas›nda 17 tasvir mevcuttur. Nüshalar resim ve metin üslubu olarak 16. yüzy›l sonu yada 17. yüzy›l bafl›na tarihlendirilmektedir. Bu iki nüshadan baflka Ahvâl-› K›yâmet nüshalar›ndan ç›km›fl resimli yaprak fleklinde Philadelphia-Free Library'de dört, ‹ngiltere'de özel bir koleksiyonda ise 13 tasvir bulunmaktad›r. Resimlenen k›yamet ve k›yamet sonras› olaylar› Azrail, ‹srafil, Mahfler, Cennet ve Cehennem fleklinde s›n›fland›rmak mümkündür. Ahvâl-› K›yâmet yazmalar›nda yer alan, ‹slam kültürüne göre k›yametin kopmas›ndan sonra insanlar›n hesaplar›n›n görülece¤i toplanma yeri ve zaman› olan Mahfler'le ilgili resimler, baflka çal›flmalarda olmamas› bak›m›ndan özgündür. Peygamberler, cennetlikler ve sancak alt›nda toplananlar konulu resimler d›fl›nda, Ahiret'le ilgili resimlerdeki figürler ç›plak olarak sahnelenmifltir. Eserin tasvirlerinin genel anlamda metindeki ifadelerle uyumlu oldu¤u görülmektedir. Ressam konuyu canland›rmada büyük ölçüde metindeki aç›klamalar› göz önüne alm›flt›r.
Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi sosyal bilimler dergisi, May 1, 2013
Siyar-i Nabi, which was written by Mustafa Darir who lived in 14th century, is one of the most po... more Siyar-i Nabi, which was written by Mustafa Darir who lived in 14th century, is one of the most popular books in Ottoman society. Illustrated copy of the book was compiled in six volumes by order of Sultan Murad III (died 1595) in royal embroidery workshop. The work contains totally 814 miniature paintings. The text and the illustration relating to Salman Farsi are in the third volume which is registered to New York Public Library. The birth of Salman, his rejection of being a Zoroastrian, his pursuit of a religious belief, his father's expelling him from his country, his life in monastery and Antioch, his arriving in Constantinople and meeting the ruler of Byzantium, his life in Jarusalem and meeting Shamun, his slavery, his meeting Mohammad in Medina, his converting to Islam, his emancipation from slavery were narrated in the text. There are eleven miniature paintings relating to the life of Salman. When we compare the text with the illustrations, it is seen that they are compatible. The place and figure styles seen in Ottoman art were used in illustrations. The idea of digging a ditch in the Battle of Ditch that occured in the fifth year of Hijra belonged to Salman. This matter is narrated in the text of Siyar-i Nabi. Due to the fact that the fifth volume of the illustrated copy is missing, we do not know whether there are any illustrations about this matter or not.
Mezarlıklar bir toplumun tarih, edebiyat, sanat ve yaşam tarzları ile ilgili önemli belgeler nite... more Mezarlıklar bir toplumun tarih, edebiyat, sanat ve yaşam tarzları ile ilgili önemli belgeler niteliğindedir. İsparta merkezde 20. yüzyıl başında 14 me zarlığın olduğu bilinmektedir. Ancak son yüzyılda bu mezarlıkların nerdeyse tamamı kaldırılmış ve yeni mezarlıklar oluşturulmuştur. Bu nedenle İs parta merkeze bağlı mezarlıklarda Osmanlı dönemine ait az sayıda mezar taşı kalmıştır. Gülcü mahallesi sınırlarında yer alan Gülcü Mezarlığı'nda Osmanlı dönemine ait 36 mezar taşı tespit edilmiştir. Tarihleri belli olan mezar taşları içersinde en eski tarihli mezar taşı 1620 yılına aittir. Arap alfabeli en yeni mezar taşı ise 1949 yılına aittir. Osmanlı mezar taşlarında genel özellik olan, erkeklere ait mezar taşlarının serpuşlu, kadınlara ait me zar taşlarının silme mermerden serpuşsuz yapılması Gülcü mezar taşlarının da ortak özelliğidir. Genellikle duygusal şiirlerin işlendiği mezar taşlarının işçiliğindeki titizlik önemli bir unsurdur.
Ehl-i h~ref Osmanl~~ Devleti'nin sanat faaliyetlerini yürüten en önemli kurumudur. Bu kurumda dev... more Ehl-i h~ref Osmanl~~ Devleti'nin sanat faaliyetlerini yürüten en önemli kurumudur. Bu kurumda devletten maa~~ alarak padi~ah ve saray e~raf~~ gibi devletin önemli ~ahsiyetleri için eserler üretilmi~tir. Hal böyle olunca üretilen eserlere büyük önem verilmi~, çal~~malardaki titiz i~çilik nedeniyle, bu eserler serbest olarak çal~~an sanatlar için de model olu~turmu~tur. Osmanl~~ saray~nda çal~~an ehl-i h~ref te~kilat~na ait birçok defter vard~r. Ehl-i h~refie ilgili defterler Türkiye'de iki kurumda bulunmaktad~r. Bunlardan biri ~stanbul Sultanahmet'de bulunan Ba~bakanl~k Osmanl~~ Ar~ivi di~eri ise Topkap~~ Saray~~ Müzesi Ar~ivi'dir. Defterlerin bir k~sm~~ da Bulgaristan'da muhafaza edilmekte olup buradaki belgelerin bir k~sm~n~n mikrofilmleri Ba~bakanl~k Osmanl~~ Ar~ivi'ne getirilmi~tir. Birkaç istisna d~~~nda ehl-i h~refie ilgili defterlerin tamam~~ siyakat yaz~~ ve rakamlarla kaleme al~nm~~t~r ve bu deftederin bilinen en eski tarihlisi Uzunçar~~l~'mn da bir makale olarak yay~nlad~~~~ 932/1526 tarihli defterdir. Ehl-i h~refin çal~~ma sistemi ile ilgili ara~t~rmalar oldu~undan konu burada tekrar edilmeyecektir. Sanatkâr gruplar~~ hakk~nda ayr~nt~l~~ bilgileri bu konudaki di~er çal~~malarda bulmak mümkündür.
Mısır, antik medeniyetiyle ve önemli tarihsel anıtlarıyla dünyanın en çok ilgi çeken ülkelerinden... more Mısır, antik medeniyetiyle ve önemli tarihsel anıtlarıyla dünyanın en çok ilgi çeken ülkelerinden biridir. Mısır 1517'de Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Kahire sokaklarındaki Osmanlı mimari üslubunun özelliklerini taşıyan birçok yapı, Mısır'ın bu kültürden etkilendiğinin göstergesidir. Osmanlı kültürünün etkileri sadece mimaride değil diğer sanat alanlarında da görülmektedir. Mısır kütüphanelerinde Osmanlı dönemine tarihlenen birçok resimli yazma bulunmaktadır. El yazmaları bakımından ülkenin zengin kütüphanesi hiç şüphesiz Dâru'l-Kütüb el-Kavmiyye olarak bilinen Kahire Milli Kütüphane'sidir. Kütüphanede Arapça, Türkçe, Farsça resimli yazmalar bulunmaktadır. 70 civarındaki minyatürlü eserle Farsça yazmalar sayı bakımından en geniş grubu teşkil etmektedir. Daha çok edebî konulu bu yazmalardaki minyatürler genellikle İran resim üslubu ile Hind-Moğol resim üslubunu yansıtmaktadırlar.
Giri~~ Dinlerin birço~unda ölüm sonras~nda ikinci hayat söz konusudur. Ki~i öldükten sonra ya da ... more Giri~~ Dinlerin birço~unda ölüm sonras~nda ikinci hayat söz konusudur. Ki~i öldükten sonra ya da her ~eyin yok olmas~~ anlam~na gelen k~yametten sonra ikinci bir hayat ba~layacakt~r. Bu hayatta, dünyada iken iyi i~ler yapanlar rahat edecek, kötü i~ler yapanlar ise s~k~nt~da olacakt~r. ~slam kültürüne göre de k~yametten sonra ikinci bir hayat olacak ve iyi insanlar yeni ya~am-lar~n~~ cennette geçireceklerdir. ~slam toplumlar~n~n cennet tasavvuru ile ilgili bilgileri içeren çok say~da eser mevcuttur. Ancak insanlar~n cennetle ilgili ayr~nt~lar~~ anlay~~~ biçimini en güzel resimlerde görmek mümkündür. Nakka~~ her ne kadar cennetle ilgili resmini yaparken ilgili yazman~n metnini göz önüne alsa da, kendi zihninde olu~an cennet biçimini de resme yans~tmas~~ do~ald~r. Ayr~ca inceledi~imiz resimler, yap~ld~~~~ dönemde bir anlamda görsel medya arac~~ olmas~~ nedeniyle toplumun cennetle ilgili tasavvurlar~n~n biçimlenmesine de katk~da bulunmu~tur. Bu ba~lamda çal~~mam~z özellikle 16. ve 17. yüzy~l ~slam toplumunun genel anlamda cennet tasavvurunun tespitine yönelik ara~t~rmad~r. Cennet kavram~, sözlükte "ba~, bahçe ve bostan", "gölgeli ve s~k a~açlar~~ bar~nd~ran ba~, bahçe", "hurma a~açlar~n bulundu~u bahçe", "hurma ve üzüm a~açlar~n~n bulundu~u mekân", "dal ve yapraklarm~n s~kl~~~~ sebebiyle t~pk~~ bir örtü gibi zemini örterek gölgeleyen meyveli ve meyvesiz a~açlar"' gibi anlamlara gelmektedir. Sözlük anlamlarmdan yola ç~k~ld~~~nda cennetin ye~illi~i ön plana ç~kmaktad~r. Cennet, Kur'an-t Kerim'de yüz k~rk be~~ yerde geçmektedir. Be~~ yerde »Adem'in cenneti', yirmi iki yerde dünyada mevcut herhangi bir bahçe an-lam~ndaki cennet, yüz on sekiz yerde ise ahirette müminlere vaat edilen Makale ile ilgili katk~lar~ndan dolay~~ hocam Prof Dr. Serpil BA~C:Pya te~ekkürü borç bilirim.
Dâbbetü'l-Arz Arapça bir kelime olup "yer hayvanı" anlamına gelmektedir. Kur'an-ı Kerim'de, Neml ... more Dâbbetü'l-Arz Arapça bir kelime olup "yer hayvanı" anlamına gelmektedir. Kur'an-ı Kerim'de, Neml sûresi 82. ayette "O söz başlarına geldiği zaman, onlara yerden bir "dâbbe" çıkarırız; o onlara insanların ayetlerimize içtenlikle inanmadıklarını söyler." şeklinde geçen Dabbetü'l-Arz, hadis kitaplarında kıyamet alametlerinden biri olarak yer almaktadır. Hz. Muhammed'e atfedilen rivayetlerde Dâbbetü'l-Arz'ın Hz. Süleyman'ın mührü ile Musa'nın asasını taşıyacağı, asa ile müminin yüzünü parlatırken mühür ile kâfirlerin burnunu damgalayacağı belirtilmektedir. Farklı eserlerde farklı tanımlamaların olması, birbirinden değişik Dâbbetü'l-Arz tasavvurların oluşmasına neden olmuştur. Bu farklılığın resimlere de yansıdığını görmekteyiz. Osmanlı dönemi kitap resimleri incelendiğinde üç farklı tipleme görülmektedir. Bunlar; insan başlı hayvan şeklindeki yaratık, hayvan şeklindeki yaratık ve insan şeklindeki yaratık resimleridir. Yaratığın farklı betimlemelerinin yapılması dönemin Dâbbetü'l-Arz hakkında farklı düşüncelerin olduğunu göstermektedir.
Turkish studies-comparative religious studies, 2022
Turkish marbling art, which is a traditional art, has survived to the present day by keeping up w... more Turkish marbling art, which is a traditional art, has survived to the present day by keeping up with the conditions of the period in which it was made and continues to develop. It is possible to examine the development of the art of marbling in the Ottoman period, which has a special importance in terms of book arts, by using various public and institutional archives, private collections, museums and libraries, according to marbling types or centuries. The majority of the scientific studies carried out are repetitions of the work named "Türk Sanatında Ebru" written by M. Uğur Derman. Scientific studies based on original samples are so few that they can be counted with fingers. Although few in number, the studies on different library manuscripts in recent years based on examples are pleasing. These studies are based only on a library and examine the types of marbling in the works found there. Since working on the entire Ottoman period will require a comprehensive research, the scope of this study is limited to the 18th century hatib marbling. For the works obtained, 18 libraries were contacted face-to-face, by phone or by e-mail. The visuals of 1579 marbling works were examined and the table of the works was created in detail by using the excel program. As a result, 3582 pieces of marbling were found in various parts of the works. Among these, the works with hatib marbling were examined. As a result, there are 1416 hatib marbling works in 615 works in which 16 types of hatib marbling are used. The works obtained within the scope of this study were examined according to the types of hatib marbling, the parts of the work with hatib marbling, and the binding styles in which hatip marbling was used, and then explanations were made using the visuals of 66 works.
Turkish studies-comparative religious studies, 2022
Turkish marbling art, which is a traditional art, has survived to the present day by keeping up w... more Turkish marbling art, which is a traditional art, has survived to the present day by keeping up with the conditions of the period in which it was made and continues to develop. It is possible to examine the development of the art of marbling in the Ottoman period, which has a special importance in terms of book arts, by using various public and institutional archives, private collections, museums and libraries, according to marbling types or centuries. The majority of the scientific studies carried out are repetitions of the work named "Türk Sanatında Ebru" written by M. Uğur Derman. Scientific studies based on original samples are so few that they can be counted with fingers. Although few in number, the studies on different library manuscripts in recent years based on examples are pleasing. These studies are based only on a library and examine the types of marbling in the works found there. Since working on the entire Ottoman period will require a comprehensive research, the scope of this study is limited to the 18th century hatib marbling. For the works obtained, 18 libraries were contacted face-to-face, by phone or by e-mail. The visuals of 1579 marbling works were examined and the table of the works was created in detail by using the excel program. As a result, 3582 pieces of marbling were found in various parts of the works. Among these, the works with hatib marbling were examined. As a result, there are 1416 hatib marbling works in 615 works in which 16 types of hatib marbling are used. The works obtained within the scope of this study were examined according to the types of hatib marbling, the parts of the work with hatib marbling, and the binding styles in which hatip marbling was used, and then explanations were made using the visuals of 66 works.
In this paper, we report the crystallite size of the graphitic phase observed in a soot ink sampl... more In this paper, we report the crystallite size of the graphitic phase observed in a soot ink sample prepared based on an original Ottoman recipe in the 18th century for the first time. Intensity ratio of the D and G bands that were observed at 1384 and 1609 cm-1 respectively, revealed that the crystallite size is 24.33 nm. This corresponds to a carbon phase between graphitic and well graphitic stage. We strongly believe that this could be further used particularly for dating purposes by investigating carbon-black pigments which we have not encountered its consideration in the literature for mainly manuscripts. Here, we especially propose using the Tuinstra-Koenig relationship together with the consideration of D and G band profiles to derive the crystallite size of the graphitic phase observed in soot ink and other various carbon-black inks for the purpose of manuscript dating.
Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Dec 1, 2012
Dâbbetü'l-Arz Arapça bir kelime olup "yer hayvanı" anlamına gelmektedir. Kur'an-ı Kerim'de, Neml ... more Dâbbetü'l-Arz Arapça bir kelime olup "yer hayvanı" anlamına gelmektedir. Kur'an-ı Kerim'de, Neml sûresi 82. ayette "O söz başlarına geldiği zaman, onlara yerden bir "dâbbe" çıkarırız; o onlara insanların ayetlerimize içtenlikle inanmadıklarını söyler." şeklinde geçen Dabbetü'l-Arz, hadis kitaplarında kıyamet alametlerinden biri olarak yer almaktadır. Hz. Muhammed'e atfedilen rivayetlerde Dâbbetü'l-Arz'ın Hz. Süleyman'ın mührü ile Musa'nın asasını taşıyacağı, asa ile müminin yüzünü parlatırken mühür ile kâfirlerin burnunu damgalayacağı belirtilmektedir. Farklı eserlerde farklı tanımlamaların olması, birbirinden değişik Dâbbetü'l-Arz tasavvurların oluşmasına neden olmuştur. Bu farklılığın resimlere de yansıdığını görmekteyiz. Osmanlı dönemi kitap resimleri incelendiğinde üç farklı tipleme görülmektedir. Bunlar; insan başlı hayvan şeklindeki yaratık, hayvan şeklindeki yaratık ve insan şeklindeki yaratık resimleridir. Yaratığın farklı betimlemelerinin yapılması dönemin Dâbbetü'l-Arz hakkında farklı düşüncelerin olduğunu göstermektedir.
Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2007
Di¤er toplumlar gibi Osmanl› toplumunun da, dünyan›n sonu ve dünya sonras› hayatla yo¤un olarak i... more Di¤er toplumlar gibi Osmanl› toplumunun da, dünyan›n sonu ve dünya sonras› hayatla yo¤un olarak ilgilendi¤i görülmektedir. K›yamet ve k›yamet sonras›n› bir bütün olarak ele alan Ahvâl-› K›yâmet adl› eser Osmanl› toplumunun k›yamet kültürünü yans›tmas› bak›m›ndan önemli bir eserdir. Eserde dini gerçeklerden öte daha çok halk kültürü yans›t›lmaktad›r. Eserin kütüphanelerde birçok resimsiz nüshas›na rastlan›rken bilinen resimli iki nüshas› vard›r. Bunlar Süleymaniye Kütüphanesi Hafid Efendi 139, Berlin-Staatsbibliothek Ms. Or. Oct. 1596 numaral› yazmalard›r. Berlin-Staatsbibliothek'de bulunan nüshas›ndaki 21 tasvire karfl›l›k Süleymaniye Kütüphanesi'ndeki nüshas›nda 17 tasvir mevcuttur. Nüshalar resim ve metin üslubu olarak 16. yüzy›l sonu yada 17. yüzy›l bafl›na tarihlendirilmektedir. Bu iki nüshadan baflka Ahvâl-› K›yâmet nüshalar›ndan ç›km›fl resimli yaprak fleklinde Philadelphia-Free Library'de dört, ‹ngiltere'de özel bir koleksiyonda ise 13 tasvir bulunmaktad›r. Resimlenen k›yamet ve k›yamet sonras› olaylar› Azrail, ‹srafil, Mahfler, Cennet ve Cehennem fleklinde s›n›fland›rmak mümkündür. Ahvâl-› K›yâmet yazmalar›nda yer alan, ‹slam kültürüne göre k›yametin kopmas›ndan sonra insanlar›n hesaplar›n›n görülece¤i toplanma yeri ve zaman› olan Mahfler'le ilgili resimler, baflka çal›flmalarda olmamas› bak›m›ndan özgündür. Peygamberler, cennetlikler ve sancak alt›nda toplananlar konulu resimler d›fl›nda, Ahiret'le ilgili resimlerdeki figürler ç›plak olarak sahnelenmifltir. Eserin tasvirlerinin genel anlamda metindeki ifadelerle uyumlu oldu¤u görülmektedir. Ressam konuyu canland›rmada büyük ölçüde metindeki aç›klamalar› göz önüne alm›flt›r.
Öz Dergiler, yazıldıkları dönemin sosyal, siyasi, tarihi, edebi, fenni, iktisadi, sanatsal olayla... more Öz Dergiler, yazıldıkları dönemin sosyal, siyasi, tarihi, edebi, fenni, iktisadi, sanatsal olaylarını yansıtmaları açısından oldukça önemli belgelerdir. Belirli aralıklarla çıkan dergiler gazetelere göre sayfa sayısı, boyutu, tasarımı ve işlediği konu bakımından farklılıklar göstermektedir. Teknolojinin gelişmemiş olduğu yıllarda ne tür görsel malzemelerin kullanıldığı ya da bu görsel malzemelerin nasıl basıldığı merak edilmiştir. Görseller, metinleri açıklayıcı amaçlı kullanıldığı gibi sadece süsleme amaçlı da kullanıldığı görülmektedir. İlk zamanlar dergilerde çok fazla görsel malzeme bulunmazken yüzyılın sonlarına doğru kullanımında artış olduğu fark edilmiştir. Bir süreli yayın oluşturmanın en önemli aşamalarından birini içeriğin yanında tasarım oluşturmaktadır. Tasarım işlemi bir derginin ön kapağından başlayarak arka kapağa kadar olan tüm sayfalarının düzenlenmesidir. Bu sayfaları düzenlerken fontlara, yazıların puntolarına, başlık düzenlemelerine metinlerin ve görsel malzemenin yerleştirilmesine dikkat edilmektedir. Özellikle de derginin dış kapağı ile iç kapağının tasarımına daha fazla özen gösterilmektedir. Bir derginin talep edilmesinde de oldukça büyük etkisi olduğu göz ardı edilmemelidir. İncelemiş olduğumuz dönemde yayım hayatına girmiş 40 dergi ismiyle karşılaşılmıştır. İstanbul'da yayımlanan bu dergilerin genel özellikleri, yayın ilkeleri, matbaa, dergi içerikleri ve baştan sona kadar tüm sayfa tasarımları ve kullanılan görsel malzemeler esas alınarak ortak bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur.
Mahlûkât" türü kitaplar Arap, İran ve Türk edebiyatında çok sevilen, çokça nüshası bulunan türler... more Mahlûkât" türü kitaplar Arap, İran ve Türk edebiyatında çok sevilen, çokça nüshası bulunan türlerden birisidir. Bu türde bir eser kaleme alan Ebû Yahyâ Cemâlüddîn Zekeriyyâ b. Muhammed b. Mahmûd el-Kazvînî (ö. 682/1283) Acâibü'l-Mahlûkât ve Garâibü'l-Mevcûdât ismini verdiği eserini ölümünden 3 yıl önce 1280 yılında tamamlamıştır. El-Kazvînî kitabını yazarken mevcut eserlerden yararlanırken anlatımını rivayetler ve hikâyelerle zenginleştirmiştir. Farklı coğrafyaları ve görülmemiş duyulmamış acayipleri barındıran bu kitap, insanların ilgisini her daim çekmiş ve farklı dillere çevirileri yapılmıştır. El-Kazvînî eserini 4 mukaddime, 2 makale ve bir hâtime üzere tertip etmiştir. Mukaddimelerde kitabın mahiyetine yönelik açıklamalarda bulanan el-Kazvînî, "Birinci Mukaddime"de "acâib" kelimesinin tanımını, "İkinci Mukaddime"de mahlukatın taksimini, "Üçüncü Mukaddime"de "garib" kelimesinin tarifini, "Dördüncü Mukaddime"de ise mevcudatın taksimini ele almıştır. Asıl konuyu ise makalelerde işlemiştir. "Birinci Makale"de ulviyyât konularını, "İkinci Bu makale, Prof. Dr. Bahattin Yaman'ın danışmanlığında yürütülen yüksek lisans tezinden üretilmiştir.
Ehl-i hıref Osmanlı Devleti'nin sanat faaliyetlerini yürüten en önemli kurumudur. Bu kurumda devl... more Ehl-i hıref Osmanlı Devleti'nin sanat faaliyetlerini yürüten en önemli kurumudur. Bu kurumda devletten maaş alarak padişah ve saray eşrafı gibi devletin önemli şahsiyetleri için eserler üretilmiştir. Hal böyle olunca üretilen eserlere büyük önem verilmiş, çalışmalardaki titiz işçilik nedeniyle, bu eserler serbest olarak çalışan sanatlar için de model oluşturmuştur. Osmanlı sarayında çalışan ehl-i hıref teşkilatına ait birçok defter vardır. Ehl-i hırefie ilgili defterler Türkiye'de iki kurumda bulunmaktadır. Bunlardan biri İstanbul Sultanahmet'de bulunan Başbakanlık Osmanlı Arşivi diğeri ise Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi'dir. Defterlerin bir kısmı da Bulgaristan'da muhafaza edilmekte olup buradaki belgelerin bir kısmının mikrofilmleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi'ne getirilmiştir. Birkaç istisna dışında ehl-i hırefie ilgili defterlerin tamamı siyakat yazı ve rakamlarla kaleme alınmıştır ve bu deftederin bilinen en eski tarihlisi Uzunçarşılı'mn da bir makale olarak yayınladığı 932/1526 tarihli defterdir. Ehl-i hırefin çalışma sistemi ile ilgili araştırmalar olduğundan konu burada tekrar edilmeyecektir. Sanatkâr grupları hakkında ayrıntılı bilgileri bu konudaki diğer çalışmalarda bulmak mümkündür.
Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Jun 30, 2019
Mukarnas, sanatsal ve manevi degeri nedeniyle Islam mimarisinin en onemli dekoratif unsurlarindan... more Mukarnas, sanatsal ve manevi degeri nedeniyle Islam mimarisinin en onemli dekoratif unsurlarindan biridir. Islam medeniyetinde cesitli donem ve bolgelerde siklikla kullanilan mukarnas Osmanli medeniyetinde zirveye ulasmistir. Osmanli mukarnasi, bes yuzyili gecen bircok gelisme evresinin ardindan, mukarnas evriminin son evresini temsil etmektedir. Osmanli mukarnasinin yapisal ve dekoratif bir unsur olarak tanimlanmasi buyuk onem tasimaktadir. Arastirmada, Iznik, Bursa ve Edirne'de bulunan 1299-1453 yillari icerisinde yapilmis; cami, mescid, turbe, imaret ve hamamlardaki mukarnaslar incelemistir. Incelenen yapilardan 39 yapida mukarnas kullanildigi tespit edilmistir. Erken Osmanli doneminde mukarnas yapmak icin kullanilan tas, alci, cini ve tugla dort temel malzeme turudur. Mukarnas yapiminda kullanilan malzeme turu, yapidan yapiya ya da ayni yapinin farkli yerlerdeki kullanimi birbirlerinden farkli olabilmektedir. Belirli bir kullanim yeri icin ozel bir malzeme yoktur. Erken Osmanli Donemi mimarisinde kavisli, duz, egimli ve tipik Osmanli mukarnasi olmak uzere dort farkli formda mukarnas kullanilmistir. Ayrica daha onceki donemlerden veya yakin cografya medeniyetlerinden alinmis diger mukarnas turleri ve etkileri gorulmektedir .
Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Jun 1, 2012
Osmanlı dönemi yazma eserleri incelendiğinde metinde en çok iki renk mürekkebin kullanıldığı görü... more Osmanlı dönemi yazma eserleri incelendiğinde metinde en çok iki renk mürekkebin kullanıldığı görülmektedir. Elbette normal metinde ağırlıklı olarak siyah renkli is mürekkebi kullanılmıĢtır. BaĢlıklarda ise çoğunlukla kırmızı ve tonlarındaki mürekkep kullanılmıĢtır. BaĢlıklarda kullanılan kırmızı tonlarındaki renklerden daha çok bordoyu andıran renkteki mürekkep la"lî mürekkeptir. La"li mürekkebin temel hammaddesi KoĢinil olarak da bilinen, bilimsel adı Dactylopius Coccus Costa adlı böcektir. Kaktüste yetiĢen böcek, güneĢte kurutularak muhafaza edilir. Ġstanbul"da Millet Kütüphanesi"nde Ali Emîrî bölümünde 809 numaraya kayıtlı mecmuada yedi farklı yerde la"lî mürekkep tarifi bulunmaktadır.
DOAJ (DOAJ: Directory of Open Access Journals), Dec 1, 2007
Di¤er toplumlar gibi Osmanl› toplumunun da, dünyan›n sonu ve dünya sonras› hayatla yo¤un olarak i... more Di¤er toplumlar gibi Osmanl› toplumunun da, dünyan›n sonu ve dünya sonras› hayatla yo¤un olarak ilgilendi¤i görülmektedir. K›yamet ve k›yamet sonras›n› bir bütün olarak ele alan Ahvâl-› K›yâmet adl› eser Osmanl› toplumunun k›yamet kültürünü yans›tmas› bak›m›ndan önemli bir eserdir. Eserde dini gerçeklerden öte daha çok halk kültürü yans›t›lmaktad›r. Eserin kütüphanelerde birçok resimsiz nüshas›na rastlan›rken bilinen resimli iki nüshas› vard›r. Bunlar Süleymaniye Kütüphanesi Hafid Efendi 139, Berlin-Staatsbibliothek Ms. Or. Oct. 1596 numaral› yazmalard›r. Berlin-Staatsbibliothek'de bulunan nüshas›ndaki 21 tasvire karfl›l›k Süleymaniye Kütüphanesi'ndeki nüshas›nda 17 tasvir mevcuttur. Nüshalar resim ve metin üslubu olarak 16. yüzy›l sonu yada 17. yüzy›l bafl›na tarihlendirilmektedir. Bu iki nüshadan baflka Ahvâl-› K›yâmet nüshalar›ndan ç›km›fl resimli yaprak fleklinde Philadelphia-Free Library'de dört, ‹ngiltere'de özel bir koleksiyonda ise 13 tasvir bulunmaktad›r. Resimlenen k›yamet ve k›yamet sonras› olaylar› Azrail, ‹srafil, Mahfler, Cennet ve Cehennem fleklinde s›n›fland›rmak mümkündür. Ahvâl-› K›yâmet yazmalar›nda yer alan, ‹slam kültürüne göre k›yametin kopmas›ndan sonra insanlar›n hesaplar›n›n görülece¤i toplanma yeri ve zaman› olan Mahfler'le ilgili resimler, baflka çal›flmalarda olmamas› bak›m›ndan özgündür. Peygamberler, cennetlikler ve sancak alt›nda toplananlar konulu resimler d›fl›nda, Ahiret'le ilgili resimlerdeki figürler ç›plak olarak sahnelenmifltir. Eserin tasvirlerinin genel anlamda metindeki ifadelerle uyumlu oldu¤u görülmektedir. Ressam konuyu canland›rmada büyük ölçüde metindeki aç›klamalar› göz önüne alm›flt›r.
Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi sosyal bilimler dergisi, May 1, 2013
Siyar-i Nabi, which was written by Mustafa Darir who lived in 14th century, is one of the most po... more Siyar-i Nabi, which was written by Mustafa Darir who lived in 14th century, is one of the most popular books in Ottoman society. Illustrated copy of the book was compiled in six volumes by order of Sultan Murad III (died 1595) in royal embroidery workshop. The work contains totally 814 miniature paintings. The text and the illustration relating to Salman Farsi are in the third volume which is registered to New York Public Library. The birth of Salman, his rejection of being a Zoroastrian, his pursuit of a religious belief, his father's expelling him from his country, his life in monastery and Antioch, his arriving in Constantinople and meeting the ruler of Byzantium, his life in Jarusalem and meeting Shamun, his slavery, his meeting Mohammad in Medina, his converting to Islam, his emancipation from slavery were narrated in the text. There are eleven miniature paintings relating to the life of Salman. When we compare the text with the illustrations, it is seen that they are compatible. The place and figure styles seen in Ottoman art were used in illustrations. The idea of digging a ditch in the Battle of Ditch that occured in the fifth year of Hijra belonged to Salman. This matter is narrated in the text of Siyar-i Nabi. Due to the fact that the fifth volume of the illustrated copy is missing, we do not know whether there are any illustrations about this matter or not.
Mezarlıklar bir toplumun tarih, edebiyat, sanat ve yaşam tarzları ile ilgili önemli belgeler nite... more Mezarlıklar bir toplumun tarih, edebiyat, sanat ve yaşam tarzları ile ilgili önemli belgeler niteliğindedir. İsparta merkezde 20. yüzyıl başında 14 me zarlığın olduğu bilinmektedir. Ancak son yüzyılda bu mezarlıkların nerdeyse tamamı kaldırılmış ve yeni mezarlıklar oluşturulmuştur. Bu nedenle İs parta merkeze bağlı mezarlıklarda Osmanlı dönemine ait az sayıda mezar taşı kalmıştır. Gülcü mahallesi sınırlarında yer alan Gülcü Mezarlığı'nda Osmanlı dönemine ait 36 mezar taşı tespit edilmiştir. Tarihleri belli olan mezar taşları içersinde en eski tarihli mezar taşı 1620 yılına aittir. Arap alfabeli en yeni mezar taşı ise 1949 yılına aittir. Osmanlı mezar taşlarında genel özellik olan, erkeklere ait mezar taşlarının serpuşlu, kadınlara ait me zar taşlarının silme mermerden serpuşsuz yapılması Gülcü mezar taşlarının da ortak özelliğidir. Genellikle duygusal şiirlerin işlendiği mezar taşlarının işçiliğindeki titizlik önemli bir unsurdur.
Ehl-i h~ref Osmanl~~ Devleti'nin sanat faaliyetlerini yürüten en önemli kurumudur. Bu kurumda dev... more Ehl-i h~ref Osmanl~~ Devleti'nin sanat faaliyetlerini yürüten en önemli kurumudur. Bu kurumda devletten maa~~ alarak padi~ah ve saray e~raf~~ gibi devletin önemli ~ahsiyetleri için eserler üretilmi~tir. Hal böyle olunca üretilen eserlere büyük önem verilmi~, çal~~malardaki titiz i~çilik nedeniyle, bu eserler serbest olarak çal~~an sanatlar için de model olu~turmu~tur. Osmanl~~ saray~nda çal~~an ehl-i h~ref te~kilat~na ait birçok defter vard~r. Ehl-i h~refie ilgili defterler Türkiye'de iki kurumda bulunmaktad~r. Bunlardan biri ~stanbul Sultanahmet'de bulunan Ba~bakanl~k Osmanl~~ Ar~ivi di~eri ise Topkap~~ Saray~~ Müzesi Ar~ivi'dir. Defterlerin bir k~sm~~ da Bulgaristan'da muhafaza edilmekte olup buradaki belgelerin bir k~sm~n~n mikrofilmleri Ba~bakanl~k Osmanl~~ Ar~ivi'ne getirilmi~tir. Birkaç istisna d~~~nda ehl-i h~refie ilgili defterlerin tamam~~ siyakat yaz~~ ve rakamlarla kaleme al~nm~~t~r ve bu deftederin bilinen en eski tarihlisi Uzunçar~~l~'mn da bir makale olarak yay~nlad~~~~ 932/1526 tarihli defterdir. Ehl-i h~refin çal~~ma sistemi ile ilgili ara~t~rmalar oldu~undan konu burada tekrar edilmeyecektir. Sanatkâr gruplar~~ hakk~nda ayr~nt~l~~ bilgileri bu konudaki di~er çal~~malarda bulmak mümkündür.
Mısır, antik medeniyetiyle ve önemli tarihsel anıtlarıyla dünyanın en çok ilgi çeken ülkelerinden... more Mısır, antik medeniyetiyle ve önemli tarihsel anıtlarıyla dünyanın en çok ilgi çeken ülkelerinden biridir. Mısır 1517'de Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Kahire sokaklarındaki Osmanlı mimari üslubunun özelliklerini taşıyan birçok yapı, Mısır'ın bu kültürden etkilendiğinin göstergesidir. Osmanlı kültürünün etkileri sadece mimaride değil diğer sanat alanlarında da görülmektedir. Mısır kütüphanelerinde Osmanlı dönemine tarihlenen birçok resimli yazma bulunmaktadır. El yazmaları bakımından ülkenin zengin kütüphanesi hiç şüphesiz Dâru'l-Kütüb el-Kavmiyye olarak bilinen Kahire Milli Kütüphane'sidir. Kütüphanede Arapça, Türkçe, Farsça resimli yazmalar bulunmaktadır. 70 civarındaki minyatürlü eserle Farsça yazmalar sayı bakımından en geniş grubu teşkil etmektedir. Daha çok edebî konulu bu yazmalardaki minyatürler genellikle İran resim üslubu ile Hind-Moğol resim üslubunu yansıtmaktadırlar.
Giri~~ Dinlerin birço~unda ölüm sonras~nda ikinci hayat söz konusudur. Ki~i öldükten sonra ya da ... more Giri~~ Dinlerin birço~unda ölüm sonras~nda ikinci hayat söz konusudur. Ki~i öldükten sonra ya da her ~eyin yok olmas~~ anlam~na gelen k~yametten sonra ikinci bir hayat ba~layacakt~r. Bu hayatta, dünyada iken iyi i~ler yapanlar rahat edecek, kötü i~ler yapanlar ise s~k~nt~da olacakt~r. ~slam kültürüne göre de k~yametten sonra ikinci bir hayat olacak ve iyi insanlar yeni ya~am-lar~n~~ cennette geçireceklerdir. ~slam toplumlar~n~n cennet tasavvuru ile ilgili bilgileri içeren çok say~da eser mevcuttur. Ancak insanlar~n cennetle ilgili ayr~nt~lar~~ anlay~~~ biçimini en güzel resimlerde görmek mümkündür. Nakka~~ her ne kadar cennetle ilgili resmini yaparken ilgili yazman~n metnini göz önüne alsa da, kendi zihninde olu~an cennet biçimini de resme yans~tmas~~ do~ald~r. Ayr~ca inceledi~imiz resimler, yap~ld~~~~ dönemde bir anlamda görsel medya arac~~ olmas~~ nedeniyle toplumun cennetle ilgili tasavvurlar~n~n biçimlenmesine de katk~da bulunmu~tur. Bu ba~lamda çal~~mam~z özellikle 16. ve 17. yüzy~l ~slam toplumunun genel anlamda cennet tasavvurunun tespitine yönelik ara~t~rmad~r. Cennet kavram~, sözlükte "ba~, bahçe ve bostan", "gölgeli ve s~k a~açlar~~ bar~nd~ran ba~, bahçe", "hurma a~açlar~n bulundu~u bahçe", "hurma ve üzüm a~açlar~n~n bulundu~u mekân", "dal ve yapraklarm~n s~kl~~~~ sebebiyle t~pk~~ bir örtü gibi zemini örterek gölgeleyen meyveli ve meyvesiz a~açlar"' gibi anlamlara gelmektedir. Sözlük anlamlarmdan yola ç~k~ld~~~nda cennetin ye~illi~i ön plana ç~kmaktad~r. Cennet, Kur'an-t Kerim'de yüz k~rk be~~ yerde geçmektedir. Be~~ yerde »Adem'in cenneti', yirmi iki yerde dünyada mevcut herhangi bir bahçe an-lam~ndaki cennet, yüz on sekiz yerde ise ahirette müminlere vaat edilen Makale ile ilgili katk~lar~ndan dolay~~ hocam Prof Dr. Serpil BA~C:Pya te~ekkürü borç bilirim.
Dâbbetü'l-Arz Arapça bir kelime olup "yer hayvanı" anlamına gelmektedir. Kur'an-ı Kerim'de, Neml ... more Dâbbetü'l-Arz Arapça bir kelime olup "yer hayvanı" anlamına gelmektedir. Kur'an-ı Kerim'de, Neml sûresi 82. ayette "O söz başlarına geldiği zaman, onlara yerden bir "dâbbe" çıkarırız; o onlara insanların ayetlerimize içtenlikle inanmadıklarını söyler." şeklinde geçen Dabbetü'l-Arz, hadis kitaplarında kıyamet alametlerinden biri olarak yer almaktadır. Hz. Muhammed'e atfedilen rivayetlerde Dâbbetü'l-Arz'ın Hz. Süleyman'ın mührü ile Musa'nın asasını taşıyacağı, asa ile müminin yüzünü parlatırken mühür ile kâfirlerin burnunu damgalayacağı belirtilmektedir. Farklı eserlerde farklı tanımlamaların olması, birbirinden değişik Dâbbetü'l-Arz tasavvurların oluşmasına neden olmuştur. Bu farklılığın resimlere de yansıdığını görmekteyiz. Osmanlı dönemi kitap resimleri incelendiğinde üç farklı tipleme görülmektedir. Bunlar; insan başlı hayvan şeklindeki yaratık, hayvan şeklindeki yaratık ve insan şeklindeki yaratık resimleridir. Yaratığın farklı betimlemelerinin yapılması dönemin Dâbbetü'l-Arz hakkında farklı düşüncelerin olduğunu göstermektedir.
Turkish studies-comparative religious studies, 2022
Turkish marbling art, which is a traditional art, has survived to the present day by keeping up w... more Turkish marbling art, which is a traditional art, has survived to the present day by keeping up with the conditions of the period in which it was made and continues to develop. It is possible to examine the development of the art of marbling in the Ottoman period, which has a special importance in terms of book arts, by using various public and institutional archives, private collections, museums and libraries, according to marbling types or centuries. The majority of the scientific studies carried out are repetitions of the work named "Türk Sanatında Ebru" written by M. Uğur Derman. Scientific studies based on original samples are so few that they can be counted with fingers. Although few in number, the studies on different library manuscripts in recent years based on examples are pleasing. These studies are based only on a library and examine the types of marbling in the works found there. Since working on the entire Ottoman period will require a comprehensive research, the scope of this study is limited to the 18th century hatib marbling. For the works obtained, 18 libraries were contacted face-to-face, by phone or by e-mail. The visuals of 1579 marbling works were examined and the table of the works was created in detail by using the excel program. As a result, 3582 pieces of marbling were found in various parts of the works. Among these, the works with hatib marbling were examined. As a result, there are 1416 hatib marbling works in 615 works in which 16 types of hatib marbling are used. The works obtained within the scope of this study were examined according to the types of hatib marbling, the parts of the work with hatib marbling, and the binding styles in which hatip marbling was used, and then explanations were made using the visuals of 66 works.
Turkish studies-comparative religious studies, 2022
Turkish marbling art, which is a traditional art, has survived to the present day by keeping up w... more Turkish marbling art, which is a traditional art, has survived to the present day by keeping up with the conditions of the period in which it was made and continues to develop. It is possible to examine the development of the art of marbling in the Ottoman period, which has a special importance in terms of book arts, by using various public and institutional archives, private collections, museums and libraries, according to marbling types or centuries. The majority of the scientific studies carried out are repetitions of the work named "Türk Sanatında Ebru" written by M. Uğur Derman. Scientific studies based on original samples are so few that they can be counted with fingers. Although few in number, the studies on different library manuscripts in recent years based on examples are pleasing. These studies are based only on a library and examine the types of marbling in the works found there. Since working on the entire Ottoman period will require a comprehensive research, the scope of this study is limited to the 18th century hatib marbling. For the works obtained, 18 libraries were contacted face-to-face, by phone or by e-mail. The visuals of 1579 marbling works were examined and the table of the works was created in detail by using the excel program. As a result, 3582 pieces of marbling were found in various parts of the works. Among these, the works with hatib marbling were examined. As a result, there are 1416 hatib marbling works in 615 works in which 16 types of hatib marbling are used. The works obtained within the scope of this study were examined according to the types of hatib marbling, the parts of the work with hatib marbling, and the binding styles in which hatip marbling was used, and then explanations were made using the visuals of 66 works.
In this paper, we report the crystallite size of the graphitic phase observed in a soot ink sampl... more In this paper, we report the crystallite size of the graphitic phase observed in a soot ink sample prepared based on an original Ottoman recipe in the 18th century for the first time. Intensity ratio of the D and G bands that were observed at 1384 and 1609 cm-1 respectively, revealed that the crystallite size is 24.33 nm. This corresponds to a carbon phase between graphitic and well graphitic stage. We strongly believe that this could be further used particularly for dating purposes by investigating carbon-black pigments which we have not encountered its consideration in the literature for mainly manuscripts. Here, we especially propose using the Tuinstra-Koenig relationship together with the consideration of D and G band profiles to derive the crystallite size of the graphitic phase observed in soot ink and other various carbon-black inks for the purpose of manuscript dating.
Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Dec 1, 2012
Dâbbetü'l-Arz Arapça bir kelime olup "yer hayvanı" anlamına gelmektedir. Kur'an-ı Kerim'de, Neml ... more Dâbbetü'l-Arz Arapça bir kelime olup "yer hayvanı" anlamına gelmektedir. Kur'an-ı Kerim'de, Neml sûresi 82. ayette "O söz başlarına geldiği zaman, onlara yerden bir "dâbbe" çıkarırız; o onlara insanların ayetlerimize içtenlikle inanmadıklarını söyler." şeklinde geçen Dabbetü'l-Arz, hadis kitaplarında kıyamet alametlerinden biri olarak yer almaktadır. Hz. Muhammed'e atfedilen rivayetlerde Dâbbetü'l-Arz'ın Hz. Süleyman'ın mührü ile Musa'nın asasını taşıyacağı, asa ile müminin yüzünü parlatırken mühür ile kâfirlerin burnunu damgalayacağı belirtilmektedir. Farklı eserlerde farklı tanımlamaların olması, birbirinden değişik Dâbbetü'l-Arz tasavvurların oluşmasına neden olmuştur. Bu farklılığın resimlere de yansıdığını görmekteyiz. Osmanlı dönemi kitap resimleri incelendiğinde üç farklı tipleme görülmektedir. Bunlar; insan başlı hayvan şeklindeki yaratık, hayvan şeklindeki yaratık ve insan şeklindeki yaratık resimleridir. Yaratığın farklı betimlemelerinin yapılması dönemin Dâbbetü'l-Arz hakkında farklı düşüncelerin olduğunu göstermektedir.
Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2007
Di¤er toplumlar gibi Osmanl› toplumunun da, dünyan›n sonu ve dünya sonras› hayatla yo¤un olarak i... more Di¤er toplumlar gibi Osmanl› toplumunun da, dünyan›n sonu ve dünya sonras› hayatla yo¤un olarak ilgilendi¤i görülmektedir. K›yamet ve k›yamet sonras›n› bir bütün olarak ele alan Ahvâl-› K›yâmet adl› eser Osmanl› toplumunun k›yamet kültürünü yans›tmas› bak›m›ndan önemli bir eserdir. Eserde dini gerçeklerden öte daha çok halk kültürü yans›t›lmaktad›r. Eserin kütüphanelerde birçok resimsiz nüshas›na rastlan›rken bilinen resimli iki nüshas› vard›r. Bunlar Süleymaniye Kütüphanesi Hafid Efendi 139, Berlin-Staatsbibliothek Ms. Or. Oct. 1596 numaral› yazmalard›r. Berlin-Staatsbibliothek'de bulunan nüshas›ndaki 21 tasvire karfl›l›k Süleymaniye Kütüphanesi'ndeki nüshas›nda 17 tasvir mevcuttur. Nüshalar resim ve metin üslubu olarak 16. yüzy›l sonu yada 17. yüzy›l bafl›na tarihlendirilmektedir. Bu iki nüshadan baflka Ahvâl-› K›yâmet nüshalar›ndan ç›km›fl resimli yaprak fleklinde Philadelphia-Free Library'de dört, ‹ngiltere'de özel bir koleksiyonda ise 13 tasvir bulunmaktad›r. Resimlenen k›yamet ve k›yamet sonras› olaylar› Azrail, ‹srafil, Mahfler, Cennet ve Cehennem fleklinde s›n›fland›rmak mümkündür. Ahvâl-› K›yâmet yazmalar›nda yer alan, ‹slam kültürüne göre k›yametin kopmas›ndan sonra insanlar›n hesaplar›n›n görülece¤i toplanma yeri ve zaman› olan Mahfler'le ilgili resimler, baflka çal›flmalarda olmamas› bak›m›ndan özgündür. Peygamberler, cennetlikler ve sancak alt›nda toplananlar konulu resimler d›fl›nda, Ahiret'le ilgili resimlerdeki figürler ç›plak olarak sahnelenmifltir. Eserin tasvirlerinin genel anlamda metindeki ifadelerle uyumlu oldu¤u görülmektedir. Ressam konuyu canland›rmada büyük ölçüde metindeki aç›klamalar› göz önüne alm›flt›r.
Öz Dergiler, yazıldıkları dönemin sosyal, siyasi, tarihi, edebi, fenni, iktisadi, sanatsal olayla... more Öz Dergiler, yazıldıkları dönemin sosyal, siyasi, tarihi, edebi, fenni, iktisadi, sanatsal olaylarını yansıtmaları açısından oldukça önemli belgelerdir. Belirli aralıklarla çıkan dergiler gazetelere göre sayfa sayısı, boyutu, tasarımı ve işlediği konu bakımından farklılıklar göstermektedir. Teknolojinin gelişmemiş olduğu yıllarda ne tür görsel malzemelerin kullanıldığı ya da bu görsel malzemelerin nasıl basıldığı merak edilmiştir. Görseller, metinleri açıklayıcı amaçlı kullanıldığı gibi sadece süsleme amaçlı da kullanıldığı görülmektedir. İlk zamanlar dergilerde çok fazla görsel malzeme bulunmazken yüzyılın sonlarına doğru kullanımında artış olduğu fark edilmiştir. Bir süreli yayın oluşturmanın en önemli aşamalarından birini içeriğin yanında tasarım oluşturmaktadır. Tasarım işlemi bir derginin ön kapağından başlayarak arka kapağa kadar olan tüm sayfalarının düzenlenmesidir. Bu sayfaları düzenlerken fontlara, yazıların puntolarına, başlık düzenlemelerine metinlerin ve görsel malzemenin yerleştirilmesine dikkat edilmektedir. Özellikle de derginin dış kapağı ile iç kapağının tasarımına daha fazla özen gösterilmektedir. Bir derginin talep edilmesinde de oldukça büyük etkisi olduğu göz ardı edilmemelidir. İncelemiş olduğumuz dönemde yayım hayatına girmiş 40 dergi ismiyle karşılaşılmıştır. İstanbul'da yayımlanan bu dergilerin genel özellikleri, yayın ilkeleri, matbaa, dergi içerikleri ve baştan sona kadar tüm sayfa tasarımları ve kullanılan görsel malzemeler esas alınarak ortak bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur.
Uploads
Papers by Bahattin Yaman