Papers by AgeAlexander Kramer
Preek 20241224 De tweede laag van ons bestaan Zo hoorde ik onlangs iemand die echt houdt van de m... more Preek 20241224 De tweede laag van ons bestaan Zo hoorde ik onlangs iemand die echt houdt van de maand december iets opmerkelijks zeggen. Ik ken haar als iemand die geniet van de gezelligheid in huis met de kerstboom en een stal waar een lampje in schijnt, lichtjes op straat, muziek in de winkels. Ze merkte op: Ik ben net even met de auto het dorp uit geweest en als ik dan langs de weg,al die lichtjes zie, al die mensen die maar vrolijk denken te moeten zijn, dan denk ik Halloooo, zijn we niet wat schijnheilig bezig, zijn er geen oorlogen aan de gang, bomaanslagen met vuurwerk dat al jaren niet verboden kan worden omdat dat stemmen kost bij de verkiezingen, gaat het dan na half december ineens niet helemaal mis met het klimaat….. maar ja, ik weet het ook niet, ik heb toch ook een kerstboom in huis. Lieve mensen, wees gerust, dit wordt geen ouderwetse preek tegen de kerstcommercie en ook geen pleidooi voor een sobere kerst. Die opmerking zette me aan het denken in een andere richting en ik wil u daar een paar minuten in meenemen.
Kloven zullen dichtgemaakt worden en bergen zullen afgevlakt worden, zegt Johannes de Doper. We h... more Kloven zullen dichtgemaakt worden en bergen zullen afgevlakt worden, zegt Johannes de Doper. We hebben hier te maken met een beeld dat vaker gebruikt werd in bijbelse tijden. Het is een soort gezegde dat minstens twee keer voorkomt in het Oude Testament. Lucas schrijft dat hij uit het boek Jesaja citeert en wij hebben woorden uit het boek Baruch gehoord. In het boek Baruch wordt het einde van de ballingschap en dus de terugkeer naar het land Israel aangekondigd: vroeger werden de inwoners weggesleept, maar de terugkeer zal meer lijken op een rit over een vlakke autobaan. Ook de woorden van Jesaja kondigen het einde van ballingschap aan. Nu is het echter niet het volk dat over een vlakke weg terug naar het thuisland gaat, maar God die in aantocht is. De oproep is om de weg voor God vrij te maken. Johannes de Doper gaat verder op die denklijn: hij roept individuele landgenoten op, de weg vrij te maken door zich te bekeren. De oproep krijgt dan de betekenis: Laat God bij je binnenkomen.
De eerste lezingen vandaag zijn niet zonder nadere bestudering te begrijpen, maar het evangelieve... more De eerste lezingen vandaag zijn niet zonder nadere bestudering te begrijpen, maar het evangelieverhaal heeft tenminste een heel herkenbaar begin. Er kwamen intellectuelen bij Jezus die zeggen dat er geen verrijzenis bestaat. Dat is zo'n beetje de opvatting van mijn hele kennissenkring. Kennelijk gaan ze ervan uit dat Jezus wel in de verrijzenis gelooft en ze willen-zoals mij dat ook al zo vaak is overkomen-aantonen dat zij gelijk hebben door een denkexperiment voor te leggen. Ik woonde 50 jaar geleden nog maar een paar weken in een studentenhuis toen bleek dat ik theologie studeerde. Meteen sprong een ervaren bewoner op die me vroeg of God zo almachtig is dat hij een steen kan maken die hij zelf niet op kan tillen. Daar had ik natuurlijk geen antwoord op. De bewoner had zijn werk gedaan. Hij bleek lid te zijn van de CPN en moest elke week de Waarheid rondbrengen waarin een betere wereld wordt gepredikt als het kapitalisme is verdwenen. Ook hij had dus een sterk geloof, maar ik had voor hem geen strikvraag paraat.
Preek 20241013 Mogen christenen rijk zijn? Mogen christenen rijk zijn? Dat is de vraag die bij mi... more Preek 20241013 Mogen christenen rijk zijn? Mogen christenen rijk zijn? Dat is de vraag die bij mij naar voren komt als ik het verhaal van vandaag lees. Moet je bezitloos zijn en huis en haard verlaten om behouden te worden? Het lijkt wel zo. Christenen en vooral calvinisten hebben ook een zekere naam als het gaat om sober leven. Maar wat is eigenlijk het nadeel van rijkdom en een goede band met je familie? Iemand komt aanlopen en vraagt Jezus wat hij moet doen om het eeuwige leven te beërven. Deze man is zijn hele leven fatsoenlijk geweest, vertelt hij. Jezus keek hem aan en kreeg hem lief, zo hoorden we, en zei hem dat hij alles moest verkopen wat hij bezat, het geld aan de armen moest geven en dan Jezus volgen. De man gaat bedroefd heen, want hij was erg rijk.
Preek 20241006 Mag je als gelovig christen scheiden? "Wat God heeft verbonden, mag een mens niet ... more Preek 20241006 Mag je als gelovig christen scheiden? "Wat God heeft verbonden, mag een mens niet scheiden." Hoeveel mensen zullen in de loop van de geschiedenis niet met deze woorden om de oren geslagen zijn door pastoors en natuurlijk ook door kerkgangers als ze hardop nadachten over een mogelijke scheiding als oplossing voor een situatie van narigheid, verdriet en machteloosheid.
Preek 20240929 Is de klimaatverandering een onverslaanbaar monster? We hoorden drie verhalen over... more Preek 20240929 Is de klimaatverandering een onverslaanbaar monster? We hoorden drie verhalen over engelen. Jacob zag ze opstijgen naar de hemel en weer neerdalen op aarde. De schrijver van Openbaring zag Michaël vechten met de draak en hem op aarde gooien en Jezus kondigde aan dat de leerlingen de hemel open zullen zien en net als Jacob engelen zullen zien opstijgen en neerdalen. Het beeld van die open hemel met de opstijgende en neerdalende engelen werd vaak gebruikt in de apocalyptiek. Apocalyptiek was in de tijd van Jezus een populair literair genre. Kort gezegd gaat men er in apocalyptische verhalen en beelden van uit dat er in de hemel gebeurtenissen plaatsvinden die ook op aarde aan de hand zijn, of die op aarde op handen zijn. Er zit vaak een voorspellend element in. Vandaar dat het woord 'apocalyptisch' ook de betekenis heeft gekregen van 'doemdenken': de wereld vergaat binnenkort in een grote natuurramp.
Ik weet niet hoe het u met u is, maar als ik lees 'Verheffing van het kruis' dan komt bij mij de ... more Ik weet niet hoe het u met u is, maar als ik lees 'Verheffing van het kruis' dan komt bij mij de vraag op of we Goede Vrijdag gaan overdoen, maar dan zonder Pasen. Een zinloos lijkende marteling betekenis proberen te geven. We hebben in de aanloop naar Pasen-eerder dit jaar-al gezien dat de dood aan het kruis door de Romeinen was bedoeld om te laten zien dat iemand geen enkele macht of zeggenschap had. Kapotgeslagen spieren, vastgespijkerde ledematen en pijn tot de dood erop volgt. Het was in de tijd van Jezus een gebruikelijke straf voor slaafgemaakten die op een of andere manier het ongenoegen van hun meester hadden gewekt. Een kruisiging was een performance van de machthebber om te laten zien dat elke persoon tot niets kon worden gereduceerd als de machthebber dat wilde.
Preek 20240901 Wat is gedoopt worden? De Farizeeën en wetgeleerden vonden Jezus eigenlijk een vre... more Preek 20240901 Wat is gedoopt worden? De Farizeeën en wetgeleerden vonden Jezus eigenlijk een vreemde en riskante verschijning. Hij was populair, wist veel van de bijbel, maar hij leek toch ook een vrije houding te hebben ten opzichte van de voorschriften die in de bijbel staan. De Joodse godsdienst uit de tijd van Jezus bestond deels uit de offerdiensten in het centrale heiligdom en deels uit het volgen van de wet. Voor het dagelijks leven was dat laatste van groot belang. Men had de overtuiging dat als je maar gewoon de juiste dingen deed je vanzelf ook van binnen een goed mens werd en op die manier dichtbij God in de buurt kwam.
Vandaag hebben we drie voorbeelden gehoord van wat er kan gebeuren als je God ontmoet. Als Mozes ... more Vandaag hebben we drie voorbeelden gehoord van wat er kan gebeuren als je God ontmoet. Als Mozes met God had gesproken kwam er straling van zijn gezicht, zodat hij een doek om zijn hoofd knoopte. Petrus schrijft in een brief over de bijzondere gebeurtenis op de berg toen Jezus zo intens bad dat ook hij ging stralen. Maar niet alleen zijn gezicht: zijn hele lichaam en zijn kleren straalden wit licht uit. Ten slotte beschrijft Lucas in het evangelie verhaal hoe Jezus na zijn gebed in gesprek ging met Mozes en Elia.
Preek 20240804 Als Jezus het 'brood van het leven' is, wie is dan het 'leven'? We hoorden vandaag... more Preek 20240804 Als Jezus het 'brood van het leven' is, wie is dan het 'leven'? We hoorden vandaag het wonderlijke verhaal over het volk Israel in de woestijn. Ze hadden honger en God liet elke dag meel uit de hemel komen zodat ze daar brood van konden bakken. Het evangelieverhaal vertelt het gesprek op de ochtend nadat Jezus een grote menigte mensen te eten had gegeven door vijf broden en twee vissen eindeloos in stukken te breken en uit te delen. Nu zegt Jezus tegen de opnieuw toegestroomde mensenmassa: Jullie zoeken mij niet vanwege mijn boodschap die ik met wonderlijke tekenen heb onderstreept. Jullie zoeken mij omdat je te eten hebt gekregen. Vervolgens spreekt Jezus woorden die op eerste horen raadselachtig klinken. "Werkt niet om de spijs die vergaat, maar om de spijs die blijft tot in het eeuwige leven, en die de Zoon des Mensen u geven zal, want op hem heeft God, de Vader, zijn zegel gedrukt." De leerlingen begrijpen het niet. Ze vragen wat dat precies voor werk is dat ze moeten doen om voedsel te krijgen dat blijft tot in het eeuwige leven. Maar het gaat niet om voeding met een houdbaarheidsdatum in een oneindige toekomst. Het gaat om een ander soort voeding. De leerlingen moeten geloven in Jezus. Dat God hem gezonden heeft om leven te geven. Even verderop probeert Jezus dat nog eens toe te lichten: "Want het brood van God is hij, die uit de hemel daalt en die het leven aan de wereld geeft." De leerlingen lijken nog steeds aan een soort tastbaar voedsel te denken, dat weliswaar niet als graan op een akker groeit, maar voedsel dat als meel uit de hemel valt. "Geef ons dat brood." Dan zegt Jezus: "Ik ben het brood van het leven."
Preek 20240721 Je leven geven voor het geloof is lastiger dan je denkt Vandaag gedenken we Freder... more Preek 20240721 Je leven geven voor het geloof is lastiger dan je denkt Vandaag gedenken we Fredericus die geacht wordt de beschermheilige tegen doofheid te zijn. Had ik dat maar eerder geweten, dacht ik toen ik het las. Fredericus werd geboren rond 780 als zoon van een Friese edelman en bleek een studiehoofd te hebben. Op het Concilie van Mainz-Fredericus was inmiddels bisschop van Utrecht-werd hij geroemd om zijn kennis en inzicht. Hij kreeg zijn opleiding in Utrecht en werd belast met de taak om de heidenen te kerstenen. Maar hij werd niet alleen bekend door zijn eruditie, maar ook door zijn vroomheid. Over de manier waarop hij aan zijn einde is gekomen bestaan verschillende legendes. Volgens schrijvers uit de elfde eeuw werd hij vermoord door huurmoordenaars in opdracht van Keizerin Judith omdat Fredericus kritiek had op haar losbandige levenswandel. Latere schrijvers meenden dat de bewoners van Walcheren hem omgebracht hadden, omdat ze niets moesten hebben van zijn poging om hen tot het christendom te bekeren.
Preek 20240714 Waarom ging de schaalvergroting van de genezingen niet door? Het verhaal dat we zo... more Preek 20240714 Waarom ging de schaalvergroting van de genezingen niet door? Het verhaal dat we zojuist hoorden lijkt een succesvolle schaalvergroting. Jezus kon al mensen genezen en boze geesten uitdrijven. Nu heeft hij kennelijk zijn leerlingen macht gegeven om hetzelfde te doen. Marcus schrijft er niet bij hoe Jezus hun die macht heeft gegeven. Kregen de leerlingen een training? Legde Jezus hun de handen op? Sprak hij hun toe zoals een voetbaltrainer in de rust de spelers zelfvertrouwen kan geven om de tweede helft spectaculaire dingen te doen? We weten het niet. We weten wel dat ze met succes boze geesten uitdreven en dat ze zieken konden genezen. Dat wil zeggen: ze konden dat natuurlijk alleen doen doordat de heilige Geest in en door hen heen werkte, zoals ook Jezus niets uit zichzelf kon doen, maar alleen door de kracht van de Geest.
Preek 20240714 Waarom ging de schaalvergroting van de genezingen niet door? Het verhaal dat we zo... more Preek 20240714 Waarom ging de schaalvergroting van de genezingen niet door? Het verhaal dat we zojuist hoorden lijkt een succesvolle schaalvergroting. Jezus kon al mensen genezen en boze geesten uitdrijven. Nu heeft hij kennelijk zijn leerlingen macht gegeven om hetzelfde te doen. Marcus schrijft er niet bij hoe Jezus hun die macht heeft gegeven. Kregen de leerlingen een training? Legde Jezus hun de handen op? Sprak hij hun toe zoals een voetbaltrainer in de rust de spelers zelfvertrouwen kan geven om de tweede helft spectaculaire dingen te doen? We weten het niet. We weten wel dat ze met succes boze geesten uitdreven en dat ze zieken konden genezen. Dat wil zeggen: ze konden dat natuurlijk alleen doen doordat de heilige Geest in en door hen heen werkte, zoals ook Jezus niets uit zichzelf kon doen, maar alleen door de kracht van de Geest.
Het hoogfeest van het Heilig Sacrament van het Lichaam en Bloed van Christus, ontstond in de Midd... more Het hoogfeest van het Heilig Sacrament van het Lichaam en Bloed van Christus, ontstond in de Middeleeuwen. Het wordt net als de Zondag van de Drie-eenheid gevierd in de tijd na Pinksteren. Sacramentsdag is eigenlijk het opnieuw vieren van Witte Donderdag. Het verschil is dat op Sacramentsdag de nadruk veel meer ligt op het katholieke dogma van de Werkelijke Tegenwoordigheid van Christus in de gedaanten van brood en wijn tijdens én na de viering van de eucharistie. In tegenstelling tot het protestantse geloof leert de RK-Kerk dat de gewijde hostie altijd aanbeden moet worden. Dat kan bijvoorbeeld in een monstrans, een voorwerp dat gemaakt is om heilige zaken aan de gelovigen te tonen. De Oud-Katholieke Kerk ziet de gewijde hostie ook als heilig. Protestanten kunnen het brood dat overblijft van een avondmaal rustig aan de vogels voeren. Katholieken bergen de hosties op en kunnen er ook voor knielen, omdat geloofd wordt dat op een of andere manier Christus zelf aanwezig is in dat gewijde brood.
De schrijver van het vierde evangelie maakt nogal eens gebruik van de didactiek van het misversta... more De schrijver van het vierde evangelie maakt nogal eens gebruik van de didactiek van het misverstand. Die term dringt zich steeds weer aan me op als ik de gesprekken lees die Jezus voert met tegenstanders en leerlingen. Ze begrijpen hem niet en stellen daarom vragen die nergens op slaan. Voorafgaand aan het verhaal van vandaag zegt Jezus: "Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand kan bij de Vader komen dan door mij. Als jullie mij kennen zullen jullie ook mijn Vader kennen, en vanaf nu kennen jullie hem, want jullie hebben hem zelf gezien."
De hemelvaart van Jezus wordt in slechts twee evangeliën beschreven. Heel kort door Markus en iet... more De hemelvaart van Jezus wordt in slechts twee evangeliën beschreven. Heel kort door Markus en iets uitvoeriger door Lukas. Jezus verschijnt weer voor zijn leerlingen en verdwijnt richting hemel. Hoe dat gebeurt kunnen we niet in het evangelie naar Lukas lezen. Maar hij heeft wel een uitvoeriger beschrijving gegeven in zijn vervolg op het evangelie, de Handelingen van de Apostelen. Daar zweeft Jezus omhoog alsof hij onder een onzichtbare luchtballon hangt en komt er een wolk om hem heen die hem verder aan het zicht onttrekt. Mattheus en Johannes geven geen verhaal waarin Jezus van de aardbodem verdwijnt. En dat kan voor een wat onbevredigend gevoel zorgen zoals bij een film zonder duidelijk slot. Het is in zekere zin noodzakelijk en goed dat het aardse optreden van Jezus afgerond wordt met een verhaal waarin hij uit ons zicht verdwijnt. Vandaag wil ik drie redenen bespreken waarom het goed is om een dergelijk afgerond verhaal te hebben. De eerste reden gaat over het principe dat je een verhaal af moet ronden en geen losse draadjes achter moet laten. De tweede reden gaat in op ons gevoel: het is goed om ons op de juiste manier onafhankelijk te weten van de persoon van Christus. De derde reden is dat de persoon van Christus niet blokkerend moet werken voor onze relatie met God, de Vader.
Preek 20240505 Waarom is het goed om lief te hebben? versie 2 "Geliefde broeders en zusters, late... more Preek 20240505 Waarom is het goed om lief te hebben? versie 2 "Geliefde broeders en zusters, laten wij elkaar liefhebben, want de liefde komt uit God voort. Ieder die liefheeft, is uit God geboren en kent God. Wie niet liefheeft, kent God niet, want God is liefde." Geliefde gemeente, soms ben ik bezig met een preek en denk ik: Ik heb eigenlijk veel meer tijd nodig dan de tien minuten die ik meestal probeer in te vullen. Er valt zoveel uit te leggen, zoveel toe te lichten. Bijvoorbeeld over de cultuur en de situatie waarin Jezus en zijn leerlingen leefden, de opvattingen en verwachtingen die er toen waren. Maar nu dacht ik bij de voorbereiding: Wat moet ik nog aan de lezing van het evangelie toevoegen? "Geliefde broeders en zusters, laten wij elkaar liefhebben, want de liefde komt uit God voort. Ieder die liefheeft, is uit God geboren en kent God. Wie niet liefheeft, kent God niet, want God is liefde."
Uploads
Papers by AgeAlexander Kramer