ΒΙΒΛΙΑ / BOOKS by ANTHI CHOTZAKOGLOU
(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:)
Το Δ.Σ. του Λαογραφικού Μουσείου Στεμνίτσας καλωσορίζει με χ... more (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:)
Το Δ.Σ. του Λαογραφικού Μουσείου Στεμνίτσας καλωσορίζει με χαρά την παρούσα έκδοση, ως αποτύπωμα συλλογικής μνήμης και ως απότιση τιμής στον Λ. Καραδήμα, άξιο γόνο του τόπου. Ο λαϊκός καλλιτέχνης τίμησε επάξια τον αντι-ήρωα, μαυρομάτη Καραγκιόζη, σύμβολο του αιώνιου Έλληνα, φτωχού και επινοητικού».
[Απόσπασμα από τον χαιρετισμό του Λαογραφικού Μουσείου Στεμνίτσας]
«Η ανά χείρας μελέτη είχε την πρόθεση να πλέξει, να αθροίσει και να παρουσιάσει την Ύλη και τη Μνήμη του καραγκιοζοπαίκτη Λ. Καραδήμα. Κι αυτό, λίγο πριν η συλλογική μνήμη της κοινότητας στην οποία εγγράφηκε η δράση του, διαρραγεί, καθώς η κοινότητα ολοένα και συρρικνώνεται.
Η συλλογή του Λ. Καραδήμα προσφέρει μια γοητευτική περιδιάβαση ανάμεσα σε φιγούρες, σκηνικά και ρεκλάμες, γνήσια σύνεργα του καλλιτέχνη, χρονολογούμενα τουλάχιστον από τα 1920 έως τη δεκαετία του 1960.
Σύμφωνα με τις αναμνήσεις συγγενών και αλλοτινών θαμώνων της σκηνής του που ανασύρθηκαν, κοινωνήθηκαν και αθροίστηκαν, ο Αρκάς καλλιτέχνης ήταν ο σπουδαιότερος καραγκιοζοπαίκτης που είχαν απολαύσει. Οι συνεντεύξεις τους ως κάτοπτρα συλλογικής μνήμης ενταγμένης σε κοινή χωρική βάση, έγιναν αναπόσπαστος δομικός λίθος της μελέτης, αποτελώντας όψεις της Μνήμης. Κάθε μνήμη είναι αληθινή με την ετυμολογική έννοια της λέξης «αλήθεια», δηλαδή την έννοια της επιλογής αυτού που δεν πρέπει να περάσει στη λήθη (α + λήθη).»
[Απόσπασμα από τον πρόλογο της συγγραφέως]
Αυτή η μονογραφία προάγει τη σχετική με το θέατρο σκιών έρευνα με τρόπο αποφασιστικό σε δύο τομεί... more Αυτή η μονογραφία προάγει τη σχετική με το θέατρο σκιών έρευνα με τρόπο αποφασιστικό σε δύο τομείς: στο θέμα της καταγωγής και της εξέλιξης του θεάτρου σκιών στην ανατολική Μεσόγειο και στο θέμα της σημερινής ύπαρξης και απήχησής του στην Ελλάδα. Ξεκινώντας από τα ίχνη του στο Κάιρο (γύρω στο millennium του 1000), περιηγούμαστε στη χιλιετή ιστορία αυτής της μορφής θεατρικής δραστηριότητας στην ευρύτατη γεωγραφική έκταση: παρακολουθούμε τη σταδιακή μεταφορά και συνέχιση στον Βόσπορο, την επιβίωση μέσα στα (εναλλασσόμενα) όρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας, τον εξελληνισμό και την τεράστια άνθηση στην Ελλάδα του πρώτου μισού του 20ού αιώνα και τη δυναμική πορεία προς το μέλλον.
Περιεχόμενα
Πρόλογος
Βάλτερ Πούχνερ, Χίλια χρόνια θέατρο σκιών στην ανατολική Μεσόγειο και στη Βαλκανική Χερσόνησο
Η αναστήλωση της ιστορίας του Αιγυπτιακού θεάτρου σκιών
Το Οθωμανικό θέατρο σκιών
Ο εικοστός αιώνα: μεταρρυθμίσεις και εξελίξεις (Τουρκία, Ελλάδα)
Ανθή Γ. Χοτζάκογλου. Το Ελληνικό θέατρο σκιών (Καραγκιόζης)
Οι πρώτες μαρτυρίες για το θέατρο σκιών στην Ελλάδα
Ανταγωνιστικά θεάματα: Ανδρείκελα και Μαριονέτες
Εξελληνισμός του θεάτρου σκιών
Εξέλιξη σκηνικών μέσων και τεχνικά επιτεύγματα
Η μουσική στο θέατρο σκιών
Ακμή του θεάματος. "Πιάτσες" των καραγκιοζοπαικτών
Θέατρο σκιών στην Κύπρο
Αφύπνιση των πνευματικών κύκλων
Η συμβολή του Α. Μόλλα
Θέατρο σκιών και δισκογραφία
Η συνεισφορά των Μικρασιατών προσφύγων
Έντυπο θέατρο σκιών
Θέατρο σκιών και εικαστικά
Θέατρο σκιών και γελοιογραφία
Θέατρο σκιών και κινηματογράφος
Θέατρο σκιών και ραδιόφωνο
Θέατρο σκιών και τηλεόραση
Θέατρο σκιών και διασκεδάσεις
Θέατρο σκιών και εκπαίδευση
Θέατρο σκιών και εκπαίδευση
Θέατρο σκιών και εμπορικά προϊόντα
Εκσυγχρονισμός του θεάτρου σκιών / Αλλοιώσεις του θεάματος
Πίνακες
Κατάλογος προέλευσης εικόνων και πινάκων
Επιλογή βιβλιογραφία
Ευρετήρια
Προσώπων - ονομάτων
Τίτλων
Τοπωνυμίων
Πραγμάτων - εννοιών
ΜΕΛΕΤΕΣ / Papers by ANTHI CHOTZAKOGLOU
Parabasis, 2021
«Η παρουσία των μαγισσών στο Ελληνικό Θέατρο Σκιών (Καραγκιόζη) και η σχέση τους με το Παραμύθι»... more «Η παρουσία των μαγισσών στο Ελληνικό Θέατρο Σκιών (Καραγκιόζη) και η σχέση τους με το Παραμύθι»
Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζονται δημοφιλή και λιγότερο γνωστά δημιουργήματα καραγκιοζοπαικτών, στα οποία εντοπίζεται η μορφή της Μάγισσας. Μέσα από τη διερεύνηση του χαρακτήρα και της σκηνικής της απόδοσης τρομακτικών και κωμικών μαγισσών επιχειρείται η εύρεση των προτύπων των καραγκιοζοπαικτών και η σύνδεση των σεναρίων τους με το Παραμύθι, με βάση τη διεθνή κατάταξη παραμυθιακών τύπων κατά A. Aarne, St. Thompson, H.-J. Uther και την κατηγοριοποίηση μοτίβων κατά St. Thompson.
"Verhexte Schatten: zur Interpretation der Hexen im griechischen Schattentheater (Karagiozis) inspiriert von Märchen und Volkserzählungen"
Gegenstand unserer Forschung ist das Motiv der Hexe in bekannten, sowie in weniger verbreiteten Schattentheaterstücken, was Szenarien, Karagiozis-Vorfuehrungen und Reklamen betrifft. Durch die Erforschung der Charaktere und der Einrichtungen der Bühne der schrecklichen oder lustigen Hexen werden die Vorbilder von Karagiozis-Spielern mit Motiven aus der Volksmärchenliteratur identifiziert. Die Verbindung zwischen Karagiozis und Märchen folgt der internationalen Klassifizierung der Märchentypen von A. Aarne, St. Thompson, H.-J. Uther und der Märchenmotiven von St. Thompson.
Greek shadow theatre (Karaghiozis) is full of cases around lying. Comic protagonist Karaghiozis u... more Greek shadow theatre (Karaghiozis) is full of cases around lying. Comic protagonist Karaghiozis usually lies about everything to everyone. However, this essay focuses in versions of two differentiated stories, presenting victories he wins in contests in lying: Pumpkin tree (contest between him and his friend Hatjiavatis) and Lies to Pasha (contest organized by Pasha, aiming at getting him to say “that is a lie”). Researching above stories’ model, not only similar scene at Turkish shadow theatre (Karagöz) is traced but similar plots in folk tale, listed as ATU 1920 and 1960D/G, as well. Exempla of Turkish and Greek (un)published folk tales deriving from Minor Asia, are also presented, shedding light on paths that folk artists may have followed.
Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών ΚΒ΄, 2021
Από το σύμπαν των θεατρικών αρχείων και συλλογών δεν θα μπορούσε να απουσιάζει το θέατρο σκιών, κ... more Από το σύμπαν των θεατρικών αρχείων και συλλογών δεν θα μπορούσε να απουσιάζει το θέατρο σκιών, καθώς μάλιστα εμπεριέχει εν σπέρματι ευρύ σύνολο τεχνών.
Στο θέατρο και τη λαογραφία επικέντρωσε -μεταξύ άλλων- μελέτες του και ο εκ Κωνσταντινουπόλεως νομικός και λογοτέχνης Αθ. Φωτιάδης (1921-1989), δημιουργώντας ένα ογκώδες σχετικό αρχείο. Ιδιαίτερη θέση στη συλλογή του καταλάμβανε το μικροθέατρο και κυρίως το θέατρο σκιών. Το αρχείο Αθ. Φωτιάδη, που υπέστη διαδοχικές εκκαθαρίσεις, ενσωματώθηκε πλέον σε συλλογές διαφορετικών φορέων και ιδιωτών. Το τμήμα του, που βρίσκεται σήμερα στο αρχείο της υποφαινόμενης, θα παρουσιαστεί εδώ.
Πρόκειται για αρχείο αποτελούμενο σε γενικές γραμμές από υλικό πατρότητας άλλων (πηγών και μελετών), που συνέλλεγε ο συγγραφέας και υλικό πρωτογενές, που παρήγαγε ο ίδιος. Στη συλλογή περιλαμβάνονται τόσο έντυπα, όσο και χειρόγραφα, δακτυλόγραφα αλλά και οπτικοακουστικό υλικό. Από τη μελέτη της εξάγονται συμπεράσματα θεατρολογικού και κοινωνιολογικού ενδιαφέροντος, καθώς το αρχείο Αθ. Φωτιάδη αποτελεί μία τριπλή παρακαταθήκη στους ερευνητές των επόμενων χρόνων: συνιστά αφ’ ενός ένα είδος άγραφων απομνημονευμάτων του συγγραφέα, αντιπροσωπευτικό της ερευνητικής και συγγραφικής περιπέτειας, αφ’ ετέρου προσφέρει ατόφιο το πρωτογενές του έργο προς κρίση και μελέτη, αλλά παράλληλα συνιστά και μια κιβωτό στοιχείων που χάρη σε εκείνον διέφυγαν της λήθης, και αφορά σε καραγκιοζοπαίκτες -με δράση κυρίως κατά τις δεκαετίες 1960, ’70 και ’80- και τις αναμνήσεις τους.
Το ελληνικό θέατρο σκιών (Καραγκιόζης) συνιστά σημείο διασταύρωσης ποικίλων τεχνών. Δεν είναι λίγ... more Το ελληνικό θέατρο σκιών (Καραγκιόζης) συνιστά σημείο διασταύρωσης ποικίλων τεχνών. Δεν είναι λίγα τα έργα που έχουν αντλήσει εξ ολοκλήρου έμπνευση από το θέατρο, τη λογοτεχνία, το παραμύθι ή που σε στιγμιότυπά τους αναβιώνουν τα ξεχασμένα σήμερα πρότυπά τους. Απαραίτητο σύνεργο στην έρευνα του πεδίου αυτού αποτελούν σήμερα, δημοσιευμένα φυλλάδια Καραγκιόζη, ηχογραφημένες παραστάσεις και χειρόγραφα σενάρια, που βρίσκουν καταφύγιο σε ποικίλες ιδιωτικές ή ελάχιστες δημόσιες συλλογές.
Εστιάζοντας στο χειρόγραφο με τίτλο “Τα παλαιά χρέη”, προερχόμενο από τη γραφίδα του Πελοποννήσιου καραγκιοζοπαίκτη Βασίλαρου (Β. Ανδρικόπουλου), παρουσιάζεται ένα ακατάγραφο παράδειγμα δανειοδότησης του ελληνικού θέατρου σκιών από το παραμύθι. Πιο συγκεκριμένα, εξετάζεται η επιβίωση και ζύμωση στοιχείων των παραμυθιακών τύπων Αarne – Τhompson 921Α, 922Β και παραλλαγών του, όπως εντοπίζονται σε βιβλιογραφημένες και αδημοσίευτες ελληνικές συλλογές παραμυθιών.
"«Inescapability of Fate (or Oedipus)»: Puppet Shadow Theatre (Karaghiozis)’ unknown manuscript b... more "«Inescapability of Fate (or Oedipus)»: Puppet Shadow Theatre (Karaghiozis)’ unknown manuscript by Cypriot performer
Christodoulos (Antoniades) Pafios (1904-1987)"
Christodoulos A. Pafios was one of the greatest Puppet (Shadow) Theatre’s performers in Cyprus. His manuscript «Inescapability of Fate (or Oedipus)» (1979, 13 pages) was recently traced, and is here presented (pictures 2-14), broadening our knowledge’s horizons. The play, known as «Kolleteres (Karaghiozis’ son)’ birth» too, was rather popular in Pafios’ repertoire in the ’50s and Greece’s performers’ in the ’20s. According to the plot, Karaghiozis’ newborn child gets abducted by Pasha’s Officer and offered to him. Pasha, trying to escape his fate, orders the baby’s execution, which is annulled by merciful soldiers who abandon the baby in the forest. A childless shepherd (Barba-Yorgos, Karaghiozis’ uncle) finds and raises the child. After many years, Pasha meets the fatal child and reattempts to assassinate it. Thanks to mysterious interference the boy was not only saved but married Pasha’s daughter as well, fulfilling his destiny.
Despite first thoughts of Sophocles’ Oedipus rex as model, thorough examination of unpublished Greek folk tales (ATU 930), indicates great resemblances, suggesting that Karaghiozis’ performers who launched the play must have -subconsciously ?- adopted and developed structural and functional elements, mirrored in the tale.
"Karaghiozis as nostalgia’ s aspect: Shadow Theatre and Greek Immigrants"
Researching on Greek i... more "Karaghiozis as nostalgia’ s aspect: Shadow Theatre and Greek Immigrants"
Researching on Greek immigrants’ bibliographically unknown activity connected to Shadow Theatre (Karaghiozis) leeds to some very interesting conclusions.
It proves that a significant number of Greek immigrants at some point connected their nostalgia, amusement, education with Shadow Theatre, mainly by performing but by play/screenwriting as well. Samples of such action (ca. 1970’s and on), were traced in Sweden (Ladopoulos brothers, Y. Greveniotes, Chrysovitsianos, “Your Black Eyes”), Denmark (“Berdes’ friends”), Finland (Il. Missyres), Germany (“Griechischen Schattentheater Aachen”, Chr. Filippides), France (Chr. Kyriazis), Switzerland, U.S.A. (G. Kefalopoulos, N. Dennis, T. Yannoules ?, A. Diakovasiles, F. Antonakos, L. Kassapides, Al. Malaos-Ev. Alexiou), Australia (K. Zouganelles, D. Katsoules, V. Kalamaras. Chr. Kassimides), etch.
In their majority, Greek immigrants’ Karaghiozis performances were embodied within Greek Community’s nest and attracted Greek and philhellenes’ audience. Since performers may be divided into two main categories (students and workers) their special features are presented considering special circumstances: motivation of their immigration and activity, language and texts used, painting ability, experimentation, partnerships, audience, impact, etch. Regardless to their differentiation however it becomes clear that both faced Karaghiozis as a genuine Greece’s reflection and used their performances as a connecting point to homeland.
Παράβασις, 2018
"From Φιλόστοργος μήτηρ (Loving mother) to Ναυάγιον της πτωχής Μαρίας (Poor Maria’s shipwreck) by... more "From Φιλόστοργος μήτηρ (Loving mother) to Ναυάγιον της πτωχής Μαρίας (Poor Maria’s shipwreck) by Demosthenes Maridakes: from stage to berdés"
'Φιλόστοργος μήτηρ' ’s play, which was written by D. Maridakes and published (1889) in Cyclades, was recently traced. World traveler D. Maridakes, however, is one of the pioneers of Greek glove puppeteers (Fasoules) and his lost play 'Ναυάγιον της πτωχής Μαρίας' is considered to be one of the most popular in the past. In this essay we shall present 'Φιλόστοργος μήτηρ' and identify it as the lost script of 'Ναυάγιον της πτωχής Μαρίας'. Τo this destination we shall arrive enjoying assistance of Shadow Theatre (Karaghiozis) script’s rare versions of 'Ναυάγιον της πτωχής Μαρίας', which have survived, mirroring a common practice of sharing, between folk artists.
Anthi G. Chotzakoglou
«Tracing political Shadow Puppet Theatre (Karaghiozis), performed in Cyprus... more Anthi G. Chotzakoglou
«Tracing political Shadow Puppet Theatre (Karaghiozis), performed in Cyprus and by Greek Immigrants»
Abstract: Greek Shadow Puppet Theatre (Karaghiozis) could be seen as widely Political Theatre, not only due to its scenery (Karaghiozis’ wrecked house opposite Pasha ’s palace) but to its themes, as well. However, in this essay, we shall shortly present performances of Greek shadow puppet performers, who live abroad and focus on specific political facts. We shall introduce bibliographically unknown -in most cases- performances by Greek immigrants and Greeks of Cyprus, attempting to highlight their political beliefs, motives, means and impact.
Λογείον, 2017
«Echoes of Oedipus’ myth in Greek Shadow Theatre (Karaghiozis):
Karaghiozis son ’s birth or Ines... more «Echoes of Oedipus’ myth in Greek Shadow Theatre (Karaghiozis):
Karaghiozis son ’s birth or Inescapability of Fate»
Abstract: This essay focuses on an intriguing play of Greek Shadow Theatre, probably launched in 1920’s and quite popular in past years.
According to the plot, Karaghiozis’ newborn child gets abducted by Pasha’s Officer and offered to him. Pasha, trying to escape his fate, orders the baby’s execution, which is annulled by merciful soldiers who abandon the baby in the forest. A childless shepherd (Barba-Yorgos) finds and raises the child (Vretos). After many years, Pasha meets the fatal child and reattempts to assassinate it. Thanks to mysterious interference the boy not only is saved but marries Pasha’s daughter as well, fulfilling his destiny.
In order to trace the play’s models, a comparison between unpublished versions of the play, Greek tales of Fate (Αarne – Τhompson – Uther types 930-949) and Sophocles’ Oedipus rex, is drown.
"Theatre and Shadow Puppet Theatre (Karaghiozis). Survival of traditional theatre comedy of impro... more "Theatre and Shadow Puppet Theatre (Karaghiozis). Survival of traditional theatre comedy of improvisation in Shadow Puppet Theatre: a first approach"
ABSTRACT:
Although Shadow Puppet Theatre’ dramatology seems to embody a variety of models, not all aspects of its relation to Theatre have been thoroughly examined.
Heading to a first mapping, three short theatre comedies, traced in unpublished manuscript collection (1917 and on) of a travelling theatre company (M. Rouggeres’), are presented. Performances of these comedies sometimes date back at the end of 19th century and find shelter in various Greek communities’ cells. As theatre comedies’ reflections, three “unsuitable for minors” comedies of Shadow Puppet Theatre are presented in parallel. Their performances often date back in the 1930s but survive in contemporaneous stage as well.
As a result, connection of travelling actors - shadow puppet performers is enlightened and well documented through presented repertoire’s affinities. Additionally, Shadow Puppet Theatre proves to be a hostile field, where probably due to shadow puppet performers’ survival instinct, multiannual tradition of improvised theatre comedies revives through motifs, plays and tactics.
A. Chotzakoglou, «From stage to defendants’ dock of court:
the arrest of shadow puppet (Karaghio... more A. Chotzakoglou, «From stage to defendants’ dock of court:
the arrest of shadow puppet (Karaghiozis’) performer Bulldog»
Summary: In this essay a sample of the significance of Police News in Press as “tool” of (Shadow) Theatre Research is being introduced. Due to a brutal triple homicide (1905), for which the shadow puppet (Karaghiozis’) performer Bulldog (George Maroudas or Koutrokis, ca. 1875-1917) was unjustly accused, unknown so far information comes to light, concerning his curriculum vitae, social profile, performing activity, touring circumstances, etch.
«Ιntroducing Spyros Moschogiannes, international Greek Hand / Shadow Puppet performer and Actor, ... more «Ιntroducing Spyros Moschogiannes, international Greek Hand / Shadow Puppet performer and Actor, from Egypt»
Summary: Sp. Moschogiannes proves to be a Greek artist from Egypt, probably born in the late 1890s – early 1900s. He used to entertain (ca. 1926-1960) Greek population of Diaspora by Αcting and performing Shadow Theatre (Karaghiozis) but mainly by performing traditional Hand Puppet Theatre (Fasoulis). Thanks to part of S. Kouimtzis’ Archive (E.L.I.A.-M.I.E.T.), consisted of theatre brochures, professional correspondence and Press reports, additionally to bibliography and scarce Press articles, a lot of information is being revealed. In this frame titles, length and price of his performances come to light, as well as names of his partners (actors, singers, coffee/theatre owners, etch.), cities and places where he performed, terms of his associations, professional tactics and tours (Egypt, Cyprus, Sudan, Greece), what his protagonist puppet and himself looked like, etch. Moschogiannes’ activity mirrors not only amusement channels of Greek Diaspora but unexplored paths of Greek Puppet / Shadow Theatre as well.
Uploads
ΒΙΒΛΙΑ / BOOKS by ANTHI CHOTZAKOGLOU
Το Δ.Σ. του Λαογραφικού Μουσείου Στεμνίτσας καλωσορίζει με χαρά την παρούσα έκδοση, ως αποτύπωμα συλλογικής μνήμης και ως απότιση τιμής στον Λ. Καραδήμα, άξιο γόνο του τόπου. Ο λαϊκός καλλιτέχνης τίμησε επάξια τον αντι-ήρωα, μαυρομάτη Καραγκιόζη, σύμβολο του αιώνιου Έλληνα, φτωχού και επινοητικού».
[Απόσπασμα από τον χαιρετισμό του Λαογραφικού Μουσείου Στεμνίτσας]
«Η ανά χείρας μελέτη είχε την πρόθεση να πλέξει, να αθροίσει και να παρουσιάσει την Ύλη και τη Μνήμη του καραγκιοζοπαίκτη Λ. Καραδήμα. Κι αυτό, λίγο πριν η συλλογική μνήμη της κοινότητας στην οποία εγγράφηκε η δράση του, διαρραγεί, καθώς η κοινότητα ολοένα και συρρικνώνεται.
Η συλλογή του Λ. Καραδήμα προσφέρει μια γοητευτική περιδιάβαση ανάμεσα σε φιγούρες, σκηνικά και ρεκλάμες, γνήσια σύνεργα του καλλιτέχνη, χρονολογούμενα τουλάχιστον από τα 1920 έως τη δεκαετία του 1960.
Σύμφωνα με τις αναμνήσεις συγγενών και αλλοτινών θαμώνων της σκηνής του που ανασύρθηκαν, κοινωνήθηκαν και αθροίστηκαν, ο Αρκάς καλλιτέχνης ήταν ο σπουδαιότερος καραγκιοζοπαίκτης που είχαν απολαύσει. Οι συνεντεύξεις τους ως κάτοπτρα συλλογικής μνήμης ενταγμένης σε κοινή χωρική βάση, έγιναν αναπόσπαστος δομικός λίθος της μελέτης, αποτελώντας όψεις της Μνήμης. Κάθε μνήμη είναι αληθινή με την ετυμολογική έννοια της λέξης «αλήθεια», δηλαδή την έννοια της επιλογής αυτού που δεν πρέπει να περάσει στη λήθη (α + λήθη).»
[Απόσπασμα από τον πρόλογο της συγγραφέως]
Περιεχόμενα
Πρόλογος
Βάλτερ Πούχνερ, Χίλια χρόνια θέατρο σκιών στην ανατολική Μεσόγειο και στη Βαλκανική Χερσόνησο
Η αναστήλωση της ιστορίας του Αιγυπτιακού θεάτρου σκιών
Το Οθωμανικό θέατρο σκιών
Ο εικοστός αιώνα: μεταρρυθμίσεις και εξελίξεις (Τουρκία, Ελλάδα)
Ανθή Γ. Χοτζάκογλου. Το Ελληνικό θέατρο σκιών (Καραγκιόζης)
Οι πρώτες μαρτυρίες για το θέατρο σκιών στην Ελλάδα
Ανταγωνιστικά θεάματα: Ανδρείκελα και Μαριονέτες
Εξελληνισμός του θεάτρου σκιών
Εξέλιξη σκηνικών μέσων και τεχνικά επιτεύγματα
Η μουσική στο θέατρο σκιών
Ακμή του θεάματος. "Πιάτσες" των καραγκιοζοπαικτών
Θέατρο σκιών στην Κύπρο
Αφύπνιση των πνευματικών κύκλων
Η συμβολή του Α. Μόλλα
Θέατρο σκιών και δισκογραφία
Η συνεισφορά των Μικρασιατών προσφύγων
Έντυπο θέατρο σκιών
Θέατρο σκιών και εικαστικά
Θέατρο σκιών και γελοιογραφία
Θέατρο σκιών και κινηματογράφος
Θέατρο σκιών και ραδιόφωνο
Θέατρο σκιών και τηλεόραση
Θέατρο σκιών και διασκεδάσεις
Θέατρο σκιών και εκπαίδευση
Θέατρο σκιών και εκπαίδευση
Θέατρο σκιών και εμπορικά προϊόντα
Εκσυγχρονισμός του θεάτρου σκιών / Αλλοιώσεις του θεάματος
Πίνακες
Κατάλογος προέλευσης εικόνων και πινάκων
Επιλογή βιβλιογραφία
Ευρετήρια
Προσώπων - ονομάτων
Τίτλων
Τοπωνυμίων
Πραγμάτων - εννοιών
ΜΕΛΕΤΕΣ / Papers by ANTHI CHOTZAKOGLOU
Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζονται δημοφιλή και λιγότερο γνωστά δημιουργήματα καραγκιοζοπαικτών, στα οποία εντοπίζεται η μορφή της Μάγισσας. Μέσα από τη διερεύνηση του χαρακτήρα και της σκηνικής της απόδοσης τρομακτικών και κωμικών μαγισσών επιχειρείται η εύρεση των προτύπων των καραγκιοζοπαικτών και η σύνδεση των σεναρίων τους με το Παραμύθι, με βάση τη διεθνή κατάταξη παραμυθιακών τύπων κατά A. Aarne, St. Thompson, H.-J. Uther και την κατηγοριοποίηση μοτίβων κατά St. Thompson.
"Verhexte Schatten: zur Interpretation der Hexen im griechischen Schattentheater (Karagiozis) inspiriert von Märchen und Volkserzählungen"
Gegenstand unserer Forschung ist das Motiv der Hexe in bekannten, sowie in weniger verbreiteten Schattentheaterstücken, was Szenarien, Karagiozis-Vorfuehrungen und Reklamen betrifft. Durch die Erforschung der Charaktere und der Einrichtungen der Bühne der schrecklichen oder lustigen Hexen werden die Vorbilder von Karagiozis-Spielern mit Motiven aus der Volksmärchenliteratur identifiziert. Die Verbindung zwischen Karagiozis und Märchen folgt der internationalen Klassifizierung der Märchentypen von A. Aarne, St. Thompson, H.-J. Uther und der Märchenmotiven von St. Thompson.
Στο θέατρο και τη λαογραφία επικέντρωσε -μεταξύ άλλων- μελέτες του και ο εκ Κωνσταντινουπόλεως νομικός και λογοτέχνης Αθ. Φωτιάδης (1921-1989), δημιουργώντας ένα ογκώδες σχετικό αρχείο. Ιδιαίτερη θέση στη συλλογή του καταλάμβανε το μικροθέατρο και κυρίως το θέατρο σκιών. Το αρχείο Αθ. Φωτιάδη, που υπέστη διαδοχικές εκκαθαρίσεις, ενσωματώθηκε πλέον σε συλλογές διαφορετικών φορέων και ιδιωτών. Το τμήμα του, που βρίσκεται σήμερα στο αρχείο της υποφαινόμενης, θα παρουσιαστεί εδώ.
Πρόκειται για αρχείο αποτελούμενο σε γενικές γραμμές από υλικό πατρότητας άλλων (πηγών και μελετών), που συνέλλεγε ο συγγραφέας και υλικό πρωτογενές, που παρήγαγε ο ίδιος. Στη συλλογή περιλαμβάνονται τόσο έντυπα, όσο και χειρόγραφα, δακτυλόγραφα αλλά και οπτικοακουστικό υλικό. Από τη μελέτη της εξάγονται συμπεράσματα θεατρολογικού και κοινωνιολογικού ενδιαφέροντος, καθώς το αρχείο Αθ. Φωτιάδη αποτελεί μία τριπλή παρακαταθήκη στους ερευνητές των επόμενων χρόνων: συνιστά αφ’ ενός ένα είδος άγραφων απομνημονευμάτων του συγγραφέα, αντιπροσωπευτικό της ερευνητικής και συγγραφικής περιπέτειας, αφ’ ετέρου προσφέρει ατόφιο το πρωτογενές του έργο προς κρίση και μελέτη, αλλά παράλληλα συνιστά και μια κιβωτό στοιχείων που χάρη σε εκείνον διέφυγαν της λήθης, και αφορά σε καραγκιοζοπαίκτες -με δράση κυρίως κατά τις δεκαετίες 1960, ’70 και ’80- και τις αναμνήσεις τους.
Εστιάζοντας στο χειρόγραφο με τίτλο “Τα παλαιά χρέη”, προερχόμενο από τη γραφίδα του Πελοποννήσιου καραγκιοζοπαίκτη Βασίλαρου (Β. Ανδρικόπουλου), παρουσιάζεται ένα ακατάγραφο παράδειγμα δανειοδότησης του ελληνικού θέατρου σκιών από το παραμύθι. Πιο συγκεκριμένα, εξετάζεται η επιβίωση και ζύμωση στοιχείων των παραμυθιακών τύπων Αarne – Τhompson 921Α, 922Β και παραλλαγών του, όπως εντοπίζονται σε βιβλιογραφημένες και αδημοσίευτες ελληνικές συλλογές παραμυθιών.
Christodoulos (Antoniades) Pafios (1904-1987)"
Christodoulos A. Pafios was one of the greatest Puppet (Shadow) Theatre’s performers in Cyprus. His manuscript «Inescapability of Fate (or Oedipus)» (1979, 13 pages) was recently traced, and is here presented (pictures 2-14), broadening our knowledge’s horizons. The play, known as «Kolleteres (Karaghiozis’ son)’ birth» too, was rather popular in Pafios’ repertoire in the ’50s and Greece’s performers’ in the ’20s. According to the plot, Karaghiozis’ newborn child gets abducted by Pasha’s Officer and offered to him. Pasha, trying to escape his fate, orders the baby’s execution, which is annulled by merciful soldiers who abandon the baby in the forest. A childless shepherd (Barba-Yorgos, Karaghiozis’ uncle) finds and raises the child. After many years, Pasha meets the fatal child and reattempts to assassinate it. Thanks to mysterious interference the boy was not only saved but married Pasha’s daughter as well, fulfilling his destiny.
Despite first thoughts of Sophocles’ Oedipus rex as model, thorough examination of unpublished Greek folk tales (ATU 930), indicates great resemblances, suggesting that Karaghiozis’ performers who launched the play must have -subconsciously ?- adopted and developed structural and functional elements, mirrored in the tale.
Researching on Greek immigrants’ bibliographically unknown activity connected to Shadow Theatre (Karaghiozis) leeds to some very interesting conclusions.
It proves that a significant number of Greek immigrants at some point connected their nostalgia, amusement, education with Shadow Theatre, mainly by performing but by play/screenwriting as well. Samples of such action (ca. 1970’s and on), were traced in Sweden (Ladopoulos brothers, Y. Greveniotes, Chrysovitsianos, “Your Black Eyes”), Denmark (“Berdes’ friends”), Finland (Il. Missyres), Germany (“Griechischen Schattentheater Aachen”, Chr. Filippides), France (Chr. Kyriazis), Switzerland, U.S.A. (G. Kefalopoulos, N. Dennis, T. Yannoules ?, A. Diakovasiles, F. Antonakos, L. Kassapides, Al. Malaos-Ev. Alexiou), Australia (K. Zouganelles, D. Katsoules, V. Kalamaras. Chr. Kassimides), etch.
In their majority, Greek immigrants’ Karaghiozis performances were embodied within Greek Community’s nest and attracted Greek and philhellenes’ audience. Since performers may be divided into two main categories (students and workers) their special features are presented considering special circumstances: motivation of their immigration and activity, language and texts used, painting ability, experimentation, partnerships, audience, impact, etch. Regardless to their differentiation however it becomes clear that both faced Karaghiozis as a genuine Greece’s reflection and used their performances as a connecting point to homeland.
'Φιλόστοργος μήτηρ' ’s play, which was written by D. Maridakes and published (1889) in Cyclades, was recently traced. World traveler D. Maridakes, however, is one of the pioneers of Greek glove puppeteers (Fasoules) and his lost play 'Ναυάγιον της πτωχής Μαρίας' is considered to be one of the most popular in the past. In this essay we shall present 'Φιλόστοργος μήτηρ' and identify it as the lost script of 'Ναυάγιον της πτωχής Μαρίας'. Τo this destination we shall arrive enjoying assistance of Shadow Theatre (Karaghiozis) script’s rare versions of 'Ναυάγιον της πτωχής Μαρίας', which have survived, mirroring a common practice of sharing, between folk artists.
«Tracing political Shadow Puppet Theatre (Karaghiozis), performed in Cyprus and by Greek Immigrants»
Abstract: Greek Shadow Puppet Theatre (Karaghiozis) could be seen as widely Political Theatre, not only due to its scenery (Karaghiozis’ wrecked house opposite Pasha ’s palace) but to its themes, as well. However, in this essay, we shall shortly present performances of Greek shadow puppet performers, who live abroad and focus on specific political facts. We shall introduce bibliographically unknown -in most cases- performances by Greek immigrants and Greeks of Cyprus, attempting to highlight their political beliefs, motives, means and impact.
Karaghiozis son ’s birth or Inescapability of Fate»
Abstract: This essay focuses on an intriguing play of Greek Shadow Theatre, probably launched in 1920’s and quite popular in past years.
According to the plot, Karaghiozis’ newborn child gets abducted by Pasha’s Officer and offered to him. Pasha, trying to escape his fate, orders the baby’s execution, which is annulled by merciful soldiers who abandon the baby in the forest. A childless shepherd (Barba-Yorgos) finds and raises the child (Vretos). After many years, Pasha meets the fatal child and reattempts to assassinate it. Thanks to mysterious interference the boy not only is saved but marries Pasha’s daughter as well, fulfilling his destiny.
In order to trace the play’s models, a comparison between unpublished versions of the play, Greek tales of Fate (Αarne – Τhompson – Uther types 930-949) and Sophocles’ Oedipus rex, is drown.
ABSTRACT:
Although Shadow Puppet Theatre’ dramatology seems to embody a variety of models, not all aspects of its relation to Theatre have been thoroughly examined.
Heading to a first mapping, three short theatre comedies, traced in unpublished manuscript collection (1917 and on) of a travelling theatre company (M. Rouggeres’), are presented. Performances of these comedies sometimes date back at the end of 19th century and find shelter in various Greek communities’ cells. As theatre comedies’ reflections, three “unsuitable for minors” comedies of Shadow Puppet Theatre are presented in parallel. Their performances often date back in the 1930s but survive in contemporaneous stage as well.
As a result, connection of travelling actors - shadow puppet performers is enlightened and well documented through presented repertoire’s affinities. Additionally, Shadow Puppet Theatre proves to be a hostile field, where probably due to shadow puppet performers’ survival instinct, multiannual tradition of improvised theatre comedies revives through motifs, plays and tactics.
the arrest of shadow puppet (Karaghiozis’) performer Bulldog»
Summary: In this essay a sample of the significance of Police News in Press as “tool” of (Shadow) Theatre Research is being introduced. Due to a brutal triple homicide (1905), for which the shadow puppet (Karaghiozis’) performer Bulldog (George Maroudas or Koutrokis, ca. 1875-1917) was unjustly accused, unknown so far information comes to light, concerning his curriculum vitae, social profile, performing activity, touring circumstances, etch.
Summary: Sp. Moschogiannes proves to be a Greek artist from Egypt, probably born in the late 1890s – early 1900s. He used to entertain (ca. 1926-1960) Greek population of Diaspora by Αcting and performing Shadow Theatre (Karaghiozis) but mainly by performing traditional Hand Puppet Theatre (Fasoulis). Thanks to part of S. Kouimtzis’ Archive (E.L.I.A.-M.I.E.T.), consisted of theatre brochures, professional correspondence and Press reports, additionally to bibliography and scarce Press articles, a lot of information is being revealed. In this frame titles, length and price of his performances come to light, as well as names of his partners (actors, singers, coffee/theatre owners, etch.), cities and places where he performed, terms of his associations, professional tactics and tours (Egypt, Cyprus, Sudan, Greece), what his protagonist puppet and himself looked like, etch. Moschogiannes’ activity mirrors not only amusement channels of Greek Diaspora but unexplored paths of Greek Puppet / Shadow Theatre as well.
Το Δ.Σ. του Λαογραφικού Μουσείου Στεμνίτσας καλωσορίζει με χαρά την παρούσα έκδοση, ως αποτύπωμα συλλογικής μνήμης και ως απότιση τιμής στον Λ. Καραδήμα, άξιο γόνο του τόπου. Ο λαϊκός καλλιτέχνης τίμησε επάξια τον αντι-ήρωα, μαυρομάτη Καραγκιόζη, σύμβολο του αιώνιου Έλληνα, φτωχού και επινοητικού».
[Απόσπασμα από τον χαιρετισμό του Λαογραφικού Μουσείου Στεμνίτσας]
«Η ανά χείρας μελέτη είχε την πρόθεση να πλέξει, να αθροίσει και να παρουσιάσει την Ύλη και τη Μνήμη του καραγκιοζοπαίκτη Λ. Καραδήμα. Κι αυτό, λίγο πριν η συλλογική μνήμη της κοινότητας στην οποία εγγράφηκε η δράση του, διαρραγεί, καθώς η κοινότητα ολοένα και συρρικνώνεται.
Η συλλογή του Λ. Καραδήμα προσφέρει μια γοητευτική περιδιάβαση ανάμεσα σε φιγούρες, σκηνικά και ρεκλάμες, γνήσια σύνεργα του καλλιτέχνη, χρονολογούμενα τουλάχιστον από τα 1920 έως τη δεκαετία του 1960.
Σύμφωνα με τις αναμνήσεις συγγενών και αλλοτινών θαμώνων της σκηνής του που ανασύρθηκαν, κοινωνήθηκαν και αθροίστηκαν, ο Αρκάς καλλιτέχνης ήταν ο σπουδαιότερος καραγκιοζοπαίκτης που είχαν απολαύσει. Οι συνεντεύξεις τους ως κάτοπτρα συλλογικής μνήμης ενταγμένης σε κοινή χωρική βάση, έγιναν αναπόσπαστος δομικός λίθος της μελέτης, αποτελώντας όψεις της Μνήμης. Κάθε μνήμη είναι αληθινή με την ετυμολογική έννοια της λέξης «αλήθεια», δηλαδή την έννοια της επιλογής αυτού που δεν πρέπει να περάσει στη λήθη (α + λήθη).»
[Απόσπασμα από τον πρόλογο της συγγραφέως]
Περιεχόμενα
Πρόλογος
Βάλτερ Πούχνερ, Χίλια χρόνια θέατρο σκιών στην ανατολική Μεσόγειο και στη Βαλκανική Χερσόνησο
Η αναστήλωση της ιστορίας του Αιγυπτιακού θεάτρου σκιών
Το Οθωμανικό θέατρο σκιών
Ο εικοστός αιώνα: μεταρρυθμίσεις και εξελίξεις (Τουρκία, Ελλάδα)
Ανθή Γ. Χοτζάκογλου. Το Ελληνικό θέατρο σκιών (Καραγκιόζης)
Οι πρώτες μαρτυρίες για το θέατρο σκιών στην Ελλάδα
Ανταγωνιστικά θεάματα: Ανδρείκελα και Μαριονέτες
Εξελληνισμός του θεάτρου σκιών
Εξέλιξη σκηνικών μέσων και τεχνικά επιτεύγματα
Η μουσική στο θέατρο σκιών
Ακμή του θεάματος. "Πιάτσες" των καραγκιοζοπαικτών
Θέατρο σκιών στην Κύπρο
Αφύπνιση των πνευματικών κύκλων
Η συμβολή του Α. Μόλλα
Θέατρο σκιών και δισκογραφία
Η συνεισφορά των Μικρασιατών προσφύγων
Έντυπο θέατρο σκιών
Θέατρο σκιών και εικαστικά
Θέατρο σκιών και γελοιογραφία
Θέατρο σκιών και κινηματογράφος
Θέατρο σκιών και ραδιόφωνο
Θέατρο σκιών και τηλεόραση
Θέατρο σκιών και διασκεδάσεις
Θέατρο σκιών και εκπαίδευση
Θέατρο σκιών και εκπαίδευση
Θέατρο σκιών και εμπορικά προϊόντα
Εκσυγχρονισμός του θεάτρου σκιών / Αλλοιώσεις του θεάματος
Πίνακες
Κατάλογος προέλευσης εικόνων και πινάκων
Επιλογή βιβλιογραφία
Ευρετήρια
Προσώπων - ονομάτων
Τίτλων
Τοπωνυμίων
Πραγμάτων - εννοιών
Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζονται δημοφιλή και λιγότερο γνωστά δημιουργήματα καραγκιοζοπαικτών, στα οποία εντοπίζεται η μορφή της Μάγισσας. Μέσα από τη διερεύνηση του χαρακτήρα και της σκηνικής της απόδοσης τρομακτικών και κωμικών μαγισσών επιχειρείται η εύρεση των προτύπων των καραγκιοζοπαικτών και η σύνδεση των σεναρίων τους με το Παραμύθι, με βάση τη διεθνή κατάταξη παραμυθιακών τύπων κατά A. Aarne, St. Thompson, H.-J. Uther και την κατηγοριοποίηση μοτίβων κατά St. Thompson.
"Verhexte Schatten: zur Interpretation der Hexen im griechischen Schattentheater (Karagiozis) inspiriert von Märchen und Volkserzählungen"
Gegenstand unserer Forschung ist das Motiv der Hexe in bekannten, sowie in weniger verbreiteten Schattentheaterstücken, was Szenarien, Karagiozis-Vorfuehrungen und Reklamen betrifft. Durch die Erforschung der Charaktere und der Einrichtungen der Bühne der schrecklichen oder lustigen Hexen werden die Vorbilder von Karagiozis-Spielern mit Motiven aus der Volksmärchenliteratur identifiziert. Die Verbindung zwischen Karagiozis und Märchen folgt der internationalen Klassifizierung der Märchentypen von A. Aarne, St. Thompson, H.-J. Uther und der Märchenmotiven von St. Thompson.
Στο θέατρο και τη λαογραφία επικέντρωσε -μεταξύ άλλων- μελέτες του και ο εκ Κωνσταντινουπόλεως νομικός και λογοτέχνης Αθ. Φωτιάδης (1921-1989), δημιουργώντας ένα ογκώδες σχετικό αρχείο. Ιδιαίτερη θέση στη συλλογή του καταλάμβανε το μικροθέατρο και κυρίως το θέατρο σκιών. Το αρχείο Αθ. Φωτιάδη, που υπέστη διαδοχικές εκκαθαρίσεις, ενσωματώθηκε πλέον σε συλλογές διαφορετικών φορέων και ιδιωτών. Το τμήμα του, που βρίσκεται σήμερα στο αρχείο της υποφαινόμενης, θα παρουσιαστεί εδώ.
Πρόκειται για αρχείο αποτελούμενο σε γενικές γραμμές από υλικό πατρότητας άλλων (πηγών και μελετών), που συνέλλεγε ο συγγραφέας και υλικό πρωτογενές, που παρήγαγε ο ίδιος. Στη συλλογή περιλαμβάνονται τόσο έντυπα, όσο και χειρόγραφα, δακτυλόγραφα αλλά και οπτικοακουστικό υλικό. Από τη μελέτη της εξάγονται συμπεράσματα θεατρολογικού και κοινωνιολογικού ενδιαφέροντος, καθώς το αρχείο Αθ. Φωτιάδη αποτελεί μία τριπλή παρακαταθήκη στους ερευνητές των επόμενων χρόνων: συνιστά αφ’ ενός ένα είδος άγραφων απομνημονευμάτων του συγγραφέα, αντιπροσωπευτικό της ερευνητικής και συγγραφικής περιπέτειας, αφ’ ετέρου προσφέρει ατόφιο το πρωτογενές του έργο προς κρίση και μελέτη, αλλά παράλληλα συνιστά και μια κιβωτό στοιχείων που χάρη σε εκείνον διέφυγαν της λήθης, και αφορά σε καραγκιοζοπαίκτες -με δράση κυρίως κατά τις δεκαετίες 1960, ’70 και ’80- και τις αναμνήσεις τους.
Εστιάζοντας στο χειρόγραφο με τίτλο “Τα παλαιά χρέη”, προερχόμενο από τη γραφίδα του Πελοποννήσιου καραγκιοζοπαίκτη Βασίλαρου (Β. Ανδρικόπουλου), παρουσιάζεται ένα ακατάγραφο παράδειγμα δανειοδότησης του ελληνικού θέατρου σκιών από το παραμύθι. Πιο συγκεκριμένα, εξετάζεται η επιβίωση και ζύμωση στοιχείων των παραμυθιακών τύπων Αarne – Τhompson 921Α, 922Β και παραλλαγών του, όπως εντοπίζονται σε βιβλιογραφημένες και αδημοσίευτες ελληνικές συλλογές παραμυθιών.
Christodoulos (Antoniades) Pafios (1904-1987)"
Christodoulos A. Pafios was one of the greatest Puppet (Shadow) Theatre’s performers in Cyprus. His manuscript «Inescapability of Fate (or Oedipus)» (1979, 13 pages) was recently traced, and is here presented (pictures 2-14), broadening our knowledge’s horizons. The play, known as «Kolleteres (Karaghiozis’ son)’ birth» too, was rather popular in Pafios’ repertoire in the ’50s and Greece’s performers’ in the ’20s. According to the plot, Karaghiozis’ newborn child gets abducted by Pasha’s Officer and offered to him. Pasha, trying to escape his fate, orders the baby’s execution, which is annulled by merciful soldiers who abandon the baby in the forest. A childless shepherd (Barba-Yorgos, Karaghiozis’ uncle) finds and raises the child. After many years, Pasha meets the fatal child and reattempts to assassinate it. Thanks to mysterious interference the boy was not only saved but married Pasha’s daughter as well, fulfilling his destiny.
Despite first thoughts of Sophocles’ Oedipus rex as model, thorough examination of unpublished Greek folk tales (ATU 930), indicates great resemblances, suggesting that Karaghiozis’ performers who launched the play must have -subconsciously ?- adopted and developed structural and functional elements, mirrored in the tale.
Researching on Greek immigrants’ bibliographically unknown activity connected to Shadow Theatre (Karaghiozis) leeds to some very interesting conclusions.
It proves that a significant number of Greek immigrants at some point connected their nostalgia, amusement, education with Shadow Theatre, mainly by performing but by play/screenwriting as well. Samples of such action (ca. 1970’s and on), were traced in Sweden (Ladopoulos brothers, Y. Greveniotes, Chrysovitsianos, “Your Black Eyes”), Denmark (“Berdes’ friends”), Finland (Il. Missyres), Germany (“Griechischen Schattentheater Aachen”, Chr. Filippides), France (Chr. Kyriazis), Switzerland, U.S.A. (G. Kefalopoulos, N. Dennis, T. Yannoules ?, A. Diakovasiles, F. Antonakos, L. Kassapides, Al. Malaos-Ev. Alexiou), Australia (K. Zouganelles, D. Katsoules, V. Kalamaras. Chr. Kassimides), etch.
In their majority, Greek immigrants’ Karaghiozis performances were embodied within Greek Community’s nest and attracted Greek and philhellenes’ audience. Since performers may be divided into two main categories (students and workers) their special features are presented considering special circumstances: motivation of their immigration and activity, language and texts used, painting ability, experimentation, partnerships, audience, impact, etch. Regardless to their differentiation however it becomes clear that both faced Karaghiozis as a genuine Greece’s reflection and used their performances as a connecting point to homeland.
'Φιλόστοργος μήτηρ' ’s play, which was written by D. Maridakes and published (1889) in Cyclades, was recently traced. World traveler D. Maridakes, however, is one of the pioneers of Greek glove puppeteers (Fasoules) and his lost play 'Ναυάγιον της πτωχής Μαρίας' is considered to be one of the most popular in the past. In this essay we shall present 'Φιλόστοργος μήτηρ' and identify it as the lost script of 'Ναυάγιον της πτωχής Μαρίας'. Τo this destination we shall arrive enjoying assistance of Shadow Theatre (Karaghiozis) script’s rare versions of 'Ναυάγιον της πτωχής Μαρίας', which have survived, mirroring a common practice of sharing, between folk artists.
«Tracing political Shadow Puppet Theatre (Karaghiozis), performed in Cyprus and by Greek Immigrants»
Abstract: Greek Shadow Puppet Theatre (Karaghiozis) could be seen as widely Political Theatre, not only due to its scenery (Karaghiozis’ wrecked house opposite Pasha ’s palace) but to its themes, as well. However, in this essay, we shall shortly present performances of Greek shadow puppet performers, who live abroad and focus on specific political facts. We shall introduce bibliographically unknown -in most cases- performances by Greek immigrants and Greeks of Cyprus, attempting to highlight their political beliefs, motives, means and impact.
Karaghiozis son ’s birth or Inescapability of Fate»
Abstract: This essay focuses on an intriguing play of Greek Shadow Theatre, probably launched in 1920’s and quite popular in past years.
According to the plot, Karaghiozis’ newborn child gets abducted by Pasha’s Officer and offered to him. Pasha, trying to escape his fate, orders the baby’s execution, which is annulled by merciful soldiers who abandon the baby in the forest. A childless shepherd (Barba-Yorgos) finds and raises the child (Vretos). After many years, Pasha meets the fatal child and reattempts to assassinate it. Thanks to mysterious interference the boy not only is saved but marries Pasha’s daughter as well, fulfilling his destiny.
In order to trace the play’s models, a comparison between unpublished versions of the play, Greek tales of Fate (Αarne – Τhompson – Uther types 930-949) and Sophocles’ Oedipus rex, is drown.
ABSTRACT:
Although Shadow Puppet Theatre’ dramatology seems to embody a variety of models, not all aspects of its relation to Theatre have been thoroughly examined.
Heading to a first mapping, three short theatre comedies, traced in unpublished manuscript collection (1917 and on) of a travelling theatre company (M. Rouggeres’), are presented. Performances of these comedies sometimes date back at the end of 19th century and find shelter in various Greek communities’ cells. As theatre comedies’ reflections, three “unsuitable for minors” comedies of Shadow Puppet Theatre are presented in parallel. Their performances often date back in the 1930s but survive in contemporaneous stage as well.
As a result, connection of travelling actors - shadow puppet performers is enlightened and well documented through presented repertoire’s affinities. Additionally, Shadow Puppet Theatre proves to be a hostile field, where probably due to shadow puppet performers’ survival instinct, multiannual tradition of improvised theatre comedies revives through motifs, plays and tactics.
the arrest of shadow puppet (Karaghiozis’) performer Bulldog»
Summary: In this essay a sample of the significance of Police News in Press as “tool” of (Shadow) Theatre Research is being introduced. Due to a brutal triple homicide (1905), for which the shadow puppet (Karaghiozis’) performer Bulldog (George Maroudas or Koutrokis, ca. 1875-1917) was unjustly accused, unknown so far information comes to light, concerning his curriculum vitae, social profile, performing activity, touring circumstances, etch.
Summary: Sp. Moschogiannes proves to be a Greek artist from Egypt, probably born in the late 1890s – early 1900s. He used to entertain (ca. 1926-1960) Greek population of Diaspora by Αcting and performing Shadow Theatre (Karaghiozis) but mainly by performing traditional Hand Puppet Theatre (Fasoulis). Thanks to part of S. Kouimtzis’ Archive (E.L.I.A.-M.I.E.T.), consisted of theatre brochures, professional correspondence and Press reports, additionally to bibliography and scarce Press articles, a lot of information is being revealed. In this frame titles, length and price of his performances come to light, as well as names of his partners (actors, singers, coffee/theatre owners, etch.), cities and places where he performed, terms of his associations, professional tactics and tours (Egypt, Cyprus, Sudan, Greece), what his protagonist puppet and himself looked like, etch. Moschogiannes’ activity mirrors not only amusement channels of Greek Diaspora but unexplored paths of Greek Puppet / Shadow Theatre as well.
This paper is a presentation of two bibliographically unknown Greek Karaghiozis performers: L. Karadimos (1899-1965) and C. Gerakis (1910-1987).
Although being raised and having performed in different areas -Karadimos mainly in Peloponnese, Gerakis in Amorgos, Cyclades- they both were lured by Shadow Theatre and discovered its secrets with the assistance of the same great Athenian master, A. Mollas. After their apprenticeship, they both returned to their fatherland, got married and gave birth to many children.
The study of their well preserved -unpublished- hand-made equipment and the bibliographical research along with the gathering of oral interviews of their family, formal spectators, assistants and colleagues, prove a number of important points. Between them stand common drawing and voice imitating talent, singing virtues, similar plays and sometimes sketches. On the other side, the variety of Karadimos’ shadow puppets, settings, advertising posters, manufacturing techniques, as well as his touring tactics, are convincing “trails” of a professional performer.
Factors as education, geographical distance causing lack of artistic “trades”, different chronological period of artistic action connecting to the quality of other popular spectacles, fertile inspiration and cultivation of fruitful competition, facing performances as main source of income, seem to define one ’s development. The two performers offer an example of passionate people coming from similar departure point, who under different social circumstances came to dissimilar terminals.
Δημοσιεύματα Τύπου του απέδιδαν την πατρότητα κειμένων που παρουσιάζονταν από σκηνές ανδρεικέλων, όμως τα συγγράμματά του φαίνονταν να λανθάνουν. Στην παρούσα ανακοίνωση, θα παρουσιαστεί έκδοση (Ερμούπολη, 1878) μονόπρακτης κωμωδίας του, μοναδικό αντίτυπο της οποίας εντοπίστηκε στη Χίο, και φαίνεται να είναι η παλαιότερη του είδους της.
Περίληψη: Το Ελληνικό Θέατρο Σκιών (Καραγκιόζης) συνιστά σημείο διασταύρωσης ποικίλων τεχνών. Δεν είναι λίγα τα έργα που έχουν αντλήσει εξ ολοκλήρου έμπνευση από το Θέατρο, τη Λογοτεχνία, το Παραμύθι ή που σε στιγμιότυπά τους αναβιώνουν τα ξεχασμένα σήμερα πρότυπά τους. Απαραίτητο σύνεργο στην έρευνα του πεδίου αυτού αποτελούν σήμερα, δημοσιευμένα φυλλάδια Καραγκιόζη, ηχογραφημένες παραστάσεις και χειρόγραφα σενάρια, που βρίσκουν καταφύγιο σε ποικίλες ιδιωτικές ή ελάχιστες δημόσιες συλλογές.
Εστιάζοντας στη συλλογή του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, και ειδικότερα στο χειρόγραφο “Τα παλαιά χρέη”, προερχόμενο από τη γραφίδα του Πελοποννήσιου καραγκιοζοπαίκτη Βασίλαρου (Β. Ανδρικόπουλου), θα παρουσιασθεί ένα ακατάγραφο παράδειγμα δανειοδότησης του Ελληνικού Θέατρου Σκιών από το Παραμύθι. Πιο συγκεκριμένα, θα εξετασθεί η επιβίωση και ζύμωση στοιχείων των παραμυθιακών τύπων Αarne – Τhompson 921Α, 922Β και παραλλαγών του, όπως εντοπίζονται σε βιβλιογραφημένες και αδημοσίευτες ελληνικές συλλογές παραμυθιών.
Εδώ ωστόσο θα παρουσιασθεί ένα αβιβλιογράφητο παράδειγμα ετερότητας του δημοφιλούς θεάματος, σε επίπεδο θεματολογίας. Ειδικότερα, θα εξετασθεί η επιβίωση στο Ελληνικό Θέατρο Σκιών (Καραγκιόζης), στοιχείων του παραμυθιακού τύπου ΑΤ 1920 (“Contest in lying”) και παραλλαγών του. Μέσα από το συγκεκριμένο παράδειγμα και με αρρωγό την έρευνα σε (αδημοσίευτες) συλλογές παραμυθιών του μικρασιατικού και ελλαδικού χώρου αφ’ ενός και σε εκδοχές κειμένων και παραστάσεων του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών (Καραγκιόζη) αφ’ ετέρου, θα παρουσιασθεί η άγνωστη αυτή πτυχή της σχέσης των δύο ειδών. Η ανακοίνωση, πέραν της επισήμανσης της άγνωστης θεματολογικής σχέσης, στοχεύει να συνδράμει στην ανάδειξη των βημάτων ενσωμάτωσης, στη χρονολογική οριοθέτηση των σημείων τομής, στους φορείς της και στις συνθήκες επώασης κι επιβίωσης μέχρι τις μέρες μας.
Στο Θέατρο και τη Λαογραφία επικέντρωσε -μεταξύ άλλων- μελέτες του και ο εκ Κωνσταντινουπόλεως νομικός και λογοτέχνης Αθ. Φωτιάδης (1921-1989), δημιουργώντας ένα ογκώδες σχετικό Αρχείο. Ιδιαίτερη θέση στη συλλογή του καταλάμβανε το Μικροθέατρο και κυρίως το Θέατρο Σκιών. Το Αρχείο Αθ. Φωτιάδη, που υπέστη διαδοχικές εκκαθαρίσεις, ενσωματώθηκε πλέον σε συλλογές διαφορετικών φορέων και ιδιωτών. Το τμήμα του, που βρίσκεται σήμερα στο Αρχείο της υποφαινόμενης, θα παρουσιαστεί εδώ.
Πρόκειται για Αρχείο αποτελούμενο σε γενικές γραμμές από υλικό πατρότητας άλλων (πηγών και μελετών), που συνέλλεγε ο συγγραφέας και υλικό πρωτογενές, που παρήγαγε ο ίδιος. Στη συλλογή περιλαμβάνονται τόσο έντυπα, όσο και χειρόγραφα, δακτυλόγραφα αλλά και οπτικοακουστικό υλικό. Από τη μελέτη της εξάγονται συμπεράσματα θεατρολογικού και κοινωνιολογικού ενδιαφέροντος, καθώς το Αρχείο Αθ. Φωτιάδη αποτελεί μία τριπλή παρακαταθήκη στους ερευνητές των επόμενων χρόνων: συνιστά αφ’ ενός ένα είδος άγραφων απομνημονευμάτων του συγγραφέα, αντιπροσωπευτικό της ερευνητικής και συγγραφικής περιπέτειας, αφ’ ετέρου προσφέρει ατόφιο το πρωτογενές του έργο προς κρίση και μελέτη, αλλά παράλληλα συνιστά και μια κιβωτό στοιχείων που χάρη σε εκείνον διέφυγαν της λήθης, και αφορά σε καραγκιοζοπαίκτες -με δράση κυρίως κατά τις δεκαετίες 1960, ’70 και ’80- και τις αναμνήσεις τους.
D. Maridakes, is included in Greek (Glove) Puppet Theatre («Fasoules»)’s pioneers. At the dawn of his career he was an actor and for many years an illusionist, as well. He was artistically active during the last quarter of 19th and first years of 20th century. He is considered to be successor of the first Greek puppeteer (Andreas Pogkes from Zakynthos) and master of the most well known, Chrestos Konitisiotes. Despite this acknowledgement though, no specific elements on his biography or author’s work have come to light, so far.
By this essay we aim -based on archival research- at providing answers to puzzling issues of research, such as his origin place, his birth place and date, the name (Demetios, Demos, Demosthenes ?) of the artist, hidden under the initiative letter «D.», his civil status, etch.
Mostly though, we aim at introducing part of his missing writing production and extra elements on his artistic tours around Greece and Cyprus. Adding missing pieces in his artistic portrait, we wish to contribute to theatre history and to his welcoming in Cycladic cultural circles.
ABSTRACT:
Although Shadow Puppet Theatre’ dramatology seems to embody a variety of models, not all aspects of its relation to Theatre have been thoroughly examined.
Heading to a first mapping, three short theatre comedies, traced in unpublished manuscript collection (1917 and on) of a travelling theatre company (M. Rouggeres’), are presented. Performances of these comedies sometimes date back at the end of 19th century and find shelter in various Greek communities’ cells. As theatre comedies’ reflections, three “unsuitable for minors” comedies of Shadow Puppet Theatre are presented in parallel. Their performances often date back in the 1930s but survive in contemporaneous stage as well.
As a result, connection of travelling actors - shadow puppet performers is enlightened and well documented through presented repertoire’s affinities. Additionally, Shadow Puppet Theatre proves to be a hostile field, where probably due to shadow puppet performers’ survival instinct, multiannual tradition of improvised theatre comedies revives through motifs, plays and tactics.
Ως όψιμη απάντηση στις συζητήσεις μας για την αβέβαιη τύχη χειρογράφων με σενάρια του δραματολογίου του Πάφιου, θα παρουσιασθεί για πρώτη φορά σχετικό χειρόγραφο του καραγκιοζοπαίκτη. Παρά τη διαδεδομένη πεποίθηση πως χειρόγραφα με σενάρια παραστάσεων του Πάφιου δεν διασώθηκαν, το εν λόγω χειρόγραφο εντοπίσθηκε σε ιδιωτική συλλογή. Το χειρόγραφο αυτό αποτελεί σημαντικό συμπλήρωμα του καλλιτεχνικού πορτραίτου του Πάφιου, του οποίου έχουν έως τώρα δημοσιευθεί Απομνημονεύματα και επαγγελματικά Ημερολόγια. Χάρη στο διασωθέν χειρόγραφο επιβεβαιώνεται η ευεργετική -για εμάς- συνήθεια του καλλιτέχνη να καταγράφει έργα του σε σχολικά τετράδια, υπογράφοντάς τα, γεννώντας έτσι προσδοκίες να βρεθούν επιπλέον τετράδια του Αρχείου του.
Στο συγκεκριμένο τετράδιο καταγράφεται σπάνιο έργο του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών, με ενδιαφέροντα πιθανά πρότυπα το αρχαίο Δράμα και το Παραμύθι. Η έρευνα σε δημόσια και ιδιωτικά αρχεία Ελλάδας και Κύπρου, έφερε στο φως στοιχεία για παραστάσεις του ίδιου έργου από καραγκιοζοπαίκτες της Ελλάδας, το οποίο ωστόσο δεν φαίνεται να συμπεριλήφθηκε στο δραματολόγιο έτερων Κυπρίων καραγκιοζοπαικτών
performed in Cyprus and by Greek Immigrants"
Greek Shadow Puppet Theatre (Karaghiozis) could be seen as widely Political Theatre, not only due to its scenery (Karaghiozis’ wrecked house opposite Pasha ’s palace) but to its themes, as well. However, in this essay, we shall shortly present performances of Greek shadow puppet performers, who live abroad and focus on specific political facts. We shall introduce bibliographically unknown -in most cases- performances by Greek immigrants and Greeks of Cyprus, attempting to highlight their political beliefs, motives, means and impact.
It is widely accepted that Fairy Tales is a basic theme source of Modern Greek (glove & string) Puppet Theatre. However, the relation between Fairy Tales and Greek Shadow (Puppet) Theatre (Karaghiozis) has not yet been thoroughly examined, mostly due to lack of authentic Shadow Theatre’s texts.
As researching, it becomes clear that Greek Shadow Theatre has not only drawn inspiration from History, Theatre, Traditional Puppet Theatre (Fasoulis), Popular Literature, Everyday events, but from Children’s Literature, as well. Such influences can be recognized in thematic field (e.g. “Genovefa”), but in choosing heroes, as well. A closer look reveals that witches tend to be the most popular heroines, transferred from Children Books’ pages to Shadow Theatre screens.
Based on bibliography, oral testimonies and (un)published plays lying in state and private collections, we shall present a registration of shadow theatre plays with casts, enriched by witches. Key questions like “when”, “how”, “why”, “how often”, shall be submitted for reply, broadening the horizons of future research.
This essay focuses in the cooperation of performer Evgenios Spatharis and writer Th. Fotiades, which led to their artistic tour in Europe, in March-April of 1971. Performances of "Alexander the Great and the Dragon" met great success in Greek communities of Germany, german television and Denmark as well. In Denmark, Spatharis - Fotiades met with O.V.Olsen and cooperated in filming Karaghiozis' performance etch.
Η έκδοση είναι ψηφιακή και σκοπεύει στην επανασύσταση σε ένα ευρύ κοινό ενός μεγάλου κεφαλαίου της ελληνικής δραματουργίας που έχει στο επίκεντρο τα ηρωϊκά έργα τα οποία έχουν γραφτεί ειδικά για το θέατρο σκιών ή έχουν εμπνευστεί από το θέατρο σκιών. Στο βιβλίο συμμετέχουν οι ειδικοί ερευνητές του θεάτρου σκιών, θεατρολόγοι, καραγκιοζοπαίχτες, επιστήμονες και καλλιτέχνες Ιωσήφ Βιβιλάκης, Άθως Δανέλλης, Nίκη Δάφνη, Μαρία-Μαγδαληνή Κακόνι, Κατερίνα Καρρά, Μαρίνα Καψαμπέλλη, Γιώργος Κωτσίνης, Γιάννης Νταγιάκος, Ιωάννα Παπαγεωργίου, Βάλτερ Πούχνερ, Άννα Σταυρακοπούλου, Ελένη Τζαβολάκη, Νικόλας Τζιβελέκης, Σπύρος Τούλιος, Γιάννης Χατζής, Ανθή Γ. Χοτζάκογλου.
Στον τόμο, ο οποίος περιλαμβάνει πλούσιο εικονογραφικό υλικό, στο πρώτο μέρος περιέχονται οι πρωτότυπες ομιλίες των εισηγητών στις εξής ενότητες: α) Εναρκτήρια συνεδρία, β) Θίασοι-Ρεπερτόριο-Δραματουργία, γ) Ενδυματολογία-Μουσική-Εφαρμογές, δ) Αρχεία-Τεκμήρια-Αναβιώσεις και ε) Συζήτηση για το μέλλον του πατριωτικού δράματος. Στο δεύτερο μέρος αποτυπώνεται η παράσταση θεάτρου σκιών που παρουσιάστηκε στην εκδήλωση με πρωταγωνιστή τον στρατηγό Μακρυγιάννη με τους παίκτες Άθω Δανέλλη και Νικόλα Τζιβελέκη.
Επιστημονική επιμέλεια: Ιωσήφ Βιβιλάκης
Επιμέλεια έκδοσης: Ιωσήφ Βιβιλάκης, Μάνος Δαμασκηνός.
ISBN 978-618-86398-0-5
Το βιβλίο είναι έκδοση της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «Οθόνιον» έχει αναρτηθεί στο διαδίκτυο και είναι ελεύθερα προσβάσιμο.
Σύνδεσμος έκδοσης: https://othonion.files.wordpress.com/2022/12/patriotiko-drama-theatrou-skion-praktika-y.a.pdf