This article has been reviewed by at least two referees and scanned via a plagiarism software. / ... more This article has been reviewed by at least two referees and scanned via a plagiarism software. / Bu makale, en az iki hakem tarafından incelendi ve intihal içermediği teyit edildi.
dergiabant (AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi), 2020
Öz Osmanlı devlet erkânına yazılan mektuplar çeşitli yönlerden her daim önemli bulunmuştur. Gerek... more Öz Osmanlı devlet erkânına yazılan mektuplar çeşitli yönlerden her daim önemli bulunmuştur. Gerek üst kademe devlet adamlarının muhataplarıyla tesis ettiği dostane ilişkiler gerekse para vakıfları, zendeka ve ilhad olayları gibi politik/toplumsal meseleler bu mektuplara yansıyanlardandır. Bu çalışma, tezkirelerde Riyâzî-yi Üskübî nisbesi ve Memi Şâh lakabıyla anılan 16'ncı asırda yaşamış bir mülâzımın Çivizâde Muhyiddîn Mehmed Efendi'ye gönderdiği bir mektubu konu almaktadır. Memi Şah'tan Çivizade'ye yazılan mektup, Manisa İl Halk Kütüphanesi el yazmaları koleksiyonunun bir mecmuasında olup, kütüphane kataloğunda yer almamaktadır. Makale giriş ve mektubun metninin yer aldığı ek kısmı dışında iki başlıktan meydana gelmektedir. İlk başlık altında mektubu kaleme alan Memi Şâh'ın kim olabileceği üzerinde durulmuş ve bu ismin Sahn-ı Semân'da Celâlzâde'nin önce muîdliği daha sonra ise mülâzımlığını yapan Riyâzî-yi Üskübî olduğu kanaatine varılmıştır. Yine aynı başlık altında Riyâzî-yi Üskübî ile ilgili birincil kaynak durumundaki tezkirelerden hareketle şairin genel bir portresi çıkarılarak söz konusu tezkirelerin Riyâzî'ye dair öne sürdükleri zendeka ve ilhâd iddiaları değerlendirilmiştir. İkinci başlıkta Riyâzî'nin mektubu içerik itibarıyla incelenerek mektupta ele alınan konuların Çivizâde'nin mizacı ile ne derece uyumlu olduğu hususu tartışılmıştır. Makalenin "ek" kısmında ise mektubun metni bulunmaktadır. Abstract Letters written to Ottoman statesmen have always been considered important in various aspects. Political/social issues such as the friendly relations established by
Cumhuriyet Devri Türkiye’sinin bürokrat şairlerinden Nüzhet Erman, şiirlerinde Anadolu kültürüyle... more Cumhuriyet Devri Türkiye’sinin bürokrat şairlerinden Nüzhet Erman, şiirlerinde Anadolu kültürüyle birlikte birçok tarihî olay ve şahsiyete de yer vermiştir. Şairin bu tarzda birçok şiiri olmakla birlikte, şiirlerini topladığı Her Gün Yeni Doğarız adlı kitabı tarihî kişi ve olayları gerek tahkiyevî gerekse eleştirel bir formda ele alması bakımından dikkat çekicidir. Bu makalede Nüzhet Erman’ın Ağulu Çiçekler adlı bir şiiri ele alınmaktadır. Ağulu Çiçekler bizzat şair tarafından üç bölüme ayrılmış ve her bir bölüme idam edilen tarihî şahsiyetin ismi alt başlık olarak verilmiştir. Şiirin ilk bölümü Hurûfî alt başlığını taşımakta olup Fatih Sultan Mehmed devrinde Edirne’de idam edilen kimliği belirsiz bir Hurûfî’yi ele almaktadır. Her ne kadar Ağulu Çiçekler’de bu kişi Fazıl Tebrizî olarak zikredilse de bu bilginin hatalı olduğu anlaşılmaktadır. Şiirin ikinci bölümü Sahn-ı Semân müderrisi Molla Lutfî’den küçük bir kesit sunmakta olup Tokatlı Molla Lutfî başlığını taşımaktadır. Üçüncü ve son bölümse Bayramî-Melâmîlerinden Şeyh İsmâîl-i Maşûkî’nin idamına gönderme yapan Şeyh Oğlan adlı kısımdır. Çalışmamızda Nüzhet Erman’ın bu şiiri, sadece şiirde geçen olay ve kişilerin tarihsel çerçeveyle ne derece uyumlu oldukları noktasında değerlendirilmiş; bunun dışında şiir üzerinde hiçbir şekilde dil, muhteva, üslûp ve biçim incelemesi yapılmamıştır.
Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2020
Türk tezkirecilik geleneğinin önemli metinlerinden sayılan Latîfî Tezkiresi kaleme alındığı ilk y... more Türk tezkirecilik geleneğinin önemli metinlerinden sayılan Latîfî Tezkiresi kaleme alındığı ilk yıllardan itibaren bazı eleştirilerin hedefi olmuştur. Tezkirenin Kayseri Râşid Efendi nüshasındaki kayıtlardan anlaşıldığına göre Latîfî'ye dair bu eleştiriler kendi döneminde de sözde kalmamış ve tezkireyi çeşitli açılardan tamamlayıcı "notlar" olarak Râşid Efendi nüshasının derkenarlarına işlenmiştir. Bahsi geçen notlar tezkirenin bütününe yayılmış vaziyettedir. Mahiyet itibarıyla ise bu notlarda ya Latîfî tarafından tezkiredeki şairlerin tespit edilemeyen şiirlerinden örnekler verilmekte ya da çeşitli şairlere dair kimi zaman magazinsel bir tarafı da olan satır arası bilgiler sunulmaktadır. Râşid Efendi'nin derkenarlarına kaydedilmiş bu notları kimin tuttuğu kesin olarak belli değildir. Ancak tezkirenin ilk versiyonu sayılan bu nüsha üzerindeki bazı çalışmalarda notları düşen kişinin Latîfî olabileceği iddia edilmiştir. Bu yazıda Râşid Efendi nüshasındaki notlar mahiyet, muhteva, güvenilirlik, kim tarafından ve niçin tutulduğu gibi noktalarda ele alınmış ve bunlarla Latîfî Tezkiresi arasında organik bir bağ olup olmadığı hususu tartışılmıştır. Abstract The Tezkere of Latifi, which is regarded as one of the most important texts of Turkish tezkeres, has been the target of some criticism since it was appeared. According to the records in the copy of Kayseri Rashid Efendi, these criticisms about Latifi did not remain in their own time either and were written in the copy of Rashid Efendi as complementary "notes" in various aspects. The aforementioned notes are spread over the entire text. In terms of nature, he either gives examples of the poems of the poets in the controversy by Latifi, or provides inline information about various poets, sometimes including their private life information. It is not entirely clear who kept these notes that were recorded in the copy of Rashid Efendi. However, some studies on this copy, which is considered as the first version of the tezkere, claimed that the person whose notes were down may be Latifi himself. In this article, the notes in the copy of Rashid Efendi are discussed in terms of
Osmanlı’nın son dönemlerindeki yenileşme faaliyetlerinden
etkilenen türlerden biri de mektup olmu... more Osmanlı’nın son dönemlerindeki yenileşme faaliyetlerinden etkilenen türlerden biri de mektup olmuştur. Bölümleri, üslûbu, rükün ve şartları ile asırlarca kullanılarak küçük ayrıntılar dışında klâsikleşen mektup, “yeni” etiketiyle Osmanlı’nın son demlerinde tekrardan telif edilmiştir. Bu bağlamda kaleme alınan eserlerden birisi Râ’if Necdet’in “Yeni Mektûb Numûneleri”dir. İşte bu yazının konusunu ‘klâsik’ olarak tavsif ettiğimiz eski mektup örnekleri ile Râ’if Necdet’in kaleme aldığı yeni mektup örneklerinin mukayesesi teşkil etmektedir. Eski mektup ile yeni etiketli bu ürünlerin kıyasında münşeâtlardaki teorik bilgiler ile “Yeni Mektûb Numûneleri”ndeki benzeri bağlamlı malumat kullanılmıştır. Konu önce mektubun rükün ve şartları, bölümleri ve mektup türleri alt başlıklarında ele alınmış, sonrasında ise birkaç taziyet-nâme özelinde bir mukayese denemesi yapılmıştır.
Yayımlanan makalelerde Araştırma ve Yayın Etiğine riayet edilmiş; COPE (Committee on Publication ... more Yayımlanan makalelerde Araştırma ve Yayın Etiğine riayet edilmiş; COPE (Committee on Publication Ethics)'un Editör ve Yazarlar için yayımlamış olduğu uluslararası standartlar dikkate alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Hurûfîlik, Sâʻatî, eller ve ayaklar, isim ve müsemmâ, hüve/hû, ism-i Allâh ABSTRACT Turkish became a second birthplace after Persian for Hurufism, who went profound tracks in Anatolia and the Balkans with his ideas and creations. Besides the works that are the transcriptions of classical Hurufi sources, unique works describing the Hurufism symbols were created by identities such as Nesimi, Misali, Arsi, and Muhiti, and thus important literature on Hurufism in Turkish has been created. In this research, a poem comprising forty-two verses in the form of a mathnawi verse, which is woven with Hurufi symbols, is examined. The possibility of belonging to an Alevi-Bektashi poet named Saʻati was discussed in the first chapter. Afterward, the text of the forty-two couplet version of the poem was given, and we argued the content in terms of Hurufism symbols such as hands and feet, ism and musemma, huve/hu, ism-i Allah.
Klasik dönem metinleri, taşıdıklan bilgiyi muhataplarına aktarmada bir araç olmalarının yanı sıra... more Klasik dönem metinleri, taşıdıklan bilgiyi muhataplarına aktarmada bir araç olmalarının yanı sıra, satır aralarında müelliflerine dair bazı özellikleri de barındırmaktadır. Bunlardan biri kaleme aldıklan eserlerde müelliflerin, açıktan ya da ima yoluyla, kabiliyetlerini vurgulayarak kendilerini yücelaneleridir. Her ne kadar müellifler metinlerinde fakir, hakir, za'if. abd-ı fakir gibi ibarelerle kendilerinden tevazu ile bahsetmiş olsalar da metin içindeki bazı ifadeler dolaylı bir şekilde kendilerini övdüklerini/yücelttiklerini ortaya koymaktadır. Bu çalışma, müellif için yüceltme imgesi denebilecek bazı ifadeleri klasik metinlerdeki örnekler liZerinden tespit etmeyi hedeflemektedir. Çalışma kapsamında metinlerin bu karakteristik yapısı, bazı müstakil örneklerle yazmaların, feriig kaydı ve sebeb-i te1ifbölürnleri üzerinden tarnşıl maktadır.
What makes Sofyali Bali significant along with his works is his close relationships with Ottoman ... more What makes Sofyali Bali significant along with his works is his close relationships with Ottoman political power. Political power demands Bali’s intelligence in order to distinguish the real Sufis from the so called ones, also the people who submit the Sultan from rebellious ones called qutb/Mahdis. In this contexts, Bali’s letters become significant as they give information on Sufi groups to Rustem Pasha. The article discusses the letter including the Bali’s various claims on Ibrahim-i Gulseni, Sheikh Bedreddin, Sheikh Uveys and Sheikh Kara Davud. It can be suggested that there is almost no new information on Sheikh Bedreddin except the generally already known. Bali claims that Ibrahim-i Gulseni was not educated by Dede Omer Ruşeni and he is illiterate, he is half trained, he directs his followers to heresy. Bali considers Kara Davud and Uveys subjects as inspiration (keşf) and qutb/Mahdis in the letter.
Özet İnsanın ihtiyârî fiillerinde ne derece özgür olduğu, bu fiillerin kendine ait olup olmadığı ... more Özet İnsanın ihtiyârî fiillerinde ne derece özgür olduğu, bu fiillerin kendine ait olup olmadığı gibi noktalarda kelâm âlimleri ve felsefeciler tarafından tartışılan cebre sûfîler de bigâne kalmamış ve ilk dönem sûfîlerinden başlamak üzere birçok metinde (şiir, şerh, risale vd.) cebr konusu ele alınmıştır. Sünnî tasavvufun cebre bakış açısı genel anlamda Ehl-i Sünnet kelâmcılarıyla doğru orantılıdır. Yani sûfîler, Ehl-i Sünnet'in delillerini kullanarak Cebriyye'yi tenkit etmiştir. Ancak yine de geliştirdikleri teorileri sebebiyle aşırı cebr (cebr-i sırf) ile suçlanmaktan kurtulamamışlardır. Bu yazı sûfîlerin cebre bakış açılarını incelemek ve onlara yöneltilen tenkitleri genel hatlarla ele almayı hedeflemektedir. Bu bağlamda, sûfîlerin tevhid anlayışından hareket ederek cebr konusu " zühdî " ve " zâtî " diye iki noktada incelenmiştir. Ancak çalışmamızın asıl odaklanmaya çalıştığı husus, vahdet-i vücûdcu sûfîlerin metinlerinde cebrin ele alınış biçimidir. Abstract Ever since the Early Sufis, many Sufi people also discuss the issue of jebr (fatalism) in most of their texts (poem, commentary, risale etc.) except from Kalam scholars and philosophers who have been interested in jebr questions in order to find answer to the questions such as how person can be free when he/she actualizes his or her conscious behaviors. Sunni Sufism generally treats the jebr issue along with the Ahl al-Sunnah Kalamist's point of view. That is to say, Sufi people criticized the Jebriye (by making use of the arguments of Ahl al-Sunnah). However, they were also criticized for developing theories that give way to extreme Jebr (jebr al-sırf). This article's aim is to analyze/study the Sufi approach to the jebr and determine the outlines of the criticisms directed at Sufi people on this point. In this context, jebr issue was analyzed as zuhdi and zati according to Sufi people's sense of unity of creator (God). Nevertheless, the main focus of the article is to study the concept of jebr in the texts written by Sufi people who supports the idea of unity of existence (wahdat al-wujud).
Köken olarak Fars edebiyatına dayanan muamma, her ne kadar bazı dönemler zaman kaybı ve boş bir u... more Köken olarak Fars edebiyatına dayanan muamma, her ne kadar bazı dönemler zaman kaybı ve boş bir uğraş olarak görülse bile, bazı dönemlerde keskin bir zekâ belirtisi ve şairane yetenek olarak görülmüştür. Şiirdeki yüzeysel anlam tabakasının arkasında gizlenen muammalar, basit bir bilmece çözümü olarak değil, erbabına hitap eden bir mazmun olarak kabul edilmiştir. Beytin muammasını çözmek demek metne mana cihetinden derinlik kazandırmak ve metnin mazmununu keşfetmek demektir. Bu bağlamda Salâhaddîn-i Uşşâkî, gerek muammalarla örülü metinler yazmak, gerekse anlaşılması zor metinlerin müşkillerini gidermek bakımından önemli bir sima olarak ortaya çıkmaktadır. Salâhî mahlasını kullanan şârih, döneminde kimilerince “anlamsız” diye nitelenen birçok metni şerh etmesiyle de ünlenmiştir. Bu yazıda Salâhî’nin muammacılığı şerh ettiği beş beyit ve bir gazel etrafında ele alınmıştır. Beş beyitten dördü Farsça’dır. Beyitlerden biri Şevket-i Buhârî ve biri Enverî’ye aittir. Biri Letâ’ifü’l-Hayâl beyitlerinden olarak kaydedilmiştir. Birinin ise şairine dair bir kayıt bulunmamaktadır. Ele aldığımız diğer iki metin Türkçe’dir. Bunlardan birisi Salâhaddîn-i Uşşâkî’ye ait bir gazeldir. Diğeri ise kime ait olduğuna dair bir kayıt bulunmayan Türkçe bir beyittir.
Öz İnşânın oluşumunda Hz. Muhammed'in komşu ülkelerin hükümdarlarına göndermiş olduğu mektupların... more Öz İnşânın oluşumunda Hz. Muhammed'in komşu ülkelerin hükümdarlarına göndermiş olduğu mektupların önemli bir yeri vardır. Bu mektupların yazılması için kâtipler tayin edilmiştir. İslâm'ın bu ilk yıllarında kâtiplik çok şerefli bir vazife olarak görülmüştür. Zamanla bürokratik yazışmaların kurumsal bir hale dönüşmesiyle kâtipliğin de kurumsallaşması kaçınılmaz bir hâl alır. Kâtipliğin kurumsallaşması ile birlikte kâtiplerde, çeşitli şartlar aranmış ve yazışmalarda dikkat etmeleri gereken noktalara, kitâbet ve kâtipliğin âdâbına münşeât mecmualarında yer verilmiştir. Bu yazı çerçevesinde " inşâ, kitâbet, münşî, kâtip, yazıcı " gibi kavramlar üzerinde durulmuş ve münşeat mecmualarının kitâbetin şartları ve kâtipliğin âdâbı noktalarında kâtiplere önemli bir kılavuz oluşları ortaya konmaya çalışılmıştır. Abstract The letters which Hz. Muhammed sent to the rulers of neighboring countries play a significant role in the formation of prose. The clerks had been assigned to write these letters. Clerkship was evaluated as a very honorable duty in the early years of Islam. As bureaucratic correspondence eventually started to be institutionalized, the clerkship also became the part of this inevitable process. With the institutionalization of clerkship, thereafter clerks should have met various requirements and the points to consider, literary composition, and the customs of clerkship had been discussed in the journals. This article discusses the terms such as; prose, literary composition, munşi, clerk, writer and it tries to suggest that the journals had been significant guide for the clerks on the criteria of literary composition and the customs of clerkship.
Öz Ece Ayhan, Cumhuriyet dönemi şairleri arasında hem şiirleri hem fikirleri hem de yaşantısıyla ... more Öz Ece Ayhan, Cumhuriyet dönemi şairleri arasında hem şiirleri hem fikirleri hem de yaşantısıyla en aykırı olanlardandır. Aykırılığı şiar edinen şairin resmî ideoloji ve tarihle arası hiç iyi değildir. Şair, resmî tarihe tenkit ve tahkir gözüyle bakar. Bu bağlamda kaleme aldığı şiirlerinden biri Mektup Nadajlıdır Dom'dur. Şair, bu şiirinde Nadajlı Sarı Abdurrahman'a telmihte bulunur. Nadajlı, 17'nci asrın başlarında zındıklık ve mülhidlik suçlamasıyla Es'ad Efendi ve Ahîzâde tarafından yargılanıp idam edilmiş bir müderristir. Kaynaklara göre Nadajlı'nın suçu, Kur'ân-ı Kerîm'in çeşitli ayetlerini Ehl-i Sünnete aykırı bir şekilde yorumlamasıdır. Mektup Nadajlıdır Dom şiirinde Sarı Abdurrahman'ın yanı sıra Kanunî'ye, boğdurulan Osmanlı şehzadelerine, Molla Kâbız'a ve Hz. İsa'ya göndermeler yapılmıştır. Tüm bu noktalar ekseninde bu çalışmada Ece Ayhan ile Nadajlı'nın kesişen yolları irdelenmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Ece Ayhan, Nadajlı Sarı Abdurrahman, Es'ad Efendi, Zendeka ve İlhad, İdam, Kâria. Abstract Ece Ayhan is one of the most dissident figures among the Cumhuriyet period poets by both his poems, ideas and life style. The poet whose maxim is dissidence opposes the official ideology and history. He criticizes and even affronts the official history. His poem Mektup Nadajlıdır Dom is one of the examples of his standpoint. He refers to Nadajlı Sarı Abdurrahman in this poem. Nadajlı is a scholar (mudarris) who was judged by Es'ad Efendi and Ahizade and was executed for an allegation that he was heretic. According to sources his crime was that he interpreted the various verses of Qur'an against the ahl al-Sunnah. There are also other references to Kanuni, garroted ottoman sehzades (sultan's sons), Mullah Kabız, and Jesus besides Sarı Abdurrahman in Mektup Nadajlıdır Dom poem. In this context this article tries to analyze the similarities between Ece Ayhan and Nadajlı.
Mecmuas of münşeat have been a rich source for classical Turkish literature. The studies which wi... more Mecmuas of münşeat have been a rich source for classical Turkish literature. The studies which will be made on these works, will put forward lots of the sample of correspondence, especially the letters. Mecmua of münşeat we determined as thesis, is a precious work that gives theoretic information about letters, the sample of correspondence coming the first and explains how to make medicine and ink. Besides, there are correspondence samples belonging to important persons in Münşeat. Our study consist of research, text and facsimile. İn the part of research, it has given general findings about mecmuas, münşeats and letters; this part has been finished by givin information about the language, style and content of Mecmua of Münşeat. After this part, our study has been finished by given the text and facsimile of münşeat. KEY WORDS Mecmua, Münşeat, Mecmuas of Münşeat, Letter, The parts of letter, İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ III ÖZET V ABSTRACT VI KISALTMALAR IX GİRİŞ 1 A. NESİR-İNŞÂ 3 B. MÜNŞİ-KÂTİP 5 C. MÜNŞEAT MECMUALARI 8 D.MÜNŞEATLARIN SINIFLANDIRILMASI 9
Tezkireler, şairleri sadece şiirleri ile değerlendirmeye tâbi tutmaz. Şairin kimliği, kişilik yap... more Tezkireler, şairleri sadece şiirleri ile değerlendirmeye tâbi tutmaz. Şairin kimliği, kişilik yapısı, fiziksel görünümü ve tahsil durumu şairlik kabiliyeti kadar önemlidir. Bunların yanı sıra şairlerin dînî-tasavvufî düşünce ve yaşam biçimleri de tezkirelerde kendine yer bulmuştur. Bu bağlamda ehl-i sünnete uygun fikriyâta sahip şairler "pâk-mezheb" olarak nitelenip makbul kabul edilir. Ehl-i sünnete muhaliflere "mezhebi geniş" denir ve sapkın sayılır. Tezkirelerin bu iki şair grubuna bakışı aynı değildir. Pâk mezheb şairler tezkirelerde bolca övülür. Zındık ve mülhidler aşağılanır. Kendilerine lanet edilir, beddualar okunur. Bunların mizaçları lâubâlîdir. Kelamları baştan sona küfür ve zırvalıktır. Ulemaya göre bu tarz bir yol tutan şairler sapkınlık vadisine düşmüştür. Şiirleri şer'an sakattır. Bozuk itikadlarına uygun mezhepler uydurup ehl-i sünnete muhalif fikirlerini bu şekilde gizlemeye çalışırlar. Aksi takdirde toplumdan tecrîd edilirler, yargılanırlar ve suçları sabit görülürse katledilirler. Bir şairi zendeka ve ilhâd ile itham etme, onu bir nevi canıyla imtihan etme demektir. Bu nedenle zendeka ve ilhâd ile suçlanan birtakım şairler, can korkusu vehmine kapılarak ya akıllarını yitirmiş ya da dermansız dertlere tutulmuştur.
Ortak dili konuşan kişiler değil, ortak duyguları paylaşanlar anlaşır." Mevlana ÖZET Anahtarını y... more Ortak dili konuşan kişiler değil, ortak duyguları paylaşanlar anlaşır." Mevlana ÖZET Anahtarını yazarının bile bulamadığı kilitli kapılar ardına gizlenmiş bir hazine gibidir metnin anlamı. Kırk kişi o kapıyı açmaya çabalar, açmayı başaranlar da vardır ve belki bunların sayıları azımsanmayacak ölçüdedir. Lakin okuyucu hala o kapı önündedir ve yine binlerce kişinin yaptığını yapmaya çalışmakta; yanındaki sayısız anahtarı, anlamın üstüne kilitlenen bu kapıyı aralamak için birer birer denemektedir.
This article has been reviewed by at least two referees and scanned via a plagiarism software. / ... more This article has been reviewed by at least two referees and scanned via a plagiarism software. / Bu makale, en az iki hakem tarafından incelendi ve intihal içermediği teyit edildi.
dergiabant (AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi), 2020
Öz Osmanlı devlet erkânına yazılan mektuplar çeşitli yönlerden her daim önemli bulunmuştur. Gerek... more Öz Osmanlı devlet erkânına yazılan mektuplar çeşitli yönlerden her daim önemli bulunmuştur. Gerek üst kademe devlet adamlarının muhataplarıyla tesis ettiği dostane ilişkiler gerekse para vakıfları, zendeka ve ilhad olayları gibi politik/toplumsal meseleler bu mektuplara yansıyanlardandır. Bu çalışma, tezkirelerde Riyâzî-yi Üskübî nisbesi ve Memi Şâh lakabıyla anılan 16'ncı asırda yaşamış bir mülâzımın Çivizâde Muhyiddîn Mehmed Efendi'ye gönderdiği bir mektubu konu almaktadır. Memi Şah'tan Çivizade'ye yazılan mektup, Manisa İl Halk Kütüphanesi el yazmaları koleksiyonunun bir mecmuasında olup, kütüphane kataloğunda yer almamaktadır. Makale giriş ve mektubun metninin yer aldığı ek kısmı dışında iki başlıktan meydana gelmektedir. İlk başlık altında mektubu kaleme alan Memi Şâh'ın kim olabileceği üzerinde durulmuş ve bu ismin Sahn-ı Semân'da Celâlzâde'nin önce muîdliği daha sonra ise mülâzımlığını yapan Riyâzî-yi Üskübî olduğu kanaatine varılmıştır. Yine aynı başlık altında Riyâzî-yi Üskübî ile ilgili birincil kaynak durumundaki tezkirelerden hareketle şairin genel bir portresi çıkarılarak söz konusu tezkirelerin Riyâzî'ye dair öne sürdükleri zendeka ve ilhâd iddiaları değerlendirilmiştir. İkinci başlıkta Riyâzî'nin mektubu içerik itibarıyla incelenerek mektupta ele alınan konuların Çivizâde'nin mizacı ile ne derece uyumlu olduğu hususu tartışılmıştır. Makalenin "ek" kısmında ise mektubun metni bulunmaktadır. Abstract Letters written to Ottoman statesmen have always been considered important in various aspects. Political/social issues such as the friendly relations established by
Cumhuriyet Devri Türkiye’sinin bürokrat şairlerinden Nüzhet Erman, şiirlerinde Anadolu kültürüyle... more Cumhuriyet Devri Türkiye’sinin bürokrat şairlerinden Nüzhet Erman, şiirlerinde Anadolu kültürüyle birlikte birçok tarihî olay ve şahsiyete de yer vermiştir. Şairin bu tarzda birçok şiiri olmakla birlikte, şiirlerini topladığı Her Gün Yeni Doğarız adlı kitabı tarihî kişi ve olayları gerek tahkiyevî gerekse eleştirel bir formda ele alması bakımından dikkat çekicidir. Bu makalede Nüzhet Erman’ın Ağulu Çiçekler adlı bir şiiri ele alınmaktadır. Ağulu Çiçekler bizzat şair tarafından üç bölüme ayrılmış ve her bir bölüme idam edilen tarihî şahsiyetin ismi alt başlık olarak verilmiştir. Şiirin ilk bölümü Hurûfî alt başlığını taşımakta olup Fatih Sultan Mehmed devrinde Edirne’de idam edilen kimliği belirsiz bir Hurûfî’yi ele almaktadır. Her ne kadar Ağulu Çiçekler’de bu kişi Fazıl Tebrizî olarak zikredilse de bu bilginin hatalı olduğu anlaşılmaktadır. Şiirin ikinci bölümü Sahn-ı Semân müderrisi Molla Lutfî’den küçük bir kesit sunmakta olup Tokatlı Molla Lutfî başlığını taşımaktadır. Üçüncü ve son bölümse Bayramî-Melâmîlerinden Şeyh İsmâîl-i Maşûkî’nin idamına gönderme yapan Şeyh Oğlan adlı kısımdır. Çalışmamızda Nüzhet Erman’ın bu şiiri, sadece şiirde geçen olay ve kişilerin tarihsel çerçeveyle ne derece uyumlu oldukları noktasında değerlendirilmiş; bunun dışında şiir üzerinde hiçbir şekilde dil, muhteva, üslûp ve biçim incelemesi yapılmamıştır.
Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2020
Türk tezkirecilik geleneğinin önemli metinlerinden sayılan Latîfî Tezkiresi kaleme alındığı ilk y... more Türk tezkirecilik geleneğinin önemli metinlerinden sayılan Latîfî Tezkiresi kaleme alındığı ilk yıllardan itibaren bazı eleştirilerin hedefi olmuştur. Tezkirenin Kayseri Râşid Efendi nüshasındaki kayıtlardan anlaşıldığına göre Latîfî'ye dair bu eleştiriler kendi döneminde de sözde kalmamış ve tezkireyi çeşitli açılardan tamamlayıcı "notlar" olarak Râşid Efendi nüshasının derkenarlarına işlenmiştir. Bahsi geçen notlar tezkirenin bütününe yayılmış vaziyettedir. Mahiyet itibarıyla ise bu notlarda ya Latîfî tarafından tezkiredeki şairlerin tespit edilemeyen şiirlerinden örnekler verilmekte ya da çeşitli şairlere dair kimi zaman magazinsel bir tarafı da olan satır arası bilgiler sunulmaktadır. Râşid Efendi'nin derkenarlarına kaydedilmiş bu notları kimin tuttuğu kesin olarak belli değildir. Ancak tezkirenin ilk versiyonu sayılan bu nüsha üzerindeki bazı çalışmalarda notları düşen kişinin Latîfî olabileceği iddia edilmiştir. Bu yazıda Râşid Efendi nüshasındaki notlar mahiyet, muhteva, güvenilirlik, kim tarafından ve niçin tutulduğu gibi noktalarda ele alınmış ve bunlarla Latîfî Tezkiresi arasında organik bir bağ olup olmadığı hususu tartışılmıştır. Abstract The Tezkere of Latifi, which is regarded as one of the most important texts of Turkish tezkeres, has been the target of some criticism since it was appeared. According to the records in the copy of Kayseri Rashid Efendi, these criticisms about Latifi did not remain in their own time either and were written in the copy of Rashid Efendi as complementary "notes" in various aspects. The aforementioned notes are spread over the entire text. In terms of nature, he either gives examples of the poems of the poets in the controversy by Latifi, or provides inline information about various poets, sometimes including their private life information. It is not entirely clear who kept these notes that were recorded in the copy of Rashid Efendi. However, some studies on this copy, which is considered as the first version of the tezkere, claimed that the person whose notes were down may be Latifi himself. In this article, the notes in the copy of Rashid Efendi are discussed in terms of
Osmanlı’nın son dönemlerindeki yenileşme faaliyetlerinden
etkilenen türlerden biri de mektup olmu... more Osmanlı’nın son dönemlerindeki yenileşme faaliyetlerinden etkilenen türlerden biri de mektup olmuştur. Bölümleri, üslûbu, rükün ve şartları ile asırlarca kullanılarak küçük ayrıntılar dışında klâsikleşen mektup, “yeni” etiketiyle Osmanlı’nın son demlerinde tekrardan telif edilmiştir. Bu bağlamda kaleme alınan eserlerden birisi Râ’if Necdet’in “Yeni Mektûb Numûneleri”dir. İşte bu yazının konusunu ‘klâsik’ olarak tavsif ettiğimiz eski mektup örnekleri ile Râ’if Necdet’in kaleme aldığı yeni mektup örneklerinin mukayesesi teşkil etmektedir. Eski mektup ile yeni etiketli bu ürünlerin kıyasında münşeâtlardaki teorik bilgiler ile “Yeni Mektûb Numûneleri”ndeki benzeri bağlamlı malumat kullanılmıştır. Konu önce mektubun rükün ve şartları, bölümleri ve mektup türleri alt başlıklarında ele alınmış, sonrasında ise birkaç taziyet-nâme özelinde bir mukayese denemesi yapılmıştır.
Yayımlanan makalelerde Araştırma ve Yayın Etiğine riayet edilmiş; COPE (Committee on Publication ... more Yayımlanan makalelerde Araştırma ve Yayın Etiğine riayet edilmiş; COPE (Committee on Publication Ethics)'un Editör ve Yazarlar için yayımlamış olduğu uluslararası standartlar dikkate alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Hurûfîlik, Sâʻatî, eller ve ayaklar, isim ve müsemmâ, hüve/hû, ism-i Allâh ABSTRACT Turkish became a second birthplace after Persian for Hurufism, who went profound tracks in Anatolia and the Balkans with his ideas and creations. Besides the works that are the transcriptions of classical Hurufi sources, unique works describing the Hurufism symbols were created by identities such as Nesimi, Misali, Arsi, and Muhiti, and thus important literature on Hurufism in Turkish has been created. In this research, a poem comprising forty-two verses in the form of a mathnawi verse, which is woven with Hurufi symbols, is examined. The possibility of belonging to an Alevi-Bektashi poet named Saʻati was discussed in the first chapter. Afterward, the text of the forty-two couplet version of the poem was given, and we argued the content in terms of Hurufism symbols such as hands and feet, ism and musemma, huve/hu, ism-i Allah.
Klasik dönem metinleri, taşıdıklan bilgiyi muhataplarına aktarmada bir araç olmalarının yanı sıra... more Klasik dönem metinleri, taşıdıklan bilgiyi muhataplarına aktarmada bir araç olmalarının yanı sıra, satır aralarında müelliflerine dair bazı özellikleri de barındırmaktadır. Bunlardan biri kaleme aldıklan eserlerde müelliflerin, açıktan ya da ima yoluyla, kabiliyetlerini vurgulayarak kendilerini yücelaneleridir. Her ne kadar müellifler metinlerinde fakir, hakir, za'if. abd-ı fakir gibi ibarelerle kendilerinden tevazu ile bahsetmiş olsalar da metin içindeki bazı ifadeler dolaylı bir şekilde kendilerini övdüklerini/yücelttiklerini ortaya koymaktadır. Bu çalışma, müellif için yüceltme imgesi denebilecek bazı ifadeleri klasik metinlerdeki örnekler liZerinden tespit etmeyi hedeflemektedir. Çalışma kapsamında metinlerin bu karakteristik yapısı, bazı müstakil örneklerle yazmaların, feriig kaydı ve sebeb-i te1ifbölürnleri üzerinden tarnşıl maktadır.
What makes Sofyali Bali significant along with his works is his close relationships with Ottoman ... more What makes Sofyali Bali significant along with his works is his close relationships with Ottoman political power. Political power demands Bali’s intelligence in order to distinguish the real Sufis from the so called ones, also the people who submit the Sultan from rebellious ones called qutb/Mahdis. In this contexts, Bali’s letters become significant as they give information on Sufi groups to Rustem Pasha. The article discusses the letter including the Bali’s various claims on Ibrahim-i Gulseni, Sheikh Bedreddin, Sheikh Uveys and Sheikh Kara Davud. It can be suggested that there is almost no new information on Sheikh Bedreddin except the generally already known. Bali claims that Ibrahim-i Gulseni was not educated by Dede Omer Ruşeni and he is illiterate, he is half trained, he directs his followers to heresy. Bali considers Kara Davud and Uveys subjects as inspiration (keşf) and qutb/Mahdis in the letter.
Özet İnsanın ihtiyârî fiillerinde ne derece özgür olduğu, bu fiillerin kendine ait olup olmadığı ... more Özet İnsanın ihtiyârî fiillerinde ne derece özgür olduğu, bu fiillerin kendine ait olup olmadığı gibi noktalarda kelâm âlimleri ve felsefeciler tarafından tartışılan cebre sûfîler de bigâne kalmamış ve ilk dönem sûfîlerinden başlamak üzere birçok metinde (şiir, şerh, risale vd.) cebr konusu ele alınmıştır. Sünnî tasavvufun cebre bakış açısı genel anlamda Ehl-i Sünnet kelâmcılarıyla doğru orantılıdır. Yani sûfîler, Ehl-i Sünnet'in delillerini kullanarak Cebriyye'yi tenkit etmiştir. Ancak yine de geliştirdikleri teorileri sebebiyle aşırı cebr (cebr-i sırf) ile suçlanmaktan kurtulamamışlardır. Bu yazı sûfîlerin cebre bakış açılarını incelemek ve onlara yöneltilen tenkitleri genel hatlarla ele almayı hedeflemektedir. Bu bağlamda, sûfîlerin tevhid anlayışından hareket ederek cebr konusu " zühdî " ve " zâtî " diye iki noktada incelenmiştir. Ancak çalışmamızın asıl odaklanmaya çalıştığı husus, vahdet-i vücûdcu sûfîlerin metinlerinde cebrin ele alınış biçimidir. Abstract Ever since the Early Sufis, many Sufi people also discuss the issue of jebr (fatalism) in most of their texts (poem, commentary, risale etc.) except from Kalam scholars and philosophers who have been interested in jebr questions in order to find answer to the questions such as how person can be free when he/she actualizes his or her conscious behaviors. Sunni Sufism generally treats the jebr issue along with the Ahl al-Sunnah Kalamist's point of view. That is to say, Sufi people criticized the Jebriye (by making use of the arguments of Ahl al-Sunnah). However, they were also criticized for developing theories that give way to extreme Jebr (jebr al-sırf). This article's aim is to analyze/study the Sufi approach to the jebr and determine the outlines of the criticisms directed at Sufi people on this point. In this context, jebr issue was analyzed as zuhdi and zati according to Sufi people's sense of unity of creator (God). Nevertheless, the main focus of the article is to study the concept of jebr in the texts written by Sufi people who supports the idea of unity of existence (wahdat al-wujud).
Köken olarak Fars edebiyatına dayanan muamma, her ne kadar bazı dönemler zaman kaybı ve boş bir u... more Köken olarak Fars edebiyatına dayanan muamma, her ne kadar bazı dönemler zaman kaybı ve boş bir uğraş olarak görülse bile, bazı dönemlerde keskin bir zekâ belirtisi ve şairane yetenek olarak görülmüştür. Şiirdeki yüzeysel anlam tabakasının arkasında gizlenen muammalar, basit bir bilmece çözümü olarak değil, erbabına hitap eden bir mazmun olarak kabul edilmiştir. Beytin muammasını çözmek demek metne mana cihetinden derinlik kazandırmak ve metnin mazmununu keşfetmek demektir. Bu bağlamda Salâhaddîn-i Uşşâkî, gerek muammalarla örülü metinler yazmak, gerekse anlaşılması zor metinlerin müşkillerini gidermek bakımından önemli bir sima olarak ortaya çıkmaktadır. Salâhî mahlasını kullanan şârih, döneminde kimilerince “anlamsız” diye nitelenen birçok metni şerh etmesiyle de ünlenmiştir. Bu yazıda Salâhî’nin muammacılığı şerh ettiği beş beyit ve bir gazel etrafında ele alınmıştır. Beş beyitten dördü Farsça’dır. Beyitlerden biri Şevket-i Buhârî ve biri Enverî’ye aittir. Biri Letâ’ifü’l-Hayâl beyitlerinden olarak kaydedilmiştir. Birinin ise şairine dair bir kayıt bulunmamaktadır. Ele aldığımız diğer iki metin Türkçe’dir. Bunlardan birisi Salâhaddîn-i Uşşâkî’ye ait bir gazeldir. Diğeri ise kime ait olduğuna dair bir kayıt bulunmayan Türkçe bir beyittir.
Öz İnşânın oluşumunda Hz. Muhammed'in komşu ülkelerin hükümdarlarına göndermiş olduğu mektupların... more Öz İnşânın oluşumunda Hz. Muhammed'in komşu ülkelerin hükümdarlarına göndermiş olduğu mektupların önemli bir yeri vardır. Bu mektupların yazılması için kâtipler tayin edilmiştir. İslâm'ın bu ilk yıllarında kâtiplik çok şerefli bir vazife olarak görülmüştür. Zamanla bürokratik yazışmaların kurumsal bir hale dönüşmesiyle kâtipliğin de kurumsallaşması kaçınılmaz bir hâl alır. Kâtipliğin kurumsallaşması ile birlikte kâtiplerde, çeşitli şartlar aranmış ve yazışmalarda dikkat etmeleri gereken noktalara, kitâbet ve kâtipliğin âdâbına münşeât mecmualarında yer verilmiştir. Bu yazı çerçevesinde " inşâ, kitâbet, münşî, kâtip, yazıcı " gibi kavramlar üzerinde durulmuş ve münşeat mecmualarının kitâbetin şartları ve kâtipliğin âdâbı noktalarında kâtiplere önemli bir kılavuz oluşları ortaya konmaya çalışılmıştır. Abstract The letters which Hz. Muhammed sent to the rulers of neighboring countries play a significant role in the formation of prose. The clerks had been assigned to write these letters. Clerkship was evaluated as a very honorable duty in the early years of Islam. As bureaucratic correspondence eventually started to be institutionalized, the clerkship also became the part of this inevitable process. With the institutionalization of clerkship, thereafter clerks should have met various requirements and the points to consider, literary composition, and the customs of clerkship had been discussed in the journals. This article discusses the terms such as; prose, literary composition, munşi, clerk, writer and it tries to suggest that the journals had been significant guide for the clerks on the criteria of literary composition and the customs of clerkship.
Öz Ece Ayhan, Cumhuriyet dönemi şairleri arasında hem şiirleri hem fikirleri hem de yaşantısıyla ... more Öz Ece Ayhan, Cumhuriyet dönemi şairleri arasında hem şiirleri hem fikirleri hem de yaşantısıyla en aykırı olanlardandır. Aykırılığı şiar edinen şairin resmî ideoloji ve tarihle arası hiç iyi değildir. Şair, resmî tarihe tenkit ve tahkir gözüyle bakar. Bu bağlamda kaleme aldığı şiirlerinden biri Mektup Nadajlıdır Dom'dur. Şair, bu şiirinde Nadajlı Sarı Abdurrahman'a telmihte bulunur. Nadajlı, 17'nci asrın başlarında zındıklık ve mülhidlik suçlamasıyla Es'ad Efendi ve Ahîzâde tarafından yargılanıp idam edilmiş bir müderristir. Kaynaklara göre Nadajlı'nın suçu, Kur'ân-ı Kerîm'in çeşitli ayetlerini Ehl-i Sünnete aykırı bir şekilde yorumlamasıdır. Mektup Nadajlıdır Dom şiirinde Sarı Abdurrahman'ın yanı sıra Kanunî'ye, boğdurulan Osmanlı şehzadelerine, Molla Kâbız'a ve Hz. İsa'ya göndermeler yapılmıştır. Tüm bu noktalar ekseninde bu çalışmada Ece Ayhan ile Nadajlı'nın kesişen yolları irdelenmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Ece Ayhan, Nadajlı Sarı Abdurrahman, Es'ad Efendi, Zendeka ve İlhad, İdam, Kâria. Abstract Ece Ayhan is one of the most dissident figures among the Cumhuriyet period poets by both his poems, ideas and life style. The poet whose maxim is dissidence opposes the official ideology and history. He criticizes and even affronts the official history. His poem Mektup Nadajlıdır Dom is one of the examples of his standpoint. He refers to Nadajlı Sarı Abdurrahman in this poem. Nadajlı is a scholar (mudarris) who was judged by Es'ad Efendi and Ahizade and was executed for an allegation that he was heretic. According to sources his crime was that he interpreted the various verses of Qur'an against the ahl al-Sunnah. There are also other references to Kanuni, garroted ottoman sehzades (sultan's sons), Mullah Kabız, and Jesus besides Sarı Abdurrahman in Mektup Nadajlıdır Dom poem. In this context this article tries to analyze the similarities between Ece Ayhan and Nadajlı.
Mecmuas of münşeat have been a rich source for classical Turkish literature. The studies which wi... more Mecmuas of münşeat have been a rich source for classical Turkish literature. The studies which will be made on these works, will put forward lots of the sample of correspondence, especially the letters. Mecmua of münşeat we determined as thesis, is a precious work that gives theoretic information about letters, the sample of correspondence coming the first and explains how to make medicine and ink. Besides, there are correspondence samples belonging to important persons in Münşeat. Our study consist of research, text and facsimile. İn the part of research, it has given general findings about mecmuas, münşeats and letters; this part has been finished by givin information about the language, style and content of Mecmua of Münşeat. After this part, our study has been finished by given the text and facsimile of münşeat. KEY WORDS Mecmua, Münşeat, Mecmuas of Münşeat, Letter, The parts of letter, İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ III ÖZET V ABSTRACT VI KISALTMALAR IX GİRİŞ 1 A. NESİR-İNŞÂ 3 B. MÜNŞİ-KÂTİP 5 C. MÜNŞEAT MECMUALARI 8 D.MÜNŞEATLARIN SINIFLANDIRILMASI 9
Tezkireler, şairleri sadece şiirleri ile değerlendirmeye tâbi tutmaz. Şairin kimliği, kişilik yap... more Tezkireler, şairleri sadece şiirleri ile değerlendirmeye tâbi tutmaz. Şairin kimliği, kişilik yapısı, fiziksel görünümü ve tahsil durumu şairlik kabiliyeti kadar önemlidir. Bunların yanı sıra şairlerin dînî-tasavvufî düşünce ve yaşam biçimleri de tezkirelerde kendine yer bulmuştur. Bu bağlamda ehl-i sünnete uygun fikriyâta sahip şairler "pâk-mezheb" olarak nitelenip makbul kabul edilir. Ehl-i sünnete muhaliflere "mezhebi geniş" denir ve sapkın sayılır. Tezkirelerin bu iki şair grubuna bakışı aynı değildir. Pâk mezheb şairler tezkirelerde bolca övülür. Zındık ve mülhidler aşağılanır. Kendilerine lanet edilir, beddualar okunur. Bunların mizaçları lâubâlîdir. Kelamları baştan sona küfür ve zırvalıktır. Ulemaya göre bu tarz bir yol tutan şairler sapkınlık vadisine düşmüştür. Şiirleri şer'an sakattır. Bozuk itikadlarına uygun mezhepler uydurup ehl-i sünnete muhalif fikirlerini bu şekilde gizlemeye çalışırlar. Aksi takdirde toplumdan tecrîd edilirler, yargılanırlar ve suçları sabit görülürse katledilirler. Bir şairi zendeka ve ilhâd ile itham etme, onu bir nevi canıyla imtihan etme demektir. Bu nedenle zendeka ve ilhâd ile suçlanan birtakım şairler, can korkusu vehmine kapılarak ya akıllarını yitirmiş ya da dermansız dertlere tutulmuştur.
Ortak dili konuşan kişiler değil, ortak duyguları paylaşanlar anlaşır." Mevlana ÖZET Anahtarını y... more Ortak dili konuşan kişiler değil, ortak duyguları paylaşanlar anlaşır." Mevlana ÖZET Anahtarını yazarının bile bulamadığı kilitli kapılar ardına gizlenmiş bir hazine gibidir metnin anlamı. Kırk kişi o kapıyı açmaya çabalar, açmayı başaranlar da vardır ve belki bunların sayıları azımsanmayacak ölçüdedir. Lakin okuyucu hala o kapı önündedir ve yine binlerce kişinin yaptığını yapmaya çalışmakta; yanındaki sayısız anahtarı, anlamın üstüne kilitlenen bu kapıyı aralamak için birer birer denemektedir.
Tüm haklan saklıdır. Kaynak gösterilerek tanıımı amacıyla ve a.rıŞırma için yapılacak kısa alıntı... more Tüm haklan saklıdır. Kaynak gösterilerek tanıımı amacıyla ve a.rıŞırma için yapılacak kısa alıntılar dşııda, yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir şeldlde kopya edilemez, elektronik ve mekanik yolla çoğaltılıp, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.
Uploads
Papers by Oğuzhan Şahin
etkilenen türlerden biri de mektup olmuştur. Bölümleri, üslûbu, rükün ve
şartları ile asırlarca kullanılarak küçük ayrıntılar dışında klâsikleşen
mektup, “yeni” etiketiyle Osmanlı’nın son demlerinde tekrardan telif
edilmiştir. Bu bağlamda kaleme alınan eserlerden birisi Râ’if Necdet’in
“Yeni Mektûb Numûneleri”dir. İşte bu yazının konusunu ‘klâsik’ olarak
tavsif ettiğimiz eski mektup örnekleri ile Râ’if Necdet’in kaleme aldığı
yeni mektup örneklerinin mukayesesi teşkil etmektedir. Eski mektup ile
yeni etiketli bu ürünlerin kıyasında münşeâtlardaki teorik bilgiler ile
“Yeni Mektûb Numûneleri”ndeki benzeri bağlamlı malumat kullanılmıştır.
Konu önce mektubun rükün ve şartları, bölümleri ve mektup türleri alt
başlıklarında ele alınmış, sonrasında ise birkaç taziyet-nâme özelinde bir
mukayese denemesi yapılmıştır.
etkilenen türlerden biri de mektup olmuştur. Bölümleri, üslûbu, rükün ve
şartları ile asırlarca kullanılarak küçük ayrıntılar dışında klâsikleşen
mektup, “yeni” etiketiyle Osmanlı’nın son demlerinde tekrardan telif
edilmiştir. Bu bağlamda kaleme alınan eserlerden birisi Râ’if Necdet’in
“Yeni Mektûb Numûneleri”dir. İşte bu yazının konusunu ‘klâsik’ olarak
tavsif ettiğimiz eski mektup örnekleri ile Râ’if Necdet’in kaleme aldığı
yeni mektup örneklerinin mukayesesi teşkil etmektedir. Eski mektup ile
yeni etiketli bu ürünlerin kıyasında münşeâtlardaki teorik bilgiler ile
“Yeni Mektûb Numûneleri”ndeki benzeri bağlamlı malumat kullanılmıştır.
Konu önce mektubun rükün ve şartları, bölümleri ve mektup türleri alt
başlıklarında ele alınmış, sonrasında ise birkaç taziyet-nâme özelinde bir
mukayese denemesi yapılmıştır.