Szkotowy projekt nauki transcendentalnej Słowa klucze: byt jako byt, transcendentalia, nauka tran... more Szkotowy projekt nauki transcendentalnej Słowa klucze: byt jako byt, transcendentalia, nauka transcendentalna, metafizyka, Bóg, fides quaerens intellectum, zasada jednostkowienia, paralelizm noematyczno-noetyczny Podsumowanie: Jan Duns Szkot może być uważany za prekursora nowego myślenia o metafizyce, która według niego staje się nauką transcendentalną. Właściwie cały intelektualny wysiłek Szkota kierował się ku przedstawieniu projektu takiej metafizyki. Metafizyka Szkota może być uważana za alternatywną koncepcję odnośnie do propozycji Tomasza z Akwinu, choć-co warte podkreślenia-wcale nie sytuuje się w takiej opozycji do metafizyki Akwinaty, jak chcieli to interpretować zarówno najbliżsi uczniowie Tomasza, jak i zwolennicy tomizmu do dziś. Nowatorstwo Szkota polegało na rozbudowaniu podmiotowej struktury w poznaniu, co stało się bodźcem do prowadzenia dogłębnej analizy możliwości poznawczych ludzkiego intelektu. Szkot zatem postawił wyraźne pytanie o granicę wszelkiego możliwego poznania, szukając odpowiedzi nie w realnej przedmiotowości, lecz w formalnie ujętych warunkach poznawczych, z jednej strony pozostających poza sferą realną, z drugiej strony jednak niesprowadzających się do sfery wyłącznie myślnej, a więc ukonstytuowanej przez ludzki intelekt. Tak rozumiana metafizyka zyskuje wymiar formalny, zatem według Szkota realizuje Arystotelesowski postulat w najwyższym stopniu teoretycznej nauki o bycie jako bycie.
Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego eBooks, 2018
Martin Heideggerfilozofia, polityka, nazizm Kontrowersje wokół Martina Heideggera i jego postawy ... more Martin Heideggerfilozofia, polityka, nazizm Kontrowersje wokół Martina Heideggera i jego postawy wobec nazizmu, wobec wojny, a także dokonanej w trakcie jej trwania zagłady (przede wszystkim Żydów) pojawiły się na nowo wraz z publikacją w 1989 roku książki Victora Faríasa pod tytułem Heidegger i narodowy socjalizm 1. Dzieło chilijskiego historyka przedstawiło jednoznaczny obraz niemieckiego filozofa: antysemita, zaangażowany nazista, który oddał na usługi reżimu swoją filozofię. Autor śledząc życie Heideggera, starał się odkryć ślady, które mogłyby uzasadnić tak wyraźne stanowisko. Książka Faríasa wywołała szeroką dyskusję we Francji i Niemczech, gdzie nałożyła się na tak zwany Historikerstreit-spór historyków wokół niemieckiego zaangażowania w nazistowską ideologię. W tym tekście chciałbym przedstawić argumenty za taką oceną i przeciw niej niemieckiego filozofa, a także pokusić się o własny osąd jego postawy, choć oczywiście przybierze on bardzo skrótową postać. Zacznę od przypomnienia pewnych faktów. Jak wiadomo, po klęsce wojennej przeprowadzono w Niemczech denazyfikację, która objęła w zasadzie tylko tereny okupowane przez zachodnich aliantów. Został jej poddany również Heidegger, jako że w latach 1933-1934 był rektorem uniwersytetu we Fryburgu, a w latach 1933-1945 członkiem NSDAP. Sprawa była bardzo głośna, dotyczyła bowiem jednego z największych filozofów XX wieku. Ostatecznie komisja powołana przez francuskie władze okupacyjne odsu
Prezentowany szkic autorstwa Josepha Maréchala ukazał się po raz pierwszy w dwutomowym wydaniu zb... more Prezentowany szkic autorstwa Josepha Maréchala ukazał się po raz pierwszy w dwutomowym wydaniu zbiorowym, poświęconym pamięci tego belgijskiego jezuity, uznawanego za twórcę „tomizmu transcendentalnego” (J. M a r é c h a l: Première formule d’une doctrine complètement formée (Louvain, avril 1920). In: Mélanges Joseph Maréchal. T. 1: Oeuvres. Paris 1950, s. 298—303). Stanowi on, jak pisze o tym jego autor, najstarszy, roboczy zarys koncepcji, rozwiniętej następnie w składającym się z pięciu zeszytów dziele: Le point de départ de la métaphysique (Punkt wyjścia metafizyki). Zeszyt 5. owego dzieła, o którym w zamieszczonym poniżej liście wspomina również sam Maréchal, zatytułowany Le thomisme devant la Philosophie critique (Tomizm wobec filozofii krytycznej), to najsłynniejsza część owego dzieła, zawierająca próbę transpozycji tomistycznej teorii poznania na sposób transcendentalny. Próba ta dała impuls do powstania tak zwanej szkoły Maréchala, do której zalicza się dzisiaj takie nazwis...
This article presents the problem of understanding Heideggerian ‘turn’ (Kehre) in the context of ... more This article presents the problem of understanding Heideggerian ‘turn’ (Kehre) in the context of the most important aspects of his later philosophy. Since Heidegger had written (secretly) Contributions to Philosophy, he departed from his original philosophical assumptions, which had been presented in Being and Time. Heidegger’s turn was conceived as a discovery of truth of Being, as a project of another beginning, as proper asking about Being as such, as well as a discovery of a hidden aspect of being that is revealed in an event (‘enowning’).
Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych, 2016
Transcendentalizm jest jednym z kluczowych zagadnień filozofii Immanuela Kanta. Zasadniczo Kantow... more Transcendentalizm jest jednym z kluczowych zagadnień filozofii Immanuela Kanta. Zasadniczo Kantowski postulat filozofii transcendentalnej wysunął to zagadnienie na czołowe miejsce w obszarze filozoficznego namysłu do dzisiaj. Zarazem jeszcze za życia Kanta zwrócono uwagę na znaczenie tego postulatu dla rozumienia samej filozofii, czego dobrym przykładem może być dzieło jednego z protagonistów filozofii transcendentalnej Salomona Majmona, który już w roku 1790 w następujący sposób ją definiował: "Die Frage ist also, wie ist Philosophie, als eine reine Erkenntniß a priori, möglich? Der große Kant hat diese Frage in seiner Kritik der reinen Vernunft aufgeworfen, und sie auch selbst beantwortet, indem er zeigt: daß die Philosophie transscendental seyn muß, […], d. h. sie muß sich a priori auf Gegenstände überhaupt beziehen können, und heißt alsdann die Transscendentalphilosophie" 1. Zatem aprioryczne pytanie o warunki poznania i w ogóle aprioryczne odnoszenie się do przed-1 "Pytanie brzmi zatem, jak filozofia jako czyste poznanie a priori jest możliwa? Wielki Kant podnosił tę kwestię w swojej Krytyce czystego rozumu, udzielił nawet odpowiedzi wskazując: że filozofia musi być transcendentalna, […] to znaczy ona musi się a priori odnosić do przedmiotów w ogóle może i jest wtedy filozofią transcendentalną", S. Maimon, Versuch über die Transscendentalphilosophie mit einem Anhang über die symbolische Erkenntnis und Anmerkungen, Berlin 1790, s. 3.
Recenzja książki Luigiego Iammarronego: „Giovanni Duns Scoto metafisico e teologo. Le tematiche f... more Recenzja książki Luigiego Iammarronego: „Giovanni Duns Scoto metafisico e teologo. Le tematiche fondamentali della sua filosofia e teologia.” Wyd. 1. — Roma: Miscellanea Francescana, 1999; wyd. 2. — Roma: Miscellanea Francescana, 200
Szkotowy projekt nauki transcendentalnej Słowa klucze: byt jako byt, transcendentalia, nauka tran... more Szkotowy projekt nauki transcendentalnej Słowa klucze: byt jako byt, transcendentalia, nauka transcendentalna, metafizyka, Bóg, fides quaerens intellectum, zasada jednostkowienia, paralelizm noematyczno-noetyczny Podsumowanie: Jan Duns Szkot może być uważany za prekursora nowego myślenia o metafizyce, która według niego staje się nauką transcendentalną. Właściwie cały intelektualny wysiłek Szkota kierował się ku przedstawieniu projektu takiej metafizyki. Metafizyka Szkota może być uważana za alternatywną koncepcję odnośnie do propozycji Tomasza z Akwinu, choć-co warte podkreślenia-wcale nie sytuuje się w takiej opozycji do metafizyki Akwinaty, jak chcieli to interpretować zarówno najbliżsi uczniowie Tomasza, jak i zwolennicy tomizmu do dziś. Nowatorstwo Szkota polegało na rozbudowaniu podmiotowej struktury w poznaniu, co stało się bodźcem do prowadzenia dogłębnej analizy możliwości poznawczych ludzkiego intelektu. Szkot zatem postawił wyraźne pytanie o granicę wszelkiego możliwego poznania, szukając odpowiedzi nie w realnej przedmiotowości, lecz w formalnie ujętych warunkach poznawczych, z jednej strony pozostających poza sferą realną, z drugiej strony jednak niesprowadzających się do sfery wyłącznie myślnej, a więc ukonstytuowanej przez ludzki intelekt. Tak rozumiana metafizyka zyskuje wymiar formalny, zatem według Szkota realizuje Arystotelesowski postulat w najwyższym stopniu teoretycznej nauki o bycie jako bycie.
Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego eBooks, 2018
Martin Heideggerfilozofia, polityka, nazizm Kontrowersje wokół Martina Heideggera i jego postawy ... more Martin Heideggerfilozofia, polityka, nazizm Kontrowersje wokół Martina Heideggera i jego postawy wobec nazizmu, wobec wojny, a także dokonanej w trakcie jej trwania zagłady (przede wszystkim Żydów) pojawiły się na nowo wraz z publikacją w 1989 roku książki Victora Faríasa pod tytułem Heidegger i narodowy socjalizm 1. Dzieło chilijskiego historyka przedstawiło jednoznaczny obraz niemieckiego filozofa: antysemita, zaangażowany nazista, który oddał na usługi reżimu swoją filozofię. Autor śledząc życie Heideggera, starał się odkryć ślady, które mogłyby uzasadnić tak wyraźne stanowisko. Książka Faríasa wywołała szeroką dyskusję we Francji i Niemczech, gdzie nałożyła się na tak zwany Historikerstreit-spór historyków wokół niemieckiego zaangażowania w nazistowską ideologię. W tym tekście chciałbym przedstawić argumenty za taką oceną i przeciw niej niemieckiego filozofa, a także pokusić się o własny osąd jego postawy, choć oczywiście przybierze on bardzo skrótową postać. Zacznę od przypomnienia pewnych faktów. Jak wiadomo, po klęsce wojennej przeprowadzono w Niemczech denazyfikację, która objęła w zasadzie tylko tereny okupowane przez zachodnich aliantów. Został jej poddany również Heidegger, jako że w latach 1933-1934 był rektorem uniwersytetu we Fryburgu, a w latach 1933-1945 członkiem NSDAP. Sprawa była bardzo głośna, dotyczyła bowiem jednego z największych filozofów XX wieku. Ostatecznie komisja powołana przez francuskie władze okupacyjne odsu
Prezentowany szkic autorstwa Josepha Maréchala ukazał się po raz pierwszy w dwutomowym wydaniu zb... more Prezentowany szkic autorstwa Josepha Maréchala ukazał się po raz pierwszy w dwutomowym wydaniu zbiorowym, poświęconym pamięci tego belgijskiego jezuity, uznawanego za twórcę „tomizmu transcendentalnego” (J. M a r é c h a l: Première formule d’une doctrine complètement formée (Louvain, avril 1920). In: Mélanges Joseph Maréchal. T. 1: Oeuvres. Paris 1950, s. 298—303). Stanowi on, jak pisze o tym jego autor, najstarszy, roboczy zarys koncepcji, rozwiniętej następnie w składającym się z pięciu zeszytów dziele: Le point de départ de la métaphysique (Punkt wyjścia metafizyki). Zeszyt 5. owego dzieła, o którym w zamieszczonym poniżej liście wspomina również sam Maréchal, zatytułowany Le thomisme devant la Philosophie critique (Tomizm wobec filozofii krytycznej), to najsłynniejsza część owego dzieła, zawierająca próbę transpozycji tomistycznej teorii poznania na sposób transcendentalny. Próba ta dała impuls do powstania tak zwanej szkoły Maréchala, do której zalicza się dzisiaj takie nazwis...
This article presents the problem of understanding Heideggerian ‘turn’ (Kehre) in the context of ... more This article presents the problem of understanding Heideggerian ‘turn’ (Kehre) in the context of the most important aspects of his later philosophy. Since Heidegger had written (secretly) Contributions to Philosophy, he departed from his original philosophical assumptions, which had been presented in Being and Time. Heidegger’s turn was conceived as a discovery of truth of Being, as a project of another beginning, as proper asking about Being as such, as well as a discovery of a hidden aspect of being that is revealed in an event (‘enowning’).
Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych, 2016
Transcendentalizm jest jednym z kluczowych zagadnień filozofii Immanuela Kanta. Zasadniczo Kantow... more Transcendentalizm jest jednym z kluczowych zagadnień filozofii Immanuela Kanta. Zasadniczo Kantowski postulat filozofii transcendentalnej wysunął to zagadnienie na czołowe miejsce w obszarze filozoficznego namysłu do dzisiaj. Zarazem jeszcze za życia Kanta zwrócono uwagę na znaczenie tego postulatu dla rozumienia samej filozofii, czego dobrym przykładem może być dzieło jednego z protagonistów filozofii transcendentalnej Salomona Majmona, który już w roku 1790 w następujący sposób ją definiował: "Die Frage ist also, wie ist Philosophie, als eine reine Erkenntniß a priori, möglich? Der große Kant hat diese Frage in seiner Kritik der reinen Vernunft aufgeworfen, und sie auch selbst beantwortet, indem er zeigt: daß die Philosophie transscendental seyn muß, […], d. h. sie muß sich a priori auf Gegenstände überhaupt beziehen können, und heißt alsdann die Transscendentalphilosophie" 1. Zatem aprioryczne pytanie o warunki poznania i w ogóle aprioryczne odnoszenie się do przed-1 "Pytanie brzmi zatem, jak filozofia jako czyste poznanie a priori jest możliwa? Wielki Kant podnosił tę kwestię w swojej Krytyce czystego rozumu, udzielił nawet odpowiedzi wskazując: że filozofia musi być transcendentalna, […] to znaczy ona musi się a priori odnosić do przedmiotów w ogóle może i jest wtedy filozofią transcendentalną", S. Maimon, Versuch über die Transscendentalphilosophie mit einem Anhang über die symbolische Erkenntnis und Anmerkungen, Berlin 1790, s. 3.
Recenzja książki Luigiego Iammarronego: „Giovanni Duns Scoto metafisico e teologo. Le tematiche f... more Recenzja książki Luigiego Iammarronego: „Giovanni Duns Scoto metafisico e teologo. Le tematiche fondamentali della sua filosofia e teologia.” Wyd. 1. — Roma: Miscellanea Francescana, 1999; wyd. 2. — Roma: Miscellanea Francescana, 200
Uploads
Papers by Jacek Surzyn