Ortak yaşam alanına katılan canlıların varlıklarını sürdürebilmeleri için yerine getirmesi gereke... more Ortak yaşam alanına katılan canlıların varlıklarını sürdürebilmeleri için yerine getirmesi gereken başat koşul beslenmedir. Bilince sahip olmasından ötürü diğer canlılardan ayrılan insan, beslenme eylemine farklı anlamlar yükleyerek onu kültürel alana taşımıştır. Söz konusu kültürel alanda gelişen beslenme anlayışı yeni olguların ve olayların ortaya çıkmasına da zemin hazırlamıştır. Bilinç düzeyine erişen insanlığın besin maddelerini çeşitli işlem ve yöntemlerden geçirerek yeme alışkınlıklarını dönüştürmesi de bu süreci hızlandırmıştır. Yeme alışkanlıklarının gelişmesiyle birlikte sosyal yaşamda beliren alanlardan biri de mesleklerdir. Farklı besin maddelerini kendilerine özgü yöntemlerle pişiren veya bunları işleyen meslek grupları zamanla toplumsal yaşamın önemli bir parçası haline gelmiştir. Bu çalışma kapsamında geleneksel olarak varlığını sürdüren büryancılığın sözlü kültür içerisindeki yeri belirlenmeye ve meslek folkloru açısından önemi ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Mesle...
Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi
Amaç: Uzun deneyimler sonucu şekillenmiş olan bitkisel tedavi yöntemleri, geleneksel halk yaşamın... more Amaç: Uzun deneyimler sonucu şekillenmiş olan bitkisel tedavi yöntemleri, geleneksel halk yaşamının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Ülkemizin coğrafi bölgelerine göre farklılık gösteren bitkiye dayalı halk hekimliği uygulamaları kendi içinde ayrı ayrı araştırılmayı ve incelenmeyi gerektirdiği düşüncesinden hareketle Ağrı iline bağlı Diyadin ve Doğubayazıt ilçelerinde geleneksel olarak yürütülen bitkisel tedavi uygulamalarının çalışmayla kayıt altına alınması amaçlanmıştır.Yöntem: 08. 09. 2022 ve 11. 09. 2022 tarihleri arasında Ağrı iline bağlı Diyadin ve Doğubayazıt ilçelerinde gerçekleştirilen çalışma kapsamında yabani bitki konusunda geleneksel bilgiye sahip olan kaynak kişilerle bazı görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Ayrıca söz konusu iki ilçede doğup büyümelerine rağmen çeşitli nedenlerden dolayı Ağrı il merkezinde ikâmet eden ve yabani bitki konusunda bilgiye sahip olan bazı kaynak kişilerle de görüşmeler yapılmıştır. Bu doğrultuda halk bilimi derleme yöntemlerinden biri ol...
Bu çalışmada, hayatın son geçiş dönemi olan ölüm olgusunun insan psişesinde yaratmış olduğu psiko... more Bu çalışmada, hayatın son geçiş dönemi olan ölüm olgusunun insan psişesinde yaratmış olduğu psikolojik yansımaların Karacaoğlan şiirlerindeki tezahürü ele alınmıştır. Âşık şiirinin en önemli temsilcilerinden biri olan ve Türk toplumunun ortak düşünce, değer ve duygularını dizelerine nakşeden Karacaoğlan'ın yaşama olan bağlılığı ile ölüm karşısındaki tutumunun doğurduğu paradoksal durumun irdelendiği çalışmada, ölüm psikolojisi Elisabeth Kübler-Ross adlı araştırmacının tespit etmiş olduğu evreler baz alınarak incelenmiştir. Bu bağlamda Karacaoğlan'ın şiirlerinde ölüm psikolojisi; inkâr ve yalnızlaşma, öfke, pazarlık, depresyon ve kabullenme evreleri kapsamında ortaya çıkmaktadır. Şair, ölüme olan tavrını mısraları aracılığıyla ve insan psişesinin bireysel yok oluş karşısındaki kolektif tutumuna paralel olarak dışa vurmaktadır.
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, Nov 13, 2020
Mit, masal, efsane ve destan gibi türler, kolektif bilinç dışından kaynağını alan arketiplerin ki... more Mit, masal, efsane ve destan gibi türler, kolektif bilinç dışından kaynağını alan arketiplerin kişiler, kavramlar ve semboller düzleminde açığa çıkmasını sağlayan halk anlatılardır. Söz konusu anlatılar, arketipsel tahlil yöntemiyle ele alınarak incelenmelidir. Arketipler, evrensel anlamda insanlığın ebedî hafızası olup önemli kodlar içermektedir. Arketipler açısından zengin metinler olan efsaneler belirli şahıs, olay ve yer hakkında anlatılan, dinî, inandırıcı ve olağanüstü özelliklere sahip kısa anlatılardır. Efsaneler kaos kozmos çatışmasında, kozmosun sağlanması için gerekli olan ülkü değer davranış kodlarını, insanlara arketipsel semboller üzerinden ulaştırırlar. Bitlis’ten derlenen efsaneler, pek çok konuyu ele almakta olup kendilik ve gölge arketipi açısından tahlil edildiğinde ayrıca önem kazanmaktadır. Bitlis efsaneleri üzerinde yapılan inceleme, kişinin bireyleşme yolculuğunu tamamlanmasında efsanelerin psiko-sosyal açıdan eğitici ve öğretici bir öneme sahip olduğunu göstermektedir.
Amaç: Araştırmanın amacı, Iğdır ili halk hekimliği içerisinde faaliyet gösteren kadın bir sınıkçı... more Amaç: Araştırmanın amacı, Iğdır ili halk hekimliği içerisinde faaliyet gösteren kadın bir sınıkçının, kırık çıkık tedavisinde kullandığı teşhis ve tedavi yöntemlerini sistematik bir şekilde incelemektir. Yapılacak çalışmayla birlikte halk hekimliği alanında yer alan ve nesilden nesile aktarılan bu özel tedavi pratiğinin, toplumsal açıdan yerinin belirlenmesi hedeflemektedir. Ayrıca geleneksel sağlık uygulamalarının kültürel miras açısından değerinin anlaşılması da amaçlanmaktadır. Bu çalışma ile Anadolu'da halk hekimliği kapsamında varlığını sürdüren sınıkçılık Iğdır ölçeğinde değerlendirilmeye çalışılmıştır. Yöntem: Çalışma, 10. 06. 2023 tarihinde sınıkçı olarak bilinen bir kadın halk hekimiyle, yönlendirilmiş görüşme tekniği kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Görüşme sürecinde sınıkçıya, el aldığı kişi, kırık çıkık vakalarındaki teşhis ve tedavi yöntemlerini uygulama şekli, tedavi sürecinde kullandığı özel ilaç ve araçlar hakkında sorular yöneltilmiştir. Görüşme süreci, katılımcının onayı alınarak kaydedilmiştir. Ayrıca, çalışmanın kapsamına uygun olarak 10.06.2023-15.06.2023 tarihi arasında sınıkçının çalışma mekânına ziyaretler gerçekleştirilmiştir. Bulgular: Sınıkçının, kırık çıkık teşhis ve tedavisinde geleneksel uygulamalar gerçekleştirdiği bulgusu ortaya çıkmıştır. Yapılan görüşmelerde, sınıkçının tedavi sürecinde ellerindeki hislerinden hareketle "karasakız" adını verdiği özel bitkisel karışımı ve kendi ürettiği atelleri, tedavinin farklı aşamalarında kullandığı gözlemlenmiştir. Bu bulgular, geleneksel yöntemlerin modern yaşamda hâlâ önemli bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. Sonuç: Sınıkçı, tedavilerini belli kurallar dâhilinde gerçekleştirmekte olup bunlardan olumlu sonuçlar elde ettiğine inanmaktadır. Günümüzde modern tıbbın gelişmesine karşılık insanların hatta bazı durumlarda hayvanların, kadın sınıkçıya tedavi amaçlı olarak getirildiği tespit edilmiştir. Bu tespitten hareketle, sınıkçının atalarından miras aldığını ileri sürdüğü uygulamaların günümüzde hâlâ varlığını sürdürmesi ve bunların kaydedilerek sistematik bir şekilde incelenmesi, halk hekimliği ile modern tıp arasındaki bağlantının gelişmesi açısından oldukça önemlidir.
Honça is a significant communication tool used in the performance of tradition in Tunceli and its... more Honça is a significant communication tool used in the performance of tradition in Tunceli and its surroundings, possessing profound symbolic meanings. This symbolic object takes its place in the societal structure during transitional periods like weddings and circumcisions, according to the performance of tradition. Honça also
Amaç: Uzun deneyimler sonucu şekillenmiş olan bitkisel tedavi yöntemleri, geleneksel halk yaşamın... more Amaç: Uzun deneyimler sonucu şekillenmiş olan bitkisel tedavi yöntemleri, geleneksel halk yaşamının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Ülkemizin coğrafi bölgelerine göre farklılık gösteren bitkiye dayalı halk hekimliği uygulamaları kendi içinde ayrı ayrı araştırılmayı ve incelenmeyi gerektirdiği düşüncesinden hareketle Ağrı iline bağlı Diyadin ve Doğubayazıt ilçelerinde geleneksel olarak yürütülen bitkisel tedavi uygulamalarının çalışmayla kayıt altına alınması amaçlanmıştır. Yöntem: 08. 08. 2022 ve 11. 08. 2022 tarihleri arasında Ağrı iline bağlı Diyadin ve Doğubayazıt ilçelerinde gerçekleştirilen çalışma kapsamında yabani bitki konusunda geleneksel bilgiye sahip olan kaynak kişilerle bazı görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Ayrıca söz konusu iki ilçede doğup büyümelerine rağmen çeşitli nedenlerden dolayı Ağrı il merkezinde ikâmet eden ve yabani bitki konusunda bilgiye sahip olan bazı kaynak kişilerle de görüşmeler yapılmıştır. Bu doğrultuda halk bilimi derleme yöntemlerinden biri olan mülakat tekniğiyle çeşitli veriler elde edilmiştir. Kaynak kişilere yabani otların; hangi zaman aralığında, ne amaçla, kimler tarafından, nasıl toplandığı ve ne gibi durumlarda kullanıldığıyla alakalı sorular yönlendirilmiştir. Kişilerin verdiği geleneksel bilgiler, izinleri dâhilinde kayıt altına alınmıştır. Ayrıca görüşme sonunda kurutularak muhafaza altına alınan bitkilerin fotoğrafları çekilmiştir. Bulgular: Diyadin ve Doğubayazıt ilçelerinde yapılan bu çalışma sonucunda yöredeki kadınların belli dönemlerde doğal ortamından topladığı 33 bitkiyi çeşitli işlemlerden geçirip hastalıklara karşı ilaç olarak kullandığı tespit edilmiştir. Geleneksel yöntemlerle kullanıma hazır hale getirilen bu bitkiler kanser, solunum yolu rahatsızlıkları, hemoroid, kadın hastalıkları, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi veya ruhsal sıkıntıların giderilmesi vb. gibi pek çok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Sonuç: Halk kültürünün şekillendirdiği bu uygulamalarda insanların sağlığına kavuşması maddi beklentinin çok ötesinde bir durum olarak kabul edilmektedir. Kaynak kişilerin atalarından miras kaldığını belirttiği bilgiler ışığında yürüttüğü uygulamaların temel anlayışı, bitkilerle hastalık ve rahatsızlıkları tedavi etmektir. Köklü bir geçmişe sahip olan söz konusu uygulamaların yapılacak çalışmalarla kayıt altına alınması ve böylece geleceğe aktarılması geleneksel tıbbın tarihsel gelişimi açısından oldukça önemlidir.
The predominant condition that the living things participating in the common habitat must fulfil ... more The predominant condition that the living things participating in the common habitat must fulfil in order to continue their existence is nutrition. The human being, separated from other living things because of his/her consciousness, has given different meanings to the act of feeding and carried it to the cultural field. The understanding of nutrition that has developed in the cultural field in question has also prepared the ground for the emergence of new facts and events. The transformation of the eating habits of humanity, which has reached the level of consciousness, by passing the nutrients through various processes and methods has also accelerated this process. With the development of eating habits, one of the fields that appear in social life is occupations. Occupational groups that cook or process different nutrients with their own unique methods have become an important part of social life over time. This study aims to determine the place of traditional Buryan Cookery in oral culture and to reveal its importance in terms of professional folklore. It is aimed to determine the place of cultural values in the elements such as narratives, folk beliefs, prayer, sacrifice, and sacrifice that continue their existence in oral culture depending on the profession in terms of social memory.Based on the information obtained as a result of the interviews with the source people who have workplaces in the province of Bitlis and actively practice the profession of making Buryan Cookery, it has been tried to examine the historical development of Buryan, its value in folkloric terms and its importance in terms of social life. Apart from these, the recent problems of this traditionally continued profession have also been mentioned. In addition, the views of the buryan chefs are included in order not to move away from the traditional context of the profession and to transfer itself to the future with its original structure. Apart from this, the elements related to the profession reflected in the oral culture products in the region were also determined and recorded. Thus, it is thought to increase the visibility of this traditional profession. As a matter of fact, it has been seen that buryan cookery which is examined within the scope of professional folklore, has some professional norms within itself. The determination of these norms, which fulfil the power of sanction in social life through oral cultural products, is another situation that is considered to be realized. Based on these thoughts, it was tried to prevent the profession from disappearing with the oral culture elements compiled from the source people as a result of the field study. Because in recent years, it is seen that the profession has broken away from its traditional structure due to commercial concerns. The aforementioned problems made it necessary to carry out the study.
Rum eli DE Jo urna l o f Lang uage a nd Literat ur e Studies 2 0 2 2. 31 (Decembe r) Objects of p... more Rum eli DE Jo urna l o f Lang uage a nd Literat ur e Studies 2 0 2 2. 31 (Decembe r) Objects of protection from the evil eye in the folk beliefs of Igdir region / Doğan, O.
Uzun bir gecmisi ve cesitliligi olan Turk el sanatlari, kulturu ve mitolojisi icinde demircilik o... more Uzun bir gecmisi ve cesitliligi olan Turk el sanatlari, kulturu ve mitolojisi icinde demircilik onemli bir yer tutar. Demir, Anadolu’da guclu bir iscilik ve bol uretimle karsimiza cikar. Dogu Anadolu Bolgesi’nin Yukari Firat Bolgesi’ni olusturan Adiyaman-Malatya-Elazig-Tunceli yoresinde zengin demir yataklari mevcuttur. 1834’te dogu eyaletlerini duzenlemek icin gorevlendirilen Resid Mehmed Pasa, ovada yer alan Agavat Mezrasi’ni merkez haline getirince, Mamuret-ul Aziz (Elazig) Vilayeti’nin merkezi Harput’tan buraya tasinmistir. Bu durum, Harput’un stratejik onemini kaybetmesine neden olmustur. Ancak Harput, ozellikle 19. yuzyilda onemli bir demir uretim merkeziydi. Burada bircok demir ustasi ve dukkân olup, dokumhaneler de mevcuttu. Gecmiste Elazig’da yogun sekilde yapilan demir uretimi zaman icinde gittikce azalmis, gunumuzde ise il merkezinde birkac usta tarafindan devam ettirilir duruma gelmistir. Elazig’da uretilen demir esyanin, cok cesitli form ve ozellikleri vardir. Calisma h...
İnsanoğlu çevresini anlamlandırarak kendisi için bir dünya kurar. Kurulu olan bu dünya düzeninin ... more İnsanoğlu çevresini anlamlandırarak kendisi için bir dünya kurar. Kurulu olan bu dünya düzeninin devam etmesi için kültür üretimi ve bu kültürün gelecek nesillere aktarılması gerekmektedir. Bu aktarımın sürekli bir hal alabilmesi için insan belleğinde kalıcı olması gerekir. Kültürel anlamda belleği bir mekâna çevirebilmek için insani kodların yaşamın her alanında canlı tutulması ve yeni nesillere aktarılması gerekir. İnsanoğlunun hayatında çeşitli geçiş dönemleri vardır. Doğum, evlenme ve ölüm insan hayatının önemli geçiş dönemlerindendir. Geçiş dönemleri etrafında oluşan inanış ve ritüeller kültürel belleğin canlı tutulmasında önemli bir yere sahiptir. Ölüm etrafında da çeşitli kültürel faaliyetlerin ortaya çıktığı görülmektedir. Ölüm öncesinde, sırasında ve sonrasında olmak üzere çeşitli aşamalarda ortaya çıkan inanış ve uygulamalar binlerce yıllık kolektif bilinçaltının izlerini taşır. Ölen kişinin ardından yakılan ağıt, insanoğlunun ölümle birlikte kaybettiği bir yakının acısının dışa vurulmuş yansımasıdır. Ağıtlar ölen kişiye bir çeşit veda niteliği taşımakta, o kişinin kısa bir hayat hikâyesini acıklı bir şekilde dile getirmektedir. Aynı zamanda ağıtlarda kültürün izlerini görmek mümkündür. Ağıtlarda günlük yaşamın izlerini, gelenek ve göreneği, sosyal hayatı, coğrafi unsurları vb. birçok unsur yer almaktadır. Ağıtlar milli kimliğin taşıyıcısı olma özelliğine de sahiptir. Acıklı olayların sonucunda ortaya çıkan ağıtlar, bireyin milli kimliğini bulmasına yardımcı olacak kodları içerir. Ağıtlarda gelenek ve görenek, vatan ve dil gibi milli kimliğin ana unsurlarını bulmak mümkündür. Bu bağlamda Pınarbaşı ağıtlarında da bireyin kültürel kimliğine ulaşmasına yardımcı olacak kodlar yer Bu çalışma 10-12 Mayıs 2018 tarihinde düzenlenen I. Pınarbaşı (Aziziye) Sempozyumu'nda sözlü olarak sunulan bildirinin gözden geçirilmiş ve genişletilmiş halidir.
Mit, masal, efsane ve destan gibi türler, kolektif bilinç dışından kaynağını alan arketiplerin ki... more Mit, masal, efsane ve destan gibi türler, kolektif bilinç dışından kaynağını alan arketiplerin kişiler, kavramlar ve semboller düzleminde açığa çıkmasını sağlayan halk anlatılardır. Söz konusu anlatılar, arketipsel tahlil yöntemiyle ele alınarak incelenmelidir. Arketipler, evrensel anlamda insanlığın ebedî hafızası olup önemli kodlar içermektedir. Arketipler açısından zengin metinler olan efsaneler belirli şahıs, olay ve yer hakkında anlatılan, dinî, inandırıcı ve olağanüstü özelliklere sahip kısa anlatılardır. Efsaneler kaos kozmos çatışmasında, kozmosun sağlanması için gerekli olan ülkü değer davranış kodlarını, insanlara arketipsel semboller üzerinden ulaştırırlar. Bitlis'ten derlenen efsaneler, pek çok konuyu ele almakta olup kendilik ve gölge arketipi açısından tahlil edildiğinde ayrıca önem kazanmaktadır. Bitlis efsaneleri üzerinde yapılan inceleme, kişinin bireyleşme yolculuğunu tamamlanmasında efsanelerin psiko-sosyal açıdan eğitici ve öğretici bir öneme sahip olduğunu göstermektedir.
Ortak yaşam alanına katılan canlıların varlıklarını sürdürebilmeleri için yerine getirmesi gereke... more Ortak yaşam alanına katılan canlıların varlıklarını sürdürebilmeleri için yerine getirmesi gereken başat koşul beslenmedir. Bilince sahip olmasından ötürü diğer canlılardan ayrılan insan, beslenme eylemine farklı anlamlar yükleyerek onu kültürel alana taşımıştır. Söz konusu kültürel alanda gelişen beslenme anlayışı yeni olguların ve olayların ortaya çıkmasına da zemin hazırlamıştır. Bilinç düzeyine erişen insanlığın besin maddelerini çeşitli işlem ve yöntemlerden geçirerek yeme alışkınlıklarını dönüştürmesi de bu süreci hızlandırmıştır. Yeme alışkanlıklarının gelişmesiyle birlikte sosyal yaşamda beliren alanlardan biri de mesleklerdir. Farklı besin maddelerini kendilerine özgü yöntemlerle pişiren veya bunları işleyen meslek grupları zamanla toplumsal yaşamın önemli bir parçası haline gelmiştir. Bu çalışma kapsamında geleneksel olarak varlığını sürdüren büryancılığın sözlü kültür içerisindeki yeri belirlenmeye ve meslek folkloru açısından önemi ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Mesle...
Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi
Amaç: Uzun deneyimler sonucu şekillenmiş olan bitkisel tedavi yöntemleri, geleneksel halk yaşamın... more Amaç: Uzun deneyimler sonucu şekillenmiş olan bitkisel tedavi yöntemleri, geleneksel halk yaşamının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Ülkemizin coğrafi bölgelerine göre farklılık gösteren bitkiye dayalı halk hekimliği uygulamaları kendi içinde ayrı ayrı araştırılmayı ve incelenmeyi gerektirdiği düşüncesinden hareketle Ağrı iline bağlı Diyadin ve Doğubayazıt ilçelerinde geleneksel olarak yürütülen bitkisel tedavi uygulamalarının çalışmayla kayıt altına alınması amaçlanmıştır.Yöntem: 08. 09. 2022 ve 11. 09. 2022 tarihleri arasında Ağrı iline bağlı Diyadin ve Doğubayazıt ilçelerinde gerçekleştirilen çalışma kapsamında yabani bitki konusunda geleneksel bilgiye sahip olan kaynak kişilerle bazı görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Ayrıca söz konusu iki ilçede doğup büyümelerine rağmen çeşitli nedenlerden dolayı Ağrı il merkezinde ikâmet eden ve yabani bitki konusunda bilgiye sahip olan bazı kaynak kişilerle de görüşmeler yapılmıştır. Bu doğrultuda halk bilimi derleme yöntemlerinden biri ol...
Bu çalışmada, hayatın son geçiş dönemi olan ölüm olgusunun insan psişesinde yaratmış olduğu psiko... more Bu çalışmada, hayatın son geçiş dönemi olan ölüm olgusunun insan psişesinde yaratmış olduğu psikolojik yansımaların Karacaoğlan şiirlerindeki tezahürü ele alınmıştır. Âşık şiirinin en önemli temsilcilerinden biri olan ve Türk toplumunun ortak düşünce, değer ve duygularını dizelerine nakşeden Karacaoğlan'ın yaşama olan bağlılığı ile ölüm karşısındaki tutumunun doğurduğu paradoksal durumun irdelendiği çalışmada, ölüm psikolojisi Elisabeth Kübler-Ross adlı araştırmacının tespit etmiş olduğu evreler baz alınarak incelenmiştir. Bu bağlamda Karacaoğlan'ın şiirlerinde ölüm psikolojisi; inkâr ve yalnızlaşma, öfke, pazarlık, depresyon ve kabullenme evreleri kapsamında ortaya çıkmaktadır. Şair, ölüme olan tavrını mısraları aracılığıyla ve insan psişesinin bireysel yok oluş karşısındaki kolektif tutumuna paralel olarak dışa vurmaktadır.
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, Nov 13, 2020
Mit, masal, efsane ve destan gibi türler, kolektif bilinç dışından kaynağını alan arketiplerin ki... more Mit, masal, efsane ve destan gibi türler, kolektif bilinç dışından kaynağını alan arketiplerin kişiler, kavramlar ve semboller düzleminde açığa çıkmasını sağlayan halk anlatılardır. Söz konusu anlatılar, arketipsel tahlil yöntemiyle ele alınarak incelenmelidir. Arketipler, evrensel anlamda insanlığın ebedî hafızası olup önemli kodlar içermektedir. Arketipler açısından zengin metinler olan efsaneler belirli şahıs, olay ve yer hakkında anlatılan, dinî, inandırıcı ve olağanüstü özelliklere sahip kısa anlatılardır. Efsaneler kaos kozmos çatışmasında, kozmosun sağlanması için gerekli olan ülkü değer davranış kodlarını, insanlara arketipsel semboller üzerinden ulaştırırlar. Bitlis’ten derlenen efsaneler, pek çok konuyu ele almakta olup kendilik ve gölge arketipi açısından tahlil edildiğinde ayrıca önem kazanmaktadır. Bitlis efsaneleri üzerinde yapılan inceleme, kişinin bireyleşme yolculuğunu tamamlanmasında efsanelerin psiko-sosyal açıdan eğitici ve öğretici bir öneme sahip olduğunu göstermektedir.
Amaç: Araştırmanın amacı, Iğdır ili halk hekimliği içerisinde faaliyet gösteren kadın bir sınıkçı... more Amaç: Araştırmanın amacı, Iğdır ili halk hekimliği içerisinde faaliyet gösteren kadın bir sınıkçının, kırık çıkık tedavisinde kullandığı teşhis ve tedavi yöntemlerini sistematik bir şekilde incelemektir. Yapılacak çalışmayla birlikte halk hekimliği alanında yer alan ve nesilden nesile aktarılan bu özel tedavi pratiğinin, toplumsal açıdan yerinin belirlenmesi hedeflemektedir. Ayrıca geleneksel sağlık uygulamalarının kültürel miras açısından değerinin anlaşılması da amaçlanmaktadır. Bu çalışma ile Anadolu'da halk hekimliği kapsamında varlığını sürdüren sınıkçılık Iğdır ölçeğinde değerlendirilmeye çalışılmıştır. Yöntem: Çalışma, 10. 06. 2023 tarihinde sınıkçı olarak bilinen bir kadın halk hekimiyle, yönlendirilmiş görüşme tekniği kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Görüşme sürecinde sınıkçıya, el aldığı kişi, kırık çıkık vakalarındaki teşhis ve tedavi yöntemlerini uygulama şekli, tedavi sürecinde kullandığı özel ilaç ve araçlar hakkında sorular yöneltilmiştir. Görüşme süreci, katılımcının onayı alınarak kaydedilmiştir. Ayrıca, çalışmanın kapsamına uygun olarak 10.06.2023-15.06.2023 tarihi arasında sınıkçının çalışma mekânına ziyaretler gerçekleştirilmiştir. Bulgular: Sınıkçının, kırık çıkık teşhis ve tedavisinde geleneksel uygulamalar gerçekleştirdiği bulgusu ortaya çıkmıştır. Yapılan görüşmelerde, sınıkçının tedavi sürecinde ellerindeki hislerinden hareketle "karasakız" adını verdiği özel bitkisel karışımı ve kendi ürettiği atelleri, tedavinin farklı aşamalarında kullandığı gözlemlenmiştir. Bu bulgular, geleneksel yöntemlerin modern yaşamda hâlâ önemli bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. Sonuç: Sınıkçı, tedavilerini belli kurallar dâhilinde gerçekleştirmekte olup bunlardan olumlu sonuçlar elde ettiğine inanmaktadır. Günümüzde modern tıbbın gelişmesine karşılık insanların hatta bazı durumlarda hayvanların, kadın sınıkçıya tedavi amaçlı olarak getirildiği tespit edilmiştir. Bu tespitten hareketle, sınıkçının atalarından miras aldığını ileri sürdüğü uygulamaların günümüzde hâlâ varlığını sürdürmesi ve bunların kaydedilerek sistematik bir şekilde incelenmesi, halk hekimliği ile modern tıp arasındaki bağlantının gelişmesi açısından oldukça önemlidir.
Honça is a significant communication tool used in the performance of tradition in Tunceli and its... more Honça is a significant communication tool used in the performance of tradition in Tunceli and its surroundings, possessing profound symbolic meanings. This symbolic object takes its place in the societal structure during transitional periods like weddings and circumcisions, according to the performance of tradition. Honça also
Amaç: Uzun deneyimler sonucu şekillenmiş olan bitkisel tedavi yöntemleri, geleneksel halk yaşamın... more Amaç: Uzun deneyimler sonucu şekillenmiş olan bitkisel tedavi yöntemleri, geleneksel halk yaşamının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Ülkemizin coğrafi bölgelerine göre farklılık gösteren bitkiye dayalı halk hekimliği uygulamaları kendi içinde ayrı ayrı araştırılmayı ve incelenmeyi gerektirdiği düşüncesinden hareketle Ağrı iline bağlı Diyadin ve Doğubayazıt ilçelerinde geleneksel olarak yürütülen bitkisel tedavi uygulamalarının çalışmayla kayıt altına alınması amaçlanmıştır. Yöntem: 08. 08. 2022 ve 11. 08. 2022 tarihleri arasında Ağrı iline bağlı Diyadin ve Doğubayazıt ilçelerinde gerçekleştirilen çalışma kapsamında yabani bitki konusunda geleneksel bilgiye sahip olan kaynak kişilerle bazı görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Ayrıca söz konusu iki ilçede doğup büyümelerine rağmen çeşitli nedenlerden dolayı Ağrı il merkezinde ikâmet eden ve yabani bitki konusunda bilgiye sahip olan bazı kaynak kişilerle de görüşmeler yapılmıştır. Bu doğrultuda halk bilimi derleme yöntemlerinden biri olan mülakat tekniğiyle çeşitli veriler elde edilmiştir. Kaynak kişilere yabani otların; hangi zaman aralığında, ne amaçla, kimler tarafından, nasıl toplandığı ve ne gibi durumlarda kullanıldığıyla alakalı sorular yönlendirilmiştir. Kişilerin verdiği geleneksel bilgiler, izinleri dâhilinde kayıt altına alınmıştır. Ayrıca görüşme sonunda kurutularak muhafaza altına alınan bitkilerin fotoğrafları çekilmiştir. Bulgular: Diyadin ve Doğubayazıt ilçelerinde yapılan bu çalışma sonucunda yöredeki kadınların belli dönemlerde doğal ortamından topladığı 33 bitkiyi çeşitli işlemlerden geçirip hastalıklara karşı ilaç olarak kullandığı tespit edilmiştir. Geleneksel yöntemlerle kullanıma hazır hale getirilen bu bitkiler kanser, solunum yolu rahatsızlıkları, hemoroid, kadın hastalıkları, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi veya ruhsal sıkıntıların giderilmesi vb. gibi pek çok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Sonuç: Halk kültürünün şekillendirdiği bu uygulamalarda insanların sağlığına kavuşması maddi beklentinin çok ötesinde bir durum olarak kabul edilmektedir. Kaynak kişilerin atalarından miras kaldığını belirttiği bilgiler ışığında yürüttüğü uygulamaların temel anlayışı, bitkilerle hastalık ve rahatsızlıkları tedavi etmektir. Köklü bir geçmişe sahip olan söz konusu uygulamaların yapılacak çalışmalarla kayıt altına alınması ve böylece geleceğe aktarılması geleneksel tıbbın tarihsel gelişimi açısından oldukça önemlidir.
The predominant condition that the living things participating in the common habitat must fulfil ... more The predominant condition that the living things participating in the common habitat must fulfil in order to continue their existence is nutrition. The human being, separated from other living things because of his/her consciousness, has given different meanings to the act of feeding and carried it to the cultural field. The understanding of nutrition that has developed in the cultural field in question has also prepared the ground for the emergence of new facts and events. The transformation of the eating habits of humanity, which has reached the level of consciousness, by passing the nutrients through various processes and methods has also accelerated this process. With the development of eating habits, one of the fields that appear in social life is occupations. Occupational groups that cook or process different nutrients with their own unique methods have become an important part of social life over time. This study aims to determine the place of traditional Buryan Cookery in oral culture and to reveal its importance in terms of professional folklore. It is aimed to determine the place of cultural values in the elements such as narratives, folk beliefs, prayer, sacrifice, and sacrifice that continue their existence in oral culture depending on the profession in terms of social memory.Based on the information obtained as a result of the interviews with the source people who have workplaces in the province of Bitlis and actively practice the profession of making Buryan Cookery, it has been tried to examine the historical development of Buryan, its value in folkloric terms and its importance in terms of social life. Apart from these, the recent problems of this traditionally continued profession have also been mentioned. In addition, the views of the buryan chefs are included in order not to move away from the traditional context of the profession and to transfer itself to the future with its original structure. Apart from this, the elements related to the profession reflected in the oral culture products in the region were also determined and recorded. Thus, it is thought to increase the visibility of this traditional profession. As a matter of fact, it has been seen that buryan cookery which is examined within the scope of professional folklore, has some professional norms within itself. The determination of these norms, which fulfil the power of sanction in social life through oral cultural products, is another situation that is considered to be realized. Based on these thoughts, it was tried to prevent the profession from disappearing with the oral culture elements compiled from the source people as a result of the field study. Because in recent years, it is seen that the profession has broken away from its traditional structure due to commercial concerns. The aforementioned problems made it necessary to carry out the study.
Rum eli DE Jo urna l o f Lang uage a nd Literat ur e Studies 2 0 2 2. 31 (Decembe r) Objects of p... more Rum eli DE Jo urna l o f Lang uage a nd Literat ur e Studies 2 0 2 2. 31 (Decembe r) Objects of protection from the evil eye in the folk beliefs of Igdir region / Doğan, O.
Uzun bir gecmisi ve cesitliligi olan Turk el sanatlari, kulturu ve mitolojisi icinde demircilik o... more Uzun bir gecmisi ve cesitliligi olan Turk el sanatlari, kulturu ve mitolojisi icinde demircilik onemli bir yer tutar. Demir, Anadolu’da guclu bir iscilik ve bol uretimle karsimiza cikar. Dogu Anadolu Bolgesi’nin Yukari Firat Bolgesi’ni olusturan Adiyaman-Malatya-Elazig-Tunceli yoresinde zengin demir yataklari mevcuttur. 1834’te dogu eyaletlerini duzenlemek icin gorevlendirilen Resid Mehmed Pasa, ovada yer alan Agavat Mezrasi’ni merkez haline getirince, Mamuret-ul Aziz (Elazig) Vilayeti’nin merkezi Harput’tan buraya tasinmistir. Bu durum, Harput’un stratejik onemini kaybetmesine neden olmustur. Ancak Harput, ozellikle 19. yuzyilda onemli bir demir uretim merkeziydi. Burada bircok demir ustasi ve dukkân olup, dokumhaneler de mevcuttu. Gecmiste Elazig’da yogun sekilde yapilan demir uretimi zaman icinde gittikce azalmis, gunumuzde ise il merkezinde birkac usta tarafindan devam ettirilir duruma gelmistir. Elazig’da uretilen demir esyanin, cok cesitli form ve ozellikleri vardir. Calisma h...
İnsanoğlu çevresini anlamlandırarak kendisi için bir dünya kurar. Kurulu olan bu dünya düzeninin ... more İnsanoğlu çevresini anlamlandırarak kendisi için bir dünya kurar. Kurulu olan bu dünya düzeninin devam etmesi için kültür üretimi ve bu kültürün gelecek nesillere aktarılması gerekmektedir. Bu aktarımın sürekli bir hal alabilmesi için insan belleğinde kalıcı olması gerekir. Kültürel anlamda belleği bir mekâna çevirebilmek için insani kodların yaşamın her alanında canlı tutulması ve yeni nesillere aktarılması gerekir. İnsanoğlunun hayatında çeşitli geçiş dönemleri vardır. Doğum, evlenme ve ölüm insan hayatının önemli geçiş dönemlerindendir. Geçiş dönemleri etrafında oluşan inanış ve ritüeller kültürel belleğin canlı tutulmasında önemli bir yere sahiptir. Ölüm etrafında da çeşitli kültürel faaliyetlerin ortaya çıktığı görülmektedir. Ölüm öncesinde, sırasında ve sonrasında olmak üzere çeşitli aşamalarda ortaya çıkan inanış ve uygulamalar binlerce yıllık kolektif bilinçaltının izlerini taşır. Ölen kişinin ardından yakılan ağıt, insanoğlunun ölümle birlikte kaybettiği bir yakının acısının dışa vurulmuş yansımasıdır. Ağıtlar ölen kişiye bir çeşit veda niteliği taşımakta, o kişinin kısa bir hayat hikâyesini acıklı bir şekilde dile getirmektedir. Aynı zamanda ağıtlarda kültürün izlerini görmek mümkündür. Ağıtlarda günlük yaşamın izlerini, gelenek ve göreneği, sosyal hayatı, coğrafi unsurları vb. birçok unsur yer almaktadır. Ağıtlar milli kimliğin taşıyıcısı olma özelliğine de sahiptir. Acıklı olayların sonucunda ortaya çıkan ağıtlar, bireyin milli kimliğini bulmasına yardımcı olacak kodları içerir. Ağıtlarda gelenek ve görenek, vatan ve dil gibi milli kimliğin ana unsurlarını bulmak mümkündür. Bu bağlamda Pınarbaşı ağıtlarında da bireyin kültürel kimliğine ulaşmasına yardımcı olacak kodlar yer Bu çalışma 10-12 Mayıs 2018 tarihinde düzenlenen I. Pınarbaşı (Aziziye) Sempozyumu'nda sözlü olarak sunulan bildirinin gözden geçirilmiş ve genişletilmiş halidir.
Mit, masal, efsane ve destan gibi türler, kolektif bilinç dışından kaynağını alan arketiplerin ki... more Mit, masal, efsane ve destan gibi türler, kolektif bilinç dışından kaynağını alan arketiplerin kişiler, kavramlar ve semboller düzleminde açığa çıkmasını sağlayan halk anlatılardır. Söz konusu anlatılar, arketipsel tahlil yöntemiyle ele alınarak incelenmelidir. Arketipler, evrensel anlamda insanlığın ebedî hafızası olup önemli kodlar içermektedir. Arketipler açısından zengin metinler olan efsaneler belirli şahıs, olay ve yer hakkında anlatılan, dinî, inandırıcı ve olağanüstü özelliklere sahip kısa anlatılardır. Efsaneler kaos kozmos çatışmasında, kozmosun sağlanması için gerekli olan ülkü değer davranış kodlarını, insanlara arketipsel semboller üzerinden ulaştırırlar. Bitlis'ten derlenen efsaneler, pek çok konuyu ele almakta olup kendilik ve gölge arketipi açısından tahlil edildiğinde ayrıca önem kazanmaktadır. Bitlis efsaneleri üzerinde yapılan inceleme, kişinin bireyleşme yolculuğunu tamamlanmasında efsanelerin psiko-sosyal açıdan eğitici ve öğretici bir öneme sahip olduğunu göstermektedir.
Uploads
Papers by Oğuz DOĞAN