Կլաուս Ման

Կլաուս Ման; գերմ.՝ Klaus Mann
Ծնվել է	նոյեմբերի 18, 1906[…]
Ծննդավայր	Մյունխեն, Գերմանական ռայխ
Վախճանվել է	մայիսի 21, 1949[…] (42 տարեկան)
Վախճանի վայր	Կանն
Գերեզման	Գրան Ժաս
Մասնագիտություն	գրող, թարգմանիչ, սցենարիստ, գրական քննադատ, լրագրող, վիպասան, բանաստեղծ, ինքնակենսագիր և վիպասան
Լեզու	գերմաներեն և անգլերեն
Քաղաքացիություն	Գերմանական կայսրություն, Վայմարյան Հանրապետություն, Նացիստական Գերմանիա և ԱՄՆ
Կրթություն	Wilhelmsgymnasium?
Ժանրեր	թատրոն և ինքնակենսագրություն
Ազգականներ	Հայնրիխ Ման և Վիկտոր Ման
	Ներշնչվել է
	Klaus Mann Վիքիպահեստում

Կլաուս Ման (գերմ.՝ Klaus Mann, նոյեմբերի 18, 1906(1906-11-18)^[1]^[2]^[3]^[…], Մյունխեն, Գերմանական ռայխ^[4] - մայիսի 21, 1949(1949-05-21)^[1]^[3]^[5]^[…], Կանն^[4]), գերմանացի գրող, դրամատուրգ, քննադատ, ռազմական թղթակից, Թոմաս Մանի ավագ որդին (1875-1955): Գրել է գերմաներեն և անգլերեն։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1906 թվականի նոյեմբերի 18-ին Մյունխենում՝ Թոմաս և Կատյա Մանների ընտանիքում։ Նա իր ընտանիքն անվանում էր «խնդրահարույց երջանկություն»։ Մինչև 1922 թվականը սովորել է Վիլհելմի գիմնազիայում (Մյունխեն), իր իսկ խոսքերով՝ նա արհամարհում ու ատում էր դպրոցը, թեև դրանից չէր տառապում։ Տանը նա հաճախ էր վրդովեցնում հորը իր չարաճճիություններով։ Ծնողները ուղարկում են որդուն, իսկ հետո նաև դստերը՝ Էրիկային, Հոխվալդհաուզենում գտնվող մասնավոր գիշերօթիկ դպրոց։ Երբ գիշերօթիկ դպրոցը փակվեց, Էրիկան վերադարձավ Մյունխեն, իսկ Կլաուսը տեղափոխվեց Սալեմի մասնավոր դպրոց։ Այնտեղ նա ինքնագոհ, վաղահաս ու ընդունակ տղայի տպավորություն է թողել։ Նրան առաջարկվել է կրթական բարեփոխիչ Փոլ Գեհեբի անվճար դպրոցը, որտեղ Կլաուսը սովորել է 1922 թվականի սեպտեմբերից մինչև 1923 թվականի հունիս։

Կլաուս Մանի առաջին պիեսը՝ «Անյան և Էսթերը», պատկերում է նրա կյանքը մասնավոր գիշերօթիկ դպրոցներում։

Դպրոցը թողնելուց հետո Կլաուս Մանն իր քրոջ՝ Էրիկայի հետ գնացել է Բեռլին։ Այսպես է սկսվել նրա կյանքը հյուրանոցներում, պանսիոնատներում կամ ընկերների հետ։ 1925 թվականի գարնանը նա ճանապարհորդել է Եվրոպայով և սիրահարվեց Փարիզին։ 18 տարեկանից աշխատել է Բեռլինի «12-Uhr-Blatt» թերթում որպես քննադատ։

Առաջին հաջողություններ

Կլաուս Մանը սկսել է պատմվածքներ գրել 1924 թվականին, 1925 թվականին լույս է տեսել նրա առաջին պատմվածքը։

Կլաուս Մանն իր համասեռամոլության համար հաճախ ենթարկվում էր հարձակման։ 1924 թվականին նշանվել է դերասանուհի Պամելա Վեդեկինդի հետ, որը Ֆրենկ Վեդեկինդի դուստրն էր։

1925 թվականին Համբուրգում բեմադրվել է նրա «Անյա և Էսթեր» պիեսը, որտեղ գլխավոր դերերում հանդես են եկել Պամելա Վեդեկինդը, Էրիկա Մանը և Գուստաֆ Գրյունգենսը։ Ներկայացումը սկանդալ առաջացրեց, քանի որ նկարագրում էր երկու լեսբուհիների պատմությունը։ 1926 թվականի հուլիսի 24-ին Էրիկա Մանն ամուսնացավ Գրյունգենսի հետ։ 1927 թվականին Լայպցիգի թատրոնում տեղի ունեցավ «Չորսի ռեվյու» պիեսի պրեմիերան, որտեղ խաղում էին երկու սիրահարված զույգերը։ Նրանք այս ներկայացմամբ շրջագայել են Գերմանիայում։

Իր քրոջ՝ Էրիկայի հետ 1927 թվականին Կլաուսը ճանապարհորդություն կատարեց ԱՄՆ, Ճապոնիա, Կորեա և ԽՍՀՄ։ 1929 թվականին նրանց ճամփորդության մասին գրառումները տպագրվել են «Вокруг» վերնագրով։ Շնորհիվ իրենց հոր համաշխարհային հռչակի և նրա ընկերների, նրանք ամենուր ընդունված էին։ Նրանք գումար են վաստակել դասախոսությունների միջոցով կամ ստացել ծնողներից, սակայն ճանապարհորդությունից վերադառնալուց հետո հայտնվել են պարտքերի մեջ։ 1929 թվականին Թոմաս Մանն ստացավ Նոբելյան մրցանակը և փակեց իր երեխաների պարտքերը։

Արտագաղթ

1933 թվականի փետրվարին Գերմանիայում նացիստների իշխանության գալուց հետո Կլաուս Մանը ծնողների հետ լքում է Գերմանիան։ Ապրել է սկզբում Փարիզում, ապա՝ Ամստերդամում։

Մասնակցել է ԽՍՀՄ գրողների 1-ին համագումարին (1934 թվականի հուլիս), եղել է ռազմական թղթակից Իսպանիայում։

1936 թվականին գաղթել է ԱՄՆ և 1943 թվականին ստացել ամերիկյան քաղաքացիություն։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին ծառայել է ամերիկյան բանակում՝ կռվելով Հյուսիսային Աֆրիկայում և Իտալիայում։

Նա մահացել է Կաննում 1949 թվականին ինքնասպան լինելով քնաբեր դեղահաբերի գերդոզավորումից։ Մանը թաղված է Գրանդ-Ժաս գերեզմանատանը։

Ստեղծագործություն

Կլաուս Մանի ամենահայտնի վեպը՝ Мефистофель. История одной карьеры, որը հայտնի է նաև իր սկզբնական վերնագրով «Mephisto», գրվել է 1936 թվականին և հրատարակվել նույն թվականին, սկզբում Ամստերդամում, ապա Մոսկվայում^[6]։ Վեպը պատմում է Հենդրիկ Հյոֆգենի՝ հաջողակ դերասան, բեմադրիչ, մայրաքաղաքի թատրոնի մտավորականի կյանքի մասին։ Հենդրիկ Հյոֆգենը դավաճանում է իր տաղանդին՝ հանուն իր կարիերայի, պաշտոնի և փողի։ Ընտրելով իր խղճի հետ փոխզիջման ճանապարհը՝ Հեֆգենը դառնում է ֆաշիստական ռեժիմի հանցագործությունների մեղսակիցը։ «Mephisto»-ն վեպ է իշխանության և ստեղծագործ անհատականության փոխհարաբերությունների մասին։

Գլխավոր հերոսի՝ Կլաուս Մանի նախատիպը եղել է նրա փեսան՝ հայտնի դերասան և ռեժիսոր Գուստաֆ Գրյունգենսը, ով հրաժարվել է գաղթել Գերմանիայից Մանների ընտանիքի հետ։ Քանի որ վեպում ամեն ինչ չէ, որ համապատասխանում էր իրականությանը, չնայած այն հանգամանքին, որ հերոսը բավականին ճանաչելի էր, Գրյունգենսի որդեգրած որդու՝ Պյոտր Գորսկու բողոքի հիման վրա վեպը դատարանի որոշմամբ արգելվեց 1971 թվականին՝ որպես պատիվն ու արժանապատվությունը վիրավորող^[7]։ Արգելքը գործում էր միայն ԳՖՀ-ի տարածքում։ ԳԴՀ–ում վեպը լույս է տեսել 1956 թվականից։ 1981 թվականին հունգարացի ռեժիսոր Իշտվան Սաբոն նկարահանել է «Մեֆիստո» ֆիլմը՝ Կլաուս Մանի վեպի հիման վրա։ Հենդրիկ Հյոֆգենին մարմնավորել է Կլաուս Մարիա Բրանդաուերը։ 1981 թվականին, չնայած արգելքին, վեպը լույս է տեսել Արևմտյան Գերմանիայում^[6]։

Կլաուս Մանը այնպիսի վեպերի հեղինակ է, ինչպիսին է «Պաթետիկ սիմֆոնիան», որը նվիրված է Պ. Ի. Չայկովսկու և նրա եղբորորդու՝ Վ. Լ. Դավիդովի հարաբերություններին, ինչպես նաև «Бегство на север» և «Вулкан» վեպերը, որոնք պատմում են 190-ական թվականների Գերմանիայի փախստականների մասին։

Գրքեր

Аня и Эстер (Anja und Esther). Пьеса (1925),
Благочестивый танец, роман (1926) / Пер. с немецкого.- Оренбург: Печатный дом «Димур», 2007. — 208 с.,
Афины (Athen). Пьеса (1932)
Бегство на север (Flucht in den Norden). Роман (1934)
Патетическая симфония (Symphonie Pathétique). Роман о жизни П. И. Чайковского (1935)
Мефистофель. История одной карьеры (Mephisto, Roman einer Karriere) (1936)
Вулкан (Der Vulkan). Роман (1939)
На повороте: Жизнеописание (Der Wendepunkt) (1942)
Андре Жид и кризис современного мышления (André Gide and the Crisis of Modern Thinking) (1943, Нью-Йорк)

Գրականություն

Hauck G. G. Reluctant Immigrants: Klaus and Erika Mann In American Exile, 1936—1945. University of Texas at Austin, 1997.
Keller J. R. The Role of Political and Sexual Identity in the Works of Klaus Mann. New York: Peter Lang, 2001. ISBN 0-8204-4906-7
Mauthner M. German Writers in French Exile, 1933—1940. London: Vallentine Mitchell, 2006. ISBN 978-0853035404
Schicker J. 'Decision. A Review of Free Culture' — Eine Zeitschrift zwischen Literatur und Tagespolitik. München: Grin, 2008. ISBN 978-3-638-87068-9
Spotts F. Cursed Legacy: The Tragic Life of Klaus Mann. New Haven: Yale University Press, 2016. ISBN 978-0300218008

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 Itaú Cultural Enciclopédia Itaú Cultural (порт.) — São Paulo: Itaú Cultural, 2001. — ISBN 978-85-7979-060-7
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Frisch S. Mann, Klaus Heinrich Thomas (18 November 1906–21 May 1949), writer // American National Biography Online / S. Ware — [New York]: Oxford University Press, 2017. — ISSN 1470-6229 — doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.1601050
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118577158 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
↑ ^6,0 ^6,1 Герхард Вагнер. Символ режима Արխիվացված 2019-02-09 Wayback Machine (Gerhard Wagner. Symbol eines Regimes Արխիվացված 2021-03-02 Wayback Machine)
↑ Eberhard Spangenberg Karriere eines Romans. Mephisto, Klaus Mann und Gustaf Gründgens. Ein dokumentarischer Bericht aus Deutschland und dem Exil 1925–1981. — München: Ellermann, 1982. — ISBN 3-7707-0186-0(գերմ.)

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կլաուս Ման» հոդվածին։

[_70385a45983f55c4-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_1f6994b99c9fd997-2] 2,0 ^2,1 Itaú Cultural Enciclopédia Itaú Cultural (порт.) — São Paulo: Itaú Cultural, 2001. — ISBN 978-85-7979-060-7

[_d18bf6541ded2400-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Frisch S. Mann, Klaus Heinrich Thomas (18 November 1906–21 May 1949), writer // American National Biography Online / S. Ware — [New York]: Oxford University Press, 2017. — ISSN 1470-6229 — doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.1601050

[_444ac0063db9c163-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118577158 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_57f4467656bbfae2-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Internet Speculative Fiction Database — 1995.

[wagner-6] 6,0 ^6,1 Герхард Вагнер. Символ режима Արխիվացված 2019-02-09 Wayback Machine (Gerhard Wagner. Symbol eines Regimes Արխիվացված 2021-03-02 Wayback Machine)

[7] Eberhard Spangenberg Karriere eines Romans. Mephisto, Klaus Mann und Gustaf Gründgens. Ein dokumentarischer Bericht aus Deutschland und dem Exil 1925–1981. — München: Ellermann, 1982. — ISBN 3-7707-0186-0(գերմ.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]