Informatik und Medien

Musicological discourse about the musical life of Thessaloniki during the Ottoman era has often been influenced by chauvinistic distinctions between mainstream and peripheral cultures and compromised by insufficient knowledge of the cultural practices within supposedly marginal territories. This bias has resulted in a marginalisation of mid-nineteenth-century indigenous composers and a sometimes disproportionate idealisation of later musicians.

The current study addresses the dearth of previous research, focusing on Dimitrios Lalas (1844-1911) and Emilios Riadis (1880-1935). While Lalas’ artistic achievement has sometimes been narrowed down to that one of a Wagner epigone, Riadis’ fame widely rests on an alleged association with French impressionists on the one hand, and the creation of a genuinely national and ‘modern’ style of composition, on the other.

This paper puts such points of view into perspective through a close examination of contemporaneous writings. At the same time, revealing light is thrown on the question of why past attempts of enriching indigenous music culture with Western models proceeded rather conscientiously in Thessaloniki, hampering Lalas’ and Riadis’ own artistic development and delaying a fair recognition of their work.

Ο κύριος στόχος της παρούσας εργασίας είναι να αντιμετωπίσει την ελλειπή έρευνα σχετικά με την υπόσταση και την θέση του μακεδόνα συνθέτη Δημητρίου Λάλα (1844-1911) στις περιοχές της Αυστροουγγαρίας και των γερμανικών χωρών, έχοντας ως αφετηρία την επιστημονική βιβλιογραφία, η οποία προσδιορίζει και μάλλον μικρογραφεί το καλλιτεχνικό επίτευγμα του ως έναν επίγονο και συνεργάτη του Wagner.

Η τρέχουσα μελέτη τοποθετεί τέτοιες απόψεις σε προοπτική, εξετάζοντας το πώς τα μουσικά έργα και οι δραστηριότητες του Λάλα παρελήφθησαν στις γερμανόφωνες περιοχές τον δέκατο ένατο αιώνα μέσω μιας προσεκτικής εξέτασης των σύγχρονων πηγών. Οι πηγές που έχουν εξεταστεί είναι: γερμανικές θεατρικές επετηρίδες και περιοδικά, η βιογραφία του ηθοποιού Raoul Aslan, οι επιστολές του Richard Wagner, τα ημερολόγια της Cosima Wagner, καθώς και αρχειακό υλικό που σχετίζεται με τον Λάλα το οποίο εντοπίστηκε ύστερα από μια διεθνή έκκληση που στάλθηκε σε βιβλιοθήκες της Αυστρίας, της Γερμανίας και του Λιχτενστάιν.

Αυτές οι πηγές δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για τις μουσικές σπουδές του Λάλα στο Μόναχο, της θητείας του στο Μπαϊρόιτ, τη Βιέννη και το Σάλτσμπουργκ, ενώ παράλληλα αναπτύσσουν μια απεικόνιση ενός εκλεκτικού συνθέτη, μαέστρου και καθηγητή που διακατεχόταν από ταλέντο, έμπνευση και επιμέλεια.

Από τον Βάγκνερ και πέρα: Η μαθητεία και καριέρα του Γημητρίου Λάλα στην Γυτική Δυρώπη Ο Γεξκαλόο κνπζηθνιόγνο Hugo Riemann, ζηελ επηζθόπεζε ηνπ ηεο Ιζηνξίαο ηεο Μνπζηθήο από ηνλ Μπεηόβελ θαη πέξα, παξνπζίαζε ηνλ Μπεηόβελ σο έλαλ ζπλζέηε ν νπνίνο κε «ηελ επηβνιή ηνπ κεγέζνπο ηνπ, όρη κόλν έθεξε ζην πξνζθήλην ηελ άλζεζε ηνπ ξνκαληηζκνύ, αιιά θαη ηηο εζληθέο θαηεπζύλζεηο σο πξνο ηε ζύλζεζε, παξνηξύλνληαο όινπο ηνπο κηθξόηεξεο ζεκαζίαο (ζπλζέηεο), νη νπνίνη δελ κπνξνύζαλ λα ειπίδνπλ λα αλεβνύλ ην όξνο Μπεηόβελ, λα γίλνπλ νη ίδηνη όκνξθεο θαη ραξηησκέλεο πιεπξηθέο θνηιάδεο.» Οη ηερληθή ζύλζεζεο ηνπ Βάγθλεξ, θαηά ηνλ Riemann, πιεζίαδε απηή ηνπ Μπεηόβελ, θαη ηνλ έθαλαλ επίζεο «κεγάιν θαη αμεπέξαζην, ελδερνκέλσο αθόκε θαη αλππέξβιεην» από ηνπο άιινπο (ζπλζέηεο). 1 Γεξκαλό-θεληξηθέο απόςεηο όπσο απηή ηνπ Riemann ήηαλ ζπλεζηζκέλεο ζην δέθαην έλαην αηώλα, θαη κεξηθέο θνξέο εκθαλίδνληαη ζε κνπζηθνινγηθά θείκελα αθόκε θαη ζήκεξα. Μπνξνύλ λα βξεζνύλ εύθνια ζηα ζηνηρεία γηα ηελ δσή θαη ην έξγν ηνπ Γεκεηξίνπ Λάια (1844-1911), ν νπνίνο ζπρλά παξνπζηάδεηαη σο έλζεξκνο νπαδόο ηνπ Μπεηόβελ, θαζώο θαη καζεηήο θαη επίγνλνο ηνπ Βάγθλεξ παξά σο έλαο αλεμάξηεηνο ζπλζέηεο. Η ζπδήηεζε πνπ αθνινπζεί ζα επεθηαζεί πέξα από ηέηνηεο απεηθνλίζεηο ηνπ Λάια, θαη ζα εμεξεπλήζεη ηηο ζπνπδέο θαη ηελ θαξηέξα ηνπ ζηε Γπηηθή Δπξώπε. Θα εζηηάζεη (i) ζηελ κεηαζαλάηηα πζηεξνθεκία θαη ηε θήκε ηνπ, (ii) ζην ύθνο ηεο ζύλζεζεο, (iii) ζηελ εκπινθή ηνπ κε ηε δπηηθή ιόγηα κνπζηθή ζηε Γεξκαλία θαη ηελ Απζηξία, θαζώο θαη ηε ζρέζε θαη ηηο ζπλαιιαγέο ηνπ κε ηνλ Βάγθλεξ, θαη, ηέινο, (iv) ζηελ ππνδνρή ηνπ από ηνπο δπηηθνύο θξηηηθνύο ηέρλεο θαη ησλ θαιιηηερληθώλ θύθισλ, πξηλ από ηελ παξνπζίαζε ησλ (λ) ζπκπεξαζκάησλ, ζπλνςίδνληαο ηηο ζθέςεηο κνπ ζρεηηθά κε ην ζέκα.