TÜRKAV Kamu Yönetimi Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, C. 4, S. 1, Haziran 2024, ss. 141-158, 2024
XIV. ve XV. yüzyılın Ortaçağı’nda Türkistan’dan Azerbaycan coğrafyasına kadar olan bölgelere hâki... more XIV. ve XV. yüzyılın Ortaçağı’nda Türkistan’dan Azerbaycan coğrafyasına kadar olan bölgelere hâkim olan Timurlu Devleti’nin iktisadî yapısını konu alan bu çalışmada söz konusu devletin malî denetimi hakkında bilgi verilecektir. Devletin kurucusu Emir Timur, otuz yılı aşkın hâkimiyet döneminin büyük çoğunluğunu seferlerle geçirmiş askerî bir liderdir. Emir Timur, devlet teşekkülünü tamamladıktan sonra ülkesinin siyasî, kültürel, sosyal ve ekonomik eksikliklerini tamamlaya çalışmakla birlikte bu alanlardaki aksaklıkları gidermek adına önemli teşebbüsler atmıştır. Emir Timur’un bu teşebbüslerinden biri iktisadî alanlardan biri olan malî denetimleri gerçekleştirmektir. Devlet içerisinde malî kayıtların teftişi çoğu zaman vezirler tarafından yapılırdı. Ancak birtakım müşkül durumlar meydana geldiğinde hükümdar bizzat olaya müdahil olurdu. Esasen özellikle maliye vezirlerinin karıştıkları skandallar çoğu zaman hüsranla sonuçlanmıştır. Emir Timur, halk üzerine yüklenen kanunî ve gayrı kanunî fazla vergileri, maliye defterlerini ve yolsuzlukları kaldırmak üzere bu denetimleri sık sık yapardı.
Emir Timur’un oğlu Şahruh Bahadır da babası gibi uzun bir süre tahtta oturmuştu. Şahruh zamanında Timurlu Devleti’nin bütün coğrafyasında siyasî ve askerî hâkimiyet hedeflenmişti. Nitekim bu zamanda askerî seferlerin çok yaşanmamasıyla birlikte sahip olunan coğrafyaları elinde tutmak ve Timurlu Devleti’nin hâkimiyet, siyaset, kültür ve ekonomik yapısını buralarda sağlamlaştırmak politikasına gidilmiştir. Herhalde Timurlu Devleti’nde malî denetimlerin yoğun yaşandığı dönem Şahruh zamanı olmuştur. Bu minvalde Timurlu Devleti’nin malî denetimi Timur ve Şahruh zamanı dikkate alınarak incelenecektir.
Uploads
Papers by Fatih Bostancı
Sultan Ebu Said ve Sultan Hüseyin Baykara dönemleri, Emir Timur ve Şahruh zamanlarına görece ekonomik ve siyasî kargaşanın yoğun yaşandığı dönemlerdir. Bu nedenle hükümdardan sonra devlet rüknünün temelini oluşturan vezirlerin rekabet içinde oldukları yoğun dönemdir. Özellikle toprak kayıplarının yaşandığı bu dönemde devlet hazinesine aktarılmaya çalışılan hazinenin tüketilmesi konusunda vezirler adeta bir yarış içerisinde girmişlerdir. Bu nedenle söz konusu hükümdarlar zamanında vezir atamaları ve azillerinin de en fazla yaşandığı dönem olmuştur. Timurlu hükümdarları, vezirlerinin karıştıkları skandalları kesin çözümlerle ortadan kaldırma politikasını gütmüşlerdir. Bu kesin hükümlerin başında azil ve ölüm cezası vardır. Bu çalışmada Timurlu Devleti’nde yaşanan malî denetimler, yolsuzluklar ve skandallara karışan bürokrasinin keyfiyeti, çözümü ve akıbeti incelenecektir.
Emir Timur’un oğlu Şahruh Bahadır da babası gibi uzun bir süre tahtta oturmuştu. Şahruh zamanında Timurlu Devleti’nin bütün coğrafyasında siyasî ve askerî hâkimiyet hedeflenmişti. Nitekim bu zamanda askerî seferlerin çok yaşanmamasıyla birlikte sahip olunan coğrafyaları elinde tutmak ve Timurlu Devleti’nin hâkimiyet, siyaset, kültür ve ekonomik yapısını buralarda sağlamlaştırmak politikasına gidilmiştir. Herhalde Timurlu Devleti’nde malî denetimlerin yoğun yaşandığı dönem Şahruh zamanı olmuştur. Bu minvalde Timurlu Devleti’nin malî denetimi Timur ve Şahruh zamanı dikkate alınarak incelenecektir.
Sultan Ebu Said ve Sultan Hüseyin Baykara dönemleri, Emir Timur ve Şahruh zamanlarına görece ekonomik ve siyasî kargaşanın yoğun yaşandığı dönemlerdir. Bu nedenle hükümdardan sonra devlet rüknünün temelini oluşturan vezirlerin rekabet içinde oldukları yoğun dönemdir. Özellikle toprak kayıplarının yaşandığı bu dönemde devlet hazinesine aktarılmaya çalışılan hazinenin tüketilmesi konusunda vezirler adeta bir yarış içerisinde girmişlerdir. Bu nedenle söz konusu hükümdarlar zamanında vezir atamaları ve azillerinin de en fazla yaşandığı dönem olmuştur. Timurlu hükümdarları, vezirlerinin karıştıkları skandalları kesin çözümlerle ortadan kaldırma politikasını gütmüşlerdir. Bu kesin hükümlerin başında azil ve ölüm cezası vardır. Bu çalışmada Timurlu Devleti’nde yaşanan malî denetimler, yolsuzluklar ve skandallara karışan bürokrasinin keyfiyeti, çözümü ve akıbeti incelenecektir.
Emir Timur’un oğlu Şahruh Bahadır da babası gibi uzun bir süre tahtta oturmuştu. Şahruh zamanında Timurlu Devleti’nin bütün coğrafyasında siyasî ve askerî hâkimiyet hedeflenmişti. Nitekim bu zamanda askerî seferlerin çok yaşanmamasıyla birlikte sahip olunan coğrafyaları elinde tutmak ve Timurlu Devleti’nin hâkimiyet, siyaset, kültür ve ekonomik yapısını buralarda sağlamlaştırmak politikasına gidilmiştir. Herhalde Timurlu Devleti’nde malî denetimlerin yoğun yaşandığı dönem Şahruh zamanı olmuştur. Bu minvalde Timurlu Devleti’nin malî denetimi Timur ve Şahruh zamanı dikkate alınarak incelenecektir.