Eski Türk Edebiyatı

ÖZ İçerdikleri bilgiler dolayısıyla mecmualar klasik Türk edebiyatında önemli bir yer tutar. Mecmualar derleyenin şiir zevkini gözler önüne seren ve dönemin kültür, eğitim, sanat gibi özelliklerini yansıtan birer tarihi vesika hüviyeti taşır. Mecmualar sayesinde çeşitli sebeplerle şairlerin divanına girmemiş yahut hala gün yüzüne çıkmamış şiirler ortaya çıkar. Bu çalışmada XVII. yüzyıl şairi olan Kıpçaklı Müftü Mehmet Azakî Efendi'nin derlemiş olduğu şiir mecmuasındaki Diyarbakırlı iki şair, Halîfe ve Vücûdî tanıtılıp, mecmuada yer alan şiirleri günümüz Türkçesine aktarılmıştır. Mecmuada Halîfe'ye ait bir, Vücûdî'ye ait sekiz şiir mevcuttur. Çalışmaya konu olan şairlerin divanlarının olmaması ve tespit edilmiş şiirlerinin bulunmaması sebebiyle, mecmuada zikredilen şiirler önem arz etmektedir.

Kerbelâ hadisesi, İslâm peygamberi Hz. Muhammed’in torunu Hz. Hüseyin’in hicretin 60. yılında beraberindeki yetmiş iki muhariple birlikte, Kerbelâ’da şehit edilmesiyle sonuçlanan, elim bir hadisedir. İslâm dünyası üzerinde derin izler bırakan bu hadise; Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında çokça işlenmiş ve edebî bir türün konusu olmuştur. Maktel ve Maktel-i Hüseyn adlarıyla anılan bu türde Türk edebiyatında onlarca eser verilmiştir. Bu eserlerden birisi de çalışmamıza konu olan 18. yüzyılda istinsah edilen, toplam 232 beyitten oluşan ve müellifi bilinmeyen Maktel-i Hüseyn’dir.
Çalışmaya konu olan bu eser, Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmış ve Hz. Hüseyin’in şehit edilmesini duygu dolu bir şekilde anlatan bir maktel örneğidir. Mesnevi nazım şekliyle kaleme alınan eserin müellifi belli değildir. Eser, günümüz Türkçesine aktarılmış, dil, şekil ve muhteva özellikleri bakımından incelenmiştir.

AZAKÎ MEHMED EFENDİ'NİN DERLEDİĞİ MECMUADA DİYARBAKIRLI ŞAİRLERE AİT YENİ ŞİİRLER NEW POEMS OF POETS FROM DİYARBAKIR IN THE MAGAZINES COMPILED BY AZAKÎ MEHMED EFENDİ ÖZ İçerdikleri bilgiler dolayısıyla mecmualar klasik Türk edebiyatında önemli bir yer tutar. Mecmualar derleyenin şiir zevkini gözler önüne seren ve dönemin kültür, eğitim, sanat gibi özelliklerini yansıtan birer tarihi vesika hüviyeti taşır. Mecmualar sayesinde çeşitli sebeplerle şairlerin divanına girmemiş yahut hala gün yüzüne çıkmamış şiirler ortaya çıkar. Bu çalışmada XVII. yüzyıl şairi olan Kıpçaklı Müftü Mehmet Azakî Efendi'nin derlemiş olduğu şiir mecmuasındaki Diyarbakırlı iki şair, Halîfe ve Vücûdî tanıtılıp, mecmuada yer alan şiirleri günümüz Türkçesine aktarılmıştır. Mecmuada Halîfe'ye ait bir, Vücûdî'ye ait sekiz şiir mevcuttur. Çalışmaya konu olan şairlerin divanlarının olmaması ve tespit edilmiş şiirlerinin bulunmaması sebebiyle, mecmuada zikredilen şiirler önem arz etmektedir.