
Nikos Mathioudakis
Nikos Mathioudakis is a stylolinguist and mainly deals with issues of style and language in literature. He participates in numerous scientific conferences of literary and linguistic and broader philological interest, wishing to promote the science of language and literature. . His previous as well as his future research focus on the linguistic and stylistic approaches to literary works of significant Modern Greek writers, mainly on their idiosyncratic vocabulary and their distinct writing style. On a research level, he experiments with linguistic methods through new technologies for the approach of literary works, mainly dealing with stylometrics and corpus stylistics.
His current position is Foreign Lecturer of Modern Greek Language at the University of Belgrade (Serbia). Also, he is a lecturer in the Postgraduate Program at the Hellenic Open University and in the Department of Greek Language and Culture at the University College “LOGOS” in Tirana, which is under the auspices of Archbishop Anastasios of Tirana, Durrës and all Albania. Moreover, he has collaborated with the Department of Greek Philology of the University of Granada (Spain), the Department of Greek Philology and the Department of Primary Education of the Democritus University of Thrace.
Furthermore, he gives seminars which revolve around language and literature, in order to bring especially school and university students in contact with the science of philology, exhorting them to read and study with a “fresh look” the classical and modern Greek and foreign writers. He has collaborated with Greek and Foreign Educational Departments and Schools, with the Drama School of the Greek Art Theatre-Karolos Koun, with the Laskaridis Foundation, with the Piraeus Bank Group Cultural Foundation and other.
Finally, he has been involved in the transcription, editing, documentation and publication of archival material, such as unpublished manuscripts, letters, notes, etc., and has undertaken the scientific and stylistic editing of texts in collaboration with various publishing houses (such as Kazantzakis Publications, Kastaniotis Editions, Kapa Publishing House). He has also worked as a scientific collaborator with various organizations and companies (such as COSMOTE TV, ERT Public Television, Benaki Museum, Athens Concert Hall, Foundation of the Hellenic World, public and private art galleries, etc.) for documentary, television shows, thematic exhibitions, theatrical performances, painting exhibitions.
His current position is Foreign Lecturer of Modern Greek Language at the University of Belgrade (Serbia). Also, he is a lecturer in the Postgraduate Program at the Hellenic Open University and in the Department of Greek Language and Culture at the University College “LOGOS” in Tirana, which is under the auspices of Archbishop Anastasios of Tirana, Durrës and all Albania. Moreover, he has collaborated with the Department of Greek Philology of the University of Granada (Spain), the Department of Greek Philology and the Department of Primary Education of the Democritus University of Thrace.
Furthermore, he gives seminars which revolve around language and literature, in order to bring especially school and university students in contact with the science of philology, exhorting them to read and study with a “fresh look” the classical and modern Greek and foreign writers. He has collaborated with Greek and Foreign Educational Departments and Schools, with the Drama School of the Greek Art Theatre-Karolos Koun, with the Laskaridis Foundation, with the Piraeus Bank Group Cultural Foundation and other.
Finally, he has been involved in the transcription, editing, documentation and publication of archival material, such as unpublished manuscripts, letters, notes, etc., and has undertaken the scientific and stylistic editing of texts in collaboration with various publishing houses (such as Kazantzakis Publications, Kastaniotis Editions, Kapa Publishing House). He has also worked as a scientific collaborator with various organizations and companies (such as COSMOTE TV, ERT Public Television, Benaki Museum, Athens Concert Hall, Foundation of the Hellenic World, public and private art galleries, etc.) for documentary, television shows, thematic exhibitions, theatrical performances, painting exhibitions.
less
Related Authors
Paraskevi (Voula) Vasileiadi
National & Kapodistrian University of Athens
Elias Stouraitis
Ionian University
Christina Dounia
National & Kapodistrian University of Athens
Eleni Kollia
University of Patras
Καλλιόπη Εξάρχου
Aristotle University of Thessaloniki
Εμμανουήλ Ανδρουλιδάκης
University Ecclesiastical Academy of Crete
InterestsView All (28)
Uploads
Books by Nikos Mathioudakis
Στη μελέτη του Η ΟΔΥΣ[Σ]ΕΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ο Νίκος Μαθιουδάκης παρουσιάζει την οδύσσεια των λέξεων μέσα σε ένα λογοτεχνικό δημιούργημα, από την έμπνευση και τη γραφή τους από τον συγγραφέα μέχρι την ανάγνωση και την κατανόησή τους από τον αναγνώστη, επικεντρώνοντας την έρευνά του στην ΟΔΥΣΕΙΑ του Καζαντζάκη, η οποία αποτελεί θεματικά τη συνέχεια της Οδύσσειας του Ομήρου. Η παρούσα μελέτη αποτελεί την πρώτη γλωσσολογική πραγματεία για το μεγαλειώδες αυτό έπος του Νίκου Καζαντζάκη, μέσα από την οποία αναδεικνύεται το ύφος και η γλώσσα του κρητικού λογοτέχνη, αλλά και ο λεξικογραφικός πλούτος που χρησιμοποιεί για την ποιητική σύνθεση της ΟΔΥΣΕΙΑΣ του. ///
Τίτλος: Η ΟΔΥΣ[Σ]ΕΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ /
Συγγραφέας: Νίκος Μαθιουδάκης /
Πρόλογος: Peter Bien /
Προλογικά σημειώματα: Ζωή Γαβριηλίδου, Πηνελόπη Καμπάκη-Βουγιουκλή, Χριστόφορος Χαραλαμπάκης /
Φιλολογική επιμέλεια: Παναγιώτης Μιχαλόπουλος /
Τυπογραφική επιμέλεια: Μαργαρίτα Α. Κωτσίνη /
ISBN: 978-618-5191-93-1 /
Σελίδες: 840 /
Εκδότης: ΚΑΠΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ /
👉 https://bit.ly/2CTFw9H
Interviews by Nikos Mathioudakis
Η εκ νέου έκδοση των μυθιστορημάτων του Νίκου Καζαντζάκη από άλλον εκδοτικό (Διόπτρα) σε νέα τυποεκδοτική εμφάνιση (επιμ. Γιάννης Καρλόπουλος) μαζί με την ανακάλυψη και κυκλοφορία ενός ανέκδοτου χειρόγραφου (Ο Ανήφορος) έφερε και πάλι τον κρητικό συγγραφέα στην επικαιρότητα. Ο Νίκος Μαθιουδάκης, επισκέπτη καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Γρανάδας, εκ των επιμελητών της σειράς των έργων του Καζαντζάκη δίνει το στίγμα της νέας αυτής γνωριμίας με τον συγγραφέα. Οι εμμονές του, η θέση της γυναίκας, τα προβλήματα με τον πατέρα, οι επιρροές, η σχέση των γνωστών έργων του με το λογοτεχνικό σήμερα είναι μερικά από τα σημεία που θίγονται στη συνέντευξη αυτή.
[ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 25.11.2022 // ΠΗΓΗ: https://www.oanagnostis.gr/nikos-mathioydakis-o-aniforos-kai-i-poiitiki-toy-kazantzaki-synenteyxi-ston-gianni-n-mpaskozo/ ]
Το αρχείο του Νίκου Καζαντζάκη στον 21ο αιώνα. Τι σηµαίνει η πρόσφατη ανακοίνωση της µεταφοράς του αρχείου του Νίκου Καζαντζάκη στις εκδόσεις Διόπτρα, τι δηλώνουν οι εκδότες και γιατί µιλούν για το ανέκδοτο έργο του «Ο Ανήφορος», το οποίο µετέγραψε ο διδάκτωρ και πρώην επιστηµονικός σύµβουλος του αρχείου Νίκος Μαθιουδάκης, ο οποίος αποκαλύπτει στη LiFO την ύπαρξη κι άλλων ανέκδοτων έως τώρα έργων και άγνωστου υλικού. [ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 03.03.2022 // ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 06.03.2022 // ΠΗΓΗ: https://www.lifo.gr/culture/vivlio/arheio-toy-nikoy-kazantzaki-ston-21o-aiona ]
Και να δεις που προχθές είχα αυτή τη συζήτηση: για τη σημασία των λέξεων. Για τη σπουδαιότητα της χρήσης τους. Για το αν εμείς τις καθορίζουμε ή αν αυτές μας καθοδηγούν. Και δώσ’ του να βγαίνουν βιβλία γλωσσολογίας στο τραπέζι και να φουντώνει η συζήτηση...
Γλωσσολόγος είναι και ο Νίκος Μαθιουδάκης, ο οποίος πλέον διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Γρανάδας. Ο ίδιος, αμέσως μετά τις σπουδές του, καταπιάστηκε με τον Καζαντζάκη (ανέλαβε την επιστημονική επιμέλεια της Νέας Αναθεωρημένης Σύγχρονης Εκδοσης των ήδη δημοσιευμένων έργων του, ολοκλήρωσε την επιστημονική επιμέλεια της έκδοσης του αδημοσίευτου μυθιστορήματός του «Ο Ανήφορος» κ.ά.).
Ο Καζαντζάκης, πάλι, με τη σειρά του, είχε αρχίζει να συλλέγει δημοτικές λέξεις ήδη από την αρχή της καριέρας του. Εν τω μεταξύ, άρχισε να συγγράφει και την «Οδύσεια». Κάπως έτσι, από τη συλλογή λέξεων, φτάνουμε στην «Οδύσ(σ)εια των λέξεων» – αυτή τη φορά, του Νίκου Μαθιουδάκη (κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική).
Πρόκειται για μία μελέτη ακριβώς πάνω στο λεξιλόγιο του Καζαντζάκη, αυτό που χρησιμοποίησε στην «Οδύσεια»: είναι λέξεις που «περιμάζεψε» ο Μαθιουδάκης και οι οποίες ακόμη δεν βρίσκονται καταγεγραμμένες στα νεοελληνικά λεξικά. Στον πρόλογο του βιβλίου, ο ομότιμος καθηγητής Αγγλικής και Συγκριτικής Φιλολογίας Πίτερ Μπιν δίνει μια πιθανή ερμηνεία τού γιατί συμβαίνει αυτό, έστω και έμμεσα.
Πέρα από αυτά, ωστόσο, η συγκεκριμένη μελέτη μάς εισάγει σε κάτι μεγαλύτερο ίσως και από τον ίδιο τον προς μελέτη συγγραφέα της: στις ίδιες τις λέξεις του! Που είναι εντελώς δικές μας! Κι ας μην τις βρίσκουμε στα λεξικά...
Ο ίδιος ο Ν. Μαθιουδάκης μάς εξηγεί: «Κατά τη γνώμη μου, ο Νίκος Καζαντζάκης είναι πρωτίστως “γλώσσα” και μετά “ιδέες”. Με αυτούς τους δύο άξονες, πιστεύω πως πρέπει να προσεγγίζουμε το έργο του: αφενός γλωσσ(ολογ)ικά και αφετέρου ιδεολογικο-φιλοσοφικά. Στη μελέτη μου θέλησα να καταπιαστώ με την “Οδύσεια”, το magnus opus του (όπως ο ίδιος το χαρακτήριζε), καθώς κανείς μελετητής δεν είχε ασχοληθεί σε βάθος με το επικό ποίημα και ειδικότερα με το λεξιλογικό υπόβαθρό του. Στόχος μου είναι η ανάδειξη της ιδιοτυπικής καζαντζακικής γλώσσας, αλλά και οι τρόποι προσέγγισής της. Με αφορμή μια αφοριστική επικρατούσα άποψη μελετητών και αναγνωστών πως “η γλώσσα του Καζαντζάκη είναι δύσκολη”, αποφάσισα να διερευνήσω το μυστήριο αυτό και προσπάθησα να απαντήσω στο πόσο δύσκολη είναι η καζαντζακική γλώσσα. Μπορούν οι νέοι φιλόλογοι να την κατανοήσουν; Έχω να σου πω πως μια χαρά μπορούν! Θέλησα, λοιπόν, να συγγράψω την πρώτη γλωσσολογική μελέτη για το μεγαλειώδες καζαντζακικό έπος, προβάλλοντας το ύφος, τη γλώσσα και τον λεξικογραφικό πλούτο του Κρητικού λογοτέχνη».
Και πολύ καλά έκανες... Σας αφήνω τώρα, γιατί έχω διάβασμα... [ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 08-09.05.2021 // ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 08.05.2021 // ΠΗΓΗ: https://www.efsyn.gr/nisides/292935_i-odysseia-ton-lexeon ]
gia-ton-niko-kazantzaki1/ ]
Γρανάδας μιλάει για τον ανήφορο των λέξεων στο
καζαντζακικό έργο. /// Διάγει τη ζωή του με τον τρόπο του Οδυσσέα – ενός Οδυσσέα αναποφάσιστου
που πότε κοιτά προς την ομηρική και πότε προς την καζαντζακική του
καταγωγή αλλά πάντα κυνηγώντας την έρευνα και το ταξίδι. Ο λόγος για τον
Νίκο Μαθιουδάκη, επισκέπτη καθηγητή Νέας Ελληνικής Γλώσσας και
Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο της Γρανάδας, ο οποίος πρόσφατα
κυκλοφόρησε τη μελέτη του «Η Οδύσ[σ]εια των λέξεων. Νεολογικά
αθησαύριστα στο έπος του Νίκου Καζαντζάκη», μια τιτάνιων διαστάσεων
γλωσσολογική έρευνα στην «Οδύσεια» του μονιά, ακρίτα, δοξαρά,
θεοκαταλύτη και χαρομάχου, κλωθονούση και κοσμοπαρωρίτη Κρητικού.
Αναζητήσαμε τον κ. Μαθιουδάκη στη Γρανάδα για να συζητήσουμε για το
βιβλίο του προτού ανοίξουμε την κουβέντα στον Νίκο Καζαντζάκη. [ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 29.11.2020 // ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 01.12.2020 // ΠΗΓΗ: https://www.documentonews.gr/article/nikos-mathioydakhs-oewrw-ton-kazantzakh-glwssopoio-kai-oxi-glwssoplasth ]
To star.gr και η Γεωργία Χάρδα μίλησε με τον Νίκο Μαθιουδάκη, που αυτή την περίοδο είναι επισκέπτης καθηγητής Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου της Γρανάδας, γι’ αυτή την εξαιρετική και επίπονη μελέτη!
[ ΠΗΓΗ: https://www.star.gr/lifestyle/exodos/517413/biblio-h-odysseia-twn-lexewn-toy-nikoy-mathioydakh ]
Με αφορμή την έκδοση της πρώτης του μελέτης με τίτλο Η ΟΔΥΣ[Σ]ΕΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ (Νεολογικά αθησαύριστα στο έπος του Νίκου Καζαντζάκη), που κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική, απάντησε στο ψυχογράφημα ερωτήσεων γνωστό ως ερωτηματολόγιο του Προυστ.
[ ΠΗΓΗ: https://tetragwno.gr/themata/erotimatologio-proust/o-nikos-mathioydakis-apanta-sto-erotimatologio-toy-proyst ]
Doctoral Dissertation by Nikos Mathioudakis
The present dissertation focuses on the strategies of comprehension of Nikos Kazantzakis’ ODYSSEY poetical language in order to identify, to the extent possible, the methods used by each reader so as to decode the meaning of unknown words, facilitating in this way the text’s comprehension, something that is the main aim when teaching literature.
Moreover, the present dissertation aims at identifying different factors, including intra-linguistic, extra-linguistic, psychological and social, which may affect this procedure and at reviewing potential methods for a better confrontation. In view of the inherent vagueness and subjectivity of a piece of literature, the study of reading and comprehension strategies constitutes a real challenge from a linguistic perspective, since special study is required to highlight the main characteristics and special attributes of a piece of literature, such as ODYSSEY, which essentially constitute Kazantzakis’ personal and idiosyncratic writing style, which in turn forms part of the wider theoretical framework of poetic grammars. The identification, recording and determination of poetic neological undictionaried words that will constitute in essence the linguistic material and interpretative tool are of particular interest.
The experiential approach of the present dissertation examines the relation of the correctness and certainty of native speakers of Modern Greek who are first-year and forth-year students in the Greek literature faculties of universities across Greece. The subjects were called to guess with certainty the meaning of specific unknown words that are incorporated in Kazantzakis’ epical poem. They then had to determine their certainty degree of the correctness of their answers in a continuum [0,1] by noting at a specific point that they felt would depict their certainty at the time of the answer. This tool is a suggestion of Vougiouklis & Kambaki-Vougioukli (2008, 2011), supporting the benefits of the use of the bar [0,1] against the Likert scale.
A basic assumption in the present dissertation is that the communication strategies and, more specifically, the free-guess strategy based on multi-sourced elements may drastically enhance the reading and comprehension procedure of a text, literary or not. Of course, the users are required to have received proper education to this end, so that they can exploit any available source of information after they have identified it, , they have paid the proper attention to it and they have processed it in trust to their judgment; namely they must be in position to obtain certainty in accordance with their capabilities and potential free of any social prejudices.
KEY WORDS: poetic grammar, stylistics, poetic neologisms, accuracy, confidence, fuzzy sets, communicative strategies, strategy of inferencing, strategies of reading comprehension of literary texts, Kazantzakis, Odyssey
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η παρούσα διατριβή ασχολείται με τις στρατηγικές κατανόησης της ποιητικής γλώσσας της ΟΔΥΣΕΙΑΣ του Καζαντζάκη, προκειμένου να εντοπιστούν, όσο είναι δυνατό, οι μέθοδοι που ακολουθεί ο εκάστοτε αναγνώστης για να αποκωδικοποιήσει τη σημασία άγνωστων λέξεων, διευκολύνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την κατανόηση του κειμένου, που είναι και ο κύριος σκοπός της διδασκαλίας της λογοτεχνίας. Επιπλέον, σκοπό της παρούσας έρευνας αποτελεί ο εντοπισμός των διαφορετικών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων ενδογλωσσικών, εξωγλωσσικών, ψυχολογικών και κοινωνικών, που μπορεί να επηρεάσουν αυτή τη διαδικασία και να διερευνηθούν πιθανές μέθοδοι για καλύτερη αντιμετώπιση. Εξαιτίας της εγγενούς ασάφειας και υποκειμενικότητας που ενυπάρχουν σε ένα λογοτεχνικό κείμενο, η μελέτη των στρατηγικών ανάγνωσης και κατανόησης αποτελεί πραγματική πρόκληση από γλωσσολογική άποψη, αφού χρήζει ειδικής μελέτης ώστε να αναδειχθούν τα βασικά χαρακτηριστικά και τα ιδιαίτερα γνωρίσματα ενός έργου, όπως η ΟΔΥΣΕΙΑ, που ουσιαστικά απαρτίζουν την ιδιοσυγκρασιακή προσωπική γραφή του Καζαντζάκη, η οποία εντάσσεται στο ευρύτερο θεωρητικό πλαίσιο των ποιητικών γραμματικών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον της ποιητικής γραμματικής του συγγραφέα παρουσιάζει ο εντοπισμός, η καταγραφή και ο προσδιορισμός των ποιητικών νεολογικών αθησαύριστων λέξεων, οι οποίες θα αποτελέσουν ουσιαστικά το γλωσσικό υλικό και το ερευνητικό εργαλείο.
Η εμπειρική προσέγγιση της παρούσας εργασίας εξετάζει τη σχέση της ορθότητας και της βεβαιότητας σε φυσικούς ομιλητές (ΦΟ) της ελληνικής γλώσσας που ήταν φοιτητές και φοιτήτριες του πρώτου (Α΄) και του τέταρτου (Δ΄) έτους σπουδών στα τμήματα (ελληνικής) Φιλολογίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων όλης της Ελλάδας. Τα υποκείμενα κλήθηκαν να μαντέψουν με ακρίβεια τη σημασία ορισμένων άγνωστων λέξεων που είναι ενσωματωμένες στο επικό ποίημα του Καζαντζάκη. Στη συνέχεια, έπρεπε να προσδιορίσουν τον βαθμό βεβαιότητάς τους για την ορθότητα των απαντήσεων τους σε ένα συνεχές [0,1], ουσιαστικά τέμνοντάς το σε οποιοδήποτε σημείο αισθάνονταν ότι δήλωνε τη βεβαιότητά τους τη στιγμή της απάντησης. Το συγκεκριμένο εργαλείο αποτελεί μια πρόταση των Vougiouklis & Kambaki-Vougioukli (2008, 2011), όπου υποστηρίζονται τα πλεονεκτήματα της χρήσης της ράβδου [0,1] έναντι της κλίμακας Likert.
Βασική υπόθεση στην παρούσα έρευνα είναι ότι οι επικοινωνιακές στρατηγικές και ειδικότερα, η στρατηγική του ελεύθερου μαντέματος, μέσα από στοιχεία προερχόμενα από διαφορετικές πηγές, μπορούν να ενισχύσουν δραστικά τη διαδικασία της ανάγνωσης και κατανόησης ενός κειμένου, λογοτεχνικού ή μη. Φυσικά, προϋπόθεση είναι οι χρήστες να λάβουν την κατάλληλη εκπαίδευση, προκειμένου να αξιοποιούν οποιαδήποτε πηγή πληροφορίας έχουν στη διάθεσή τους, αφού πρώτα την αναγνωρίσουν, της δώσουν την αρμόζουσα προσοχή και να την επεξεργαστούν, εμπιστευόμενοι το κριτήριό τους, δηλαδή αποκτώντας ανάλογη βεβαιότητα των ικανοτήτων και των δυνατοτήτων τους, ανεπηρέαστοι από κοινωνικές προκαταλήψεις.
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: ποιητική γραμματική, υφολογία, ποιητικοί νεολογισμοί, ορθότητα, βεβαιότητα, ασαφή σύνολα, στρατηγικές επικοινωνίας, στρατηγική ελεύθερου μαντέματος, στρατηγικές κατανόησης λογοτεχνικού κειμένου, Καζαντζάκης, Οδύσεια
Articles in Scientific Journals by Nikos Mathioudakis
has affected numerous areas of our daily lives. The invasion of new
technologies, especially in our daily communication, is revealed to be
the most essential dynamically refreshing breath, which takes on a
dominant and decisive role, emanating from the new technological age.
Scholars argue that new technologies also have a major impact on the
field of language, while both social media and alternative news media
appear to determine the dominant trends in language. In recent decades,
as a result of the newest technological revolution, changes made mainly
in language, but also in everyday life, are being adopted by young
people, who as good conductors of new trends shape their vocabulary
and their modes of expression. The phenomenon of language evolution,
which is clearly influenced by technological developments, creates
new words, new expressions, new codes of communication, due to the
human interaction with the innovative achievements of technology.
Young people, therefore, as pioneers of the use of new technologies
and pathfinders of the formation of the linguistic identity of the era,
create and express themselves through their own trends: the writing of
Greeklish and foreign words, which are mainly developed because of
technology, but also powered by language change. The use of Greeklish
and foreign words has been provoking and provokes to date strong
reactions and endless discussions both in academia and in the wider
educational field as to whether their use substantially destroys Greek
language. Concerns of linguists and teachers about the future of Greek
language are increasing and decreasing according to our approach to
the “problem”; I deem that we need to face the challenges of the new
technological age with calmness and reflect on the fact that Greeklish,
on the one hand, is just a different writing of language, as a code,
and on the other hand foreign words have always been a source of
renewal and enrichment of a language. Thus, I regard that Greeklish
and the foreign words do not pose a threat to Greek language, and we
should not spread fear. Digital language (see Greeklish) and expressive
pluralism (see foreign words) are phenomena of globalization and
internationalization that occur not only in Greece, but throughout the
world. Consequently, the criticism of them must be consistently and
clearly presented, providing in each usage the concept of metron ariston,
so as not to unreasonably adopt anything belonging to a fashion of the
time, nor to deliberately trigger anything that follows new technologies;
because on the one hand we will have an endless “fashionlust” and on
the other we will have a cruel “technophobia”.
Στη μελέτη του Η ΟΔΥΣ[Σ]ΕΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ο Νίκος Μαθιουδάκης παρουσιάζει την οδύσσεια των λέξεων μέσα σε ένα λογοτεχνικό δημιούργημα, από την έμπνευση και τη γραφή τους από τον συγγραφέα μέχρι την ανάγνωση και την κατανόησή τους από τον αναγνώστη, επικεντρώνοντας την έρευνά του στην ΟΔΥΣΕΙΑ του Καζαντζάκη, η οποία αποτελεί θεματικά τη συνέχεια της Οδύσσειας του Ομήρου. Η παρούσα μελέτη αποτελεί την πρώτη γλωσσολογική πραγματεία για το μεγαλειώδες αυτό έπος του Νίκου Καζαντζάκη, μέσα από την οποία αναδεικνύεται το ύφος και η γλώσσα του κρητικού λογοτέχνη, αλλά και ο λεξικογραφικός πλούτος που χρησιμοποιεί για την ποιητική σύνθεση της ΟΔΥΣΕΙΑΣ του. ///
Τίτλος: Η ΟΔΥΣ[Σ]ΕΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ /
Συγγραφέας: Νίκος Μαθιουδάκης /
Πρόλογος: Peter Bien /
Προλογικά σημειώματα: Ζωή Γαβριηλίδου, Πηνελόπη Καμπάκη-Βουγιουκλή, Χριστόφορος Χαραλαμπάκης /
Φιλολογική επιμέλεια: Παναγιώτης Μιχαλόπουλος /
Τυπογραφική επιμέλεια: Μαργαρίτα Α. Κωτσίνη /
ISBN: 978-618-5191-93-1 /
Σελίδες: 840 /
Εκδότης: ΚΑΠΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ /
👉 https://bit.ly/2CTFw9H
Η εκ νέου έκδοση των μυθιστορημάτων του Νίκου Καζαντζάκη από άλλον εκδοτικό (Διόπτρα) σε νέα τυποεκδοτική εμφάνιση (επιμ. Γιάννης Καρλόπουλος) μαζί με την ανακάλυψη και κυκλοφορία ενός ανέκδοτου χειρόγραφου (Ο Ανήφορος) έφερε και πάλι τον κρητικό συγγραφέα στην επικαιρότητα. Ο Νίκος Μαθιουδάκης, επισκέπτη καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Γρανάδας, εκ των επιμελητών της σειράς των έργων του Καζαντζάκη δίνει το στίγμα της νέας αυτής γνωριμίας με τον συγγραφέα. Οι εμμονές του, η θέση της γυναίκας, τα προβλήματα με τον πατέρα, οι επιρροές, η σχέση των γνωστών έργων του με το λογοτεχνικό σήμερα είναι μερικά από τα σημεία που θίγονται στη συνέντευξη αυτή.
[ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 25.11.2022 // ΠΗΓΗ: https://www.oanagnostis.gr/nikos-mathioydakis-o-aniforos-kai-i-poiitiki-toy-kazantzaki-synenteyxi-ston-gianni-n-mpaskozo/ ]
Το αρχείο του Νίκου Καζαντζάκη στον 21ο αιώνα. Τι σηµαίνει η πρόσφατη ανακοίνωση της µεταφοράς του αρχείου του Νίκου Καζαντζάκη στις εκδόσεις Διόπτρα, τι δηλώνουν οι εκδότες και γιατί µιλούν για το ανέκδοτο έργο του «Ο Ανήφορος», το οποίο µετέγραψε ο διδάκτωρ και πρώην επιστηµονικός σύµβουλος του αρχείου Νίκος Μαθιουδάκης, ο οποίος αποκαλύπτει στη LiFO την ύπαρξη κι άλλων ανέκδοτων έως τώρα έργων και άγνωστου υλικού. [ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 03.03.2022 // ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 06.03.2022 // ΠΗΓΗ: https://www.lifo.gr/culture/vivlio/arheio-toy-nikoy-kazantzaki-ston-21o-aiona ]
Και να δεις που προχθές είχα αυτή τη συζήτηση: για τη σημασία των λέξεων. Για τη σπουδαιότητα της χρήσης τους. Για το αν εμείς τις καθορίζουμε ή αν αυτές μας καθοδηγούν. Και δώσ’ του να βγαίνουν βιβλία γλωσσολογίας στο τραπέζι και να φουντώνει η συζήτηση...
Γλωσσολόγος είναι και ο Νίκος Μαθιουδάκης, ο οποίος πλέον διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Γρανάδας. Ο ίδιος, αμέσως μετά τις σπουδές του, καταπιάστηκε με τον Καζαντζάκη (ανέλαβε την επιστημονική επιμέλεια της Νέας Αναθεωρημένης Σύγχρονης Εκδοσης των ήδη δημοσιευμένων έργων του, ολοκλήρωσε την επιστημονική επιμέλεια της έκδοσης του αδημοσίευτου μυθιστορήματός του «Ο Ανήφορος» κ.ά.).
Ο Καζαντζάκης, πάλι, με τη σειρά του, είχε αρχίζει να συλλέγει δημοτικές λέξεις ήδη από την αρχή της καριέρας του. Εν τω μεταξύ, άρχισε να συγγράφει και την «Οδύσεια». Κάπως έτσι, από τη συλλογή λέξεων, φτάνουμε στην «Οδύσ(σ)εια των λέξεων» – αυτή τη φορά, του Νίκου Μαθιουδάκη (κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική).
Πρόκειται για μία μελέτη ακριβώς πάνω στο λεξιλόγιο του Καζαντζάκη, αυτό που χρησιμοποίησε στην «Οδύσεια»: είναι λέξεις που «περιμάζεψε» ο Μαθιουδάκης και οι οποίες ακόμη δεν βρίσκονται καταγεγραμμένες στα νεοελληνικά λεξικά. Στον πρόλογο του βιβλίου, ο ομότιμος καθηγητής Αγγλικής και Συγκριτικής Φιλολογίας Πίτερ Μπιν δίνει μια πιθανή ερμηνεία τού γιατί συμβαίνει αυτό, έστω και έμμεσα.
Πέρα από αυτά, ωστόσο, η συγκεκριμένη μελέτη μάς εισάγει σε κάτι μεγαλύτερο ίσως και από τον ίδιο τον προς μελέτη συγγραφέα της: στις ίδιες τις λέξεις του! Που είναι εντελώς δικές μας! Κι ας μην τις βρίσκουμε στα λεξικά...
Ο ίδιος ο Ν. Μαθιουδάκης μάς εξηγεί: «Κατά τη γνώμη μου, ο Νίκος Καζαντζάκης είναι πρωτίστως “γλώσσα” και μετά “ιδέες”. Με αυτούς τους δύο άξονες, πιστεύω πως πρέπει να προσεγγίζουμε το έργο του: αφενός γλωσσ(ολογ)ικά και αφετέρου ιδεολογικο-φιλοσοφικά. Στη μελέτη μου θέλησα να καταπιαστώ με την “Οδύσεια”, το magnus opus του (όπως ο ίδιος το χαρακτήριζε), καθώς κανείς μελετητής δεν είχε ασχοληθεί σε βάθος με το επικό ποίημα και ειδικότερα με το λεξιλογικό υπόβαθρό του. Στόχος μου είναι η ανάδειξη της ιδιοτυπικής καζαντζακικής γλώσσας, αλλά και οι τρόποι προσέγγισής της. Με αφορμή μια αφοριστική επικρατούσα άποψη μελετητών και αναγνωστών πως “η γλώσσα του Καζαντζάκη είναι δύσκολη”, αποφάσισα να διερευνήσω το μυστήριο αυτό και προσπάθησα να απαντήσω στο πόσο δύσκολη είναι η καζαντζακική γλώσσα. Μπορούν οι νέοι φιλόλογοι να την κατανοήσουν; Έχω να σου πω πως μια χαρά μπορούν! Θέλησα, λοιπόν, να συγγράψω την πρώτη γλωσσολογική μελέτη για το μεγαλειώδες καζαντζακικό έπος, προβάλλοντας το ύφος, τη γλώσσα και τον λεξικογραφικό πλούτο του Κρητικού λογοτέχνη».
Και πολύ καλά έκανες... Σας αφήνω τώρα, γιατί έχω διάβασμα... [ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 08-09.05.2021 // ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 08.05.2021 // ΠΗΓΗ: https://www.efsyn.gr/nisides/292935_i-odysseia-ton-lexeon ]
gia-ton-niko-kazantzaki1/ ]
Γρανάδας μιλάει για τον ανήφορο των λέξεων στο
καζαντζακικό έργο. /// Διάγει τη ζωή του με τον τρόπο του Οδυσσέα – ενός Οδυσσέα αναποφάσιστου
που πότε κοιτά προς την ομηρική και πότε προς την καζαντζακική του
καταγωγή αλλά πάντα κυνηγώντας την έρευνα και το ταξίδι. Ο λόγος για τον
Νίκο Μαθιουδάκη, επισκέπτη καθηγητή Νέας Ελληνικής Γλώσσας και
Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο της Γρανάδας, ο οποίος πρόσφατα
κυκλοφόρησε τη μελέτη του «Η Οδύσ[σ]εια των λέξεων. Νεολογικά
αθησαύριστα στο έπος του Νίκου Καζαντζάκη», μια τιτάνιων διαστάσεων
γλωσσολογική έρευνα στην «Οδύσεια» του μονιά, ακρίτα, δοξαρά,
θεοκαταλύτη και χαρομάχου, κλωθονούση και κοσμοπαρωρίτη Κρητικού.
Αναζητήσαμε τον κ. Μαθιουδάκη στη Γρανάδα για να συζητήσουμε για το
βιβλίο του προτού ανοίξουμε την κουβέντα στον Νίκο Καζαντζάκη. [ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 29.11.2020 // ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 01.12.2020 // ΠΗΓΗ: https://www.documentonews.gr/article/nikos-mathioydakhs-oewrw-ton-kazantzakh-glwssopoio-kai-oxi-glwssoplasth ]
To star.gr και η Γεωργία Χάρδα μίλησε με τον Νίκο Μαθιουδάκη, που αυτή την περίοδο είναι επισκέπτης καθηγητής Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου της Γρανάδας, γι’ αυτή την εξαιρετική και επίπονη μελέτη!
[ ΠΗΓΗ: https://www.star.gr/lifestyle/exodos/517413/biblio-h-odysseia-twn-lexewn-toy-nikoy-mathioydakh ]
Με αφορμή την έκδοση της πρώτης του μελέτης με τίτλο Η ΟΔΥΣ[Σ]ΕΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ (Νεολογικά αθησαύριστα στο έπος του Νίκου Καζαντζάκη), που κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική, απάντησε στο ψυχογράφημα ερωτήσεων γνωστό ως ερωτηματολόγιο του Προυστ.
[ ΠΗΓΗ: https://tetragwno.gr/themata/erotimatologio-proust/o-nikos-mathioydakis-apanta-sto-erotimatologio-toy-proyst ]
The present dissertation focuses on the strategies of comprehension of Nikos Kazantzakis’ ODYSSEY poetical language in order to identify, to the extent possible, the methods used by each reader so as to decode the meaning of unknown words, facilitating in this way the text’s comprehension, something that is the main aim when teaching literature.
Moreover, the present dissertation aims at identifying different factors, including intra-linguistic, extra-linguistic, psychological and social, which may affect this procedure and at reviewing potential methods for a better confrontation. In view of the inherent vagueness and subjectivity of a piece of literature, the study of reading and comprehension strategies constitutes a real challenge from a linguistic perspective, since special study is required to highlight the main characteristics and special attributes of a piece of literature, such as ODYSSEY, which essentially constitute Kazantzakis’ personal and idiosyncratic writing style, which in turn forms part of the wider theoretical framework of poetic grammars. The identification, recording and determination of poetic neological undictionaried words that will constitute in essence the linguistic material and interpretative tool are of particular interest.
The experiential approach of the present dissertation examines the relation of the correctness and certainty of native speakers of Modern Greek who are first-year and forth-year students in the Greek literature faculties of universities across Greece. The subjects were called to guess with certainty the meaning of specific unknown words that are incorporated in Kazantzakis’ epical poem. They then had to determine their certainty degree of the correctness of their answers in a continuum [0,1] by noting at a specific point that they felt would depict their certainty at the time of the answer. This tool is a suggestion of Vougiouklis & Kambaki-Vougioukli (2008, 2011), supporting the benefits of the use of the bar [0,1] against the Likert scale.
A basic assumption in the present dissertation is that the communication strategies and, more specifically, the free-guess strategy based on multi-sourced elements may drastically enhance the reading and comprehension procedure of a text, literary or not. Of course, the users are required to have received proper education to this end, so that they can exploit any available source of information after they have identified it, , they have paid the proper attention to it and they have processed it in trust to their judgment; namely they must be in position to obtain certainty in accordance with their capabilities and potential free of any social prejudices.
KEY WORDS: poetic grammar, stylistics, poetic neologisms, accuracy, confidence, fuzzy sets, communicative strategies, strategy of inferencing, strategies of reading comprehension of literary texts, Kazantzakis, Odyssey
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η παρούσα διατριβή ασχολείται με τις στρατηγικές κατανόησης της ποιητικής γλώσσας της ΟΔΥΣΕΙΑΣ του Καζαντζάκη, προκειμένου να εντοπιστούν, όσο είναι δυνατό, οι μέθοδοι που ακολουθεί ο εκάστοτε αναγνώστης για να αποκωδικοποιήσει τη σημασία άγνωστων λέξεων, διευκολύνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την κατανόηση του κειμένου, που είναι και ο κύριος σκοπός της διδασκαλίας της λογοτεχνίας. Επιπλέον, σκοπό της παρούσας έρευνας αποτελεί ο εντοπισμός των διαφορετικών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων ενδογλωσσικών, εξωγλωσσικών, ψυχολογικών και κοινωνικών, που μπορεί να επηρεάσουν αυτή τη διαδικασία και να διερευνηθούν πιθανές μέθοδοι για καλύτερη αντιμετώπιση. Εξαιτίας της εγγενούς ασάφειας και υποκειμενικότητας που ενυπάρχουν σε ένα λογοτεχνικό κείμενο, η μελέτη των στρατηγικών ανάγνωσης και κατανόησης αποτελεί πραγματική πρόκληση από γλωσσολογική άποψη, αφού χρήζει ειδικής μελέτης ώστε να αναδειχθούν τα βασικά χαρακτηριστικά και τα ιδιαίτερα γνωρίσματα ενός έργου, όπως η ΟΔΥΣΕΙΑ, που ουσιαστικά απαρτίζουν την ιδιοσυγκρασιακή προσωπική γραφή του Καζαντζάκη, η οποία εντάσσεται στο ευρύτερο θεωρητικό πλαίσιο των ποιητικών γραμματικών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον της ποιητικής γραμματικής του συγγραφέα παρουσιάζει ο εντοπισμός, η καταγραφή και ο προσδιορισμός των ποιητικών νεολογικών αθησαύριστων λέξεων, οι οποίες θα αποτελέσουν ουσιαστικά το γλωσσικό υλικό και το ερευνητικό εργαλείο.
Η εμπειρική προσέγγιση της παρούσας εργασίας εξετάζει τη σχέση της ορθότητας και της βεβαιότητας σε φυσικούς ομιλητές (ΦΟ) της ελληνικής γλώσσας που ήταν φοιτητές και φοιτήτριες του πρώτου (Α΄) και του τέταρτου (Δ΄) έτους σπουδών στα τμήματα (ελληνικής) Φιλολογίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων όλης της Ελλάδας. Τα υποκείμενα κλήθηκαν να μαντέψουν με ακρίβεια τη σημασία ορισμένων άγνωστων λέξεων που είναι ενσωματωμένες στο επικό ποίημα του Καζαντζάκη. Στη συνέχεια, έπρεπε να προσδιορίσουν τον βαθμό βεβαιότητάς τους για την ορθότητα των απαντήσεων τους σε ένα συνεχές [0,1], ουσιαστικά τέμνοντάς το σε οποιοδήποτε σημείο αισθάνονταν ότι δήλωνε τη βεβαιότητά τους τη στιγμή της απάντησης. Το συγκεκριμένο εργαλείο αποτελεί μια πρόταση των Vougiouklis & Kambaki-Vougioukli (2008, 2011), όπου υποστηρίζονται τα πλεονεκτήματα της χρήσης της ράβδου [0,1] έναντι της κλίμακας Likert.
Βασική υπόθεση στην παρούσα έρευνα είναι ότι οι επικοινωνιακές στρατηγικές και ειδικότερα, η στρατηγική του ελεύθερου μαντέματος, μέσα από στοιχεία προερχόμενα από διαφορετικές πηγές, μπορούν να ενισχύσουν δραστικά τη διαδικασία της ανάγνωσης και κατανόησης ενός κειμένου, λογοτεχνικού ή μη. Φυσικά, προϋπόθεση είναι οι χρήστες να λάβουν την κατάλληλη εκπαίδευση, προκειμένου να αξιοποιούν οποιαδήποτε πηγή πληροφορίας έχουν στη διάθεσή τους, αφού πρώτα την αναγνωρίσουν, της δώσουν την αρμόζουσα προσοχή και να την επεξεργαστούν, εμπιστευόμενοι το κριτήριό τους, δηλαδή αποκτώντας ανάλογη βεβαιότητα των ικανοτήτων και των δυνατοτήτων τους, ανεπηρέαστοι από κοινωνικές προκαταλήψεις.
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: ποιητική γραμματική, υφολογία, ποιητικοί νεολογισμοί, ορθότητα, βεβαιότητα, ασαφή σύνολα, στρατηγικές επικοινωνίας, στρατηγική ελεύθερου μαντέματος, στρατηγικές κατανόησης λογοτεχνικού κειμένου, Καζαντζάκης, Οδύσεια
has affected numerous areas of our daily lives. The invasion of new
technologies, especially in our daily communication, is revealed to be
the most essential dynamically refreshing breath, which takes on a
dominant and decisive role, emanating from the new technological age.
Scholars argue that new technologies also have a major impact on the
field of language, while both social media and alternative news media
appear to determine the dominant trends in language. In recent decades,
as a result of the newest technological revolution, changes made mainly
in language, but also in everyday life, are being adopted by young
people, who as good conductors of new trends shape their vocabulary
and their modes of expression. The phenomenon of language evolution,
which is clearly influenced by technological developments, creates
new words, new expressions, new codes of communication, due to the
human interaction with the innovative achievements of technology.
Young people, therefore, as pioneers of the use of new technologies
and pathfinders of the formation of the linguistic identity of the era,
create and express themselves through their own trends: the writing of
Greeklish and foreign words, which are mainly developed because of
technology, but also powered by language change. The use of Greeklish
and foreign words has been provoking and provokes to date strong
reactions and endless discussions both in academia and in the wider
educational field as to whether their use substantially destroys Greek
language. Concerns of linguists and teachers about the future of Greek
language are increasing and decreasing according to our approach to
the “problem”; I deem that we need to face the challenges of the new
technological age with calmness and reflect on the fact that Greeklish,
on the one hand, is just a different writing of language, as a code,
and on the other hand foreign words have always been a source of
renewal and enrichment of a language. Thus, I regard that Greeklish
and the foreign words do not pose a threat to Greek language, and we
should not spread fear. Digital language (see Greeklish) and expressive
pluralism (see foreign words) are phenomena of globalization and
internationalization that occur not only in Greece, but throughout the
world. Consequently, the criticism of them must be consistently and
clearly presented, providing in each usage the concept of metron ariston,
so as not to unreasonably adopt anything belonging to a fashion of the
time, nor to deliberately trigger anything that follows new technologies;
because on the one hand we will have an endless “fashionlust” and on
the other we will have a cruel “technophobia”.
του Ομίλου Λογοτεχνίας και Κριτικής Διονύσιος Σολωμός και Κύπρος (Φεβρουάριος, 2023)
ISBN 9789925776344, σσ. 474.
Κυκλοφόρησε ο τόμος των Πρακτικών του Γ΄ Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου του Ομίλου Λογοτεχνίας και Κριτικής, με τίτλο Διονύσιος Σολωμός και Κύπρος (επιστημονική επιμέλεια: Δημήτρης Αγγελάτος, Λεωνίδας Γαλάζης Νίκος Μαθιουδάκης και Μαριλένα Πόρακου).
Η έκδοση των Πρακτικών εκτείνεται σε 474 σελίδες και περιλαμβάνει τη γραπτή και ολοκληρωμένη μορφή των 25 ανακοινώσεων του Συνεδρίου, το οποίο πραγματοποιήθηκε από τις 23 έως τις 25 Σεπτεμβρίου του 2022, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε με χορηγίες των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υφυπουργείου Πολιτισμού και της Φαρμακοβιομηχανίας Μedochemie και με τη στήριξη του Τμήματος Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Οι συγγραφείς της έκδοσης, γνωστοί πανεπιστημιακοί, νεοελληνιστές και άλλοι μελετητές, είναι οι εξής: Δημήτρης Αγγελάτος, Αφροδίτη Αθανασοπούλου, Μαρία Αμοιρίδου, Γιώργος Ανδρειωμένος, Ανδρέας Αντζουλής, Λεωνίδας Γαλάζης, Julien Calvié, Ευριπίδης Γαραντούδης, Αγάθη Γεωργιάδου, Κατερίνα Δεμέτη, Κυριάκος Ιωάννου, Ερατοσθένης Καψωμένος, Μιχάλης Λειβαδιώτης, Νίκος Μαθιουδάκης, Έλενα Ματσάγγου, Παναγιώτης Νικολαΐδης, Ολυμπία Παπαντώνη, Κωστής Παύλου, Ελένη Πετρίδου, Μαρίνα Ροδοσθένους-Μπαλάφα, Μανώλης Στεργιούλης, Dora Solti και Κατερίνα Τικτοπούλου.
Οι μελέτες που περιλαμβάνονται στον τόμο αυτόν χαρακτηρίζονται από πρωτοτυπία, γι’ αυτό και προσθέτουν νέες ψηφίδες στο εργοβιογραφικό πορτρέτο του Διονύσιου Σολωμού και συμβάλλουν στην περαιτέρω προώθηση των σολωμικών σπουδών γενικά καθώς και της κυπρολογικής τους περιοχής, που ήταν και η κύρια μέριμνα του Ο.Λ.Κ.
Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με χορηγία των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υφυπουργείου Πολιτισμού.
Σημειώνεται ότι η το βιβλίο Διονύσιος Σολωμός και Κύπρος είναι η πέμπτη έκδοση του Ο.Λ.Κ. (ίδρ. 2019). Οι προηγούμενες εκδόσεις είναι: Καβάφης και Κύπρος, Κωστής Παλαμάς και κυπριακά γράμματα, Ανθολογία Δύο αιώνες επώνυμης κυπριακής ποίησης (1837-2021) και Τάσεις και αναζητήσεις στην ποίηση της γενιάς της εισβολής. Επίσης ο Ο.Λ.Κ. εκδίδει κάθε χρονιά το Ετήσιο Δελτίο του Ο.Λ.Κ. υπό τον τίτλο ΟΛΚή.
Όσοι και όσες ενδιαφέρονται να προμηθευθούν το βιβλίο Διονύσιος Σολωμός και Κύπρος μπορούν να απευθύνονται στον Ο.Λ.Κ. μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος στη διεύθυνση [email protected] ή μέσω ηλεκτρονικής φόρμας που είναι προσβάσιμη στον σύνδεσμο https://forms.gle/pgv9UZ7udvHtpzSz7
ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΜΙΛΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗΣ
06/02/23
[Keywords: cultural diversity, Greek folk literature, ritual songs of the Easter, gender, ethnic-religious diversity] // Στην παρούσα εργασία προβάλλονται στοιχεία πολιτισμικής ετερότητας όπως εμφανίζονται στην ελληνική λαϊκή λογοτεχνία (λ.χ. σε λαϊκά παραμύθια και δημοτικά τραγούδια), μέσα από βιβλιογραφική έρευνα και πρωτογενές εθνογραφικό υλικό. Στόχος μας είναι να αναδείξουμε αναπαραστάσεις εθνοτικής και θρησκευτικής ετερότητας, όπως παρουσιάζονται σε δημόσιες επιτελέσεις, σε σημαντικές τελετουργικές ρωγμές στον κύκλο του χρόνου. Το δειγματοληπτικό υλικό της μελέτης μας είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιας επιτόπιας έρευνας, κυρίως σε κοινότητες της ελληνικής μειονότητας της Αλβανίας, αλλά και βιβλιογραφικής ανασκόπησης σε διαχρονικές και συγχρονικές προσεγγίσεις. Κύριος άξονας της μελέτης αυτής αποτελούν τα τελετουργικά τραγούδια της πασχαλιάς, τα οποία κατέχουν κυρίαρχο ρόλο στη μύηση των νεότερων μελών στην κοσμοθεωρία της κοινότητας και στην πολιτισμική ένταξή τους, στο πλαίσιο της προφορικότητας που διέπει τις παραδοσιακές κοινωνίες. Συγκεκριμένα, ως εθνογραφικά παραδείγματα τίθενται (α) το «Μοιρολόι της Παναγιάς» και (β) το «Τραγούδι της Ζερβοπούλας», όπως καταγράφηκαν στο χωριό Αλύκου της επαρχίας Βούρκου (στον σημερινό Δήμο Φοινίκης). Με μια πρώτη ματιά, στα υπό εξέταση τραγούδια συγκροτείται και αναπαράγεται το κυρίαρχο δίπολο ταυτότητας και ετερότητας («εμείς και οι άλλοι»), όπως εμφανίζεται στο πλαίσιο της πολυεθνικής οθωμανικής αυτοκρατορίας, αναδεικνύοντας τα συμβολικά όρια και τις σχέσεις μεταξύ Χριστιανών, Μουσουλμάνων, Εβραίων και Τσιγγάνων. Η καταβύθιση στη λαϊκή λογοτεχνία αποκαλύπτει μια πληθώρα σημαντικών στοιχείων, εθνοθρησκευτικών, γλωσσικών, πραγματολογικών και γενικότερα πολιτισμικών. Σημαντικό πεδίο της παρούσας έρευνας αποτελεί και η προβολή των αναδειχθέντων κοινωνιολογικών δεδομένων υπό το πρίσμα της διδακτικής διαδικασίας, με άλλα λόγια η προβολή των τρόπων που μπορούν να αξιοποιηθούν παραγωγικά στην εκπαίδευση με τις ανάλογες προεκτάσεις.
[Λέξεις κλειδιά: πολιτισμική ετερότητα, ελληνική λαϊκή λογοτεχνία, τελετουργικά τραγούδια της πασχαλιάς, κοινωνικό φύλο, εθνοθρησκευτική ετερότητα]
The present paper illustrates neological clues of Odyssey’s vocabulary, revealing the productive character of Nikos Kazantzakis and defines a typology in order to classify linguistic elements and lots of unknown words of the epic poem. Neologisms and undictionaried words, which someone encounters in the poem, form an unfamiliar poetic language. The writer consciously attempt to compose his personal language and to create a pan-hellenic demotic. Kazantzakis sketches a multi-lexical puzzle, involving idiolects and neologisms or dialectic and idiomatic or derived and compounding words. Thus, pragmatic, semantic and stylistic difficulties make Odyssey as a quite incomprehensible epic poem.
The present paper illustrates the lexicographical formalization of the unedited notebook by Nikos Kazantzakis which has been composed in order to assist the author in his lexical selections during the writing of ODYSSEY. The inventory of the Cretan writer has been systematically formalized according to the Lexique actif du français (LAF) of Mel'čuk και Polguère (2007). The compilation of the Active Lexicon of ODYSSEY Notebook (ALON) by Nikos Kazantzakis is systematically described. Through this description the writing process that the author followed from the conception of an idea to its representation is elucidated.
Μαθιουδάκης, Ν. (2014). Συμμετέχοντας στο Συμπόσιον. Στο Ν. Καζαντζάκης, Συμπόσιο, (επιμέλεια: Ν. Μαθιουδάκης), σσ. 5-19, Αθήνα: Εκδόσεις ΕΘΝΟΣ Α.Ε.
Μαθιουδάκης, Ν. (2014). Αναδιατυπώνοντας απόψεις για το κόκκινο βιβλίο με τον Όφι και το Κρίνο. Στο Ν. Καζαντζάκης, Όφις και Κρίνο, (επιμέλεια: Ν. Μαθιουδάκης), σσ. 5-20, Αθήνα: Εκδόσεις ΕΘΝΟΣ Α.Ε.
Μαθιουδάκης, Ν. (2014).
Μαθιουδάκης, Ν. (2014). Παραβάλλοντας τις Σπασμένες ψυχές. Στο Ν. Καζαντζάκης, Σπασμένες ψυχές, (επιμέλεια: Ν. Μαθιουδάκης), σσ. 5-21, Αθήνα: Εκδόσεις ΕΘΝΟΣ Α.Ε.
Μαθιουδάκης, Ν. (2014). Ανταμώνοντας τον Τόντα Ράμπα. Στο Ν. Καζαντζάκης, Τόντα-Ράμπα, (επιμέλεια: Ν. Μαθιουδάκης), σσ. 5-20, Αθήνα: Εκδόσεις ΕΘΝΟΣ Α.Ε.
Μαθιουδάκης, Ν. (2014). Η οδοιπορική γραμμή που ενώνει Ιταλία - Αίγυπτο - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρο - Μοριά. Στο Ν. Καζαντζάκης, ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ Ιταλία-Αίγυπτος-Σινά-Ιερουσαλήμ-Κύπρος-Μοριάς, (επιμέλεια: Ν. Μαθιουδάκης), σσ. 5-22, Αθήνα: Εκδόσεις ΕΘΝΟΣ Α.Ε.
Μαθιουδάκης, Ν. (2014). Περιδιαβαίνοντας τον Βραχόκηπο. Στο Ν. Καζαντζάκης, Ο Βραχόκηπος, (επιμέλεια: Ν. Μαθιουδάκης), σσ. 7-22, Αθήνα: Εκδόσεις ΕΘΝΟΣ Α.Ε.
Μαθιουδάκης, Ν. (2014). Ένα μαγευτικό ταξίδι στην Ανατολή. Στο Ν. Καζαντζάκης, ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ Ιαπωνία-Κίνα, (επιμέλεια: Ν. Μαθιουδάκης), σσ. 5-19, Αθήνα: Εκδόσεις ΕΘΝΟΣ Α.Ε.
Μαθιουδάκης, Ν. (2014). Λογοβολώντας την εκστατική Ασκητική. Στο Ν. Καζαντζάκης, Ασκητική, (επιμέλεια: Ν. Μαθιουδάκης), σσ. 7-27, Αθήνα: Εκδόσεις ΕΘΝΟΣ Α.Ε.
Μαθιουδάκης, Ν. (2014). Ακολουθώντας τον Φτωχούλη του Θεού. Στο Ν. Καζαντζάκης, Ο Φτωχούλης του Θεού, (επιμέλεια: Ν. Μαθιουδάκης), σσ. 7-22, Αθήνα: Εκδόσεις ΕΘΝΟΣ Α.Ε.
Μαθιουδάκης, Ν. (2014). Ομολογώντας τον Τελευταίο πειρασμό. Στο Ν. Καζαντζάκης, Ο τελευταίος πειρασμός [ ΤΟΜΟΣ Α΄ ], (επιμέλεια: Ν. Μαθιουδάκης), σσ. 7-24, Αθήνα: Εκδόσεις ΕΘΝΟΣ Α.Ε.
Μαθιουδάκης, Ν. (2014). Ανασταίνοντας τον εσταυρωμένο Χριστό. Στο Ν. Καζαντζάκης, Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, (επιμέλεια: Ν. Μαθιουδάκης), σσ. 5-25, Αθήνα: Εκδόσεις ΕΘΝΟΣ Α.Ε.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Μια Οδύσ[σ]εια γεμάτη λέξεις
του Νίκου Μαθιουδάκη
Δρ Υφογλωσσολογίας
του Δημοκρίτειου
Πανεπιστημίου Θράκης
Στη μελέτη μου παρουσιάζεται, ουσιαστικά, η οδύσσεια των λέξεων μέσα σε ένα λογοτεχνικό δημιούργημα, από την έμπνευση και τη γραφή τους από τον συγγραφέα μέχρι την ανάγνωση και την κατανόησή τους από τον αναγνώστη, επικεντρώνοντας φυσικά την έρευνά μου στην ΟΔΥΣΕΙΑ του Νίκου Καζαντζάκη, η οποία πρέπει να σημειώσω πως αποτελεί θεματικά τη συνέχεια της Οδύσσειας του Ομήρου.
Η Οδύσ[σ]εια των λέξεων είναι η πρώτη γλωσσολογική πραγματεία για το μεγαλειώδες έπος του Νίκου Καζαντζάκη, μέσα από την οποία αναδεικνύεται το ύφος και η γλώσσα του κρητικού λογοτέχνη, αλλά και ο λεξικογραφικός πλούτος που χρησιμοποιεί για την ποιητική σύνθεση της ΟΔΥΣΕΙΑΣ του.
Στο βιβλίο μπορεί κάποιος να διαβάσει για τις στρατηγικές κατανόησης της ποιητικής γλώσσας, με κύριο σκοπό να εντοπιστούν οι μέθοδοι που ακολουθεί ο εκάστοτε αναγνώστης για να αποκωδικοποιήσει τη σημασία άγνωστων λέξεων, διευκολύνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την κατανόηση του κειμένου, που είναι και ο κύριος σκοπός της διδασκαλίας της λογοτεχνίας.
Κατά τη γνώμη μου, ο Νίκος Καζαντζάκης είναι πρωτίστως «γλώσσα»… και μετά «ιδέες». Με αυτούς τους δύο άξονες, πιστεύω πως πρέπει να προσεγγίζουμε το έργο του: αφενός, γλωσσικά-γλωσσολογικά και αφετέρου, ιδεολογικά-φιλοσοφικά. Στη μελέτη μου θέλησα να καταπιαστώ με την ΟΔΥΣΕΙΑ, το magnus opus του (όπως ο ίδιος το χαρακτήριζε), καθώς κανείς μελετητής δεν είχε ασχοληθεί σε βάθος με το επικό ποίημα και ειδικότερα με το λεξιλογικό υπόβαθρό του. Στόχος μου είναι η ανάδειξη της ιδιοτυπικής καζαντζακικής γλώσσας, αλλά και οι τρόποι προσέγγισής της.
Στην Οδύσ[σ]εια των λέξεων,
θέλησα να φανερώσω το πάθος
του Νίκου Καζαντζάκη
για την ελληνική γλώσσα,
καθώς μέσα σε μία λέξη του
εγκιβωτίζει χιλιάδες εικόνες…
Με αφορμή μια αφοριστική επικρατούσα άποψη μελετητών και αναγνωστών πως «η γλώσσα του Καζαντζάκη είναι δύσκολη», αποφάσισα να διερευνήσω το μυστήριο αυτό. Επομένως, δόμησα, αρχικά, τη θεωρητική βάση προσέγγισης άγνωστων/δύσκολων λέξεων κατά την ανάγνωση της λογοτεχνίας, μετά αποθησαύρισα τις νεολογικές λέξεις του ποιήματος και στη συνέχεια, με σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους προσπάθησα να απαντήσω στο ερώτημα πόσο δύσκολη είναι η καζαντζακική γλώσσα και κατά πόσο οι νέοι φιλόλογοι μπορούν να την κατανοήσουν για να μπορέσουν να διδάξουν το έργο του Νίκου Καζαντζάκη. Εντυπωσιακό ήταν το αποτέλεσμα πως οι νέοι φιλόλογοι σε μεγάλο ποσοστό κατανοούσαν επαρκώς το γλωσσικό καζαντζακικό λεξιλόγιο.
Στην ερώτηση αν ο Καζαντζάκης είναι γλωσσοπλάστης… Θα σας έλεγα με μία λέξη: Όχι. Παρά το γεγονός πως στο έπος του υπάρχουν σχεδόν 5.000 αθησαύριστες λέξεις –εν δυνάμει ποιητικοί νεολογισμοί–, θεωρώ πως ο Καζαντζάκης είναι ένας λαϊκός γλωσσολόγος, που κούρσευε τις λέξεις του από το στόμα του λαού. Σίγουρα, θαυμάζει κάποιος την καζαντζακική δεινότητα στη δημιουργία νέων παραγωγικά επινοημένων λέξεων, αλλά και ο ίδιος δεν θεωρούσε τον εαυτό του γλωσσοπλάστη – τουλάχιστον με τη στενή σημασία του όρου. Ο κρητικός λογοτέχνης κατέχει τις γνώσεις με μια σφαιρική εικόνα της ελληνικής γλώσσας, που ως ένας αυθόρμητος λεξιδημιουργός, στηρίζεται απόλυτα στους μηχανισμούς της γλώσσας και τους γραμματικούς κανόνες της, δημιουργώντας νέες λέξεις και εκφράσεις προσωπικού ύφους και σχηματίζοντας ατομικούς κανόνες ποιητικής γραμματικής.
Στην ερώτηση αν ο Καζαντζάκης έγραφε σε κρητική διάλεκτο… Επίσης, θα σας απαντούσα: Όχι. Ο Καζαντζάκης γράφει στην κοινή νέα ελληνική και μάλιστα σε δημοτική γλώσσα, αναμειγνύοντας όμως πολλά και διαφορετικά διαλεκτικά και ιδιωματικά στοιχεία. Φυσικά, το θεμέλιο της γλώσσας του είναι η κρητική διάλεκτος. Όμως τα έργα του δεν είναι γραμμένα στα κρητικά, όπως θα λέγαμε, παρά μόνο ελάχιστα έργα που έχουν ως βασικό θέμα την πατρίδα του, την Κρήτη.
Ο Καζαντζάκης θέλησε, σχεδόν σε ολόκληρη την εργογραφία του, να δημιουργήσει μια γλώσσα πανελλήνια η οποία να είναι κατανοητή από όλους τους Έλληνες, αλλά ταυτόχρονα να αναδείξει τους δημιουργικούς μηχανισμούς που ενυπάρχουν στην ελληνική γλώσσα. Ήταν ένας «φανατικός εραστής της ελληνικής γλώσσας», την οποία αγαπούσε με πάθος…
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
«Θάμα μεγάλο είναι η δημοτικήμας γλώσα, χρόνια γύριζα τα χωρια και τα νησια και τα βουνα της Ελάδας για να τη μάθω· και λαχταρω να τη χρησιμοποιήσω για να μη χαθει· γιατι κάθε μέρα, με τις εφημερίδες, και τα σκολια, και τους σημερινους νέους που δεν έχουν μήτε καιρο μήτε αγάπη, η δημοτικήμας κιντυνέβει.» (Επιστολή του ΝΚ προς τον σουηδό φίλο του και μεταφραστή Börje Knös) /// «δε χορταίνω ν’ ανανογιέμαι την ομορφια της δημοτικήςμας· η δημοτικη γλώσα, αφτη πια είναι η πατρίδαμου.» (Επιστολή του ΝΚ προς την Τέα Ανεμογιάννη)
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ο Νίκος Καζαντζάκης χαρακτηρίζεται: ως ένας λεξιθήρας, ένας λαϊκός γλωσσολόγος, ο οποίος αποστρέφεται την κοινή και χιλιοειπωμένη λέξη, ενώ αναζητά συνεχώς τον ιδιωματικό τύπο ως πιο έντονα εκφραστικό· ως ένας «γλωσσοποιός», ένας αυθόρμητος «λεξιδημιουργός», ο οποίος στηρίζεται απόλυτα στους μηχανισμούς της γλώσσας και τους γραμματικούς κανόνες της, ενώ δημιουργεί λέξεις και εκφράσεις προσωπικού ύφους, σχηματίζοντας ατομικούς κανόνες ποιητικής γραμματικής. Οι λέξεις στο καζαντζακικό επικό ποίημα ΟΔΥΣΕΙΑ είναι μια πραγματική αποκάλυψη αθησαύριστων λέξεων που κατακυριεύουν κάθε αναγνώστη ποιητικά, νοητικά, συναισθηματικά, ψυχικά, μέχρι του σημείου να δοκιμάζουν τη φαντασία και τη λογική του, ενώ αποκαλύπτουν την ατέρμονη αγωνία του λογοτέχνη να επιλέξει τη μία και μοναδική λέξη για την κατάλληλη θέση μέσα στην ποιητική του δημιουργία, με σκοπό την αποτύπωση της τέχνης του.
(1) Nikos Kazantzakis: A pioneer and modernist, (2) Pantelis Prevelakis: In a spirit of self-sacrifice, (3) Angelos Sikelianos: His angelic friend, (4) Panait Istrati: Companions in a common struggle, (5) Kimon Friar: An American friend [In Greek: (1) Νίκος Καζαντζάκης: Πρωτοπόρος και μοντερνιστής, (2) Παντελής Πρεβελάκης: Με πνεύμα αυτοθυσίας, (3) Άγγελος Σικελιανός: Ο άγγελος φίλος του, (4) Παναΐτ Ιστράτι: Σύντροφοι σε κοινό αγώνα, (5) Κίμων Φράιαρ: Ένας Αμερικανός φίλος]
*****
#1# Μαθιουδάκης, Ν. (2017). Νίκος Καζαντζάκης: Πρωτοπόρος και μοντερνιστής, περ. HOT DOC [Έκδοση της εφημερίδας Documento], τχ. 123, Αφιερωματικό τεύχος στον Νίκο Καζαντζάκη (Απρίλιος 2017), σσ. 6-8.
#2# Μαθιουδάκης, Ν. (2017). Παντελής Πρεβελάκης: Με πνεύμα αυτοθυσίας, περ. HOT DOC [Έκδοση της εφημερίδας Documento], τχ. 123, Αφιερωματικό τεύχος στον Νίκο Καζαντζάκη (Απρίλιος 2017), σ. 39.
#3# Μαθιουδάκης, Ν. (2017). Άγγελος Σικελιανός: Ο άγγελος φίλος του, περ. HOT DOC [Έκδοση της εφημερίδας Documento], τχ. 123, Αφιερωματικό τεύχος στον Νίκο Καζαντζάκη (Απρίλιος 2017), σ. 42.
#4# Μαθιουδάκης, Ν. (2017). Παναΐτ Ιστράτι: Σύντροφοι σε κοινό αγώνα, περ. HOT DOC [Έκδοση της εφημερίδας Documento], τχ. 123, Αφιερωματικό τεύχος στον Νίκο Καζαντζάκη (Απρίλιος 2017), σ. 43.
#5# Μαθιουδάκης, Ν. (2017). Κίμων Φράιαρ: Ένας Αμερικανός φίλος, περ. HOT DOC [Έκδοση της εφημερίδας Documento], τχ. 123, Αφιερωματικό τεύχος στον Νίκο Καζαντζάκη (Απρίλιος 2017), σ. 44.