On dört asırlık İslam kültür ve medeniyeti içerisinde kullanılan başlıca dil Arapça olsa da Farsç... more On dört asırlık İslam kültür ve medeniyeti içerisinde kullanılan başlıca dil Arapça olsa da Farsça ve Türkçe gibi kadim dillerin de bu kültürün yazılı formlarında öteden beri kullanıldığı bilinmektedir. Bu makalede bunun bir örneği olmak üzere şimdiye kadar bilinen en erken Farsça makâlât eseri olan Ebu'l-Meâlî'nin 5/11.yüzyılda yazmış olduğu Beyânu'l-Edyân adlı eserinin içerik analizi yapılmış, İslam Mezhepleri Tarihini ilgilendiren üçüncü ve dördüncü bölümlerin çevirisi ekte sunulmuştur.
Mehmet Fuat Köprülü (ö.1966), Cumhuriyet Türkiye'sinde Alevilik ve Bektaşilik ile ilgili bili... more Mehmet Fuat Köprülü (ö.1966), Cumhuriyet Türkiye'sinde Alevilik ve Bektaşilik ile ilgili bilimsel nitelikli çalışma yapmış, söz söylemiş ilk kişilerden birisidir. Türk kültür ve edebiyatına büyük katkılarda bulunan Köprülü'nün, Türk-İslam heterodoksisinin bir grubu olarak gördüğü Alevilik ve Bektaşilik hakkındaki görüşleri, çeşitli eserlerinde dağınık olarak yer almaktadır. Onun, AlevilikBektaşilik ile ilgili çalışmalarında ulaştığı sonuçlar çok önemli olup, günümüz araştırmacıları için hâlâ büyük bir esin kaynağı durumundadır. Bu makalenin amacı, Anadolu Aleviliği ve Bektaşilik hakkında ilk söz söyleyenlerden biri olan Fuat Köprülü'nün, bu konuyla ilgili görüş ve düşüncelerini bütüncül bir şekilde ortaya koymaktırThis article is on Anatolian Alevism and Bektashism, according to the views of Fuat Koprulu (d.1966). Having been one of the first to study this subject matter in the early years of the republic of Turkey. Koprulu provides very insightfull and objective insihgt...
Batı, İslâm dünyasında genellikle İslâm Rönesansının önündeki en ciddi engel olarak algılanmıştır... more Batı, İslâm dünyasında genellikle İslâm Rönesansının önündeki en ciddi engel olarak algılanmıştır. Bu algı, Mısırlı ünlü felsefeci Hasan Hanefi'nin (doğu-mu1935), kendisinin Miras ve Yenilenme (et-Turâs ve't-Tecdîd) adıyla bilinen üçlü İslâmî reform projesinin ikinci parçası olarak Batı Mirası Karşısında Pozisyonumuz (Mevkifunâ mine't-Turâsi'l-Garbî) adlı çalışmasını ortaya koymasına yol açtı. 1 Hedefini gerçekleştirmek için, Oksidantalizm Bilimine Giriş (Mukaddime fi İlmi'l-İstigrâb) kitabını yazdı. Burada o, Arap-İslâm dünyasının Oryantalizmi, kendi medeniyetini anlamada bir kaynak olarak görmekten çok, çalışma konusu yapması gerektiğini ileri sürer. Bununla birlikte, Arapların bu öneriye cevabı tamamen olumsuzdur. Mamafih bu yazı, Hasan Hanefi'nin Mukaddime'sine yönelik çeşitli Arap tepkilerini karşılaştıracak ve bu tepkileri, meydan okuma ve cevap verme, süreklilik ve değişim, merkez ve çevre çatışması gibi teorilerin ışığında analiz edecek-* Bu çalışma, Exeter Üniversitesi tarafından Prof. Muhammed Arkoun ve Prof. Edward W. Said'e onursal derece vermek üzere 18-19 Nisan 2001 yılında düzenlenen Orientalism Reconsidered: Emerging Perspectives in Contemporary Arab and Islamic Studies (Oryantalizmi Yeniden Düşünmek: Modern Arap ve İslam Çalışmalarında Ortaya Çıkan Perspektifler) başlıklı konferansta bildiri olarak sunulmuştur. Burada, hem beni bu bildiriyi sunmaya teşvik eden tez danışmanım Prof. Howard M. Federspiel'e hem de tebliğin İngilizcesini okuyup gözden geçiren meslektaşım Steve Millier'e teşekkür etmek istiyorum. [Çeviri, The Muslim World cilt 93, Nisan 2003 tarihli sayısındaki yayımından (s.233-248) yapılmıştır. Çev.]
SDÜ İlâhiyat Fakültesi'nin TÜBİTAK'ın katkısıyla 28-30.09.2005 tarihleri arasında düzenlediği Ulu... more SDÜ İlâhiyat Fakültesi'nin TÜBİTAK'ın katkısıyla 28-30.09.2005 tarihleri arasında düzenlediği Uluslararası Bektaşîlik ve Alevîlik Sempozyumu Isparta'da gerçekleştirildi. 28 Eylül Çarşamba günü saat 14:00-17:00 arasında üniversitenin kültür merkezinde sempozyum açılışı yapıldı. İstiklâl Marşı ve bir Bektaşî Gülbengi okunmasından sonra toplantı yürütücüsü Prof. Dr. Saffet Sarıkaya sempozyumun işleyişi hakkında bilgi verdi. Sekiz oturumla ve iki salonda gerçekleştirilen sempozyumda, ikisi çağrılı olmak üzere 39 bildiri sunuldu. 19 müzakerecinin bulunduğu programda her oturumda, biri akademisyen biri de Alevî-Bektaşî inanç önderi veya araştırmacısı iki kişi görev yaptı. Sempozyum bildirilerinin iki ay içinde kitaplaştırılacağı sözü verildiği için, burada sadece takip edebildiğimiz oturumlardan bazısından kısa notlar aktarmak istiyoruz. Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Prof. Dr. M. Şevki Aydın konuşmasında, Alevîlerin çeşitli nedenlerle kendilerini ifade edememeleri talihsizliğinin sorumluluğunun herkese ait olduğunu söyleyerek, Diyanet'in kurum olarak hiçbir zaman Alevîliği tanımlama gayreti içinde olmadığını ve olmayacağını ifade etti. Devlet Bakanı Prof. Dr. Mehmet Aydın ise, uzun süren konuşmasında, İslâm'ın zengin bir tefekkür tarihine sahip olduğunu, bu bağlamda İslâm'ın tek olduğunu, ancak anlayışların hiçbir zaman tek olmadığını vurguladı. Türkiye'de baskın bir tasavvuf geleneği olduğunu dile getiren Aydın, Bektaşîlik ve Alevîliğin tasavvuf içerisinde bir yapı olduğunu düşündüğünü söyledi. Protokol konuşmalarından sonra, sıra çağrılı bildirilere gelmişti. İlk bildiri sahibi Prof. Dr. Ethem Ruhi Fığlalı; İslâmiyet'i babalar ve dedeler eliyle alan göçebe Türkmenlerin, şehirli Müslüman'ın hor görmesine rağmen kendilerinin İslâm'a aykırı davrandıklarına, son yarım asır hariç, hiç inanmadıklarını aksine kendilerini gürûh-ı nâcî olarak gördüklerini ifade etti. İkinci bildiri sahibi Prof. Dr. Ahmet Yaşar Ocak ise, Alevîlik konusuna Alevî ve Sünnî reflekslerin bir tarafa bırakılarak bakılması gerektiğini söyleyerek, bildirisinde Alevîlik-İsmâilîlik bağlantısı üzerinde durdu. Ocak'ın Alevîlik konusunda yeni düşüncelerini ilk defa kamuoyuyla paylaştığı bu tebliğinde, ilk dönem Safevî Şiîliğinin,
'an, Sünnet ve Müslümanların on dört asırlık birikimleri gibi ortak bir kaynağa sahip olan İslamî... more 'an, Sünnet ve Müslümanların on dört asırlık birikimleri gibi ortak bir kaynağa sahip olan İslamî ilimlerin her birinin sahih bilgiye ulaşmak konusunda disiplinler arası işbirliği içerisinde çalışması gerektiğini savunur. O, İslam dünyasının terakkisini de kurumsallaşmış kadim İslam düşünce geleneklerinin yeniden yorumlanmasına bağlayan çok yönlü bir ilim adamıdır. İlimden gidilmeyen yolun sonunun karanlık olacağını düşünen bir İslam Mezhepleri Tarihi araştırmacısı olarak Onat'ın çalışma yaptığı konulardan biri de Alevilik-Bektaşilik olmuştur. Bu konuda, keyfi Alevilik inşalarının önüne geçilebilmesi için Aleviliğin tarihsel sürecinin açık bir şekilde ortaya konarak bilimsel açıdan incelenmesi gerektiğine inanır. Zira geçmişte yaşanan olaylar anlaşılmadan şimdinin ve geleceğin anlaşılması mümkün değildir. Ona göre İslam Mezhepleri Tarihi Anabilim Dalı, hem metodik açıdan hem de konunun tarihsel arka planının incelenebilmesi için Alevilik-Bektaşilik konusunun çalışılabileceği en önemli disiplinlerden birisidir.
Kürre-i arz n her hangi noktas nda bulunurlarsa bulunsunlar, $ranîler, bilhassa Caferiler mutlaka... more Kürre-i arz n her hangi noktas nda bulunurlarsa bulunsunlar, $ranîler, bilhassa Caferiler mutlaka Muharrem'in ilk on günlerinde matem ve taziye merasimini ifa ederler. Muharrem ay bütün $ranîlerle &îiyyülmezhep (&ii mezhebinden) olanlar için bir matem ay d r. Hazreti Hüseyin ile evlad ve taallukat n n bu ay içinde envâ-eza ve cefalarla -dâiye-i istiklal ve saltanat için-mazûran, mazlûmen #ehit edilmeleri keyfiyeti, tarih-i #ehâdetlerinden beri âlem-i $slam nezdinde büyük ve müdhi#, hûnerizâne (kanl ) bir vak'a-y cân-sûz (can yak c ) te#kil etmi# ve vefât-âlîlerinden beri mezâr-#erîflerini metâf-sulehâ ve ebriyâ k lm #t r. Hazreti Seyyidü##ühedâ'n n Kerbelâ'da #ehit edilip #imdiki buk'a-y #erîfede defnolunduklar n tarih-i $slam yâd etti2i gibi bilcümle müerrihînin -Arap müerrihleri-de taht-tasdikindedir. Mü#arünileyh hazretlerinin kabr-i #erîfi $ranî ve Hindîler taraf ndan teberruan ve teberrüken bugünkü hâle konulup fevkalade bir surette tezyin edilmi#tir. On günlük Muharrem merasim-i fevkaladesini görmek ve #ehîd-i muhterem mü#arünileyhi bu esnada ziyaret etmek için aktâr-baîde-i $slâmiye'den #edd-
Bir giriş, dört bölümden oluşan kitabının bir ‘savunma’ değil, ‘eleştiri’ eseri olduğunu söyleyen... more Bir giriş, dört bölümden oluşan kitabının bir ‘savunma’ değil, ‘eleştiri’ eseri olduğunu söyleyen yazarın amacı, Batı’nın kendisiyle ilgili dünyaya kabul ettirdiği tüm öncüllerinin yanlışlığını göstermektir. Bu kitap, onun ifadesiyle; “Avrupa’nın tarihte; karanlık bir barbarlığın, uslanmaz bir hoşgörüsüzlüğün, evrensellikten uzak bir yerelliğin mekânı olduğu hâlde, kendini nasıl bunların tam zıddı olarak kurguladığının ve bu kurguyu bütün dünyaya nasıl kabul ettirdiğinin öyküsüdür” (VII). Bir oksidantalizm çalışması olarak gördüğümüz bu kitapta konular, birinci bölümünde Oryantalizm (19–107), ikinci bölümünde Sömürgecilik ve Oryantalizm (109–154), üçüncü bölümünde Doğu ve Batı (155–224), son bölümünde ise İki Dünya: Karşılaşmalar ve İlişkiler (225–311) başlıklarını taşımaktadır. Giriş bölümünde (1–17) Avrupamerkezcilik, Oryantalizm ve Sömürgecilikten bahseden yazara göre bu üç kavram dünyanın batılılaştırılmasını, sömürülmesini ve Avrupa dışındaki kültürlerin (öteki) aşağılanarak yo...
Takrib, Islam'in anlasilma bicimleri olan mezheplerin mensuplari arasinda birbirlerini tekfir... more Takrib, Islam'in anlasilma bicimleri olan mezheplerin mensuplari arasinda birbirlerini tekfir etme, sirkle itham etme ve yok sayma seklindeki ayriliklari bir tarafa birakip birbirlerini kabul etme esasina dayanmaktadir. Gecmisten gunumuze Islam mezhepleri arasinda ozellikle Ehl-i Sunnet mezhepleriyle Şiilik arasinda boylesi bir ayriligin yasandigi malumdur. Ozellikle gunumuzde Vehhabilikle-Şiilik'in birbirlerini sirk ve tekfirle itham ettikleri bilinmektedir. “Iran'da Şii-Sunni Yakinlastirma Calismalari” baslikli bu bildirinin amaci, gecmisten gunumuze “takrib” calismalarinin kisa bir tarihcesini verip Iran'da Islam Devrimi (1979) sonrasi kurulmus olan ve hâlâ faaliyetlerine devam eden el-Mecmau'l-Âlemi li't-Takrib beyne'l-Mezâhibi'l-Islâmiyye (Ulus lararasi Islam Mezheplerini Yakinlastirma Kurumu)'nun calismalari hakkinda bilgi vermektir.
yumun “Otekiyle Yasamak” baslikli ikinci oturumu Prof. Dr. Suleyman Top- rak baskanliginda baslad... more yumun “Otekiyle Yasamak” baslikli ikinci oturumu Prof. Dr. Suleyman Top- rak baskanliginda basladi. “Iman-Amel-Ahlak Iliskisi ve Tekfir” konusunda tebligini sunan Doc. Dr. Muammer Esen, tekfir soyleminin, “Islam”in temel
Taqreb (proximity) is based on the accepting of members of Islamic sects each other instead of de... more Taqreb (proximity) is based on the accepting of members of Islamic sects each other instead of denying and accusing and ignoring. It is obvious that from past to present this kind of seperation among Islamic sects, especially between Wahhabism and Shiism. The aim of this paper named The Efforts of Proximity of Islamic School's of Thought (Shia & Sunni) in Iran is to explain efforts of proximity from past to present briefly and then clarify of The World Forum for Proximity of Islamic Schools of Thought, Iran-based institution.
Islam dusuncesinin iki ana akimini meydana getiren Ehl-i Sunnet ve Şia arasindaki en onemli ayril... more Islam dusuncesinin iki ana akimini meydana getiren Ehl-i Sunnet ve Şia arasindaki en onemli ayrilik noktalarindan birisi Ehl-i Beyt’in gizli bir ilme sahip olup olmadigi meselesidir. Şia’nin klasik hadis kaynaklarinda yer alan onlarca rivayete dayanan bu dusunce onlarin Kur’an’in tahrif edildigine inandigi yollu tartismalarin da odagini olusturmaktadir. Bu makalenin amaci sozu edilen Ehl-i Beyt’in gizli ilmi meselesiyle ilgili Şii literaturde dile getirilen Kitab-i Ali (Sahife, Câmia), Cefr ve Mushaf-i Fatima hakkinda yine bu literature dayali bir inceleme yapip bu konuda temel Şii yaklasimlari ortaya koymaktir.
This article is on Anatolian Alevism, according to the views of Fuat Koprulu. Having been one of ... more This article is on Anatolian Alevism, according to the views of Fuat Koprulu. Having been one of the first to study this subject matter in the early years of the republic of Turkey, Koprulu provides very insightful and objective insights. Turkish history and Turkish beliefs before and after Islam are discussed. Central figures such as Ahmad Yasawi and Yasawiyya are also discussed. The history of the various sects are discussed. They are the history of religious synretism in Asia minor; the migration of the Turks from Central Asia to Asia Minor that lasted 4 centuries; the formation of Sufism in Asia Minor; Heterodox sects such as Haydariyya, Kalendariyya and Babais; and such heretical actions; the bektashi order's formation, as well as the Hadji Bektash Wali. Finally, I made my explainations and critics about Koprulu's views and then pointed out to my evalations on this matter
Shiism became a dominant sect in the whole territory of Iran with the es-tablishment of the Safaw... more Shiism became a dominant sect in the whole territory of Iran with the es-tablishment of the Safawid rule by Shah Ismail, whose first political action was to adopt The Twelver Shia as the offical sect of his rule and impose the creeds of that sect on his subjects who were then largely Sunnites. The tools used by Shah Ismail to promote Shiism as the offical sect in his kingdom were to make additions to the formulation of Adhzan and to the Friday Khutbah as well as bring Shiite scholars from the Iraqi area to Iran.
On dört asırlık İslam kültür ve medeniyeti içerisinde kullanılan başlıca dil Arapça olsa da Farsç... more On dört asırlık İslam kültür ve medeniyeti içerisinde kullanılan başlıca dil Arapça olsa da Farsça ve Türkçe gibi kadim dillerin de bu kültürün yazılı formlarında öteden beri kullanıldığı bilinmektedir. Bu makalede bunun bir örneği olmak üzere şimdiye kadar bilinen en erken Farsça makâlât eseri olan Ebu'l-Meâlî'nin 5/11.yüzyılda yazmış olduğu Beyânu'l-Edyân adlı eserinin içerik analizi yapılmış, İslam Mezhepleri Tarihini ilgilendiren üçüncü ve dördüncü bölümlerin çevirisi ekte sunulmuştur.
Mehmet Fuat Köprülü (ö.1966), Cumhuriyet Türkiye'sinde Alevilik ve Bektaşilik ile ilgili bili... more Mehmet Fuat Köprülü (ö.1966), Cumhuriyet Türkiye'sinde Alevilik ve Bektaşilik ile ilgili bilimsel nitelikli çalışma yapmış, söz söylemiş ilk kişilerden birisidir. Türk kültür ve edebiyatına büyük katkılarda bulunan Köprülü'nün, Türk-İslam heterodoksisinin bir grubu olarak gördüğü Alevilik ve Bektaşilik hakkındaki görüşleri, çeşitli eserlerinde dağınık olarak yer almaktadır. Onun, AlevilikBektaşilik ile ilgili çalışmalarında ulaştığı sonuçlar çok önemli olup, günümüz araştırmacıları için hâlâ büyük bir esin kaynağı durumundadır. Bu makalenin amacı, Anadolu Aleviliği ve Bektaşilik hakkında ilk söz söyleyenlerden biri olan Fuat Köprülü'nün, bu konuyla ilgili görüş ve düşüncelerini bütüncül bir şekilde ortaya koymaktırThis article is on Anatolian Alevism and Bektashism, according to the views of Fuat Koprulu (d.1966). Having been one of the first to study this subject matter in the early years of the republic of Turkey. Koprulu provides very insightfull and objective insihgt...
Batı, İslâm dünyasında genellikle İslâm Rönesansının önündeki en ciddi engel olarak algılanmıştır... more Batı, İslâm dünyasında genellikle İslâm Rönesansının önündeki en ciddi engel olarak algılanmıştır. Bu algı, Mısırlı ünlü felsefeci Hasan Hanefi'nin (doğu-mu1935), kendisinin Miras ve Yenilenme (et-Turâs ve't-Tecdîd) adıyla bilinen üçlü İslâmî reform projesinin ikinci parçası olarak Batı Mirası Karşısında Pozisyonumuz (Mevkifunâ mine't-Turâsi'l-Garbî) adlı çalışmasını ortaya koymasına yol açtı. 1 Hedefini gerçekleştirmek için, Oksidantalizm Bilimine Giriş (Mukaddime fi İlmi'l-İstigrâb) kitabını yazdı. Burada o, Arap-İslâm dünyasının Oryantalizmi, kendi medeniyetini anlamada bir kaynak olarak görmekten çok, çalışma konusu yapması gerektiğini ileri sürer. Bununla birlikte, Arapların bu öneriye cevabı tamamen olumsuzdur. Mamafih bu yazı, Hasan Hanefi'nin Mukaddime'sine yönelik çeşitli Arap tepkilerini karşılaştıracak ve bu tepkileri, meydan okuma ve cevap verme, süreklilik ve değişim, merkez ve çevre çatışması gibi teorilerin ışığında analiz edecek-* Bu çalışma, Exeter Üniversitesi tarafından Prof. Muhammed Arkoun ve Prof. Edward W. Said'e onursal derece vermek üzere 18-19 Nisan 2001 yılında düzenlenen Orientalism Reconsidered: Emerging Perspectives in Contemporary Arab and Islamic Studies (Oryantalizmi Yeniden Düşünmek: Modern Arap ve İslam Çalışmalarında Ortaya Çıkan Perspektifler) başlıklı konferansta bildiri olarak sunulmuştur. Burada, hem beni bu bildiriyi sunmaya teşvik eden tez danışmanım Prof. Howard M. Federspiel'e hem de tebliğin İngilizcesini okuyup gözden geçiren meslektaşım Steve Millier'e teşekkür etmek istiyorum. [Çeviri, The Muslim World cilt 93, Nisan 2003 tarihli sayısındaki yayımından (s.233-248) yapılmıştır. Çev.]
SDÜ İlâhiyat Fakültesi'nin TÜBİTAK'ın katkısıyla 28-30.09.2005 tarihleri arasında düzenlediği Ulu... more SDÜ İlâhiyat Fakültesi'nin TÜBİTAK'ın katkısıyla 28-30.09.2005 tarihleri arasında düzenlediği Uluslararası Bektaşîlik ve Alevîlik Sempozyumu Isparta'da gerçekleştirildi. 28 Eylül Çarşamba günü saat 14:00-17:00 arasında üniversitenin kültür merkezinde sempozyum açılışı yapıldı. İstiklâl Marşı ve bir Bektaşî Gülbengi okunmasından sonra toplantı yürütücüsü Prof. Dr. Saffet Sarıkaya sempozyumun işleyişi hakkında bilgi verdi. Sekiz oturumla ve iki salonda gerçekleştirilen sempozyumda, ikisi çağrılı olmak üzere 39 bildiri sunuldu. 19 müzakerecinin bulunduğu programda her oturumda, biri akademisyen biri de Alevî-Bektaşî inanç önderi veya araştırmacısı iki kişi görev yaptı. Sempozyum bildirilerinin iki ay içinde kitaplaştırılacağı sözü verildiği için, burada sadece takip edebildiğimiz oturumlardan bazısından kısa notlar aktarmak istiyoruz. Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Prof. Dr. M. Şevki Aydın konuşmasında, Alevîlerin çeşitli nedenlerle kendilerini ifade edememeleri talihsizliğinin sorumluluğunun herkese ait olduğunu söyleyerek, Diyanet'in kurum olarak hiçbir zaman Alevîliği tanımlama gayreti içinde olmadığını ve olmayacağını ifade etti. Devlet Bakanı Prof. Dr. Mehmet Aydın ise, uzun süren konuşmasında, İslâm'ın zengin bir tefekkür tarihine sahip olduğunu, bu bağlamda İslâm'ın tek olduğunu, ancak anlayışların hiçbir zaman tek olmadığını vurguladı. Türkiye'de baskın bir tasavvuf geleneği olduğunu dile getiren Aydın, Bektaşîlik ve Alevîliğin tasavvuf içerisinde bir yapı olduğunu düşündüğünü söyledi. Protokol konuşmalarından sonra, sıra çağrılı bildirilere gelmişti. İlk bildiri sahibi Prof. Dr. Ethem Ruhi Fığlalı; İslâmiyet'i babalar ve dedeler eliyle alan göçebe Türkmenlerin, şehirli Müslüman'ın hor görmesine rağmen kendilerinin İslâm'a aykırı davrandıklarına, son yarım asır hariç, hiç inanmadıklarını aksine kendilerini gürûh-ı nâcî olarak gördüklerini ifade etti. İkinci bildiri sahibi Prof. Dr. Ahmet Yaşar Ocak ise, Alevîlik konusuna Alevî ve Sünnî reflekslerin bir tarafa bırakılarak bakılması gerektiğini söyleyerek, bildirisinde Alevîlik-İsmâilîlik bağlantısı üzerinde durdu. Ocak'ın Alevîlik konusunda yeni düşüncelerini ilk defa kamuoyuyla paylaştığı bu tebliğinde, ilk dönem Safevî Şiîliğinin,
'an, Sünnet ve Müslümanların on dört asırlık birikimleri gibi ortak bir kaynağa sahip olan İslamî... more 'an, Sünnet ve Müslümanların on dört asırlık birikimleri gibi ortak bir kaynağa sahip olan İslamî ilimlerin her birinin sahih bilgiye ulaşmak konusunda disiplinler arası işbirliği içerisinde çalışması gerektiğini savunur. O, İslam dünyasının terakkisini de kurumsallaşmış kadim İslam düşünce geleneklerinin yeniden yorumlanmasına bağlayan çok yönlü bir ilim adamıdır. İlimden gidilmeyen yolun sonunun karanlık olacağını düşünen bir İslam Mezhepleri Tarihi araştırmacısı olarak Onat'ın çalışma yaptığı konulardan biri de Alevilik-Bektaşilik olmuştur. Bu konuda, keyfi Alevilik inşalarının önüne geçilebilmesi için Aleviliğin tarihsel sürecinin açık bir şekilde ortaya konarak bilimsel açıdan incelenmesi gerektiğine inanır. Zira geçmişte yaşanan olaylar anlaşılmadan şimdinin ve geleceğin anlaşılması mümkün değildir. Ona göre İslam Mezhepleri Tarihi Anabilim Dalı, hem metodik açıdan hem de konunun tarihsel arka planının incelenebilmesi için Alevilik-Bektaşilik konusunun çalışılabileceği en önemli disiplinlerden birisidir.
Kürre-i arz n her hangi noktas nda bulunurlarsa bulunsunlar, $ranîler, bilhassa Caferiler mutlaka... more Kürre-i arz n her hangi noktas nda bulunurlarsa bulunsunlar, $ranîler, bilhassa Caferiler mutlaka Muharrem'in ilk on günlerinde matem ve taziye merasimini ifa ederler. Muharrem ay bütün $ranîlerle &îiyyülmezhep (&ii mezhebinden) olanlar için bir matem ay d r. Hazreti Hüseyin ile evlad ve taallukat n n bu ay içinde envâ-eza ve cefalarla -dâiye-i istiklal ve saltanat için-mazûran, mazlûmen #ehit edilmeleri keyfiyeti, tarih-i #ehâdetlerinden beri âlem-i $slam nezdinde büyük ve müdhi#, hûnerizâne (kanl ) bir vak'a-y cân-sûz (can yak c ) te#kil etmi# ve vefât-âlîlerinden beri mezâr-#erîflerini metâf-sulehâ ve ebriyâ k lm #t r. Hazreti Seyyidü##ühedâ'n n Kerbelâ'da #ehit edilip #imdiki buk'a-y #erîfede defnolunduklar n tarih-i $slam yâd etti2i gibi bilcümle müerrihînin -Arap müerrihleri-de taht-tasdikindedir. Mü#arünileyh hazretlerinin kabr-i #erîfi $ranî ve Hindîler taraf ndan teberruan ve teberrüken bugünkü hâle konulup fevkalade bir surette tezyin edilmi#tir. On günlük Muharrem merasim-i fevkaladesini görmek ve #ehîd-i muhterem mü#arünileyhi bu esnada ziyaret etmek için aktâr-baîde-i $slâmiye'den #edd-
Bir giriş, dört bölümden oluşan kitabının bir ‘savunma’ değil, ‘eleştiri’ eseri olduğunu söyleyen... more Bir giriş, dört bölümden oluşan kitabının bir ‘savunma’ değil, ‘eleştiri’ eseri olduğunu söyleyen yazarın amacı, Batı’nın kendisiyle ilgili dünyaya kabul ettirdiği tüm öncüllerinin yanlışlığını göstermektir. Bu kitap, onun ifadesiyle; “Avrupa’nın tarihte; karanlık bir barbarlığın, uslanmaz bir hoşgörüsüzlüğün, evrensellikten uzak bir yerelliğin mekânı olduğu hâlde, kendini nasıl bunların tam zıddı olarak kurguladığının ve bu kurguyu bütün dünyaya nasıl kabul ettirdiğinin öyküsüdür” (VII). Bir oksidantalizm çalışması olarak gördüğümüz bu kitapta konular, birinci bölümünde Oryantalizm (19–107), ikinci bölümünde Sömürgecilik ve Oryantalizm (109–154), üçüncü bölümünde Doğu ve Batı (155–224), son bölümünde ise İki Dünya: Karşılaşmalar ve İlişkiler (225–311) başlıklarını taşımaktadır. Giriş bölümünde (1–17) Avrupamerkezcilik, Oryantalizm ve Sömürgecilikten bahseden yazara göre bu üç kavram dünyanın batılılaştırılmasını, sömürülmesini ve Avrupa dışındaki kültürlerin (öteki) aşağılanarak yo...
Takrib, Islam'in anlasilma bicimleri olan mezheplerin mensuplari arasinda birbirlerini tekfir... more Takrib, Islam'in anlasilma bicimleri olan mezheplerin mensuplari arasinda birbirlerini tekfir etme, sirkle itham etme ve yok sayma seklindeki ayriliklari bir tarafa birakip birbirlerini kabul etme esasina dayanmaktadir. Gecmisten gunumuze Islam mezhepleri arasinda ozellikle Ehl-i Sunnet mezhepleriyle Şiilik arasinda boylesi bir ayriligin yasandigi malumdur. Ozellikle gunumuzde Vehhabilikle-Şiilik'in birbirlerini sirk ve tekfirle itham ettikleri bilinmektedir. “Iran'da Şii-Sunni Yakinlastirma Calismalari” baslikli bu bildirinin amaci, gecmisten gunumuze “takrib” calismalarinin kisa bir tarihcesini verip Iran'da Islam Devrimi (1979) sonrasi kurulmus olan ve hâlâ faaliyetlerine devam eden el-Mecmau'l-Âlemi li't-Takrib beyne'l-Mezâhibi'l-Islâmiyye (Ulus lararasi Islam Mezheplerini Yakinlastirma Kurumu)'nun calismalari hakkinda bilgi vermektir.
yumun “Otekiyle Yasamak” baslikli ikinci oturumu Prof. Dr. Suleyman Top- rak baskanliginda baslad... more yumun “Otekiyle Yasamak” baslikli ikinci oturumu Prof. Dr. Suleyman Top- rak baskanliginda basladi. “Iman-Amel-Ahlak Iliskisi ve Tekfir” konusunda tebligini sunan Doc. Dr. Muammer Esen, tekfir soyleminin, “Islam”in temel
Taqreb (proximity) is based on the accepting of members of Islamic sects each other instead of de... more Taqreb (proximity) is based on the accepting of members of Islamic sects each other instead of denying and accusing and ignoring. It is obvious that from past to present this kind of seperation among Islamic sects, especially between Wahhabism and Shiism. The aim of this paper named The Efforts of Proximity of Islamic School's of Thought (Shia & Sunni) in Iran is to explain efforts of proximity from past to present briefly and then clarify of The World Forum for Proximity of Islamic Schools of Thought, Iran-based institution.
Islam dusuncesinin iki ana akimini meydana getiren Ehl-i Sunnet ve Şia arasindaki en onemli ayril... more Islam dusuncesinin iki ana akimini meydana getiren Ehl-i Sunnet ve Şia arasindaki en onemli ayrilik noktalarindan birisi Ehl-i Beyt’in gizli bir ilme sahip olup olmadigi meselesidir. Şia’nin klasik hadis kaynaklarinda yer alan onlarca rivayete dayanan bu dusunce onlarin Kur’an’in tahrif edildigine inandigi yollu tartismalarin da odagini olusturmaktadir. Bu makalenin amaci sozu edilen Ehl-i Beyt’in gizli ilmi meselesiyle ilgili Şii literaturde dile getirilen Kitab-i Ali (Sahife, Câmia), Cefr ve Mushaf-i Fatima hakkinda yine bu literature dayali bir inceleme yapip bu konuda temel Şii yaklasimlari ortaya koymaktir.
This article is on Anatolian Alevism, according to the views of Fuat Koprulu. Having been one of ... more This article is on Anatolian Alevism, according to the views of Fuat Koprulu. Having been one of the first to study this subject matter in the early years of the republic of Turkey, Koprulu provides very insightful and objective insights. Turkish history and Turkish beliefs before and after Islam are discussed. Central figures such as Ahmad Yasawi and Yasawiyya are also discussed. The history of the various sects are discussed. They are the history of religious synretism in Asia minor; the migration of the Turks from Central Asia to Asia Minor that lasted 4 centuries; the formation of Sufism in Asia Minor; Heterodox sects such as Haydariyya, Kalendariyya and Babais; and such heretical actions; the bektashi order's formation, as well as the Hadji Bektash Wali. Finally, I made my explainations and critics about Koprulu's views and then pointed out to my evalations on this matter
Shiism became a dominant sect in the whole territory of Iran with the es-tablishment of the Safaw... more Shiism became a dominant sect in the whole territory of Iran with the es-tablishment of the Safawid rule by Shah Ismail, whose first political action was to adopt The Twelver Shia as the offical sect of his rule and impose the creeds of that sect on his subjects who were then largely Sunnites. The tools used by Shah Ismail to promote Shiism as the offical sect in his kingdom were to make additions to the formulation of Adhzan and to the Friday Khutbah as well as bring Shiite scholars from the Iraqi area to Iran.
Her geçen gün şiddetini artırarak devam eden mezhep çatışmalarının, Müslümanların geleceği açısın... more Her geçen gün şiddetini artırarak devam eden mezhep çatışmalarının, Müslümanların geleceği açısından ne derece önemli olduğu bugün daha iyi anlaşılmaktadır. Genelde mezhep, özelde ise Sünnî-Şiî çatışmalarının engellenerek İslâm dünyasının topyekün kurtuluşa ermesi için yapılması gereken faaliyetlerin başında, meselenin değişik boyutlarıyla ele alınıp tartışıldığı bilimsel toplantılar gelmektedir. Gerek dış müdahaleler, gerekse içeriden kaynaklanan etkiler sonucu oluşan mezhep olayların temelinde yatan esas unsurlar, ancak bilimsel çalışmalar sayesinde aydınlığa kavuşabilecektir. Aksi takdirde Müslümanların sürekli aynı sorunlarla karşılaşıp, ne olduğunu anlayamadan bilinçsiz bir şekilde birbirlerini boğazlamaya devam edeceği gün gibi ortadadır. Çorum Belediyesi’nin desteğiyle 27-29 Eylül 2013’te düzenlediğimiz “Ortadoğu’nun Geleceği Açısından Şiî-Sünnî ilişkileri” sempozyumu, meseleleri ele alış tarzı ve olaylara yaklaşım biçimi de dikkate alındığında, Türkiye’de, hatta tüm İslâm dünyasında eksikliği hissedilen çok önemli bir projedir. Sempozyumda ele alınan konular ve katılımcı bilim insanları, tertip heyeti tarafından seçilerek uzun süreli bir hazırlık aşaması sonucunda oluşturulmuştur. Sempozyum oturumları ve tebliğ başlıkları, birbirini tamamlayan konulardan seçilmiş olup meseleyi çok boyutlu bir şekilde yansıtacak tarzda belirlenmiştir. Konular kronolojik sıraya uygun bir şekilde ele alınmış ve ilk olarak Şiî-Sünnî ilişkilerinin tarihî arka plânı üzerinde durulmuştur. Ardından meselenin teolojik zemininin ele alındığı ikinci oturuma geçilmiş ve bu çerçevede Şiî-Sünnî ilişkilerinde belirleyici olan etkenler enine boyuna tartışılmıştır. Tarihsel süreç bu şekilde genişçe ele alındıktan sonra, üçüncü oturumda meselenin yakın tarihle ilgili bağlantısı oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede İran Devrimi başta olmak üzere günümüz mezhep ilişkilerine ışık tutacak bazı çok önemli olaylar değerlendirilmiştir. Sempozyumun ağırlık kısmını oluşturan günümüzle ilgili bölümlere gelindiğinde ise ilk olarak Ortadoğu’nun mezhep haritası masaya yatırılmış, sonra da özellikle Körfez Krizi gibi olayların, başta Sünnîlik ve Şiîlik meseleleri olmak üzere Ortadoğu’da yol açtığı etkiler üzerinde durulmuştur. Yine bu çerçevede günümüz Ortadoğu’sunda etkin olan belli başlı mezhep hareketleri ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Uploads
Papers by Doğan Kaplan
Çorum Belediyesi’nin desteğiyle 27-29 Eylül 2013’te düzenlediğimiz “Ortadoğu’nun Geleceği Açısından Şiî-Sünnî ilişkileri” sempozyumu, meseleleri ele alış tarzı ve olaylara yaklaşım biçimi de dikkate alındığında, Türkiye’de, hatta tüm İslâm dünyasında eksikliği hissedilen çok önemli bir projedir. Sempozyumda ele alınan konular ve katılımcı bilim insanları, tertip heyeti tarafından seçilerek uzun süreli bir hazırlık aşaması sonucunda oluşturulmuştur.
Sempozyum oturumları ve tebliğ başlıkları, birbirini tamamlayan konulardan seçilmiş olup meseleyi çok boyutlu bir şekilde yansıtacak tarzda belirlenmiştir. Konular kronolojik sıraya uygun bir şekilde ele alınmış ve ilk olarak Şiî-Sünnî ilişkilerinin tarihî arka plânı üzerinde durulmuştur. Ardından meselenin teolojik zemininin ele alındığı ikinci oturuma geçilmiş ve bu çerçevede Şiî-Sünnî ilişkilerinde belirleyici olan etkenler enine boyuna tartışılmıştır. Tarihsel süreç bu şekilde genişçe ele alındıktan sonra, üçüncü oturumda meselenin yakın tarihle ilgili bağlantısı oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede İran Devrimi başta olmak üzere günümüz mezhep ilişkilerine ışık tutacak bazı çok önemli olaylar değerlendirilmiştir. Sempozyumun ağırlık kısmını oluşturan günümüzle ilgili bölümlere gelindiğinde ise ilk olarak Ortadoğu’nun mezhep haritası masaya yatırılmış, sonra da özellikle Körfez Krizi gibi olayların, başta Sünnîlik ve Şiîlik meseleleri olmak üzere Ortadoğu’da yol açtığı etkiler üzerinde durulmuştur. Yine bu çerçevede günümüz Ortadoğu’sunda etkin olan belli başlı mezhep hareketleri ayrıntılı olarak ele alınmıştır.