Papers by Zbigniew Wróblewski
przegląd filozoficzny. seria nowa, 2015
Ale co z przypuszczalnym przekonaniem psa, że kot wszedł na ten dąb? Ten dąb jest przypadkowo naj... more Ale co z przypuszczalnym przekonaniem psa, że kot wszedł na ten dąb? Ten dąb jest przypadkowo najstarszym drzewem w zasięgu wzroku. Czy pies myśli, że kot wszedł na najstarsze drzewo w zasięgu wzroku? Czy pies myśli, że kot wszedł na to samo drzewo, co poprzednim razem, kiedy pies go ścigał? (Davidson 1992: 237) Sam Davidson twierdzi, że "trudno nadać sens tym pytaniom". Wyjaśnienie z kolei jest następujące: Jednym ze sposobów zorientowania się, że przypisujemy postawę propozycjonalną, jest zwrócenie uwagi na to, że zdania, za pomocą których ją przypisujemy, mogą zmienić się z prawdziwych w fałszywe, jeśli w miejsce jakiegoś wyrażenia, spośród słów określających przedmiot postawy, podstawimy inne wyrażenie, które odnosi się do tego samego przedmiotu (tamże). Arkadiusz Gut, Zbigniew Wróblewski 372 2. Dlaczego intensjonalność? Czytając powyższe dwa fragmenty przytoczone z pracy Davidsona, szybko orientujemy się, że sensowne mówienie o atrybucji stanów mentalnych musi uwzględniać problem nieprzezroczystości referencyjnej. Innymi słowy, istota, której przypisujemy posiadanie "przekonania", musi niejako zaświadczyć, że różnicuje między sobą dwa odniesienia do przedmiotu-raz jako dębu i drugi raz jako najstarszego drzewa w okolicy. Zauważmy, że to, o czym mówimy obecnie, jest czymś więcej niż fakt, że reprezentacje mentalne są o czymś (tzw. aboutness), że są intencjonalnie skierowane na jakiś przedmiot. Naszą uwagę musimy raczej przekierować na coś, co John Searle określa mianem profilu aspektualnego. Świadome doświadczenia "w odróżnieniu od przedmiotu tych doświadczeń, wiążą się zawsze z pewną perspektywą", zaś reprezentacje mentalne odznaczają się profilem aspektualnym (aspectual shape) (Searle 1999: 179). Chodzi tutaj w zasadzie o twierdzenie, że przekonania zawsze, jak podkreślał to już Gottlob Frege, opisują przedmiot w jakiś określony sposób. Odrobiwszy poprawnie lekcję Fregego, wiemy, że mówiąc o profilu aspektualnym, nie mówimy o różnych własnościach przedmiotu, lecz o czymś, co jest treścią umysłu i podmiotowym punktem odniesienia. Trzeba więc podkreślić, że profil aspektualny (aspectual shape Searle'a)-czy w innej terminologii "sens" (Sinn) Fregego-nie jest ani częścią, ani cechą przedmiotu, lecz jest własnością ujęcia przedmiotu lub własnością aktu poznawczego (por. Frege 1977). Tym samym warunki identyfikacji sensu czy profilu aspektualnego nie pokrywają się z identyfikacją przedmiotu odniesienia. Każda z reprezentacji mentalnych wyznacza określoną perspektywę ujęcia przedmiotu. Jak podkreśla J. Perner, odwołując się do wskazówek F. Brentana i K. Twardowskiego, perspektywa zawarta jest wewnątrz każdej reprezentacji mentalnej i "wypełnia" jej treść (Perner i in. 2003). Zawarty w każdej z reprezentacji profil aspektualny wyznacza specyficzne skierowanie się na przedmiot, jaki jest udziałem organizmu intencjonalnie ujmującego obiekt na bazie posiadanych przekonań. W tym kontekście czytelne stają się dwa twierdzenia, które można ująć w kategoriach dwóch warunków. Pierwszy z warunków mówi, że: (a) jeśli używamy słowa "przekonanie" lub używamy formuły "x jest przekonany, że p", kwestionując przy tym nieprzezroczystość semantyczną, to de facto nie używamy tych słów i formuł w celu przypisania postaw przekonaniowych (Davidson 1992: 236). Drugi z warunków formułowany jest najczęściej tak, że: (b) nieprzezroczystość semantyczna odróżnia mówienie o przekonaniach i postawach przekonaniowych od mówienia o innych rzeczach (tamże).
Roczniki Kulturoznawcze
Współczesna dyskusja nad wyodrębnieniem nowej jednostki stratygraficznej w geologii, nazwanej ant... more Współczesna dyskusja nad wyodrębnieniem nowej jednostki stratygraficznej w geologii, nazwanej antropocenem, która rejestruje geologiczne zmiany o charakterze antropogenicznym, stanowi kontekst dla nowej konceptualizacji podstawowych kategorii opisujących i wyjaśniających stan kryzysu relacji człowiek–przyroda. W artykule podjęto próbę retrospektywnej rekonstrukcji pojęcia natury w dwóch wymiarach: doświadczenia różnych aspektów natury w dobie kryzysu ekologicznego oraz filozoficznych interpretacji tego doświadczenia. Elementem wspólnym tego doświadczenia egzystencjalnego oraz naukowego jest rewizja wyobrażeń o przyrodzie, ukształtowanych przez naukę i technikę. Reakcja na odkrycie ograniczeń bywa jednak zróżnicowana: od radykalnych programów naprawczych w sferze teorii i praktyki po reformistyczne postulaty korektur aktualnych trendów cywilizacyjnych. W interpretacji filozoficznej odkrywa się dwa kluczowe aspekty. Po pierwsze, pojęcie natury jest kształtowane w kontekście naukowo‑te...
Annals of Animal Science
As a result of the domestication process and systematic breeding, livestock species have been sha... more As a result of the domestication process and systematic breeding, livestock species have been shaped as donors of animal goods for humans. The animals’ role so defined, which has remained unchanged for millennia, now faces criticism from intellectuals (posthumanism), pro-animal activists, and increasingly often, postmodern societies. The core aspect of this growing conflict can be described as a relationship between the personality/individuality of farm animals, animals as persons/nonpersons, and animals as moral subjects/agents. This review aims to discuss these relationships in the context of the current state of ethical reflection and knowledge, and in relation to the future of livestock production. It presents problems of definition and research methodology in the field of animal personality, with particular reference to farm animals, characterises the dilemmas of the moral status of animals in the personality/individuality of farm animals – animals as persons/nonpersons – anima...
Wydawnictwo KUL eBooks, 2020
Jerzy Kalinowski used the determinant "Lublin" and so did Kazimierz Kłósak (slightly ironically).... more Jerzy Kalinowski used the determinant "Lublin" and so did Kazimierz Kłósak (slightly ironically). 4 In the 1950s the Marxists wanted to make sure that "philosophy taught at the Catholic University of Lublin was called 'Christian philosophy.'" In polemics it was obviously described as: 'denominational' or 'religious' (Marian Kurdziałek, "Res parva, initium non parvum," Roczniki Filozoficzne 45, no. 1 (1997): 153). 5 The term "existential Thomism" to describe the mode of philosophizing at the Catholic University of Lublin was eagerly used by Jan Franciszek Drewnowski (1896-1978). 10 See the most important indicators of being a philosophical school in: Antoni B. Stępień, Wstęp do filozofii (Lublin: TN KUL, 1995), 243-244 and 22. 11 "Sometimes a school is understood more broadly as a team collectively teaching and acting (in some agreement or at least in partial compliance of its program or methods) in a given time and place (in this sense one may speak of the Louvain or Lublin School)" (ibidem, 244).
Current Psychology
Inspired by the supporters of posthumanism and transhumanism, the discussion on the status of hum... more Inspired by the supporters of posthumanism and transhumanism, the discussion on the status of human and non-human individuals motivates us to explore the psychological determinants of assigning a moral status (MS) to them. The article focuses on capturing the relationship between anthropocentrism and the MS of a chimpanzee, humanoid robot and cyborg person. In exploring this connection, it introduces the concepts of mind and soul as mediating variables. Three online studies were conducted, and the statistical analyses included data from a total of 732 participants aged 15–72 who were from Poland. The research shows that for each of the three characters, anthropocentrism was negatively correlated with MS, and its influence was mediated by the attribution of mind and soul. In relation to the humanoid robot, a direct relationship between anthropocentrism and MS has also been found, which is interesting in view of the discussion regarding the criteria for MS. On the other hand, the repo...
Studia Ecologiae et Bioethicae, Dec 31, 2004
Uwagi na m arginesie dyskusji o funkcjach filozofii przyrody Dyskusja na temat statusu filozofii ... more Uwagi na m arginesie dyskusji o funkcjach filozofii przyrody Dyskusja na temat statusu filozofii przyrody [dalej: FP] ma w Polsce długa tradycję, a co za tym idzie, także bogatą literaturę przedm iotu i wyraźnie określone koncepcje uprawiania tej kontrowersyjnej dyscypliny filozoficznej. Powtarzanie zatem dobrze już ugruntowanych wątków metaprzedm iotow ych tej dyskusji, przy braku now ych propozycji, jest przedsięwzięciem poznawczo jałowym, choć być może ze względów dy daktycznych i pragm atycznych m ożna dopatrzyć się jakiś walorów. W tym kontekście m etafilozoficznym obiecująca była zapowiedź dyskusji o FP, ale wyznaczonej przez pytania teleologiczne, pytanie o funkcje jakie może pełnić filozofia przyrody. Sprzyjającą okolicznością do podjęcia tych zagadnień były obrady sekcji Filozofii Przyrody na VII Zjeździe Filozo ficznym w Szczecinie1. Dyskusja przebiegała dwutorowa: wypowiedzi były zamieszczone na stronie domowej Zjazdu (najpierw wersja krótka, później znacznie roz szerzona) oraz przedstaw ione w ram ach obrad Sekcji2. Pomijam stronę organizacyjną i sam przebieg dyskusji, która była przygotowana i reali zowana w zorow o. Skoncentruję się na głównych ideach, które zostały przedstawione przez panelistów, tych ze stron internetowych i tych, któ rzy w sposób tradycyjny uczestniczyli w dyskusji. Na początek uwaga, co do przedm iotu dyskusji. Tak sformułowane pytanie dyskusji przypom ina długoletnią dyskusję nas statusem metodologiczno-epistemologicznym filozofii przyrody. Dyskusja ta tak zdomino wała badania w zakresie FP, że z zewnątrz na to patrząc, można odnieść wrażenie, że m am y o to do czynienia z podstaw ow ym problem em tej dyscypliny. Intencje organizatorów panelu były inne. Dyskusja miała do tyczyć odpowiedzi na pytanie teleologiczne, pytanie o funkcje ("po co?")
Dialogue and universalism, 2013
Roczniki Filozoficzne, 2017
DOAJ (DOAJ: Directory of Open Access Journals), Dec 1, 2016
Studia Philosophiae Christianae, 2009
In the article an analysis of the teleological argument (TA) found in the field of practical phil... more In the article an analysis of the teleological argument (TA) found in the field of practical philosophy of nature and ecological ethics (Hans Jonas, Robert Spaemann, Reinchard Low) is presented. The TA is formulated on the basis of the teleological interpretation of nature in the following way: if in nature there exist aims, which man reconstructs as a claim of some good in itself, than that teleological structure of being obligates man to unconditional affirmation of everything what is alive (since in these natural beings purposefulness manifests itself in the most clear way). In TA the following elements have been distinguished and analyzed: I. the natural being possesses aims; the possession of an aim constitutes substantial being; man is a model of teleological being; II. in the possession of an aim there is a moment of valuation; III. in his actions, one should regard internal value of being itself; particularly the value of man, who is the aim in itself; IV. natural beings (except men) are vested with internal values with regard to their teleological structure; V. in moral actions one should respect the aims of natural beings. In the article main objections to TA are taken into consideration: (i) an anachronistic conception of nature, (ii) the rejection of the enlightenment idea of the autonomy and freedom of man, (iii) the naturalistic fallacy and normative naturalism.
Roczniki Psychologiczne, May 25, 2023
Current research explored the link between beliefs about the mind, the soul, and the moral status... more Current research explored the link between beliefs about the mind, the soul, and the moral status (MS) of humanoid robot (HR). Determining the conditions for the assignment of MS to artificially intelligent agents is important from the point of view of their inclusion in the moral community. The indication of the role of beliefs about the mind and the soul is consistent with the tendency to distinguish these two incorporeal entities observed in folk psychology. In an online study, participants (N = 223), who believed in the existence of the mind and the soul, assessed the MS of the HR Sophia and assigned attributes to it; based on this, two dimensions of the mind perception (MP) were distinguished: Experience and Agency. As expected, we found that the participants attributed the mind more than the soul to the robot, and these projections significantly affected the MS of the robot. Path analysis revealed that the dimensions of MP acted as a mediator in the mind-MS relationship, while the soul-MS relationship was direct. The analysis of the obtained results leads to a more general conclusion that the soul attribution is a diverse and parallel condition to the mind attribution in individuals.
John Paul II Catholic University of Lublin, Faculty of Philosophy eBooks, Mar 4, 2019
Current Psychology, May 11, 2021
In the debate concerning environmental protection issues there is a clash between the positions h... more In the debate concerning environmental protection issues there is a clash between the positions held by the advocates of anthropocentric and eco-bio-centric environmental ethics. Although wildlife conservators criticize anthropocentrism as the main cause behind the ecological crisis, (1) its structure as a psychological construct underlying the anthropocentric orientation is unclear and (2) there is no psychometrically adequate measure of anthropocentrism that would allow for determining its relations to other constructs. To fill this gap, we conducted two studies. The concept of anthropocentrism, understood as including the finalistic, metaphysical, epistemological, and axiological aspects distinguished in the philosophical debate, was operationalized as the Anthropocentric Beliefs Scale (ABS). Confirmatory factor analyses (CFA) of the results of Studies 1 and 2 showed that anthropocentrism was a one-dimensional construct. Study 2 also revealed that it was negatively related to environmental attitudes and positively related to negative attitudes toward robots, centrality of religiosity, and right-wing authoritarianism. The construct validity and measurement reliability of the ABS were supported.
Roczniki Filozoficzne, 2006
Państwo i Społeczeństwo : półrocznik Krakowskiej Wyższej Szkoły im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 2004
Forum Philosophicum, Jun 4, 2012
In 1961 he obtained his PhD on the basis of the dissertation entitled e Influence of Ammonium Sa... more In 1961 he obtained his PhD on the basis of the dissertation entitled e Influence of Ammonium Salts on Electrocorticogram and Directly Evoked Cortical Potentials, 1 wrien under the supervision of Prof. Franciszek Czubalski at the Faculty of Medicine of the Medical University in Warsaw. Lenartowicz joined the Society of Jesus on 1st November, 1960, and completed a two-year novitiate in Kalisz. From 1962 to 1965 he studied philosophy at the Faculty of Philosophy of the Society of Jesus in Cracow, where he obtained a canonical degree in philosophy, the equivalent of an M.Phil. en, he studied at the Faculty of eology at Collegium Bobolanum in Warsaw (1965-69), where he also obtained a licentiate degree. He took his holy orders in Warsaw on 17th June, 1968. In 1971 he began his doctoral studies at the Pontifical Gregorian University in Rome, worked as a chaplain at Westminster Cathedral from 1972 to 1973, and took part in Prof. Rom Harré's seminar at Oxford University. He gained his PhD degree in philosophy at the Pontifical Gregorian University in Rome in 1975 on the basis of the dissertation entitled Phenotype-Genotype Dichotomy: An Essay in eoretical Biology, 2 wrien under the supervision of Prof. Jerzy Szaszkiewicz SJ.
Religions
It is still not known how a person acquires the ability to think about extraordinary minds. This ... more It is still not known how a person acquires the ability to think about extraordinary minds. This study examined the point at which a significant distinction appears, the conceptual differentiation of the ordinary mind from the extraordinary mind. Additionally, it examined whether this distance is related to a certain type of conceptual knowledge and understanding of religious concepts. The study involved 117 children from Poland within the age range of 3 to 7 years old (56% girls; 44% boys). The following methods were used: The Deceptive Box Task, The Conceptual reasoning scale from the IDS-P, and the Short test of understanding religious concepts. The obtained results are closer to one of the hypotheses discussed in this area—the anthropomorphism hypothesis, which assumes that after gaining competence in understanding ordinary minds, children begin to build and understand the competencies of extraordinary minds.
Roczniki Psychologiczne
Current research explored the link between beliefs about the mind, the soul, and the moral status... more Current research explored the link between beliefs about the mind, the soul, and the moral status (MS) of humanoid robot (HR). Determining the conditions for the assignment of MS to artificially intelligent agents is important from the point of view of their inclusion in the moral community. The indication of the role of beliefs about the mind and the soul is consistent with the tendency to distinguish these two incorporeal entities observed in folk psychology. In an online study, participants (N = 223), who believed in the existence of the mind and the soul, assessed the MS of the HR Sophia and assigned attributes to it; based on this, two dimensions of the mind perception (MP) were distinguished: Experience and Agency. As expected, we found that the participants attributed the mind more than the soul to the robot, and these projections significantly affected the MS of the robot. Path analysis revealed that the dimensions of MP acted as a mediator in the mind-MS relationship, while...
Roczniki Filozoficzne
Edward Osborne Wilson sformułował hipotezę biofilii, według której biofilia jest tendencją do sku... more Edward Osborne Wilson sformułował hipotezę biofilii, według której biofilia jest tendencją do skupiania się na życiu i procesach podobnych do życia. Status tej hipotezy jest kontrowersyjny zarówno w naukach przyrodniczych, społecznych i środowiskowych, jak i w etyce ekologicznej. Na płaszczyźnie metodologicznej stawiany jest m.in. zarzut niefalsyfikowalności; etycy ekologiczni krytykują hipotezę za jej antropocentryczne implikacje. W artykule proponujemy filozoficzną interpretację biofilii jako formy biomorfizmu, według którego pojęcie bytu substancjalnego, wartości i normy moralności jest oparte na paradygmacie bytu żywego.
Uploads
Papers by Zbigniew Wróblewski