Uluslararası X. Atatürk Kongresi Bildirileri Cilt II
Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu, ülkenin işgalden kurtulmasını ve
bağımsız bir devlet olmasını sa... more Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu, ülkenin işgalden kurtulmasını ve bağımsız bir devlet olmasını sağlayan Mustafa Kemal Atatürk; yaptığı devrimlerle sadece ülkesini ve milletini düşündüğünü çok açık olarak halka ve tüm dünyaya göstermiştir. Atatürk, halkına sorumluluk bilinci gereği, hayatının önemli dönemlerini yazıya geçirmiş ve görevini yapmıştır. Halkına bir hesap veriş anlamına da gelen bu anılar; 1918’den itibaren çeşitli yerlerde yayımlanmıştır. Bu anılar, bazen kendi el yazısıyla tuttuğu defterlerle, bazen yakınlarına anlattıklarıyla, bazen bazı gazetecilerin telgraflarına yanıt vererek, bazen de gazetecilerle mülakatlar yaparak yayımlanmıştır. Buna bir de yine dönemin basınında yayımlanmış biyografileri de eklemek gereklidir. Bu çalışmamızda, Atatürk’ün anılarının ve biyografilerin yayımlandığı ilk özgün kaynaklarına gidilerek, tarihyazımında önemli olan bu anıların geçmişten günümüze gelişimi anlatılacak ve değerlendirilecektir
I. Dünya Savaşı içindeki Çanakkale Muharebeleri birçok açıdan dünyayı etkilemiştir. Savaşın siyas... more I. Dünya Savaşı içindeki Çanakkale Muharebeleri birçok açıdan dünyayı etkilemiştir. Savaşın siyasi ve özellikle de toplumsal sonuçları dünyanın her yerinde önemli gelişmelere neden olmuştur. Avustralya’nın da bu savaş sonrasında 25 Nisan’ı, “Anzak Günü” olarak niteleyip her yıl anma törenleriyle kutlamaları ve milli bilinçlerini güçlendirmeleri de bunlardan birisidir. Bu savaşta önemli katkısı olan ve sonradan Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu da olacak olan Mustafa Kemal Atatürk ile Avusturyalılar arasında da saygı ve övgüye dayalı önemli bir bağ oluşmuştur. Makalemizde yeni bulgularla, bu bağın başlangıcını ve Atatürk’ün Avusturalya halkına verdiği mesajların kronolojik bir değerlendirmesini yaparak tarihe önemli bir kayıt koyma düşüncesindeyiz. Özellikle Türkiye ve Avusturya basınında Atatürk’ün ilk kez yayımlanacak Anzak Günü mesajları ve bu konuda çalışılmış eserlerden hareketle, Atatürk’ün dış politikasındaki barış politikasına uygun olarak girişimleri ortaya konulacaktır
Ülkeyi yabancı işgalinden kurtaran ve Türkiye Cumhuriyeti’ni kurarak çağdaş, demokratik ve laik b... more Ülkeyi yabancı işgalinden kurtaran ve Türkiye Cumhuriyeti’ni kurarak çağdaş, demokratik ve laik bir hukuk devleti yolunu açan kurucu devlet adamı Mustafa Kemal Atatürk’ün kamuoyunda ne zaman tanınmaya başladığı konusu, son dönemde ön planda yer almaktadır. Bir kişinin kamuoyunda tanınmasının en önemli noktası o kişinin yaşadığı dönemde olumlu veya olumsuz yaptıklarının yazılı ve görsel basına düşmesidir. Atatürk’ün de 1911 yılında ilk haberinin ve hemen arkasından ilk fotoğrafının basına yansıdığı bilinmektedir. Trablusgarp, Çanakkale ve Cihan Harbi yıllarında Mustafa Kemal Atatürk’ün başarıları, fotoğrafları ve yazıları görsel ve yazılı basında kendine yer bulmuştur. Atatürk’ün bu faaliyetleri aynı şekilde yabancı basına da hemen hemen aynı dönemlerde yansımıştır. Mustafa Kemal Paşa’nın; İstanbul’a geldikten sonra 1918 Aralık ayı içinde bir Avustralyalı gazeteci ile yaptığı görüşme, o kadar çok ilgi çekmişti ki 1919 başına kadar aynı demeci, birçok Avustralya basınında kendine yer bulmuştur. Makalemizde Avustralya basınından elde edilen tespitlerle Mustafa Kemal Atatürk’ün daha 1918-1919 yıllarında, bir Avustralyalı gazeteciye verdiği demeç sayesinde tanındığını göstermiş olacağız
Mustafa Kemal Paşa, I. Dünya Savaşı’nın son günlerinde ülkesini seven her asker gibi ülkesi için ... more Mustafa Kemal Paşa, I. Dünya Savaşı’nın son günlerinde ülkesini seven her asker gibi ülkesi için endişelenmekteydi. İstanbul’a geldiğinde bu konuda bir şeyler yapılması gerektiğinin de farkındaydı. Ancak İstanbul fiili işgal altındaydı ve hükümet İngilizlerle anlaşılması düşüncesindeydi. Mustafa Kemal Paşa, gelişen olaylar sonucunda, Mondros Antlaşması sonrası ateşkesin sorunsuz uygulanmasını isteyen İstanbul Hükümeti tarafından Samsun’a gönderilmişti. Buna karşılık Mustafa Kemal Paşa Samsun’a çıkar çıkmaz tam tersi İzmir’in işgalinin protesto edilmesi emirleriyle, halkı örgütlemeye çalışmıştır. Bu noktada Paşa’nın doğruları yaptığını anlayan arkadaşları ve halk desteğini ona verecekti. Mustafa Kemal Paşa da özellikle güvendiği arkadaşlarıyla hem bir bağımsızlık savaşı vererek ülkeyi işgalden kurtarmaya çalışacak hem de İstanbul’da saltanatın yanlış politikaları nedeniyle sırtını halka dayayarak bir de ulus egemenliği mücadelesine girişecekti. Amasya Genelgesi’ndeki “halkın azim ve kararı” Erzurum Kongresi’ndeki “milli iradeyi etkin kılma” ve en son aşamada tüm yurttan gelen delegelerle Sivas Kongresi’nde tüm kurtuluş derneklerinin birleştirmesi, İstanbul üzerinde büyük baskı oluşturmuştu. Bu aşamada Temsil Heyeti’nin akıllıca aldığı kararlar ve siyaseten padişah yerine Sadrazam Damat Ferit Paşa’nın sorumlu tutulması kararlaştırılmıştı. Bu karar sonucunda Damat Ferit Paşa’nın istifasının istenmesinde ve padişahın etkilenmesinde, uzun yılların tecrübesi ile 85 yaşındaki Müşir Fuat Paşa’nın aracı olarak kullanılması düşünülmüştür. Bu çalışmada basın da takip edilerek hem Ferit Paşa’nın istifa hem de Müşir Fuat Paşa’nın katkısı ortaya konacaktır.
1. Dünya Savaşı sonrası Osmanlı Devleti toprakları, İtilaf Devletleri tarafından işgale uğramaya
... more 1. Dünya Savaşı sonrası Osmanlı Devleti toprakları, İtilaf Devletleri tarafından işgale uğramaya başlamıştı. Özellikle İzmir’in işgali sonrası Anadolu’da daha da güçlenen Milli Mücadele, Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkması sonrası etkisini artırmıştı. Mustafa Kemal Paşa’nın verdiği emirler, işgallerin halk tarafından mitinglerle protesto edilmesi, İngilizler ve İstanbul Hükümeti tarafından hoş karşılanmamıştı. Bunun sonucunda İstanbul’a geri çağrılan ve bunu dinlemediği için de İstanbul Hükümeti ile arası açılan Mustafa Kemal Paşa, 5 Temmuz 1919’da Samsun’a asker çıkartma girişiminde bulunan İngiliz kuvvetlerine engel olması sonrasında, görevden alınma, istifa ve tutuklanma kararlarıyla karşı karşıya kalmıştı. Bu makalede Mustafa Kemal Paşa’nın tutuklanması sonrasında Ağustos 1919 ayında İstanbul basında onunla ilgili çıkan haberler takip edilmiştir. Ayrıca onun hakkında yazılmış bazı köşe yazıları da değerlendirilmiştir. Bu sayede Milli Mücadele’nin bu örgütlenme aşamasında olayların gelişiminin nasıl haberleştirildiği ve Mustafa Kemal Paşa’nın tutuklanması olayına nasıl bakıldığı, özellikle o dönemde Anadolu hareketine muhalif gazetelerinin eleştirileri de gazetelerden yansıtılarak değerlendirilmiştir.
Milli Mücadele döneminin başlangıcı sayılan Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışı sonrası geliş... more Milli Mücadele döneminin başlangıcı sayılan Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışı sonrası gelişmeler, bugüne kadar birçok eserde anlatılmıştır. Dönemin basınında yaptığımız çalışmada, İstanbul Hükümeti ile ayrışması da gün gün basında yer almıştır. Paşa’nın Samsun’a varışı gazetelerde verilmesine rağmen işgallere karşı halkı direniş için örgütlemeye başlaması ve Havza’daki direniş mitingi süreçleri basında kısa bir süre sessizliğe neden olmuştur. 11 Haziran 1919’dan itibaren nedeni belirtilmese bile Mustafa Kemal Paşa’nın geri çağrılma haberleri gazetelerde verilmeye başlanmıştı. Harbiye Nezareti’nin geri çağırma kararını tebliğ etmemesi süreci uzatmış ve gazetelerin de farklı haberler vermesine yol açmıştı. Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarının aldığı Amasya Genelgesi kararları ise İngilizlerin de tepkisi ile İstanbul’un Mustafa Kemal Paşa’yı görevden almasına neden olmuştur. Basında yine nedenleri belirtmeden sade bir şekilde Mustafa Kemal Paşa ön plana çıkartılmış ve görevden alındığı bilgisi verilmişti. Erzurum Kongresi sürecinde ise istifası gerçekleşmiş ve bu da aynı sadelikte haberleştirilmişti. Yayımlanmış belgeler takip edildiğinde İstanbul basını, birkaç gün aradan sonra bu önemli gelişmeleri sayfalarında yer vermişti. Gazeteler, bu haberleri verirken Anadolu’ya ve Mustafa Kemal Paşa’ya bakış açılarını da ortaya koymuştu. 1919’un Haziran ve Temmuz aylarını içeren iki ay gibi kısa sürede basının büyük çoğunluğu, geri çağrılma, azil ve istifa haberlerini çok sade bir şekilde verirken Sabah, Alemdar ve Türkçe İstanbul gibi muhalif gazeteler ise olumsuz yorumlarıyla birlikte haberleştirmişlerdi.
Mehmet Emin ELMACI * ÖZET Bu çalışmamızda yeni bulgular eşliğinde Mustafa Kemal Atatürk'ün daha ü... more Mehmet Emin ELMACI * ÖZET Bu çalışmamızda yeni bulgular eşliğinde Mustafa Kemal Atatürk'ün daha ülkeyi başarılı bir savaş ile işgalden kurtarıp, ardından da devrimlerini gerçekleştirerek yeni bir zihniyete dayalı Cumhuriyeti kurmadan önce, tanınıp tanınmadığı üzerinde duracağız. Özellikle iç ve dış basında ilk kez adının ve fotoğrafının nasıl geçtiğini ve sonrasındaysa 1918 ile 1919 yılının ilk yarısında Mustafa Kemal Paşa'nın basında kendine nasıl yer bulduğunu göstereceğiz.
Hiristiyanligi dunyaya yayma amaciyla 27 Haziran 1810 tarihinde Boston’da kurulmus en kidemli ve ... more Hiristiyanligi dunyaya yayma amaciyla 27 Haziran 1810 tarihinde Boston’da kurulmus en kidemli ve etkili Protestan misyoner orgutu olan Amerikan Board Teskilati, ilk olarak 1820 yilinda Osmanli Devleti topraklarina ulasmis ve adeta bir orumcek agi gibi teskilatlanmistir. Iste Amerikan Misyonu’nun Turkiye’de kurulup teskilatlanmasinda en onemli ag merkezlerinden biri Kayseri-Talas Istasyonu olup burada Amerikan Board misyonerlerince egitim faaliyetleri surdurulmustur. Kisaca bu calismada Amerikan Misyonu’nun Kayseri-Talas’taki egitim faaliyetleri kapsaminda kurulusundan kapanisina dek Talas Amerikan Koleji ve faaliyetleri aktarilmakta ve bu calismanin Turk Egitim Tarihi’ne katki saglamasi amaclanmaktadir. Arastirmamizin buyuk bolumu ABCFM raporlarina dayanmis ve yapilmis calismalarla da desteklenmistir. Makale sonucunda Osmanli egitim sistemine kendi amaclari dogrultusunda giren ABCFM’nin teskilatlanma surecini tamamladiktan sonra Kayseri-Talas istasyonunda egitim kuruluslari acarak calismalarini “kurumsal” duzeye tasidigi gorulmustur. I.Dunya Savasi sirasinda Talas Amerikan Koleji’nin faaliyetleri sekteye ugramistir; Kurtulus Savasi’nin zaferle neticelenmesi ve sonrasinda Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle olusturulan laik ve milli bir devlet yapisi geregince bu yabanci okullarin “merkezi” egitim yapisina bagli kalmasi saglanmistir
Turkiye Cumhuriyeti’nin kurulus esaslari arasinda en onemli nokta devletin temellerinin laik esas... more Turkiye Cumhuriyeti’nin kurulus esaslari arasinda en onemli nokta devletin temellerinin laik esaslara oturtulmasidir. Bu amacla gerceklestirilen laiklik asamalari 1922 yilindan 1937 yilina kadar araliksiz bir sekilde cikartilan yasa ve uygulamalarla devam etmis ve sonlanmistir. Ancak uzun yillardir devletin temelini din esasina oturtan Osmanli Devletinin yikilmasi sonrasinda devleti laik esaslar uzerine oturtmak oldukca zor olmustur. Ozellikle dinin kullanilarak toplumu yonetme algisi amaciyla yonetimin dinsellestirilmesi ve kutsallastirilmasi toplumun da saltanati kutsallastirmasina ve sorgulamadan biat etmesine neden olmustur. Bu nedenle yeni Turkiye Cumhuriyeti laiklik asamalarini gerceklestirdikce eski sisteme geri donmek isteyenlerce tehdit altinda kalmistir. Bu ortamda da laikligin anlatilmasina onem verilmistir. Izmir'deki Yeni Asir gazetesi de 1933 yilinda halki aydinlatmak amaciyla aydinlara laiklik ile ilgili sorularak sorarak bir anket yapmistir. Anket ile aydinlarin ...
Öz Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş esasları arasında en önemli nokta devletin temellerinin laik e... more Öz Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş esasları arasında en önemli nokta devletin temellerinin laik esaslara oturtulmasıdır. Bu amaçla gerçekleştirilen laiklik aşamaları 1922 yılından 1937 yılına kadar aralıksız bir şekilde çıkartılan yasa ve uygulamalarla devam etmiş ve sonlanmıştır. Ancak uzun yıllardır devletin temelini din esasına oturtan Osmanlı Devletinin yıkılması sonrasında devleti laik esaslar üzerine oturtmak oldukça zor olmuştur. Özellikle dinin kullanılarak toplumu yönetme algısı amacıyla yönetimin dinselleştirilmesi ve kutsallaştırılması toplumun da saltanatı kutsallaştırmasına ve sorgulamadan biat etmesine neden olmuştur. Bu süreçte TBMM'de laiklik konusunda birçok tartışma yaşanmıştı. Bu makalemizde bu tartışmaları ve alınan kararları vereceğiz.
Çok hukukluluk kavramı Osmanlı Devleti'nin en önemli sorunlarından biriydi. Yabancı devletlerin b... more Çok hukukluluk kavramı Osmanlı Devleti'nin en önemli sorunlarından biriydi. Yabancı devletlerin baskısı bu sorunun çözülmesini engellemekteydi. Bu sorun aynı zamanda hukukunu laikleştiremeyen Osmanlı devletinin bölünmesine de neden olmaktaydı. 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanı bu konudaki çabaları artırdı. Meşrutiyetin ilanı sonrasında 1909'da Adliye Nezareti müşavirliğine getirilen Kont Ostrorog, Osmanlı adli yapısının çağdaşlaşmasında önemli rol oynayacaktır. Yazdığı raporlarla adli yapının laikleşmesinde de rolü olacaktır.
... Mart ayında ise bazı satıcıların Alsancak ve Karataş mahallerinde Türk dilinden başka dillerl... more ... Mart ayında ise bazı satıcıların Alsancak ve Karataş mahallerinde Türk dilinden başka dillerle bağırdığı anlaşıldığından İzmir Polis Müdürü ... Yusuf Sigura Jiro ticarethanesi kâtiplerinden Alber Penso Dr. Mizrahi Borsa simsarı Avram Meseri Osmanlı Bankası memurlarından İlyas ...
Mustafa Kemal (Atatürk), 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’a yola çıktığında kamuoyu tarafından bili... more Mustafa Kemal (Atatürk), 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’a yola çıktığında kamuoyu tarafından bilinen ve tanınan bir kişiydi. O’nun kamuoyunda tanınmasının ilk aşaması da Trablusgarp Savaşı’ndaki yerli ve yabancı basında çıkan fotoğrafları ve adından söz edilmesidir. Bizim için değerli olan konu, bugün herkesin bildiği bu fotoğrafların ve haberlerinin ilk ne zaman ve nerede yayımlandığının ortaya çıkartılmasıdır. Bu makalemizde; öncelikle Trablusgarp Savaşı sırasında yeni bulduğumuz bulgularla Mustafa Kemal’den söz eden bilinen ilk fotoğrafı ve ondan söz eden ilk haber bilim dünyasına tanıtılacaktır. Sonuçta ise; 13 Kasım 1918 tarihinde İstanbul’a gelişi sırasında basında Mustafa Kemal Paşa ile ilgili bulabildiğimiz örnekler çerçevesinde kamuoyunda adının nasıl geçtiği gösterilecektir. Samsun’a çıkışı öncesinde Mustafa Kemal Paşa’nın Vahdettin ile selamlık görüşmeleri ve gazetelere verdiği mülakatlar üzerinden de kamuoyunda tanınmış bir kişi olduğu ortaya konulacaktır.
nda kılık kıyafetle ilgili kanunların uygulan masına karar verilmesi ve buna karşı çıkan bazı Ref... more nda kılık kıyafetle ilgili kanunların uygulan masına karar verilmesi ve buna karşı çıkan bazı Refah Partisi sem patizanlarının bir toplantı sırasında fes dağıtmaları, ayrıca Almanya'da II. Abdülhaıııid'in üçüncü göbek ten torununun başkanlığında topla nan "Yeni Osm anlılar" gecesine fesli davetlilerin katılmaları nede niyle fesin tarih boyunca geçirdiği evreleri ve özellikle 1908 yılında feslerin halk tarafından yerlere atı lıp yırtılmalarına dek varan geliş meleri yazma gereğini duydum. Ayrıca olaya fesin kalpak ve şapka ile olan m ücadelesi bağlamında bakmakta yarar var.
Uluslararası X. Atatürk Kongresi Bildirileri Cilt II
Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu, ülkenin işgalden kurtulmasını ve
bağımsız bir devlet olmasını sa... more Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu, ülkenin işgalden kurtulmasını ve bağımsız bir devlet olmasını sağlayan Mustafa Kemal Atatürk; yaptığı devrimlerle sadece ülkesini ve milletini düşündüğünü çok açık olarak halka ve tüm dünyaya göstermiştir. Atatürk, halkına sorumluluk bilinci gereği, hayatının önemli dönemlerini yazıya geçirmiş ve görevini yapmıştır. Halkına bir hesap veriş anlamına da gelen bu anılar; 1918’den itibaren çeşitli yerlerde yayımlanmıştır. Bu anılar, bazen kendi el yazısıyla tuttuğu defterlerle, bazen yakınlarına anlattıklarıyla, bazen bazı gazetecilerin telgraflarına yanıt vererek, bazen de gazetecilerle mülakatlar yaparak yayımlanmıştır. Buna bir de yine dönemin basınında yayımlanmış biyografileri de eklemek gereklidir. Bu çalışmamızda, Atatürk’ün anılarının ve biyografilerin yayımlandığı ilk özgün kaynaklarına gidilerek, tarihyazımında önemli olan bu anıların geçmişten günümüze gelişimi anlatılacak ve değerlendirilecektir
I. Dünya Savaşı içindeki Çanakkale Muharebeleri birçok açıdan dünyayı etkilemiştir. Savaşın siyas... more I. Dünya Savaşı içindeki Çanakkale Muharebeleri birçok açıdan dünyayı etkilemiştir. Savaşın siyasi ve özellikle de toplumsal sonuçları dünyanın her yerinde önemli gelişmelere neden olmuştur. Avustralya’nın da bu savaş sonrasında 25 Nisan’ı, “Anzak Günü” olarak niteleyip her yıl anma törenleriyle kutlamaları ve milli bilinçlerini güçlendirmeleri de bunlardan birisidir. Bu savaşta önemli katkısı olan ve sonradan Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu da olacak olan Mustafa Kemal Atatürk ile Avusturyalılar arasında da saygı ve övgüye dayalı önemli bir bağ oluşmuştur. Makalemizde yeni bulgularla, bu bağın başlangıcını ve Atatürk’ün Avusturalya halkına verdiği mesajların kronolojik bir değerlendirmesini yaparak tarihe önemli bir kayıt koyma düşüncesindeyiz. Özellikle Türkiye ve Avusturya basınında Atatürk’ün ilk kez yayımlanacak Anzak Günü mesajları ve bu konuda çalışılmış eserlerden hareketle, Atatürk’ün dış politikasındaki barış politikasına uygun olarak girişimleri ortaya konulacaktır
Ülkeyi yabancı işgalinden kurtaran ve Türkiye Cumhuriyeti’ni kurarak çağdaş, demokratik ve laik b... more Ülkeyi yabancı işgalinden kurtaran ve Türkiye Cumhuriyeti’ni kurarak çağdaş, demokratik ve laik bir hukuk devleti yolunu açan kurucu devlet adamı Mustafa Kemal Atatürk’ün kamuoyunda ne zaman tanınmaya başladığı konusu, son dönemde ön planda yer almaktadır. Bir kişinin kamuoyunda tanınmasının en önemli noktası o kişinin yaşadığı dönemde olumlu veya olumsuz yaptıklarının yazılı ve görsel basına düşmesidir. Atatürk’ün de 1911 yılında ilk haberinin ve hemen arkasından ilk fotoğrafının basına yansıdığı bilinmektedir. Trablusgarp, Çanakkale ve Cihan Harbi yıllarında Mustafa Kemal Atatürk’ün başarıları, fotoğrafları ve yazıları görsel ve yazılı basında kendine yer bulmuştur. Atatürk’ün bu faaliyetleri aynı şekilde yabancı basına da hemen hemen aynı dönemlerde yansımıştır. Mustafa Kemal Paşa’nın; İstanbul’a geldikten sonra 1918 Aralık ayı içinde bir Avustralyalı gazeteci ile yaptığı görüşme, o kadar çok ilgi çekmişti ki 1919 başına kadar aynı demeci, birçok Avustralya basınında kendine yer bulmuştur. Makalemizde Avustralya basınından elde edilen tespitlerle Mustafa Kemal Atatürk’ün daha 1918-1919 yıllarında, bir Avustralyalı gazeteciye verdiği demeç sayesinde tanındığını göstermiş olacağız
Mustafa Kemal Paşa, I. Dünya Savaşı’nın son günlerinde ülkesini seven her asker gibi ülkesi için ... more Mustafa Kemal Paşa, I. Dünya Savaşı’nın son günlerinde ülkesini seven her asker gibi ülkesi için endişelenmekteydi. İstanbul’a geldiğinde bu konuda bir şeyler yapılması gerektiğinin de farkındaydı. Ancak İstanbul fiili işgal altındaydı ve hükümet İngilizlerle anlaşılması düşüncesindeydi. Mustafa Kemal Paşa, gelişen olaylar sonucunda, Mondros Antlaşması sonrası ateşkesin sorunsuz uygulanmasını isteyen İstanbul Hükümeti tarafından Samsun’a gönderilmişti. Buna karşılık Mustafa Kemal Paşa Samsun’a çıkar çıkmaz tam tersi İzmir’in işgalinin protesto edilmesi emirleriyle, halkı örgütlemeye çalışmıştır. Bu noktada Paşa’nın doğruları yaptığını anlayan arkadaşları ve halk desteğini ona verecekti. Mustafa Kemal Paşa da özellikle güvendiği arkadaşlarıyla hem bir bağımsızlık savaşı vererek ülkeyi işgalden kurtarmaya çalışacak hem de İstanbul’da saltanatın yanlış politikaları nedeniyle sırtını halka dayayarak bir de ulus egemenliği mücadelesine girişecekti. Amasya Genelgesi’ndeki “halkın azim ve kararı” Erzurum Kongresi’ndeki “milli iradeyi etkin kılma” ve en son aşamada tüm yurttan gelen delegelerle Sivas Kongresi’nde tüm kurtuluş derneklerinin birleştirmesi, İstanbul üzerinde büyük baskı oluşturmuştu. Bu aşamada Temsil Heyeti’nin akıllıca aldığı kararlar ve siyaseten padişah yerine Sadrazam Damat Ferit Paşa’nın sorumlu tutulması kararlaştırılmıştı. Bu karar sonucunda Damat Ferit Paşa’nın istifasının istenmesinde ve padişahın etkilenmesinde, uzun yılların tecrübesi ile 85 yaşındaki Müşir Fuat Paşa’nın aracı olarak kullanılması düşünülmüştür. Bu çalışmada basın da takip edilerek hem Ferit Paşa’nın istifa hem de Müşir Fuat Paşa’nın katkısı ortaya konacaktır.
1. Dünya Savaşı sonrası Osmanlı Devleti toprakları, İtilaf Devletleri tarafından işgale uğramaya
... more 1. Dünya Savaşı sonrası Osmanlı Devleti toprakları, İtilaf Devletleri tarafından işgale uğramaya başlamıştı. Özellikle İzmir’in işgali sonrası Anadolu’da daha da güçlenen Milli Mücadele, Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkması sonrası etkisini artırmıştı. Mustafa Kemal Paşa’nın verdiği emirler, işgallerin halk tarafından mitinglerle protesto edilmesi, İngilizler ve İstanbul Hükümeti tarafından hoş karşılanmamıştı. Bunun sonucunda İstanbul’a geri çağrılan ve bunu dinlemediği için de İstanbul Hükümeti ile arası açılan Mustafa Kemal Paşa, 5 Temmuz 1919’da Samsun’a asker çıkartma girişiminde bulunan İngiliz kuvvetlerine engel olması sonrasında, görevden alınma, istifa ve tutuklanma kararlarıyla karşı karşıya kalmıştı. Bu makalede Mustafa Kemal Paşa’nın tutuklanması sonrasında Ağustos 1919 ayında İstanbul basında onunla ilgili çıkan haberler takip edilmiştir. Ayrıca onun hakkında yazılmış bazı köşe yazıları da değerlendirilmiştir. Bu sayede Milli Mücadele’nin bu örgütlenme aşamasında olayların gelişiminin nasıl haberleştirildiği ve Mustafa Kemal Paşa’nın tutuklanması olayına nasıl bakıldığı, özellikle o dönemde Anadolu hareketine muhalif gazetelerinin eleştirileri de gazetelerden yansıtılarak değerlendirilmiştir.
Milli Mücadele döneminin başlangıcı sayılan Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışı sonrası geliş... more Milli Mücadele döneminin başlangıcı sayılan Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışı sonrası gelişmeler, bugüne kadar birçok eserde anlatılmıştır. Dönemin basınında yaptığımız çalışmada, İstanbul Hükümeti ile ayrışması da gün gün basında yer almıştır. Paşa’nın Samsun’a varışı gazetelerde verilmesine rağmen işgallere karşı halkı direniş için örgütlemeye başlaması ve Havza’daki direniş mitingi süreçleri basında kısa bir süre sessizliğe neden olmuştur. 11 Haziran 1919’dan itibaren nedeni belirtilmese bile Mustafa Kemal Paşa’nın geri çağrılma haberleri gazetelerde verilmeye başlanmıştı. Harbiye Nezareti’nin geri çağırma kararını tebliğ etmemesi süreci uzatmış ve gazetelerin de farklı haberler vermesine yol açmıştı. Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarının aldığı Amasya Genelgesi kararları ise İngilizlerin de tepkisi ile İstanbul’un Mustafa Kemal Paşa’yı görevden almasına neden olmuştur. Basında yine nedenleri belirtmeden sade bir şekilde Mustafa Kemal Paşa ön plana çıkartılmış ve görevden alındığı bilgisi verilmişti. Erzurum Kongresi sürecinde ise istifası gerçekleşmiş ve bu da aynı sadelikte haberleştirilmişti. Yayımlanmış belgeler takip edildiğinde İstanbul basını, birkaç gün aradan sonra bu önemli gelişmeleri sayfalarında yer vermişti. Gazeteler, bu haberleri verirken Anadolu’ya ve Mustafa Kemal Paşa’ya bakış açılarını da ortaya koymuştu. 1919’un Haziran ve Temmuz aylarını içeren iki ay gibi kısa sürede basının büyük çoğunluğu, geri çağrılma, azil ve istifa haberlerini çok sade bir şekilde verirken Sabah, Alemdar ve Türkçe İstanbul gibi muhalif gazeteler ise olumsuz yorumlarıyla birlikte haberleştirmişlerdi.
Mehmet Emin ELMACI * ÖZET Bu çalışmamızda yeni bulgular eşliğinde Mustafa Kemal Atatürk'ün daha ü... more Mehmet Emin ELMACI * ÖZET Bu çalışmamızda yeni bulgular eşliğinde Mustafa Kemal Atatürk'ün daha ülkeyi başarılı bir savaş ile işgalden kurtarıp, ardından da devrimlerini gerçekleştirerek yeni bir zihniyete dayalı Cumhuriyeti kurmadan önce, tanınıp tanınmadığı üzerinde duracağız. Özellikle iç ve dış basında ilk kez adının ve fotoğrafının nasıl geçtiğini ve sonrasındaysa 1918 ile 1919 yılının ilk yarısında Mustafa Kemal Paşa'nın basında kendine nasıl yer bulduğunu göstereceğiz.
Hiristiyanligi dunyaya yayma amaciyla 27 Haziran 1810 tarihinde Boston’da kurulmus en kidemli ve ... more Hiristiyanligi dunyaya yayma amaciyla 27 Haziran 1810 tarihinde Boston’da kurulmus en kidemli ve etkili Protestan misyoner orgutu olan Amerikan Board Teskilati, ilk olarak 1820 yilinda Osmanli Devleti topraklarina ulasmis ve adeta bir orumcek agi gibi teskilatlanmistir. Iste Amerikan Misyonu’nun Turkiye’de kurulup teskilatlanmasinda en onemli ag merkezlerinden biri Kayseri-Talas Istasyonu olup burada Amerikan Board misyonerlerince egitim faaliyetleri surdurulmustur. Kisaca bu calismada Amerikan Misyonu’nun Kayseri-Talas’taki egitim faaliyetleri kapsaminda kurulusundan kapanisina dek Talas Amerikan Koleji ve faaliyetleri aktarilmakta ve bu calismanin Turk Egitim Tarihi’ne katki saglamasi amaclanmaktadir. Arastirmamizin buyuk bolumu ABCFM raporlarina dayanmis ve yapilmis calismalarla da desteklenmistir. Makale sonucunda Osmanli egitim sistemine kendi amaclari dogrultusunda giren ABCFM’nin teskilatlanma surecini tamamladiktan sonra Kayseri-Talas istasyonunda egitim kuruluslari acarak calismalarini “kurumsal” duzeye tasidigi gorulmustur. I.Dunya Savasi sirasinda Talas Amerikan Koleji’nin faaliyetleri sekteye ugramistir; Kurtulus Savasi’nin zaferle neticelenmesi ve sonrasinda Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle olusturulan laik ve milli bir devlet yapisi geregince bu yabanci okullarin “merkezi” egitim yapisina bagli kalmasi saglanmistir
Turkiye Cumhuriyeti’nin kurulus esaslari arasinda en onemli nokta devletin temellerinin laik esas... more Turkiye Cumhuriyeti’nin kurulus esaslari arasinda en onemli nokta devletin temellerinin laik esaslara oturtulmasidir. Bu amacla gerceklestirilen laiklik asamalari 1922 yilindan 1937 yilina kadar araliksiz bir sekilde cikartilan yasa ve uygulamalarla devam etmis ve sonlanmistir. Ancak uzun yillardir devletin temelini din esasina oturtan Osmanli Devletinin yikilmasi sonrasinda devleti laik esaslar uzerine oturtmak oldukca zor olmustur. Ozellikle dinin kullanilarak toplumu yonetme algisi amaciyla yonetimin dinsellestirilmesi ve kutsallastirilmasi toplumun da saltanati kutsallastirmasina ve sorgulamadan biat etmesine neden olmustur. Bu nedenle yeni Turkiye Cumhuriyeti laiklik asamalarini gerceklestirdikce eski sisteme geri donmek isteyenlerce tehdit altinda kalmistir. Bu ortamda da laikligin anlatilmasina onem verilmistir. Izmir'deki Yeni Asir gazetesi de 1933 yilinda halki aydinlatmak amaciyla aydinlara laiklik ile ilgili sorularak sorarak bir anket yapmistir. Anket ile aydinlarin ...
Öz Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş esasları arasında en önemli nokta devletin temellerinin laik e... more Öz Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş esasları arasında en önemli nokta devletin temellerinin laik esaslara oturtulmasıdır. Bu amaçla gerçekleştirilen laiklik aşamaları 1922 yılından 1937 yılına kadar aralıksız bir şekilde çıkartılan yasa ve uygulamalarla devam etmiş ve sonlanmıştır. Ancak uzun yıllardır devletin temelini din esasına oturtan Osmanlı Devletinin yıkılması sonrasında devleti laik esaslar üzerine oturtmak oldukça zor olmuştur. Özellikle dinin kullanılarak toplumu yönetme algısı amacıyla yönetimin dinselleştirilmesi ve kutsallaştırılması toplumun da saltanatı kutsallaştırmasına ve sorgulamadan biat etmesine neden olmuştur. Bu süreçte TBMM'de laiklik konusunda birçok tartışma yaşanmıştı. Bu makalemizde bu tartışmaları ve alınan kararları vereceğiz.
Çok hukukluluk kavramı Osmanlı Devleti'nin en önemli sorunlarından biriydi. Yabancı devletlerin b... more Çok hukukluluk kavramı Osmanlı Devleti'nin en önemli sorunlarından biriydi. Yabancı devletlerin baskısı bu sorunun çözülmesini engellemekteydi. Bu sorun aynı zamanda hukukunu laikleştiremeyen Osmanlı devletinin bölünmesine de neden olmaktaydı. 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanı bu konudaki çabaları artırdı. Meşrutiyetin ilanı sonrasında 1909'da Adliye Nezareti müşavirliğine getirilen Kont Ostrorog, Osmanlı adli yapısının çağdaşlaşmasında önemli rol oynayacaktır. Yazdığı raporlarla adli yapının laikleşmesinde de rolü olacaktır.
... Mart ayında ise bazı satıcıların Alsancak ve Karataş mahallerinde Türk dilinden başka dillerl... more ... Mart ayında ise bazı satıcıların Alsancak ve Karataş mahallerinde Türk dilinden başka dillerle bağırdığı anlaşıldığından İzmir Polis Müdürü ... Yusuf Sigura Jiro ticarethanesi kâtiplerinden Alber Penso Dr. Mizrahi Borsa simsarı Avram Meseri Osmanlı Bankası memurlarından İlyas ...
Mustafa Kemal (Atatürk), 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’a yola çıktığında kamuoyu tarafından bili... more Mustafa Kemal (Atatürk), 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’a yola çıktığında kamuoyu tarafından bilinen ve tanınan bir kişiydi. O’nun kamuoyunda tanınmasının ilk aşaması da Trablusgarp Savaşı’ndaki yerli ve yabancı basında çıkan fotoğrafları ve adından söz edilmesidir. Bizim için değerli olan konu, bugün herkesin bildiği bu fotoğrafların ve haberlerinin ilk ne zaman ve nerede yayımlandığının ortaya çıkartılmasıdır. Bu makalemizde; öncelikle Trablusgarp Savaşı sırasında yeni bulduğumuz bulgularla Mustafa Kemal’den söz eden bilinen ilk fotoğrafı ve ondan söz eden ilk haber bilim dünyasına tanıtılacaktır. Sonuçta ise; 13 Kasım 1918 tarihinde İstanbul’a gelişi sırasında basında Mustafa Kemal Paşa ile ilgili bulabildiğimiz örnekler çerçevesinde kamuoyunda adının nasıl geçtiği gösterilecektir. Samsun’a çıkışı öncesinde Mustafa Kemal Paşa’nın Vahdettin ile selamlık görüşmeleri ve gazetelere verdiği mülakatlar üzerinden de kamuoyunda tanınmış bir kişi olduğu ortaya konulacaktır.
nda kılık kıyafetle ilgili kanunların uygulan masına karar verilmesi ve buna karşı çıkan bazı Ref... more nda kılık kıyafetle ilgili kanunların uygulan masına karar verilmesi ve buna karşı çıkan bazı Refah Partisi sem patizanlarının bir toplantı sırasında fes dağıtmaları, ayrıca Almanya'da II. Abdülhaıııid'in üçüncü göbek ten torununun başkanlığında topla nan "Yeni Osm anlılar" gecesine fesli davetlilerin katılmaları nede niyle fesin tarih boyunca geçirdiği evreleri ve özellikle 1908 yılında feslerin halk tarafından yerlere atı lıp yırtılmalarına dek varan geliş meleri yazma gereğini duydum. Ayrıca olaya fesin kalpak ve şapka ile olan m ücadelesi bağlamında bakmakta yarar var.
Zaferin 100.yıldönümümnde Milli Mücadele'ye Yeni Bakışlar, 2022
1917 Eylülünde Halep'de iken Mustafa Kemal Paşa'nın özellikle Harbiye Nezaretini Almanlara bağıml... more 1917 Eylülünde Halep'de iken Mustafa Kemal Paşa'nın özellikle Harbiye Nezaretini Almanlara bağımlı olmasını eleştiren Mustafa Kemal Paşa'nı Halep'ten yazdığı rapor, Sadrazam Talat ve Harbiye Nazırı Enver Paşalara da gönderilmişti. Önemli tespitler ve eleştiriler içeren bu rapor sonrası gerekli desteği bulamayan Mustafa Kemal Paşa istifa etmiş ve İstanbul'a dönmüştür. Savaşın bitimi sonrası Samsun'a çıkan ve Milli Teşkilat olarak oluşuma giden ve Amasya Genelgesi, Erzurum ve Sivas Kongrelerini yapan Mustafa Kemal Paşa'nın daha önce gazetecilere de ulaştırdığı bu Halep Raporu Sivas Kongresi sonrası en az 8 gazetede aynı gün yayımlanmış ve Mustafa Kemal Paşa'nın liderliğini perçinlemiştir.
In September 1917, while in Aleppo, Mustafa Kemal Pasha's report from Aleppo, which criticized the dependence of the Ministry of War on the Germans, was also sent to Grand Vizier Talat and Minister of War Enver Pasha. Unable to find the necessary support after this report, which contained important findings and criticisms, Mustafa Kemal Pasha resigned and returned to Istanbul. After the end of the war, Mustafa Kemal Pasha went to Samsun and formed the National Organization and held the Amasya Circular, Erzurum and Sivas Congresses. This Aleppo Report, which Mustafa Kemal Pasha had previously delivered to journalists, was published in at least 8 newspapers on the same day after the Sivas Congress and reinforced Mustafa Kemal Pasha's leadership.
Arkada vatan için bir hizmet teşkil edebilecek bir çalışma yükü bırakabilirsek vazifemizi ifa etm... more Arkada vatan için bir hizmet teşkil edebilecek bir çalışma yükü bırakabilirsek vazifemizi ifa etmiş sayılabiliriz. Yunus Nadi bu hizmeti yapmıştır. Onu hayırla anmak hepimiz için bir teselli teşkil eder." Hüseyin Cahit Yalçın Atatürk: "Yunus Nadi Bey mükemmel bir gazetecidir. Kalemine o kadar hâkimdir ki gezerken, yerken, içerken, konuşurken, hülasa hayatının her anında yazar. Hem de çok güzel yazar." İlhan Selçuk, Ulusal Kurtuluş Savaşı'nı kastederek: "Mustafa Kemal bu tür savaşın mucididir. Yunus Nadi de gazetecisi." Sami Karaören: "Yunus Nadi, Kurtuluş Savaşı'nı bütün ruhuyla, kalbiyle, kafasıyla beslemiştir." Şükrü Kaya: "Kalemi kuvvetli, sesi gürdü; sert yazar, tok söylerdi. Tarizlere, tecavüzlere, hücumlara en çok onun uğraması bundandır." Emine Uşaklıgil: "Yunus Nadi'ye göre matbuatın milli ihtiyaçlara göre hareket etmesi şarttır." İlhan Selçuk: "Kurtuluş Savaşı'nın en ateşli yazılarını Yeni Gün yayınlamıştır; o günlerin yazarlığı ve gazeteciliği, tarihte eşine az rastlanır bir anlam kazanıyordu." Vâlâ Nurettin: "Yalnız «yazı ile» Yunus Nadi değil, «şahsen, sözle» Yunus Nadi de pek ehemmiyetli bir sima idi." Yunus Nadi: "Cumhuriyet, ne hükümet ne de parti gazetesidir. Cumhuriyet sadece cumhuriyetin, daha bilimsel ve yaygın adıyla demokrasinin savunucusudur." Yunus Nadi: "İnsanları kızdırmak için değil, fikirleri yürütmek için yazmak lazım." Yunus Nadi: "Eğer muvaffak olmuş isem, bunun tereddütsüz samimiyetten başka hiçbir sırrı yoktur.
Kitapta Mustafa Kemal'in 1911'den 1919 Haziran'ına kadar yazılı ve görsel basında çıkmış haber, d... more Kitapta Mustafa Kemal'in 1911'den 1919 Haziran'ına kadar yazılı ve görsel basında çıkmış haber, demeç ve fotoğraflarının taranmasıyla oluşmuş ve bu sayede kamuoyunda tanınırlılığı değerlendirilmiştir.
Uploads
Papers by Emin Elmacı
bağımsız bir devlet olmasını sağlayan Mustafa Kemal Atatürk; yaptığı
devrimlerle sadece ülkesini ve milletini düşündüğünü çok açık olarak halka
ve tüm dünyaya göstermiştir.
Atatürk, halkına sorumluluk bilinci gereği, hayatının önemli
dönemlerini yazıya geçirmiş ve görevini yapmıştır. Halkına bir hesap veriş
anlamına da gelen bu anılar; 1918’den itibaren çeşitli yerlerde
yayımlanmıştır.
Bu anılar, bazen kendi el yazısıyla tuttuğu defterlerle, bazen yakınlarına
anlattıklarıyla, bazen bazı gazetecilerin telgraflarına yanıt vererek, bazen de
gazetecilerle mülakatlar yaparak yayımlanmıştır. Buna bir de yine dönemin
basınında yayımlanmış biyografileri de eklemek gereklidir. Bu
çalışmamızda, Atatürk’ün anılarının ve biyografilerin yayımlandığı ilk
özgün kaynaklarına gidilerek, tarihyazımında önemli olan bu anıların
geçmişten günümüze gelişimi anlatılacak ve değerlendirilecektir
Avustralya’nın da bu savaş sonrasında 25 Nisan’ı, “Anzak Günü” olarak niteleyip her yıl anma törenleriyle kutlamaları ve milli bilinçlerini güçlendirmeleri de bunlardan birisidir. Bu savaşta önemli katkısı olan ve sonradan Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu da olacak olan
Mustafa Kemal Atatürk ile Avusturyalılar arasında da saygı ve övgüye dayalı önemli bir bağ oluşmuştur.
Makalemizde yeni bulgularla, bu bağın başlangıcını ve Atatürk’ün Avusturalya halkına verdiği mesajların kronolojik bir değerlendirmesini yaparak tarihe önemli bir kayıt koyma düşüncesindeyiz. Özellikle Türkiye ve Avusturya basınında Atatürk’ün ilk kez yayımlanacak Anzak Günü mesajları ve bu konuda çalışılmış eserlerden hareketle, Atatürk’ün dış politikasındaki barış politikasına uygun olarak girişimleri ortaya konulacaktır
dönemde olumlu veya olumsuz yaptıklarının yazılı ve görsel basına düşmesidir. Atatürk’ün de 1911 yılında ilk haberinin ve hemen arkasından ilk fotoğrafının basına yansıdığı bilinmektedir. Trablusgarp, Çanakkale ve Cihan Harbi yıllarında Mustafa Kemal Atatürk’ün başarıları, fotoğrafları ve yazıları görsel ve yazılı basında kendine yer bulmuştur. Atatürk’ün bu faaliyetleri aynı şekilde yabancı basına da hemen hemen aynı
dönemlerde yansımıştır. Mustafa Kemal Paşa’nın; İstanbul’a geldikten sonra 1918 Aralık ayı içinde bir Avustralyalı gazeteci ile yaptığı görüşme, o kadar çok ilgi çekmişti ki 1919 başına kadar aynı demeci, birçok Avustralya basınında kendine yer bulmuştur.
Makalemizde Avustralya basınından elde edilen tespitlerle Mustafa Kemal Atatürk’ün daha 1918-1919 yıllarında, bir Avustralyalı gazeteciye verdiği demeç sayesinde tanındığını göstermiş olacağız
Amasya Genelgesi’ndeki “halkın azim ve kararı” Erzurum Kongresi’ndeki “milli iradeyi etkin kılma” ve en son aşamada tüm yurttan gelen delegelerle Sivas Kongresi’nde tüm kurtuluş derneklerinin birleştirmesi, İstanbul üzerinde büyük baskı oluşturmuştu. Bu aşamada Temsil Heyeti’nin akıllıca aldığı kararlar ve siyaseten padişah yerine Sadrazam Damat Ferit Paşa’nın sorumlu tutulması kararlaştırılmıştı. Bu karar sonucunda Damat Ferit Paşa’nın istifasının istenmesinde ve padişahın etkilenmesinde, uzun yılların tecrübesi ile 85 yaşındaki Müşir Fuat Paşa’nın aracı olarak kullanılması düşünülmüştür. Bu çalışmada basın da takip edilerek hem Ferit Paşa’nın istifa hem de Müşir Fuat Paşa’nın katkısı ortaya konacaktır.
başlamıştı. Özellikle İzmir’in işgali sonrası Anadolu’da daha da güçlenen Milli Mücadele, Mustafa
Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkması sonrası etkisini artırmıştı. Mustafa Kemal Paşa’nın verdiği emirler,
işgallerin halk tarafından mitinglerle protesto edilmesi, İngilizler ve İstanbul Hükümeti tarafından hoş
karşılanmamıştı. Bunun sonucunda İstanbul’a geri çağrılan ve bunu dinlemediği için de İstanbul
Hükümeti ile arası açılan Mustafa Kemal Paşa, 5 Temmuz 1919’da Samsun’a asker çıkartma girişiminde
bulunan İngiliz kuvvetlerine engel olması sonrasında, görevden alınma, istifa ve tutuklanma kararlarıyla
karşı karşıya kalmıştı. Bu makalede Mustafa Kemal Paşa’nın tutuklanması sonrasında Ağustos 1919
ayında İstanbul basında onunla ilgili çıkan haberler takip edilmiştir. Ayrıca onun hakkında yazılmış bazı
köşe yazıları da değerlendirilmiştir. Bu sayede Milli Mücadele’nin bu örgütlenme aşamasında olayların
gelişiminin nasıl haberleştirildiği ve Mustafa Kemal Paşa’nın tutuklanması olayına nasıl bakıldığı,
özellikle o dönemde Anadolu hareketine muhalif gazetelerinin eleştirileri de gazetelerden yansıtılarak
değerlendirilmiştir.
bağımsız bir devlet olmasını sağlayan Mustafa Kemal Atatürk; yaptığı
devrimlerle sadece ülkesini ve milletini düşündüğünü çok açık olarak halka
ve tüm dünyaya göstermiştir.
Atatürk, halkına sorumluluk bilinci gereği, hayatının önemli
dönemlerini yazıya geçirmiş ve görevini yapmıştır. Halkına bir hesap veriş
anlamına da gelen bu anılar; 1918’den itibaren çeşitli yerlerde
yayımlanmıştır.
Bu anılar, bazen kendi el yazısıyla tuttuğu defterlerle, bazen yakınlarına
anlattıklarıyla, bazen bazı gazetecilerin telgraflarına yanıt vererek, bazen de
gazetecilerle mülakatlar yaparak yayımlanmıştır. Buna bir de yine dönemin
basınında yayımlanmış biyografileri de eklemek gereklidir. Bu
çalışmamızda, Atatürk’ün anılarının ve biyografilerin yayımlandığı ilk
özgün kaynaklarına gidilerek, tarihyazımında önemli olan bu anıların
geçmişten günümüze gelişimi anlatılacak ve değerlendirilecektir
Avustralya’nın da bu savaş sonrasında 25 Nisan’ı, “Anzak Günü” olarak niteleyip her yıl anma törenleriyle kutlamaları ve milli bilinçlerini güçlendirmeleri de bunlardan birisidir. Bu savaşta önemli katkısı olan ve sonradan Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu da olacak olan
Mustafa Kemal Atatürk ile Avusturyalılar arasında da saygı ve övgüye dayalı önemli bir bağ oluşmuştur.
Makalemizde yeni bulgularla, bu bağın başlangıcını ve Atatürk’ün Avusturalya halkına verdiği mesajların kronolojik bir değerlendirmesini yaparak tarihe önemli bir kayıt koyma düşüncesindeyiz. Özellikle Türkiye ve Avusturya basınında Atatürk’ün ilk kez yayımlanacak Anzak Günü mesajları ve bu konuda çalışılmış eserlerden hareketle, Atatürk’ün dış politikasındaki barış politikasına uygun olarak girişimleri ortaya konulacaktır
dönemde olumlu veya olumsuz yaptıklarının yazılı ve görsel basına düşmesidir. Atatürk’ün de 1911 yılında ilk haberinin ve hemen arkasından ilk fotoğrafının basına yansıdığı bilinmektedir. Trablusgarp, Çanakkale ve Cihan Harbi yıllarında Mustafa Kemal Atatürk’ün başarıları, fotoğrafları ve yazıları görsel ve yazılı basında kendine yer bulmuştur. Atatürk’ün bu faaliyetleri aynı şekilde yabancı basına da hemen hemen aynı
dönemlerde yansımıştır. Mustafa Kemal Paşa’nın; İstanbul’a geldikten sonra 1918 Aralık ayı içinde bir Avustralyalı gazeteci ile yaptığı görüşme, o kadar çok ilgi çekmişti ki 1919 başına kadar aynı demeci, birçok Avustralya basınında kendine yer bulmuştur.
Makalemizde Avustralya basınından elde edilen tespitlerle Mustafa Kemal Atatürk’ün daha 1918-1919 yıllarında, bir Avustralyalı gazeteciye verdiği demeç sayesinde tanındığını göstermiş olacağız
Amasya Genelgesi’ndeki “halkın azim ve kararı” Erzurum Kongresi’ndeki “milli iradeyi etkin kılma” ve en son aşamada tüm yurttan gelen delegelerle Sivas Kongresi’nde tüm kurtuluş derneklerinin birleştirmesi, İstanbul üzerinde büyük baskı oluşturmuştu. Bu aşamada Temsil Heyeti’nin akıllıca aldığı kararlar ve siyaseten padişah yerine Sadrazam Damat Ferit Paşa’nın sorumlu tutulması kararlaştırılmıştı. Bu karar sonucunda Damat Ferit Paşa’nın istifasının istenmesinde ve padişahın etkilenmesinde, uzun yılların tecrübesi ile 85 yaşındaki Müşir Fuat Paşa’nın aracı olarak kullanılması düşünülmüştür. Bu çalışmada basın da takip edilerek hem Ferit Paşa’nın istifa hem de Müşir Fuat Paşa’nın katkısı ortaya konacaktır.
başlamıştı. Özellikle İzmir’in işgali sonrası Anadolu’da daha da güçlenen Milli Mücadele, Mustafa
Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkması sonrası etkisini artırmıştı. Mustafa Kemal Paşa’nın verdiği emirler,
işgallerin halk tarafından mitinglerle protesto edilmesi, İngilizler ve İstanbul Hükümeti tarafından hoş
karşılanmamıştı. Bunun sonucunda İstanbul’a geri çağrılan ve bunu dinlemediği için de İstanbul
Hükümeti ile arası açılan Mustafa Kemal Paşa, 5 Temmuz 1919’da Samsun’a asker çıkartma girişiminde
bulunan İngiliz kuvvetlerine engel olması sonrasında, görevden alınma, istifa ve tutuklanma kararlarıyla
karşı karşıya kalmıştı. Bu makalede Mustafa Kemal Paşa’nın tutuklanması sonrasında Ağustos 1919
ayında İstanbul basında onunla ilgili çıkan haberler takip edilmiştir. Ayrıca onun hakkında yazılmış bazı
köşe yazıları da değerlendirilmiştir. Bu sayede Milli Mücadele’nin bu örgütlenme aşamasında olayların
gelişiminin nasıl haberleştirildiği ve Mustafa Kemal Paşa’nın tutuklanması olayına nasıl bakıldığı,
özellikle o dönemde Anadolu hareketine muhalif gazetelerinin eleştirileri de gazetelerden yansıtılarak
değerlendirilmiştir.
In September 1917, while in Aleppo, Mustafa Kemal Pasha's report from Aleppo, which criticized the dependence of the Ministry of War on the Germans, was also sent to Grand Vizier Talat and Minister of War Enver Pasha. Unable to find the necessary support after this report, which contained important findings and criticisms, Mustafa Kemal Pasha resigned and returned to Istanbul. After the end of the war, Mustafa Kemal Pasha went to Samsun and formed the National Organization and held the Amasya Circular, Erzurum and Sivas Congresses. This Aleppo Report, which Mustafa Kemal Pasha had previously delivered to journalists, was published in at least 8 newspapers on the same day after the Sivas Congress and reinforced Mustafa Kemal Pasha's leadership.