Ilahiyat

Yûsuf b. Hüseyin el-Kirmâstî, hicri 9. asrın ikinci çeyreğinin başlarında dünyaya gelmiştir. Ömrünü, Osmanlı devletine başkentlik yapmış Bursa ve İstanbul gibi iki önemli şehirde geçirmiştir. el-Kirmâstî, ilk tahsilini babası Fakih Hüseyin’den aldıktan sonra, devrin alimlerinden ders almıştır. Ders aldığı alimlerden biri de Hocazâde olarak bilinen Muslihuddîn Mustafa b. Yusuf b. Sâlih’tir. Henüz gençken telif faaliyetine başlayan el-Kirmâstî, başta belâgat olmak üzere fıkıh, fıkıh usulü, kelam, mantık ve münazara alanlarında yirmiyi aşkın eser yazmıştır. et-Tebyîn, et-Tibyân, el-Muntehab, el-Muharrer, el-Vecîz, Hidâyetu’l-merâm fî ‘ilmi’l-kelâm bunlardan birkaç tanesidir. Çeşitli medreselerde görev yaptıktan sonra tahrir eminliği, Sahn-ı Semân müderrisliği, Bursa ve İstanbul kadılığı görevlerinde bulunmuştur. Kadılık görevini yaparken hüsn-ü kabul görmüş ve hakperest bir kişilik olarak tanınmıştır. Ömrünün sonlarına doğru telif faaliyetlerine yoğunlaşan el-Kirmâstî, İstanbul Vefa ve Fatih semtlerinde bir medrese, bir mescit ve bir mektep inşa etmiştir. Uzun ve bereketli bir ömür geçiren el-Kirmâstî, 920/1525 yılında İstanbul’da vefat etmiş ve ve Fatih semtinde yaptırdığı mektebin defnedilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Belâgat, el-Kirmâsti, Hocazâde, Kadı, Müderris

Yûsuf b. Hüseyin el-Kirmâstî was born in the beginning of the second quarter of the Hijri 9th century. el-Kirmâstî spent his life in two important cities Bursa and Istanbul, the capital of the Ottoman Empire. After receiving his first education from his father Fakih Hüseyin, he took education from the scholars of that period. One of these scholars is Muslihuddîn Mustafa b. Yusuf b. Sâlih, known as Hocazâde, an important figure of the period. el-Kirmâstî, who began to write a book when he was still a youngster, has more than twenty works in the fields of Islamic jurisprudence, the principles of Islamic jurisprudence, Islamic theology, logic and debate, especially in the rhetoric. at-Tabyîn, at-Tibyân, el-Muntakhab, el-Muharrar, el-Vejîz, Hidâyat al-Marâm fi ‘İlmi al-Kalâm are some of these works. After working in various madrasahs, he worked as the director of Land Registry, the mudarris of Sahn-ı Semân and also as muslim judge in Bursa and Istanbul. During his job as muslim judge, he was held in high esteem and he was famous with his honest and aboveboard personality. Towards the end of his life, he focused on his academic publishing and built a madrasa, a masjid and a school in the districts of Vefa and Fatih, Istanbul. El-Kirmâstî, that lived a long and fruitful life, died in Istanbul in 920/1525 and he was buried in the courtyard of the school, built by him, in Fatih district.
Keywords: Rhetoric, el-Kirmâsti, Hocazâde, Muslim judge, Mudarris

Bu makale, aklî ve naklî ilimlerin birçok alanında eser veren Seyyid Şerîf el-Cürcânî'nin (ö. 816/1413) Risâle fî tahkīk-i ma'ne'l-harf adlı risâlesinin tahkik ve tahlilinden oluşmaktadır. Seyyid Şerîf, ortalama üç varaklık bu küçük hacimli risâlesinde kelimenin kısımlarını teşkil eden isim, fiil ve harfin vaz'î delâletlerini incelemeye tâbi tutmaktadır.
Müellif, risâlenin girişinde ayna metaforu üzerinden "aslî/müstakil anlam" ile "dolaylı/müstakil olmayan" anlam arasındaki ilişkiye ve farklılıklara değinmektedir. Ardından bu anlam kategorilerinin "başlangıç" (ابتداء)anlamı özelinde tahlilini yaparak isim ve harf türleriyle bağlantısını kurmaktadır. Bu yaklaşımını güçlendirmek üzere nahiv literatüründe isim, fiil ve harf türlerine dair yapılan tanımların belirleyici unsuru olan "müstakil bir anlama sahip olan/olmayan" kaydının anali-zini yapmaktadır. Yaptığı bu analizle anlam ile îrap arasındaki ilişkinin varlığını ortaya çıkarmaktadır. Buna göre kelimenin kısımlarından olan isim, bağımsız bir anlama sahip olduğu için cümlede hem müsnedün ilehy hem de müsnet olabilmektedir. Harf, bağımsız bir anlama sahip olmadığı için ne müsnedün ileyh ne de müsnet olabilmektedir. Fiil ise bir yönüyle isme diğer yönüyle de harfe benzediğin-den cümlede sadece müsnet olabilmektedir. Son olarak da yaptığı analizler sonucunda vardığı bu çıkarımını desteklemek üzere itiraz mahiyetinde muhtemel birtakım sorular sormakta ve bu soruları cevaplandırarak risâlesine son vermektedir.
Anahtar kelimeler: Seyyid Şerîf el-Cürcânî, anlam, îrap, isim, fiil, harf, müsnedün ileyh, müsnet.

This article is composed of a critical edition and an analysis of the treatise titled
Risāla fī tahqīq ma‘nā al-harf, written by the scholar Sayyid Sharīf al-Jurjānī (d.
816/1413), who authored many works on the rational and religious sciences. The
article includes two parts: a study and a critical edition. The study part, based
on Jurjānī’s life, briefly details Sayyid Sharīf, who devoted himself to scholarly
activity from very early on and produced a book on syntax during his twenties.
Traveling for scholarly inquiries, he attended courses with the famous scholars
of his age, such as Mubārak Shah (d. 784/1382) and Akmal al-Dīn al-Bābartī
(d. 786/1384). He is considered among the most influential scholars of his time,
along with al-Taftazānī (d. 792/1390). Having a fruitful life in respect to scholarly
activity, the author wrote many books in various fields, including Arabic and
Persian rhetoric, theology, philosophy, logic, exegesis and the Prophetic tradition.
Following the short biography of the author, the study describes the major characteristics of the treatise. Firstly, it identifies the title as Risāla fī tahqīq ma‘nā al-harf. Then it provides proofs of the relation between the author and the treatise. It also examines the treatise’s subject, the author’s methodology, the points that made the treatise important, its intellectual background and its influence on later works. Lastly, the study introduces the various copies that were used and explains the method that was applied.
The second part of the article is a critical edition of the author’s work which is, on average, three folios in each copy. Sayyid Sharīf put forward important arguments on the relationship between meaning and case endings in the science of syntax.
Starting with a mirror metaphor, Sayyid Sharīf examines the relations and differences between substantive/independent meaning and indirect/dependent meaning. He mentions that one can possibly have two different perceptions of a mirror. Firstly, if our aim is to see the thing’s reflection in the mirror, then the reflection as a component of perception becomes the substantive part of our mental perception. As for the mirror, it becomes an indirect part contributing to the substantive part of our mental perception. Secondly, if our aim is to see not the thing’s reflection but the mirror itself, then the mirror as an element of perception becomes the substantive part of our mental perception. The reflection then becomes an indirect part contribution to the substantive part of our mental perception.
Sayyid Sharīf applies the form of relationship between object and meaning to the relationship between meaning and word. The author explains the relationship between meaning and word through “ من ” which contains the same meaning with
ا ابتداء“ ل ”
(beginning). According to this, if the “beginning” meaning is the substan
tive element of our mental perception, it has an independent meaning. Therefore, the “beginning” meaning is used as equivalent to “noun” as a kind of word and ل is expressed by “ ا ابتداء ”. If the “beginning” meaning is an indirect element of our
mental perception, it does not have an independent meaning. Because of this, the “beginning” meaning is used as “letter” as a kind of word and is expressed by من“ ”. Having established the assumed difference between noun and letter in this
way, Sayyid Sharīf argues that both categories of meanings (independent meaning-dependent meaning) also exist for “verbs.” He explains this argument through the example of “ ضرب ” and says the following: Verb includes both an independent
meaning as expressed by “occurring” and a dependent meaning as expressed by “relative.” While the verb “ ضرب ” can mean “strike” by itself, it needs an actor/agent
to express its inherent “relative” meaning.
Sayyid Sharīf in his analysis refers to the related sections of his predecessor ‘Aēud al-dīn al-Ījī’s (d. 755/1354) treatise, Risāla al-waē‘iyya, and refers to the science of syntax in order to strengthen this approach. He puts forward the analysis of “independent/dependent meanings” in defining the form of words as either nouns, verbs or letters. Through this, the author discovers the relationship between the meaning and case endings. According to this, since noun has an independent meaning, it can be both musnad ilayh/muģkam ‘alayh and musnad/muģkam bih
Since the latter does not have an independent meaning it cannot be musnad ilayh
or musnad. As for verb, it resembles a noun due to its meaning of “occurring” by
itself. However, verb also resembles letter because it needs other elements due to
the “relative” meaning inherent to it. Due to the dual character of its meanings,
verb can only be musnad in indirect sentences.
After outlining his arguments in this treatise, Sayyid Sharīf follows with a question
and answer section. Firstly, he seeks answer to why the “relative” meaning of
a verb should be mansūb (musnad) rather than mansūb ilayh (musnad ilayh). Then
he proceeds to answer why a derivative noun cannot be musnad ilayh or musnad
together with the actor of the verb while it can be musnad ilayh or musnad with
the actor of the noun. Lastly, he concludes his treatise by responding to criticism
directed at him by the scholars of syntax who suggest that the part ( قام أبوه ) in the
sentence ( قام أبوه زيد ) be considered musnad.
Keywords: Sayyid Sharīf, noun, verb, letter, musnad ilayh, musnad.

Makale, 16. yüzyılda Batı edebiyatında Montaigne’nin Essais isimli eseriyle ortaya çıkıp 19. yüzyıldan itibaren Arap edebiyatında görülmeye başlayan edebî türlerden biridir. Modern Arap edebiyatının önemli türlerinden biri haline gelen makale, birçok Arap edebiyatçısının ilgisini çekerek iki temel çizgide gelişim göstermiştir. Bunlardan birincisi, Montaigne tarzının takipçisi olarak ortaya çıkan “el-makâletu’z-zâtiyye”; diğeri de F. Bacon tarzının takipçisi olarak ortaya çıkan “el-makâletu’l-mevdû‘iyye”dir. Türk edebiyatında ise makaleyi, ayrı birer tür olarak “deneme” ve “makale” adlı yazın türleri karşılamaktadır. Arap edebiyatındaki makalenin bu iki türü, içerdiği konular ve takip edilen yöntemler açısından birçok çeşide ayrılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Edebiyat, Arap Edebiyatı, Modern Arap Edebiyatı, Makale, Makale Türleri

Article is one of the literary genres that began to be seen in Arabic literature since the 19th century with the work of Montaigne named Essais emerged in the 16th century in Western literature. The article which has become one of the important types of modern Arabic literature has developed in two main lines by taking attention of many Arab litterateurs. First one is “el-makâletu’z-zâtiyye” emerged as follower of Montaigne style; the other is “el-makâletu’l-mevdû‘iyye” emerged as follower of  F. Bacon style. In Turkish literature, article is substitute for "essay" and "article" literary genres as separate genres. These two types of articles in Arabic literature are divided into many types in terms of contained subjects and used methods.
Keywords: Literature, Arabic Literature, Modern Arab Literature, Article, Article Types

Tarihin akışı içerisinde Arapçanın söz dağarcığında sürekli gelişme ve değişme meydana gelmiştir. Arapçada meydana gelen bu gelişme ve değişme yollarından biri de ta‘rîbdir. Bir olgu olarak ta‘rîbin varlığı, Cahiliye dönemine kadar uzanmaktadır. Ta‘rîbe dair ilmi çalışmalar, hicrî birinci asrın erken dönemlerinden itibaren ortaya çıkmaya başlamış, neredeyse kesintisiz bir şekilde devam etmiş ve geriye zengin bir literatür bırakmıştır. Ancak bu zengin literatüre rağmen ta‘rîb kavramının uzlaşı sağlanan bir tanımı ortaya konulamamıştır. Dili koruma refleksleriyle veya Arap dili üzerinde etkisi bakımından önemli görülen eşikler göz önünde bulundurularak yapılan tanımlar, tanım etrafında bir konsensüsün oluşmasının önündeki en önemli engellerden biri olarak dikkat çekmektedir. 
Anahtar Kelimeler: Literatür, Dil, Kelime, Ta‘rîb, Mu‘arreb.

Throught the history, there has been an ongoing change and advance in Arabic vocabulary. One of the ways of these changes in Arabic is Ta'rib. The assence of the Ta'rib as a fact dates back to the Ignorance Era. Scholarly studies about Ta'rib have begun to emerge since the early first century of Hegira and continued almost without interruption, and left a rich literature behind. However, a consensus about concept of Ta'rib could not put forwarded despite the rich literature. The definitions which are done with reflex of protecting the language or considering the thresholds seen important in terms of impact on Arab language draw attention as one of the most important obstacles in front of the formation of a consensus.
Keywords: Literature, Lenguage, Word, Arabization, Mu‘arrab.

BÜİFD dergisinde yayımlanan yazıların bilimsel ve hukukî sorumluluğu yazarlarına aittir. Yayımlanan yazıların bütün yayın hakları yayıncı kuruluşa ait olup izinsiz, kısmen veya tamamen basılamaz, çoğaltılamaz ve elektronik ortama aktarılamaz.

Kültürel mirasın paydaşlarından biri mitlerdir. Hemen hemen her toplumda mit veya mitik unsurlara rastlamak mümkündür. Bazı toplumlarda bu unsurlar, daha çokken bazısında daha azdır. Bu olgu düşünürleri, mitlerin kökenini ve onların toplumdan topluma değişen niceliksel farklılıklarının nedenlerini tespite sevk etmiştir.  Bu doğrultuda birçok yaklaşım ve tespit ileri sürülmüştür.
Bu bildiride mitolojinin kökenine dair modern Arap düşüncesinde önemli bir düşünür olan el-‘Akkâd’ın değindiği yaklaşımlar incelenecektir. Yine onun Arap toplumunda mitolojik unsurların azlığına dair tespitleri ve bu tespitlerini temellendirmesi ele alınacaktır. Bu amaçla çalışmada ulaşılan veriler, betimsel ve tartışmacı üslupla analiz edilerek birtakım çıkarımlarda bulunulacaktır.

Myth is one of the essential segments of a cultural heritage. It comes no surprise to encounter myths or mythical elements in almost every society. This phenomenonhas led to scholars to seek the origin of their conveyance and the rationale behind the diversity of them in each society. Accordingly, a variety of  approaches and findings have emerged for that purpose.
In this paper, the approaches related to the origin of mythology, an important element of the cultural heritage of humanity, which discussed by ‘Akkâd’, as one of the prominent figures of the conception of modern Arab, was examined. Besides, his findings on the lack of mythological elements in the Arab society and justification of this findings was evaluated. The data obtained in this study is analysed in descriptive and argumentative manner and some inferences was made.
Keywords: Mythology, the origin of mythology, Arab mythology, ‘Akkâd’.

Makale, 16. yuzyilda Bati edebiyatinda Montaigne’nin Essais isimli eseriyle ortaya cikip 19. yuzyildan itibaren Arap edebiyatinda gorulmeye baslayan edebi turlerden biridir. Modern Arap edebiyatinin onemli turlerinden biri haline gelen makale, bircok Arap edebiyatcisinin ilgisini cekerek iki temel cizgide gelisim gostermistir. Bunlardan birincisi, Montaigne tarzinin takipcisi olarak ortaya cikan “el-makâletu’z-zâtiyye”; digeri de F. Bacon tarzinin takipcisi olarak ortaya cikan “el-makâletu’l-mevdu‘iyye”dir. Turk edebiyatinda ise makaleyi, ayri birer tur olarak “deneme” ve “makale” adli yazin turleri karsilamaktadir. Arap edebiyatindaki makalenin bu iki turu, icerdigi konular ve takip edilen yontemler acisindan bircok ceside ayrilmistir.