Söyleşi linki:
https://www.youtube.com/watch?v=S6_Y3tI2978&list=LL&index=1&t=671s
Ankara Yı... more Söyleşi linki:
Arka kapak yazısı:
Son dönem Osmanlı ve erken Cumhuriyet devri edebiyatçılarından biri olan Güzide Osman, feminist aktiviteleri ve edebi üretimi dolayısıyla anti-feminist literatürün hedef aldığı isimlerin arasında olmuştur. Zeynep Tek’in “Güzide Hanım”ın kim olduğu sorusunun peşinden giderken Harvard Üniversitesi’nin kütüphanesinde Nezihe Muhittin’in “Güzide Osman Hanımefendiye” imzaladığı kitaba tesadüfen dokunuşu, bu kitabı ören ilk ilmiktir. 1924’te Nezihe Muhittin’in temelini attığı Kadın Birliği’nin kurucularından olan Güzide Osman (1902-1974) sehven Güzide Sabri’nin (1883-1945) müstear adı olarak geçer. Feminist Mercekten Güzide Bir Arayış iki Güzide’nin tarihinin nasıl birleştiğini ve ayrılacağını anlamaya çalışıyor. Bir yandan feminist biyografi ekseninde Güzide Osman’ın izlerini kaynaklarda sürerken Güzide Sabri’nin mükerrer hatalarla yazılan biyografisini tashih ediyor, diğer yandan metinlerini temel alarak Güzide Osman’ın şair, hikâye yazarı ve tiyatro eleştirmeni kimliklerini toplumsal cinsiyet, hastalık, milliyetçilik ve mizah ekseninde anlamlandırıyor. Özellikle romantik şiir ve mensurelerde, divan şiirinde olduğu gibi, toplumsal cinsiyet kimlikleri arasında “salıncak” kuran ne eril ne dişil (hem eril hem dişil) söyleme özel bir önem atfediyor. Feminist bir biyografi ortaya koymanın ötesinde, tarihin unuttuğu ve unutturduğu bir kadın yazar ve şaire iadei itibar, hatta iadei şahsiyet ediyor.
Özet: Güzide Sabri’nin 1922’de Aydede’de yayımlanan “Tevfik Efendi” adlı mizahi hikâyesi, edebiya... more Özet: Güzide Sabri’nin 1922’de Aydede’de yayımlanan “Tevfik Efendi” adlı mizahi hikâyesi, edebiyat tarihinde üç açıdan önem taşır. Birincisi anti-feminist söylemiyle dikkat çeken son dönem Osmanlı mizah basınında kadınlar tarafından üretilen feminist mizahın nadir temsillerinden biridir. İkincisi kara sevda ve piyasa romanlarının yazarı olarak tanınan Güzide Sabri’nin mizah türünde pek bilinmeyen yetkin bir örneğidir. Üçüncüsü ise hikâyenin 1941’de yayımlanan Neclâ adlı romanda yeniden üretilmesidir. Bu üç noktayı ele alan çalışma, ilk olarak 1920’lerin ilk yarısında Arap harfli Türkçe mizah basınının anti-feminist yayıncılığı, Aydede temsilinde kadın yazarlık pratiğinin sınırlı alanları ve Güzide Sabri’nin mizah türündeki üretimi üzerinde duracaktır. Çalışmanın ana bölümü, yirminci yüzyıl başlarında kadınların hayat hakkı arayışını hicveden Tevfik Efendi’nin hikâyesinin, toplumsal cinsiyet ile feminist mizah ekseninde değerlendirilmesine ve hikâyenin roman türün(d)e dönüştürülmesine hasredilecektir. Hikâyede ve romanda Tevfik Efendi’nin kahvehane-kadın mizojenlik dolayımındaki gayri-etik tutumunun ifşasıyla romanda bir hemşire dayanışması örneği sergileyen kadın girişimciliğinden/istihdamından hareketle sonuç bölümü, Güzide Sabri’yi feminist bir yazar olarak adlandırmanın mümkün olup olmayacağı tartışmasına ayrılacaktır.
Abstract: The historical importance of Güzide Sabri’s humorous story “Tevfik Efendi,” published in Aydede in 1922, is three-fold. First, it is a rare instance of feminist humor produced by women in the late Ottoman satirical press, characterized as it was by anti-feminist discourse. Second, it is a relatively unknown but accomplished humorous example of Güzide Sabri’s work, better known for commercial novels featuring lovesick characters. Third, it was retold and elaborated in her novel Neclâ, published in 1941. The present study, intended as a discussion of these three points, begins by focusing on the anti-feminist publications of the Turkish humor press printed in Arabic script during the first half of the 1920s, then turns to the limited opportunities for women’s self-expression as exemplified by the magazine Aydede, and finally reviews Güzide Sabri’s humorous writings. The main part of the study is devoted to a discussion, along the axes of gender and feminist humor, of the story of a certain Tevfik Efendi who satirized women’s quest for emancipation during the early twentieth century, as well as of the transformation of the story into and through a novel. Based on the divulgence of Tevfik Efendi’s unethical attitude in the story and the novel, within a context framed by the triad coffeehouse-woman-misogyny, as well as women’s entrepreneurship/employment as an example of gender solidarity in the novel, the conclusion is devoted to a discussion of whether or not it is possible to consider Güzide Sabri a feminist writer.
Cennetlik İbrahim Efendi’nin Kitabî Kurgusu, Sözün Tarihi-Tarihin Sözü: Edebiyat ve Tarih İlişkis... more Cennetlik İbrahim Efendi’nin Kitabî Kurgusu, Sözün Tarihi-Tarihin Sözü: Edebiyat ve Tarih İlişkisi, Ed. Mustafa Göleç, Samet Çakmaker, Hülya Ürkmez ve Büşra Ay Açar, İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları, 2022, s. 179-195.
Öz: Beyaz Ruslar, Bolşevik Devrimi’ni (1917) takip eden iç savaşta Kızıl Ordu’ya karşı savaşan Be... more Öz: Beyaz Ruslar, Bolşevik Devrimi’ni (1917) takip eden iç savaşta Kızıl Ordu’ya karşı savaşan Beyaz Ordu’dan adını alan, çarlık düzenini destekleyenlere ve diğer Bolşevik muhaliflerine gönderme yapan bir ifadedir. Bolşeviklere karşı büyük hezimete uğrayan Beyaz Rusların göç ettiği ülkelerin başında Türkiye gelmektedir. Mütareke İstanbul’unun zorlu yaşam koşullarında mülteci kamplarına sığınan Beyaz Ruslar, iş ve mesken bulmakta büyük sıkıntı yaşamıştır. Ekonomik açıdan geçinmek zorunda olan Beyaz Rus kadınları da başta eğlence sektörü ve seyyar satıcılık olmak üzere çeşitli iş kollarında çalışmıştır. İstanbul’da, Rusçada iyi, güzel anlamına gelen Haraşo (Хорошо́) olarak anılan Beyaz Rus kadınları, dış görünüşleri (güzellikleri, giyimleri, özgür yaşama biçimleri) itibarıyla şehir halkı üzerinde tesir uyandırmış; özellikle İstanbullu erkekleri, kültürel normların dışında hareket etmeye sevk ettikleri gerekçesiyle tehlikeli görülmüşlerdir. Bu nedenle görünür oldukları kamusal mekânlarla (cadde, lokanta, bar, otel, plaj vs.) birlikte dönemin mizah gazetelerine ve dergilerine sıklıkla konu olmuşlardır. Bu çalışmada, Beyaz Rus kadınları ile İstanbullu erkekler arasındaki ilişki ağları, Mütareke dönemi mizah basınında yayımlanan edebî metinlerdeki temsil biçimleri üzerinden incelenmektedir. Basında yer alan karikatürler, dönemin tanıklarının anıları ve tarihle ilgili araştırma kaynakları, Haraşo imgesinin edebî alandaki görünümlerinin çözümlenmesinde kullanılmaktadır. Genel itibarıyla erkekler tarafından kaleme alınan bu edebî ürünlerin komik olarak algılanmasında erkeklik deneyimleri ve kim, neye, niçin gülüyor soruları dikkate alınmaktadır. Haraşo’nun arzu nesnesi olarak konumlandırılmasına rağmen femme fatale tipinin kötücül yönleriyle temsil edilmemesinde erkeğin kösnül arzularının ve mizahi yaklaşımının rol oynadığı gösterilmektedir.
Abstract: White Russian is an expression which takes its name from the White Army that fought against the Red Army in the civil war following the Bolshevik Revolution (1917) and refers to those who supported the tsarist regime and other opponents of the Bolsheviks. Turkey was a leading destination for White Russians suffered a great defeat against the Bolsheviks. The White Russians who settled in the refugee camps in İstanbul under difficult living conditions during the Armistice period had trouble finding jobs and housing. White Russian women who had to earn a living worked in various sectors, mainly entertainment and hawking. In İstanbul, White Russian women were known as Haraşo (Khorosho, Хорошо́), which means good, welll in Russian, and stood out among the city people by their appearance (their beauty, clothes, and free lifestyle). They were also regarded as dangerous since they were believed to incite the men of Istanbul to act against cultural norms. For this reason, they frequently became the subject of humorous newspapers and magazines of the period, along with the public spaces (streets, restaurants, pubs, hotels, beachs, etc.) where they were most visible. In this study, the relationship networks between White Russian women and the men of Istanbul are examined through the representation types in literary texts published in the humorous press during the Armistice period. Caricatures in the press, memoires of witnesses to the period, and historical studies are used in the analysis of the perception of the Haraşo in the literary field. In perceiving these literary texts which are generally written by the men as comical, masculinity experiences and the such questions as who laughed at what and why are taken into account. Although the Haraşo was positioned as an object of desire, it is shown that male sexual desires and humorous approach played a role in her not being represented as a femme fatale with all its evil aspects.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi (DTCF Dergisi), 2021
Bu çalışma, XIX. yüzyıldan itibaren modernleşme sürecini Batı'yı özellikle Fransa'yı örnek alarak... more Bu çalışma, XIX. yüzyıldan itibaren modernleşme sürecini Batı'yı özellikle Fransa'yı örnek alarak hızlandıran ve güçlü bir yazın geleneği olan Osmanlı, Mısır ve İran toplumunda Les Aventures de Télémaque, fils d'Ulysse (1699) adlı romanın çevirisine gösterilen rağbetin nedenlerini sorgulamaktadır. François Fénelon (1651-1715) tarafından kaleme alınan eser, matbu kitap olarak Türkçeye, Arapçaya ve Farsçaya XIX. yüzyılda çevrilmiştir. Mevcut çalışma, eserin bu dillerde ilk çeviri romanlardan biri olmasının ortak sebepleri olabileceğini ileri sürmekte; eserin çevirisine verilen önemin, adı geçen toplumların tarihsel süreciyle yakından ilişkili olduğunu belirtmektedir. Bu amaçla işlev odaklı betimleyici çeviribilim yaklaşımından hareketle, çevirilerin gerçekleştiği dönemlerdeki sosyo-tarihsel koşullar üzerinde durulmakta, ardından eserin kimler tarafından hangi saiklerle çevrildiği ve genel olarak etkileri betimlenmektedir. Sonuçta Aydınlanma felsefesinin tesirindeki bu toplumlarda, eserin ideal devletin ve vatandaşın mahiyetine dayalı izlekleri itibarıyla özellikle tercih edildiği görüşüne ulaşılmaktadır. Ayrıca ideal insanı öne çıkaran didaktik içeriğiyle erek toplumlardaki etik normların pekiştirilmesine ve beynelmilel kültürel karşılaşmaların makul düzeyde gerçekleşmesine katkı sunduğu görülmektedir. / This article examines the reasons behind the popularity of the translations of the didactic French novel Les Aventures de Télémaque, fils d'Ulysse in the Ottoman, Egyptian, and Persian societies. These societies had a strong literary tradition and, from the nineteenth century onwards, engaged in an accelerated modernization process that took the West, particularly France, as model. Written in 1699 by François Fénelon (1651–1715), Télémaque was translated into Turkish, Arabic, and Persian in the nineteenth century in printed book form. This article argues that there were shared reasons for which this particular novel was among the first to be translated into these languages, and that its importance is closely related to the historical processes that each society was traversing at the time. Following the Function-oriented DTS (Descriptive Translation Studies) approach, the article focuses on the socio-historical circumstances under which the translations were undertaken, explores by whom and for what reasons they were undertaken, and the general impacts of these translations. It is concluded that the text was specifically chosen in these Eastern societies that were influenced by Enlightenment philosophy, because of its themes regarding the nature of the ideal state and the ideal citizen. Moreover, with its didactic content regarding the ideal person, it is deemed to have contributed to the consolidation of ethical norms in the target societies, and to the realization of the East's cultural confrontation with the West at a reasonable level.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 2021
Nahid Sırrı Örik'in 1937'de Tan'da tefrika edilen ve 1946'da kitap olarak yayımlanan Kıskanmak ro... more Nahid Sırrı Örik'in 1937'de Tan'da tefrika edilen ve 1946'da kitap olarak yayımlanan Kıskanmak romanında, geçkin (evde kalmış) bir kızın ağabeyinden intikamı ele alınır. Kötücül duyguları odağına olan roman, Honoré de Balzac'ın Bette Abla (La Cousine Bette) adlı eserinden esinlenmeler taşır. Ancak Balzac'ın romanından farklı olarak aile içi kıskançlığı ve intikamı, iki kadın kuzen arasında değil, bir kadın ve erkek kardeş arasında kurgular. Son dönem Osmanlı ve erken Cumhuriyet toplumunda geçen roman, geçkin kız temsilinde geleneksel cinsiyet rollerini yeniden üretir. Böylelikle aile, eğitim, evlilik gibi kurumların erkek için, erkeğe göre yapılandırıldığı ve güzellik, namus olgusunun kadına atfedildiği bir hikâye ile karşılaşılır. Bu çalışma, bir paşa kızının geçkin kız olarak hayatı deneyimlemesine yol açan ataerkil örüntüleri metin merkezli inceler. Romanın, erkekliğin geniş imtiyazlarını öne çıkaran içeriği ve kurmaca teknikleri ile evde kalmış kız tipolojisini çok boyutlu sunduğu iddia edilir. Bu sayede ataerkil bir ailenin / toplumun, oğlan çocuğu / erkek merkezli pratiklerinin, 'çirkin bir kızın' 'kötücül' olmasındaki ve 'talihsizliğindeki' rolü kurgusal açıdan göz önüne serilir. / Kıskanmak, serialized in the Tan newspaper in 1937 and published in a book form in 1946 by Nahid Sırrı Örik, is a novel addressing the revenge of a sister, a spinster, from her brother. The novel, which turns malicious emotions into a central theme, is inspired by Honoré de Balzac’s work entitled Bette Abla (La Cousine Bette). However, unlike the novel of Balzac, it fictionalizes the envy and revenge within the family, between not two female cousins but a brother and a sister. The novel, with its span in late Ottoman and early Republican society, reproduces traditional gender roles in the representation of a spinster. Thus, it tells a story in which such institutions as family, education and marriage are constructed for and according to the male and the phenomena of beauty and honor are attributed to the female. This study examines the patriarchal system which led the daughter of a pasha experience life as a spinster based on this novel. It is argued that the novel presents the typology of a spinster in a multidimensional way with its content and techniques of fiction focusing on the wide range of privileges of masculinity. Therefore, the role of male child / male-centered practices of a patriarchal family / society in the ‘malignancy’ and ‘misfortune’ of an ‘ugly girl’ is revealed through fiction.
Uluslararası Dil Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi (UDEKAD), 2021
Güllü, Sâmiha Ayverdi’nin tek hikâye kitabı olan Mâbed’de Bir Gece’de yer alan hikâyelerinden bir... more Güllü, Sâmiha Ayverdi’nin tek hikâye kitabı olan Mâbed’de Bir Gece’de yer alan hikâyelerinden biridir. Metin, Aslan Bey’e âşık olan iki kadının aşk tecrübesini ele almaktadır. Bu kadınlardan biri, Aslan Bey’in eşi Safiye; diğeri ise sevdiği kadın olan Güllü’dür. Hikâye, bu iki kadın arasındaki diyaloğu patriarkal kodlar ekseninde kurgulamaktadır. Bu çalışmanın amacı, feminist edebiyat eleştirisi aracılığıyla metindeki kadın-erkek ilişkilerini Sylvia Walby’nin patriarka kuramı, John Alan Lee’nin aşkın renkleri kuramı ve Carol Gilligan’ın ihtimam etiği gibi toplumsal cinsiyet temelli yaklaşımlara dayalı olarak incelemektir. Yapılan çözümlemelerde, anlatıda toplumsal cinsiyete ilişkin üç ana tema ve on bir alt kategorinin ortaya çıktığı görülmüştür. Bu temalardan ilki Aslan Bey’in soyu, bireysel özellikleri, romantik ilişkilerdeki yaklaşımı ve sınıfsal konumu çerçevesinde ele alınan yüceltilmiş erkeklik olgusudur. İkincisi Safiye ve Güllü’nün medeni hâli, bedeni, sınıfı, toplumsal cinsiyete dayalı ev içi iş bölümü ve ihtimam etiği üzerinden ele alınan kadınlığın farklı görünümleridir. Üçüncüsü ise Safiye ve Güllü’nün sahiplenici ve özgecil aşk tarzı bağlamında gelişen aşka ilişkin tutumlarıdır. Elde edilen bulgular, kadınların aşkı patriarkal sistemin ürettiği romantik ideolojiler ekseninde deneyimlediğini göstermektedir. / Güllü is one of the stories in Mâbed’de Bir Gece (A Night in the Temple), a unique story book of Sâmiha Ayverdi. The story addressed the love experience of two women who had fallen in love with a man named Aslan. One of these women is Safiye who is the wife of Aslan, and the other one is Güllü who is his darling. The story has been built on the dialogue between these two women in the context of patriarchy. The aim of this study was to investigate women and men relationships based on gender-centered approaches such as patriarchy theory of Sylvia Walby, colors of love theory of John Alan Lee, care ethics of Carol Gilligan. In the analyses, three main themes and eleven sub-categories related to gender emerged in the text. The first one of these themes was glorification of masculinity, which was addressed in the framework of Aslan Bey’s ancestry, individual characteristics, romantic attitudes, and class. The second one was different facets of femininity, which were addressed in the context of Safiye and Güllü’s marital status, body, class, gender-based domestic division of labor, and care ethics. The third one was attitudes towards love, which emerged based on manic and agapic love. The findings showed that women’s love is experienced in the context of romantic ideologies produced by the patriarchal system.
Kadın/Woman 2000, Journal for Women's Studies (JWS), 2020
Tarık Buğra'nın (1918-1994) gündelik hayatın kesitlerinden oluşan hikâyelerinde sıradan insan yaş... more Tarık Buğra'nın (1918-1994) gündelik hayatın kesitlerinden oluşan hikâyelerinde sıradan insan yaşamlarının çeşitli yönlerine tanık olunur. Bu tür metinlerden biri de insan varoluşunda anlam ve amacın kaybıyla şekillenen bir yaşam hikâyesini ele alan "Var Olmak Veya Olmamak"tır (1953). Hikâyede otuz dört yaşında çirkin, evde kalmış bir kız olarak tarif edilen ve erken Cumhuriyet dönemine (1923-1950) tanıklık ettiği anlaşılan bir öğretmenin intiharla sonuçlanan trajedisine yer verilir. Müntehir öğretmenin yeğeni tarafından anlatılan hikâye, onun bir gemideki son anlarına ve geçmişteki kırılma noktalarına odaklanır. Bu anlatım üzerinden, gün geçtikçe artan yalnızlığın kendisinde çirkinlik düşüncesini tetiklediği ve bunun sonucunda ortaya çıkan aşağılık kompleksinin yaşama sevincine ve uyum becerisine telafisi olmayacak şekilde zarar verdiği anlaşılır. Mevcut çalışma, söz konusu trajedinin temelindeki çatışmayı, öğretmenin son anlarına ve evde kalmanın erken Cumhuriyet dönemindeki anlamına odaklanarak irdelemeyi amaçlar. Bekârlık, çirkinlik ve ölümün yan yana geldiği anlatıda kendi olmanın gücünden mahrum kalan hikâye kişisinin var olamamasına yol açan psiko-sosyal bağlamı inceler. Buna bağlı olarak geleneksel yaşam biçimi ile Cumhuriyet dönemi modernleşmesinin örtüşen normlarının kadın öğretmen üzerinde ağır kamusal beklentilere ve travmatik etkilere yol açtığı sonucuna varılır. Öğretmenin kamusal alanda güçlü bir kadın karakter olarak ataerkil baskılara maruz kalışı, toplumun bağımsız kadın figürlerine aşina olmamasıyla ilgili olabilir. Kadının evlenmemesi durumunda kusurlu olduğu düşüncesine kapılması da toplumun (ön) yargılarını kolektif öznelliğin bir üyesi olarak içselleştirmenin sonucu olarak değerlendirebilir. Yeni kamusal alanların inşasında rol alan Cumhuriyet kızlarının içsel güç kaybı, yerleşik toplumsal algıları dönüştürmenin ve bununla edilecek mücadelenin zorluğuna işaret eder. Abstract: Various human aspects of the lives of ordinary people are witnessed in Tarık Buğra’s (1918-1994) stories, which consist of scenes from daily life. One of his stories is “Var Olmak Veya Olmamak” (1953), addressing a life story shaped by the loss of meaning and purpose in human existence. This story tells the tragedy of a 34-year old, “ugly and spinster teacher”, a witness of Turkish modernization and early republic years, who commits suicide. This teacher's nephew as a storyteller focuses on the last moments of her on a ship and on the breaking points in her past. Throughout the story, the reader understands that the loneliness of the teacher triggers feelings of ugliness in her, and the resultant feelings of inferiority complex drastically damage her joy of life and adaptive capabilities. This study aims to examine the conflict underlying this tragedy with a focus on her last moments and the meaning of spinsterhood in early Republican Turkey (1923-1950). Singleness, ugliness, and death coexist in this story and, the psycho-social context surrounding the suicide of the teacher who lost her power of being oneself is analyzed here. Relatedly, it is inferred that the overlapping norms of both traditional lifestyle and Turkish modernization lead to heavy public expectations and traumatic effects on the woman teacher. Patriarchal oppression of the teacher as a strong female character in the public sphere might be related to society’s unfamiliarity with the independent woman figures. Internalization of societal prejudice as a member of the collective subjectivity might result in feelings of incompleteness in an unmarried woman. The internal withering of the daughters of the Turkish Republic while they partook in the constitution of a new public sphere implies the difficulty in transforming and struggling against established social perceptions.
Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (HÜTAD), 2020
Türk edebiyatının ve fikir hayatının modernleşmesinde öncü isimler olarak kabul edilen Şinasi (18... more Türk edebiyatının ve fikir hayatının modernleşmesinde öncü isimler olarak kabul edilen Şinasi (1826-1871) ve Ziya Paşa (1829-1880), iki ayrı poetikaya sahip şairlerdir. Bu çalışmanın amacı, Tanzimat döneminin biri yenilikçi diğeri hakim yönüyle tanınan bu iki sanatkârının şiirlerinde söylemlerarası bir unsur olarak atasözlerinin kullanımı üzerinden poetik düşünceye ulaşılabileceğini göstermektir. Aydınlanma felsefesinin Türkiye’deki ilk temsilcilerinden biri sayılan Şinasi’nin halkın kültürel kaynaklarına yönelme ve dili sadeleştirme çabasının bir sonucu olarak şiirlerinde atasözlerine yer verdiği görülür. Şiir sahasında klasik kültürün duyuş çizgisine bağlı olan Ziya Paşa’nın ise hikemî, hiciv ve sehl-i mümteni bir ifade tarzı oluşturabilmek için atasözlerini sıklıkla kullandığı gözlenir. Rasyonel bir tavırla şiire yaklaşan Şinasi, atasözlerini didaktik ve durağan bir söyleyiş içerisinde kullanırken şairaneliğiyle öne çıkan Ziya Paşa, hakimane ve veciz bir anlatım tarzı benimsemiştir. Her iki şairin şiirlerinde fikrin, konuşma sentaksının ve benzer semantik işlevlerin öne çıkmasını sağlayan atasözleri, poetik görüşlerin tespitinde işlevsel bir dil birimi olduğu gibi poetikaların karşılaştırılmasında da ayırıcı bir unsur olarak belir(len)mektedir. / Şinasi (1826-1871) and Ziya Pasha (1829-1880), acknowledged as the pioneers of the modernization of Turkish literature and intellectual life, are poets with two different poetics. The purpose of this study is to show how poetic thinking can be achieved through the usage of proverbs as an element of interdiscursivity in the poems of two artists in Tanzimat Era, one of them known for his innovative aspect and the other for his wisdom. It is assumed that Şinasi, one of the preliminary representatives of the Enlightenment philosophy in Turkey, uses proverbs in his poems as a result of his efforts to utilize public cultural resources and simplify the language. It is articulated that Ziya Pasha, who is contingent upon the impression of divan literature in the field of poetry, frequently uses proverbs to create a wording style of hikemî (wisdom), hiciv (satire) and sehl-i mümteni (an expression that seems easy to articulate but rare). Şinasi, who handled poetry with a rational manner, was using the proverbs in didactic and humble wording style; whereas, Ziya Pasha, who was a distinguished poet, embraced a wise and laconic expression style. The paper reached the conclusion that proverbs in the poems of both two poets enable the manifestation of ideas, speech syntax and similar semantics function while they are a functional language unit in the determination of poetic views, as well as a distinctive element in the comparison of their poetics.
Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2019
Öz: Kadın olmanın dil ile ilişkisini metaforik düzeyde ele alan Çiğdem Sezer (1960-), şiirleri üz... more Öz: Kadın olmanın dil ile ilişkisini metaforik düzeyde ele alan Çiğdem Sezer (1960-), şiirleri üzerinden, biriktirilen acıların nasıl bir "yara"ya dönüştüğünü işler. Onun şiirlerinde kadınlar "parçalanmış dil"in konuşucularıdır. Açık bir iletişimin yarattığı konfordan uzak, "soğuk" bir mevsimin insanlarıdırlar. Dil evreni de bulunulan mekânın yarattığı iklime uygun olarak "yağmur", "bulut", "buz", "soğuk", "kar", "üşümek", "karayel" gibi kışın hâllerini yaşar. Duygu değeri açısından yaklaşıldığında ise koyu, karanlık renklerin yarattığı karamsar bir dünya tasavvuru ile karşı karşıya kalınır. Sezer şiirlerindeki özne, şairin beni olarak düşünüldüğünde onun cinsel kimliği ile toplum arasındaki çatışmayı nasıl okuduğu da anlaşılabilir. Kadınlığı bir konuk gibi yaşamak zorunda bırakılan ve kendine yabancılaşmanın huzursuzluğu içinde olan Sezer, parçalı bir dünya kurar. Onun şiirlerinde aynalar, diller, bisikletler kırık; tavanlar çatlak; surlar, gemiler yıkık; gök parçalıdır. Özellikle susmak zorunda kalan kadının kendini ifade edememesinden duyduğu ızdırap, bir yük gibi okuyucusunun kalbine taşınır. Duygusal çatışmalar ve anılar, ataerkil yapının kadın üzerinde yarattığı baskılar, modern bir kadın olarak toplumsal alandaki hıza yetişememenin yol açtığı krizler ve günlük yaşam koşturmacasının zorluğu şiirlerinde yer alan başlıca izlekler arasındadır. Şu hâlde kendine ait bir varlık alanına duyulan ihtiyaç; dil, sokak, çocuk, düş, anne, baba, sevgili gibi unsurlar üzerinden yer bulur. Bu sığınma alanları, 'hayatın arka bahçesi'nde yer alan kadının kendi 'arka bahçesi'ni nelerden oluşturduğunu göstermesi açısından da anlamlıdır. Bu makalede, "Kelebekleri Öldürürüz Sokağı" başta olmak üzere Sezer şiirleri üzerinden kadın kırılganlığının ve sığınılan varlık alanlarının ses ile ilişkisi çözümlenmeye çalışılacaktır. Feminist psikolog Carol Gilligan'ın Kadının Farklı Sesi (2017) ve psikiyatr Eugenio Borgna'nın Şu Bizim Kırılganlığımız (2018) adlı çalışmalarından hareketle kadının söze sığınışının, parçalanmış dilinin, suskunluğunun arkasında yatan psikolojik ve sosyolojik etmenler üzerinde durulacaktır. Abstract: Çiğdem Sezer (1960-) addressing the relationship between being a woman and language at the metaphorical level focuses on how women’s sorrows turn into "wounds" in her poems. In her poetry, women are the speakers of a "broken language". For this reason, they are people of a "cold" season, away from the comfort zone of an open communication. In accordance with the climate created by the setting, her language universe dwells in the winter through the use of words like "rain", "cloud", "ice", "cold", "snow", "feel chilly", "mistral." In terms of emotions, a depressing world created with dark colours is encountered. If the subject is assumed to be the poet herself, how she interprets the conflict between sexual identity and society can be understood. Sezer, who has been forced to live her womanhood like a guest and who feels the uneasiness of self-alienation, builds up a fragmented world. In her poems, mirrors, languages, bicycles are broken; ceilings are cracked; city walls, ships are destroyed; the sky is in pieces. Especially, the pain of the woman who has to be silent for she cannot express herself, weighs upon the heart of the reader. Emotional conflicts and memories, the pressures of the patriarchal structure on women, crises created by the inability to cope with the speed of society as a modern woman and the hassle of the race of daily life are among the most important themes in her poetry. Therefore, the need for personal existence space is presented through some concepts such as language, street, child, dream, mother, father and beloved. These areas of refuge that show 'the back garden' of the woman in 'the back garden of life' are significant. This article will attempt to analyse the relationship of the voice with woman's fragility and ontological refuge areas in Sezer’s poems, particularly in her poem titled "Kelebekleri Öldürürüz Sokağı". More specifically, psychological and sociological factors which contribute to women taking refuge in words, their broken language, and silence will be examined with reference to Kadının Farklı Sesi (2017) by the feminist psychologist Carol Gilligan, and Şu Bizim Kırılganlığımız (2018) by psychiatrist Eugenio Borgna.
Öz Görünürdeki benzerlik ve farklılıklarımız bir yana, toplumu temsil eden pek çok farklı kesimle... more Öz Görünürdeki benzerlik ve farklılıklarımız bir yana, toplumu temsil eden pek çok farklı kesimle ortak bir özü paylaşırız; insan oluşu. Toplumu oluşturan tüm fert ve grupları ortak insanlık paydasında bir araya getirebilmek, biz ve öteki arasındaki kalın duvarları yıkma potansiyeli taşır. Ancak toplumsal yaşama baktığımızda doğal bir kategori olarak insanlığın bazı insan ya da gruplara yakıştırılmadığı ve onların kategorik açıdan insanlıktan men edilmiş olduklarını görürüz. Gayri insanileştirme adı verilen bu olgu, bunu gerçekleştiren failin hedef aldığı kişi ya da gruplara karşı sosyal mesafenin artmasına sebebiyet verir. Sonuçta kendisini daha fazla insan addeden kişi, insan addetmediği ötekine üstünlük taslar, onu yok sayar ve ona karşı her türlü insanlık dışı muameleyi reva görmeye başlar. Refik Halit Karay'ın (1888-1965) "Yatık Emine" (1918) isimli hikâyesi insanlığın bir türlü kondurulamadığı bir hayat kadını özelinde gayri insanileştirme olgusuna ve bunun trajik sonuçlarına kurgusal düzeyde çarpıcı bir biçimde ışık tutar. Buradan hareketle, mevcut makalede Emine'nin hem devletin temsilcileri hem de sürgün edildiği kasabanın halkı tarafından (kadınlar ve erkekler) hangi gerekçe ve unsurlarla insan dışı görüldüğü gözler önüne serilmektedir. Ayrıca Emine'nin kişiliği, farklı durumlardaki tepkileri ya da tepkisizliği ve hayatta kalma mücadelesi ele alınarak onun kendisini bir insan olarak nerede konumlandırıldığı da sorgulanmaktadır. Abstract: Aside from our ostensible similarities and differences, we share a common essence with all groups in society-our humanness. Uniting all the different peoples under the umbrella of our common humanity has the potential to demolish the thick walls between us and the other. However, a quick look at society, shows that humanity is not ascribed to certain people or groups, and those people are categorically omitted from humanness. This phenomenon is termed dehumanization, and it deepens the social distance between the dehumanizer and those who are dehumanized. Consequently, a person who attributes greater humanness to oneself, claims superiority over the dehumanized others, can totally ignore them, and justify all kinds of inhumane treatment against them. Revolving around the story of a prostitute, "Yatık Emine" (1918) by Refik Halit Karay (1888-1965) sheds light upon the practice of dehumanization and its tragic consequences in a fictional ground. Relatedly, the current article examines how and for what reasons Emine has been dehumanized by both governmental representatives and the villagers (women and men). Additionally, how Emine positions herself as a human being is also considered with regards to her personality, her reactions / unresponsiveness in certain situations, and her struggle for survival.
Kurgusal metinlerinde komik türlere ve tekniklere sıklıkla yer veren Haldun Taner (1916-1986), bu... more Kurgusal metinlerinde komik türlere ve tekniklere sıklıkla yer veren Haldun Taner (1916-1986), bu sayede çağın ve yakın tarihin eleştirisini mizah üzerinden dile getirme imkânı bulmuştur. Bu özellikte edebî eserlerinden biri de Sancho’nun Sabah Yürüyüşü (1964) adlı hikâyedir. Anlatıda sahibiyle birlikte sabah yürüyüşüne çıkan Sancho adlı köpeğin tanıdığı insanlar ve köpeklerle karşılaşmasıyla gelişen durum ve olaylar, Sancho’nun bakış açısı kullanılarak tahlil ve tasvir edilmiştir. Bu çalışmada bir hayvana düşünme, konuşma, sorgulama, alay etme gibi insana ait özelliklerin verildiği hikâyede gülmenin ortaya çıkmasını sağlayan unsurlar işlenecektir. Bu amaçla çalışmada, gülmeyi uyumsuzluk kuramıyla ilişkilendiren Henri Bergson’un (1859-1941) Gülme (1900) adlı eserinde komiğin oluşmasında etkili unsurlar olarak belirtilen hususlar üzerinde durulacaktır. Bu niteliklerin hikâyede tanımlanması ise mizahın eserde oluşumunu ortaya koymada, hicvin sınırlarını belirlemede ve hikâyenin derin anlam katmanlarına ulaşmada önemlidir. Ayrıca Bergson’un gülme kuramının edebî bir eserde nasıl uygulanabileceğine dair bir çerçevenin geliştirildiği çalışmada, bu kuramın Bergson felsefesiyle ilişkisine ve diğer gülme kuramlarıyla da münasebetine yer verilecektir. Haldun Taner (1916-1986), frequently featured comic types and techniques in his fictional texts. By this means on this, he had the opportunity to express the criticism of the age and recent history through humor. One of his literary works in this respect is story named “Sancho’nun Sabah Yürüyüşü” (1964). In the narrative, the situations and events that have developed when Sancho walking with his owner in the morning came across people and dogs that he knew were analyzed and described by using Sancho’s point of view. In this study, the elements that lead to smile will be analyzed in the story where the human characteristics such as thinking, speaking, questioning and teasing are used for an animal. For this purpose in this study, in his book called Laughter (1900), Henri Bergson (1859-1941) who associates laughter with the theory of unconformity, will be focused on the issues that are mentioned as effective elements in the formation of the comic. The definition of these qualities in the story is important in revealing the formation of humor in the work, in determining the boundaries of the satyr and in reaching deep layers of meaning of the story. In addition, a study of how Bergson’s theory of laughter can be applied in a literary work will be presented in relation to Bergson’s philosophy and other theories of laughter.
Öz: Mütefekkir, muharrir, filolog Safiye Erol (1902-1964) Türk edebiyatının özellikle roman türün... more Öz: Mütefekkir, muharrir, filolog Safiye Erol (1902-1964) Türk edebiyatının özellikle roman türünde eserleriyle dikkat çeken kadın yazarlarındandır. Dört romanı, bir hikâye kitabı, iki roman çevirisi, dinî-felsefî etütleri, deneme ve makaleleri olan sanatkâr, anlatılarında ve yazılarında kadın duyarlığı, başka bir ifadeyle kadın meselelerine karşı gösterdiği hassasiyet ile dikkat çekmektedir. Söz konusu hassasiyet edebî metinler ve düşünsel yazılarla sınırlı kalmamış, yazar kadın meselelerinin merkeze alındığı çeşitli çalışmalarda bilfiil görev almıştır. Bu makalenin ana odağını Erol'un kaleme almış olduğu fikir yazıları oluşturmaktadır. Erol, yazılarında modernleşme sürecinde kadının geçirdiği iç ve dış formasyonlar üzerinde durmaktadır. Annelik, zevcelik, ev kadınlığı rollerinin yanında kadının meslek hayatı, onun yazılarında durulan meselelerin başında gelmektedir. Kadın giyimini etik ölçütler üzerinden yorumlayan Erol'un bu bakış açısında 'edep' kavramı öne çıkmakta, kadın sorunlarının çözümünde İslami yaşayışın önemi belirtilmekte, aile kavramına gösterilen ihtimamın da kadın meselesinden ayrı değerlendirilemeyeceği görülmektedir. Böylelikle yazarın fikir dünyasında kadının yer alış biçimi sosyal ve kültürel boyutlarıyla aydınlatılmaya çalışılacaktır. Abstract: Philosopher, journalist, philologist Safiye Erol (1902-1964) is a woman writer who draws attention with his works especially in the novel type of Turkish literature. The author who has four novels, a storybook, two novel translations, religious-philosophical studies, lots of essays and articles, draws attention in her narratives and writings about women's sensitivity, in other words, the sensitivity of women's affairs. The author whose sensibility is not limited to these literary texts and intellectual writings, taken part in various studies that women's affairs are centralized. The main focus of this article is the idea writings of Erol. Erol focuses on internal and external formations experienced by women during the modernization process in her works. Besides maternal, wifehood, housewife roles, the career life of the woman is at the head of the issues raised in the writings of Erol. At this perspective of a writer who interprets the clothing of women through ethical criteria, it is seen that notion of 'edeb' is at the forefront and emphasized the importance of living according to İslam in solving problems of a woman and also making a point of the family can not be considered apart from the woman issue. So the place of women in Erol's world of ideas will be tried to lighten in terms of social and cultural dimensions.
Ziya Paşa (1829-1880) on dokuzuncu yüzyılın en ünlü şair, yazar, çevirmen, edebiyat tarihçisi, ga... more Ziya Paşa (1829-1880) on dokuzuncu yüzyılın en ünlü şair, yazar, çevirmen, edebiyat tarihçisi, gazeteci ve bürokratlarından biridir. Yazarın Rüyâ adlı eseri, Hürriyet gazetesinde 11 Ekim 1869 ve 18 Ekim 1869'da "Sultan Abdülaziz Han, Ziya Bey, Âli Paşa" adıyla yayımlanmıştır. Elinizdeki çalışma yazarın Rüyâ adlı eserini psikanalitik edebiyat eleştirisi yoluyla incelemeyi amaçlamıştır. Bu amaç doğrultusunda, sanatkârın psikolojisi psikanalitik yaklaşım (özellikle Sigmund Freud, Carl Gustav Jung ve Yeni Freudcuların görüşleri doğrultusunda) ve o yılların önemli tarihsel gerçeklikleri ve siyasal olayları ışığında incelenmiştir. Rüyâ, Ziya Paşa’nın bir düşünü kurguya dökmekte ve yazarın düşünce süreçlerine dair ipucu vermektedir. Sanatkâr düşün anlatımında ego-savunma mekanizmalarından biri olan fanteziyi kullanmıştır. Eserin bu yönü, sanatkârın benini (egosunu) incelemeye imkân vermiştir. Ayrıca Rüyâ intikam arayışına dayalı olduğu için, bu çalışmada hınç teması üzerinde de durulmuştur. Böylelikle sanatkârın savunma mekanizmaları ve bu mekanizmaların bilinç ve bilinçdışı kaynakları anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Yapılan incelemeler, Rüyâ’daki fantezilerin yazarın geçmiş politik yaşantıları ve intikam arzusuyla ilişkili olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Ziya Paşa (1829-1880) was one of the most famous poets, writers, translators, historians of literature, journalists and, also bureaucrats in nineteenth century. His work, Rüyâ, was published in Hürriyet on October 11th, 1869 and October 18th, 1869 with the name of “Sultan Abdülaziz Han, Ziya Bey, Âli Paşa". The aim of the current study was to examine Rüyâ by psychoanalytic literary criticism. In accordance with this purpose, psychology of the author was investigated in light of psychoanalytic approach (especially, in line with Sigmund Freud’s, Carl Gustav Jung’s and Neo-Freudians’s ideas), important historical facts and political events of those years. Rüyâ fictionalises a dream of Ziya Paşa and says a lot of things about the thinking processes of the author. The author has used fantasy which is one of the ego defense mechanisms in his narration. This part of the work allows us to examine the author’s ego. In addition, the theme of grudge was necessarily addressed in this article because the Rüyâ depends on looking for revenge. So, the defense mechanisms of the author and their conscious and unconscious sources were tried to be understood. The analyses revealed that the fantasies in the Rüyâ were related to the past political experiences of the author and his desire for revenge.
Söyleşi linki:
https://www.youtube.com/watch?v=S6_Y3tI2978&list=LL&index=1&t=671s
Ankara Yı... more Söyleşi linki:
Arka kapak yazısı:
Son dönem Osmanlı ve erken Cumhuriyet devri edebiyatçılarından biri olan Güzide Osman, feminist aktiviteleri ve edebi üretimi dolayısıyla anti-feminist literatürün hedef aldığı isimlerin arasında olmuştur. Zeynep Tek’in “Güzide Hanım”ın kim olduğu sorusunun peşinden giderken Harvard Üniversitesi’nin kütüphanesinde Nezihe Muhittin’in “Güzide Osman Hanımefendiye” imzaladığı kitaba tesadüfen dokunuşu, bu kitabı ören ilk ilmiktir. 1924’te Nezihe Muhittin’in temelini attığı Kadın Birliği’nin kurucularından olan Güzide Osman (1902-1974) sehven Güzide Sabri’nin (1883-1945) müstear adı olarak geçer. Feminist Mercekten Güzide Bir Arayış iki Güzide’nin tarihinin nasıl birleştiğini ve ayrılacağını anlamaya çalışıyor. Bir yandan feminist biyografi ekseninde Güzide Osman’ın izlerini kaynaklarda sürerken Güzide Sabri’nin mükerrer hatalarla yazılan biyografisini tashih ediyor, diğer yandan metinlerini temel alarak Güzide Osman’ın şair, hikâye yazarı ve tiyatro eleştirmeni kimliklerini toplumsal cinsiyet, hastalık, milliyetçilik ve mizah ekseninde anlamlandırıyor. Özellikle romantik şiir ve mensurelerde, divan şiirinde olduğu gibi, toplumsal cinsiyet kimlikleri arasında “salıncak” kuran ne eril ne dişil (hem eril hem dişil) söyleme özel bir önem atfediyor. Feminist bir biyografi ortaya koymanın ötesinde, tarihin unuttuğu ve unutturduğu bir kadın yazar ve şaire iadei itibar, hatta iadei şahsiyet ediyor.
Özet: Güzide Sabri’nin 1922’de Aydede’de yayımlanan “Tevfik Efendi” adlı mizahi hikâyesi, edebiya... more Özet: Güzide Sabri’nin 1922’de Aydede’de yayımlanan “Tevfik Efendi” adlı mizahi hikâyesi, edebiyat tarihinde üç açıdan önem taşır. Birincisi anti-feminist söylemiyle dikkat çeken son dönem Osmanlı mizah basınında kadınlar tarafından üretilen feminist mizahın nadir temsillerinden biridir. İkincisi kara sevda ve piyasa romanlarının yazarı olarak tanınan Güzide Sabri’nin mizah türünde pek bilinmeyen yetkin bir örneğidir. Üçüncüsü ise hikâyenin 1941’de yayımlanan Neclâ adlı romanda yeniden üretilmesidir. Bu üç noktayı ele alan çalışma, ilk olarak 1920’lerin ilk yarısında Arap harfli Türkçe mizah basınının anti-feminist yayıncılığı, Aydede temsilinde kadın yazarlık pratiğinin sınırlı alanları ve Güzide Sabri’nin mizah türündeki üretimi üzerinde duracaktır. Çalışmanın ana bölümü, yirminci yüzyıl başlarında kadınların hayat hakkı arayışını hicveden Tevfik Efendi’nin hikâyesinin, toplumsal cinsiyet ile feminist mizah ekseninde değerlendirilmesine ve hikâyenin roman türün(d)e dönüştürülmesine hasredilecektir. Hikâyede ve romanda Tevfik Efendi’nin kahvehane-kadın mizojenlik dolayımındaki gayri-etik tutumunun ifşasıyla romanda bir hemşire dayanışması örneği sergileyen kadın girişimciliğinden/istihdamından hareketle sonuç bölümü, Güzide Sabri’yi feminist bir yazar olarak adlandırmanın mümkün olup olmayacağı tartışmasına ayrılacaktır.
Abstract: The historical importance of Güzide Sabri’s humorous story “Tevfik Efendi,” published in Aydede in 1922, is three-fold. First, it is a rare instance of feminist humor produced by women in the late Ottoman satirical press, characterized as it was by anti-feminist discourse. Second, it is a relatively unknown but accomplished humorous example of Güzide Sabri’s work, better known for commercial novels featuring lovesick characters. Third, it was retold and elaborated in her novel Neclâ, published in 1941. The present study, intended as a discussion of these three points, begins by focusing on the anti-feminist publications of the Turkish humor press printed in Arabic script during the first half of the 1920s, then turns to the limited opportunities for women’s self-expression as exemplified by the magazine Aydede, and finally reviews Güzide Sabri’s humorous writings. The main part of the study is devoted to a discussion, along the axes of gender and feminist humor, of the story of a certain Tevfik Efendi who satirized women’s quest for emancipation during the early twentieth century, as well as of the transformation of the story into and through a novel. Based on the divulgence of Tevfik Efendi’s unethical attitude in the story and the novel, within a context framed by the triad coffeehouse-woman-misogyny, as well as women’s entrepreneurship/employment as an example of gender solidarity in the novel, the conclusion is devoted to a discussion of whether or not it is possible to consider Güzide Sabri a feminist writer.
Cennetlik İbrahim Efendi’nin Kitabî Kurgusu, Sözün Tarihi-Tarihin Sözü: Edebiyat ve Tarih İlişkis... more Cennetlik İbrahim Efendi’nin Kitabî Kurgusu, Sözün Tarihi-Tarihin Sözü: Edebiyat ve Tarih İlişkisi, Ed. Mustafa Göleç, Samet Çakmaker, Hülya Ürkmez ve Büşra Ay Açar, İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları, 2022, s. 179-195.
Öz: Beyaz Ruslar, Bolşevik Devrimi’ni (1917) takip eden iç savaşta Kızıl Ordu’ya karşı savaşan Be... more Öz: Beyaz Ruslar, Bolşevik Devrimi’ni (1917) takip eden iç savaşta Kızıl Ordu’ya karşı savaşan Beyaz Ordu’dan adını alan, çarlık düzenini destekleyenlere ve diğer Bolşevik muhaliflerine gönderme yapan bir ifadedir. Bolşeviklere karşı büyük hezimete uğrayan Beyaz Rusların göç ettiği ülkelerin başında Türkiye gelmektedir. Mütareke İstanbul’unun zorlu yaşam koşullarında mülteci kamplarına sığınan Beyaz Ruslar, iş ve mesken bulmakta büyük sıkıntı yaşamıştır. Ekonomik açıdan geçinmek zorunda olan Beyaz Rus kadınları da başta eğlence sektörü ve seyyar satıcılık olmak üzere çeşitli iş kollarında çalışmıştır. İstanbul’da, Rusçada iyi, güzel anlamına gelen Haraşo (Хорошо́) olarak anılan Beyaz Rus kadınları, dış görünüşleri (güzellikleri, giyimleri, özgür yaşama biçimleri) itibarıyla şehir halkı üzerinde tesir uyandırmış; özellikle İstanbullu erkekleri, kültürel normların dışında hareket etmeye sevk ettikleri gerekçesiyle tehlikeli görülmüşlerdir. Bu nedenle görünür oldukları kamusal mekânlarla (cadde, lokanta, bar, otel, plaj vs.) birlikte dönemin mizah gazetelerine ve dergilerine sıklıkla konu olmuşlardır. Bu çalışmada, Beyaz Rus kadınları ile İstanbullu erkekler arasındaki ilişki ağları, Mütareke dönemi mizah basınında yayımlanan edebî metinlerdeki temsil biçimleri üzerinden incelenmektedir. Basında yer alan karikatürler, dönemin tanıklarının anıları ve tarihle ilgili araştırma kaynakları, Haraşo imgesinin edebî alandaki görünümlerinin çözümlenmesinde kullanılmaktadır. Genel itibarıyla erkekler tarafından kaleme alınan bu edebî ürünlerin komik olarak algılanmasında erkeklik deneyimleri ve kim, neye, niçin gülüyor soruları dikkate alınmaktadır. Haraşo’nun arzu nesnesi olarak konumlandırılmasına rağmen femme fatale tipinin kötücül yönleriyle temsil edilmemesinde erkeğin kösnül arzularının ve mizahi yaklaşımının rol oynadığı gösterilmektedir.
Abstract: White Russian is an expression which takes its name from the White Army that fought against the Red Army in the civil war following the Bolshevik Revolution (1917) and refers to those who supported the tsarist regime and other opponents of the Bolsheviks. Turkey was a leading destination for White Russians suffered a great defeat against the Bolsheviks. The White Russians who settled in the refugee camps in İstanbul under difficult living conditions during the Armistice period had trouble finding jobs and housing. White Russian women who had to earn a living worked in various sectors, mainly entertainment and hawking. In İstanbul, White Russian women were known as Haraşo (Khorosho, Хорошо́), which means good, welll in Russian, and stood out among the city people by their appearance (their beauty, clothes, and free lifestyle). They were also regarded as dangerous since they were believed to incite the men of Istanbul to act against cultural norms. For this reason, they frequently became the subject of humorous newspapers and magazines of the period, along with the public spaces (streets, restaurants, pubs, hotels, beachs, etc.) where they were most visible. In this study, the relationship networks between White Russian women and the men of Istanbul are examined through the representation types in literary texts published in the humorous press during the Armistice period. Caricatures in the press, memoires of witnesses to the period, and historical studies are used in the analysis of the perception of the Haraşo in the literary field. In perceiving these literary texts which are generally written by the men as comical, masculinity experiences and the such questions as who laughed at what and why are taken into account. Although the Haraşo was positioned as an object of desire, it is shown that male sexual desires and humorous approach played a role in her not being represented as a femme fatale with all its evil aspects.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi (DTCF Dergisi), 2021
Bu çalışma, XIX. yüzyıldan itibaren modernleşme sürecini Batı'yı özellikle Fransa'yı örnek alarak... more Bu çalışma, XIX. yüzyıldan itibaren modernleşme sürecini Batı'yı özellikle Fransa'yı örnek alarak hızlandıran ve güçlü bir yazın geleneği olan Osmanlı, Mısır ve İran toplumunda Les Aventures de Télémaque, fils d'Ulysse (1699) adlı romanın çevirisine gösterilen rağbetin nedenlerini sorgulamaktadır. François Fénelon (1651-1715) tarafından kaleme alınan eser, matbu kitap olarak Türkçeye, Arapçaya ve Farsçaya XIX. yüzyılda çevrilmiştir. Mevcut çalışma, eserin bu dillerde ilk çeviri romanlardan biri olmasının ortak sebepleri olabileceğini ileri sürmekte; eserin çevirisine verilen önemin, adı geçen toplumların tarihsel süreciyle yakından ilişkili olduğunu belirtmektedir. Bu amaçla işlev odaklı betimleyici çeviribilim yaklaşımından hareketle, çevirilerin gerçekleştiği dönemlerdeki sosyo-tarihsel koşullar üzerinde durulmakta, ardından eserin kimler tarafından hangi saiklerle çevrildiği ve genel olarak etkileri betimlenmektedir. Sonuçta Aydınlanma felsefesinin tesirindeki bu toplumlarda, eserin ideal devletin ve vatandaşın mahiyetine dayalı izlekleri itibarıyla özellikle tercih edildiği görüşüne ulaşılmaktadır. Ayrıca ideal insanı öne çıkaran didaktik içeriğiyle erek toplumlardaki etik normların pekiştirilmesine ve beynelmilel kültürel karşılaşmaların makul düzeyde gerçekleşmesine katkı sunduğu görülmektedir. / This article examines the reasons behind the popularity of the translations of the didactic French novel Les Aventures de Télémaque, fils d'Ulysse in the Ottoman, Egyptian, and Persian societies. These societies had a strong literary tradition and, from the nineteenth century onwards, engaged in an accelerated modernization process that took the West, particularly France, as model. Written in 1699 by François Fénelon (1651–1715), Télémaque was translated into Turkish, Arabic, and Persian in the nineteenth century in printed book form. This article argues that there were shared reasons for which this particular novel was among the first to be translated into these languages, and that its importance is closely related to the historical processes that each society was traversing at the time. Following the Function-oriented DTS (Descriptive Translation Studies) approach, the article focuses on the socio-historical circumstances under which the translations were undertaken, explores by whom and for what reasons they were undertaken, and the general impacts of these translations. It is concluded that the text was specifically chosen in these Eastern societies that were influenced by Enlightenment philosophy, because of its themes regarding the nature of the ideal state and the ideal citizen. Moreover, with its didactic content regarding the ideal person, it is deemed to have contributed to the consolidation of ethical norms in the target societies, and to the realization of the East's cultural confrontation with the West at a reasonable level.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 2021
Nahid Sırrı Örik'in 1937'de Tan'da tefrika edilen ve 1946'da kitap olarak yayımlanan Kıskanmak ro... more Nahid Sırrı Örik'in 1937'de Tan'da tefrika edilen ve 1946'da kitap olarak yayımlanan Kıskanmak romanında, geçkin (evde kalmış) bir kızın ağabeyinden intikamı ele alınır. Kötücül duyguları odağına olan roman, Honoré de Balzac'ın Bette Abla (La Cousine Bette) adlı eserinden esinlenmeler taşır. Ancak Balzac'ın romanından farklı olarak aile içi kıskançlığı ve intikamı, iki kadın kuzen arasında değil, bir kadın ve erkek kardeş arasında kurgular. Son dönem Osmanlı ve erken Cumhuriyet toplumunda geçen roman, geçkin kız temsilinde geleneksel cinsiyet rollerini yeniden üretir. Böylelikle aile, eğitim, evlilik gibi kurumların erkek için, erkeğe göre yapılandırıldığı ve güzellik, namus olgusunun kadına atfedildiği bir hikâye ile karşılaşılır. Bu çalışma, bir paşa kızının geçkin kız olarak hayatı deneyimlemesine yol açan ataerkil örüntüleri metin merkezli inceler. Romanın, erkekliğin geniş imtiyazlarını öne çıkaran içeriği ve kurmaca teknikleri ile evde kalmış kız tipolojisini çok boyutlu sunduğu iddia edilir. Bu sayede ataerkil bir ailenin / toplumun, oğlan çocuğu / erkek merkezli pratiklerinin, 'çirkin bir kızın' 'kötücül' olmasındaki ve 'talihsizliğindeki' rolü kurgusal açıdan göz önüne serilir. / Kıskanmak, serialized in the Tan newspaper in 1937 and published in a book form in 1946 by Nahid Sırrı Örik, is a novel addressing the revenge of a sister, a spinster, from her brother. The novel, which turns malicious emotions into a central theme, is inspired by Honoré de Balzac’s work entitled Bette Abla (La Cousine Bette). However, unlike the novel of Balzac, it fictionalizes the envy and revenge within the family, between not two female cousins but a brother and a sister. The novel, with its span in late Ottoman and early Republican society, reproduces traditional gender roles in the representation of a spinster. Thus, it tells a story in which such institutions as family, education and marriage are constructed for and according to the male and the phenomena of beauty and honor are attributed to the female. This study examines the patriarchal system which led the daughter of a pasha experience life as a spinster based on this novel. It is argued that the novel presents the typology of a spinster in a multidimensional way with its content and techniques of fiction focusing on the wide range of privileges of masculinity. Therefore, the role of male child / male-centered practices of a patriarchal family / society in the ‘malignancy’ and ‘misfortune’ of an ‘ugly girl’ is revealed through fiction.
Uluslararası Dil Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi (UDEKAD), 2021
Güllü, Sâmiha Ayverdi’nin tek hikâye kitabı olan Mâbed’de Bir Gece’de yer alan hikâyelerinden bir... more Güllü, Sâmiha Ayverdi’nin tek hikâye kitabı olan Mâbed’de Bir Gece’de yer alan hikâyelerinden biridir. Metin, Aslan Bey’e âşık olan iki kadının aşk tecrübesini ele almaktadır. Bu kadınlardan biri, Aslan Bey’in eşi Safiye; diğeri ise sevdiği kadın olan Güllü’dür. Hikâye, bu iki kadın arasındaki diyaloğu patriarkal kodlar ekseninde kurgulamaktadır. Bu çalışmanın amacı, feminist edebiyat eleştirisi aracılığıyla metindeki kadın-erkek ilişkilerini Sylvia Walby’nin patriarka kuramı, John Alan Lee’nin aşkın renkleri kuramı ve Carol Gilligan’ın ihtimam etiği gibi toplumsal cinsiyet temelli yaklaşımlara dayalı olarak incelemektir. Yapılan çözümlemelerde, anlatıda toplumsal cinsiyete ilişkin üç ana tema ve on bir alt kategorinin ortaya çıktığı görülmüştür. Bu temalardan ilki Aslan Bey’in soyu, bireysel özellikleri, romantik ilişkilerdeki yaklaşımı ve sınıfsal konumu çerçevesinde ele alınan yüceltilmiş erkeklik olgusudur. İkincisi Safiye ve Güllü’nün medeni hâli, bedeni, sınıfı, toplumsal cinsiyete dayalı ev içi iş bölümü ve ihtimam etiği üzerinden ele alınan kadınlığın farklı görünümleridir. Üçüncüsü ise Safiye ve Güllü’nün sahiplenici ve özgecil aşk tarzı bağlamında gelişen aşka ilişkin tutumlarıdır. Elde edilen bulgular, kadınların aşkı patriarkal sistemin ürettiği romantik ideolojiler ekseninde deneyimlediğini göstermektedir. / Güllü is one of the stories in Mâbed’de Bir Gece (A Night in the Temple), a unique story book of Sâmiha Ayverdi. The story addressed the love experience of two women who had fallen in love with a man named Aslan. One of these women is Safiye who is the wife of Aslan, and the other one is Güllü who is his darling. The story has been built on the dialogue between these two women in the context of patriarchy. The aim of this study was to investigate women and men relationships based on gender-centered approaches such as patriarchy theory of Sylvia Walby, colors of love theory of John Alan Lee, care ethics of Carol Gilligan. In the analyses, three main themes and eleven sub-categories related to gender emerged in the text. The first one of these themes was glorification of masculinity, which was addressed in the framework of Aslan Bey’s ancestry, individual characteristics, romantic attitudes, and class. The second one was different facets of femininity, which were addressed in the context of Safiye and Güllü’s marital status, body, class, gender-based domestic division of labor, and care ethics. The third one was attitudes towards love, which emerged based on manic and agapic love. The findings showed that women’s love is experienced in the context of romantic ideologies produced by the patriarchal system.
Kadın/Woman 2000, Journal for Women's Studies (JWS), 2020
Tarık Buğra'nın (1918-1994) gündelik hayatın kesitlerinden oluşan hikâyelerinde sıradan insan yaş... more Tarık Buğra'nın (1918-1994) gündelik hayatın kesitlerinden oluşan hikâyelerinde sıradan insan yaşamlarının çeşitli yönlerine tanık olunur. Bu tür metinlerden biri de insan varoluşunda anlam ve amacın kaybıyla şekillenen bir yaşam hikâyesini ele alan "Var Olmak Veya Olmamak"tır (1953). Hikâyede otuz dört yaşında çirkin, evde kalmış bir kız olarak tarif edilen ve erken Cumhuriyet dönemine (1923-1950) tanıklık ettiği anlaşılan bir öğretmenin intiharla sonuçlanan trajedisine yer verilir. Müntehir öğretmenin yeğeni tarafından anlatılan hikâye, onun bir gemideki son anlarına ve geçmişteki kırılma noktalarına odaklanır. Bu anlatım üzerinden, gün geçtikçe artan yalnızlığın kendisinde çirkinlik düşüncesini tetiklediği ve bunun sonucunda ortaya çıkan aşağılık kompleksinin yaşama sevincine ve uyum becerisine telafisi olmayacak şekilde zarar verdiği anlaşılır. Mevcut çalışma, söz konusu trajedinin temelindeki çatışmayı, öğretmenin son anlarına ve evde kalmanın erken Cumhuriyet dönemindeki anlamına odaklanarak irdelemeyi amaçlar. Bekârlık, çirkinlik ve ölümün yan yana geldiği anlatıda kendi olmanın gücünden mahrum kalan hikâye kişisinin var olamamasına yol açan psiko-sosyal bağlamı inceler. Buna bağlı olarak geleneksel yaşam biçimi ile Cumhuriyet dönemi modernleşmesinin örtüşen normlarının kadın öğretmen üzerinde ağır kamusal beklentilere ve travmatik etkilere yol açtığı sonucuna varılır. Öğretmenin kamusal alanda güçlü bir kadın karakter olarak ataerkil baskılara maruz kalışı, toplumun bağımsız kadın figürlerine aşina olmamasıyla ilgili olabilir. Kadının evlenmemesi durumunda kusurlu olduğu düşüncesine kapılması da toplumun (ön) yargılarını kolektif öznelliğin bir üyesi olarak içselleştirmenin sonucu olarak değerlendirebilir. Yeni kamusal alanların inşasında rol alan Cumhuriyet kızlarının içsel güç kaybı, yerleşik toplumsal algıları dönüştürmenin ve bununla edilecek mücadelenin zorluğuna işaret eder. Abstract: Various human aspects of the lives of ordinary people are witnessed in Tarık Buğra’s (1918-1994) stories, which consist of scenes from daily life. One of his stories is “Var Olmak Veya Olmamak” (1953), addressing a life story shaped by the loss of meaning and purpose in human existence. This story tells the tragedy of a 34-year old, “ugly and spinster teacher”, a witness of Turkish modernization and early republic years, who commits suicide. This teacher's nephew as a storyteller focuses on the last moments of her on a ship and on the breaking points in her past. Throughout the story, the reader understands that the loneliness of the teacher triggers feelings of ugliness in her, and the resultant feelings of inferiority complex drastically damage her joy of life and adaptive capabilities. This study aims to examine the conflict underlying this tragedy with a focus on her last moments and the meaning of spinsterhood in early Republican Turkey (1923-1950). Singleness, ugliness, and death coexist in this story and, the psycho-social context surrounding the suicide of the teacher who lost her power of being oneself is analyzed here. Relatedly, it is inferred that the overlapping norms of both traditional lifestyle and Turkish modernization lead to heavy public expectations and traumatic effects on the woman teacher. Patriarchal oppression of the teacher as a strong female character in the public sphere might be related to society’s unfamiliarity with the independent woman figures. Internalization of societal prejudice as a member of the collective subjectivity might result in feelings of incompleteness in an unmarried woman. The internal withering of the daughters of the Turkish Republic while they partook in the constitution of a new public sphere implies the difficulty in transforming and struggling against established social perceptions.
Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (HÜTAD), 2020
Türk edebiyatının ve fikir hayatının modernleşmesinde öncü isimler olarak kabul edilen Şinasi (18... more Türk edebiyatının ve fikir hayatının modernleşmesinde öncü isimler olarak kabul edilen Şinasi (1826-1871) ve Ziya Paşa (1829-1880), iki ayrı poetikaya sahip şairlerdir. Bu çalışmanın amacı, Tanzimat döneminin biri yenilikçi diğeri hakim yönüyle tanınan bu iki sanatkârının şiirlerinde söylemlerarası bir unsur olarak atasözlerinin kullanımı üzerinden poetik düşünceye ulaşılabileceğini göstermektir. Aydınlanma felsefesinin Türkiye’deki ilk temsilcilerinden biri sayılan Şinasi’nin halkın kültürel kaynaklarına yönelme ve dili sadeleştirme çabasının bir sonucu olarak şiirlerinde atasözlerine yer verdiği görülür. Şiir sahasında klasik kültürün duyuş çizgisine bağlı olan Ziya Paşa’nın ise hikemî, hiciv ve sehl-i mümteni bir ifade tarzı oluşturabilmek için atasözlerini sıklıkla kullandığı gözlenir. Rasyonel bir tavırla şiire yaklaşan Şinasi, atasözlerini didaktik ve durağan bir söyleyiş içerisinde kullanırken şairaneliğiyle öne çıkan Ziya Paşa, hakimane ve veciz bir anlatım tarzı benimsemiştir. Her iki şairin şiirlerinde fikrin, konuşma sentaksının ve benzer semantik işlevlerin öne çıkmasını sağlayan atasözleri, poetik görüşlerin tespitinde işlevsel bir dil birimi olduğu gibi poetikaların karşılaştırılmasında da ayırıcı bir unsur olarak belir(len)mektedir. / Şinasi (1826-1871) and Ziya Pasha (1829-1880), acknowledged as the pioneers of the modernization of Turkish literature and intellectual life, are poets with two different poetics. The purpose of this study is to show how poetic thinking can be achieved through the usage of proverbs as an element of interdiscursivity in the poems of two artists in Tanzimat Era, one of them known for his innovative aspect and the other for his wisdom. It is assumed that Şinasi, one of the preliminary representatives of the Enlightenment philosophy in Turkey, uses proverbs in his poems as a result of his efforts to utilize public cultural resources and simplify the language. It is articulated that Ziya Pasha, who is contingent upon the impression of divan literature in the field of poetry, frequently uses proverbs to create a wording style of hikemî (wisdom), hiciv (satire) and sehl-i mümteni (an expression that seems easy to articulate but rare). Şinasi, who handled poetry with a rational manner, was using the proverbs in didactic and humble wording style; whereas, Ziya Pasha, who was a distinguished poet, embraced a wise and laconic expression style. The paper reached the conclusion that proverbs in the poems of both two poets enable the manifestation of ideas, speech syntax and similar semantics function while they are a functional language unit in the determination of poetic views, as well as a distinctive element in the comparison of their poetics.
Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2019
Öz: Kadın olmanın dil ile ilişkisini metaforik düzeyde ele alan Çiğdem Sezer (1960-), şiirleri üz... more Öz: Kadın olmanın dil ile ilişkisini metaforik düzeyde ele alan Çiğdem Sezer (1960-), şiirleri üzerinden, biriktirilen acıların nasıl bir "yara"ya dönüştüğünü işler. Onun şiirlerinde kadınlar "parçalanmış dil"in konuşucularıdır. Açık bir iletişimin yarattığı konfordan uzak, "soğuk" bir mevsimin insanlarıdırlar. Dil evreni de bulunulan mekânın yarattığı iklime uygun olarak "yağmur", "bulut", "buz", "soğuk", "kar", "üşümek", "karayel" gibi kışın hâllerini yaşar. Duygu değeri açısından yaklaşıldığında ise koyu, karanlık renklerin yarattığı karamsar bir dünya tasavvuru ile karşı karşıya kalınır. Sezer şiirlerindeki özne, şairin beni olarak düşünüldüğünde onun cinsel kimliği ile toplum arasındaki çatışmayı nasıl okuduğu da anlaşılabilir. Kadınlığı bir konuk gibi yaşamak zorunda bırakılan ve kendine yabancılaşmanın huzursuzluğu içinde olan Sezer, parçalı bir dünya kurar. Onun şiirlerinde aynalar, diller, bisikletler kırık; tavanlar çatlak; surlar, gemiler yıkık; gök parçalıdır. Özellikle susmak zorunda kalan kadının kendini ifade edememesinden duyduğu ızdırap, bir yük gibi okuyucusunun kalbine taşınır. Duygusal çatışmalar ve anılar, ataerkil yapının kadın üzerinde yarattığı baskılar, modern bir kadın olarak toplumsal alandaki hıza yetişememenin yol açtığı krizler ve günlük yaşam koşturmacasının zorluğu şiirlerinde yer alan başlıca izlekler arasındadır. Şu hâlde kendine ait bir varlık alanına duyulan ihtiyaç; dil, sokak, çocuk, düş, anne, baba, sevgili gibi unsurlar üzerinden yer bulur. Bu sığınma alanları, 'hayatın arka bahçesi'nde yer alan kadının kendi 'arka bahçesi'ni nelerden oluşturduğunu göstermesi açısından da anlamlıdır. Bu makalede, "Kelebekleri Öldürürüz Sokağı" başta olmak üzere Sezer şiirleri üzerinden kadın kırılganlığının ve sığınılan varlık alanlarının ses ile ilişkisi çözümlenmeye çalışılacaktır. Feminist psikolog Carol Gilligan'ın Kadının Farklı Sesi (2017) ve psikiyatr Eugenio Borgna'nın Şu Bizim Kırılganlığımız (2018) adlı çalışmalarından hareketle kadının söze sığınışının, parçalanmış dilinin, suskunluğunun arkasında yatan psikolojik ve sosyolojik etmenler üzerinde durulacaktır. Abstract: Çiğdem Sezer (1960-) addressing the relationship between being a woman and language at the metaphorical level focuses on how women’s sorrows turn into "wounds" in her poems. In her poetry, women are the speakers of a "broken language". For this reason, they are people of a "cold" season, away from the comfort zone of an open communication. In accordance with the climate created by the setting, her language universe dwells in the winter through the use of words like "rain", "cloud", "ice", "cold", "snow", "feel chilly", "mistral." In terms of emotions, a depressing world created with dark colours is encountered. If the subject is assumed to be the poet herself, how she interprets the conflict between sexual identity and society can be understood. Sezer, who has been forced to live her womanhood like a guest and who feels the uneasiness of self-alienation, builds up a fragmented world. In her poems, mirrors, languages, bicycles are broken; ceilings are cracked; city walls, ships are destroyed; the sky is in pieces. Especially, the pain of the woman who has to be silent for she cannot express herself, weighs upon the heart of the reader. Emotional conflicts and memories, the pressures of the patriarchal structure on women, crises created by the inability to cope with the speed of society as a modern woman and the hassle of the race of daily life are among the most important themes in her poetry. Therefore, the need for personal existence space is presented through some concepts such as language, street, child, dream, mother, father and beloved. These areas of refuge that show 'the back garden' of the woman in 'the back garden of life' are significant. This article will attempt to analyse the relationship of the voice with woman's fragility and ontological refuge areas in Sezer’s poems, particularly in her poem titled "Kelebekleri Öldürürüz Sokağı". More specifically, psychological and sociological factors which contribute to women taking refuge in words, their broken language, and silence will be examined with reference to Kadının Farklı Sesi (2017) by the feminist psychologist Carol Gilligan, and Şu Bizim Kırılganlığımız (2018) by psychiatrist Eugenio Borgna.
Öz Görünürdeki benzerlik ve farklılıklarımız bir yana, toplumu temsil eden pek çok farklı kesimle... more Öz Görünürdeki benzerlik ve farklılıklarımız bir yana, toplumu temsil eden pek çok farklı kesimle ortak bir özü paylaşırız; insan oluşu. Toplumu oluşturan tüm fert ve grupları ortak insanlık paydasında bir araya getirebilmek, biz ve öteki arasındaki kalın duvarları yıkma potansiyeli taşır. Ancak toplumsal yaşama baktığımızda doğal bir kategori olarak insanlığın bazı insan ya da gruplara yakıştırılmadığı ve onların kategorik açıdan insanlıktan men edilmiş olduklarını görürüz. Gayri insanileştirme adı verilen bu olgu, bunu gerçekleştiren failin hedef aldığı kişi ya da gruplara karşı sosyal mesafenin artmasına sebebiyet verir. Sonuçta kendisini daha fazla insan addeden kişi, insan addetmediği ötekine üstünlük taslar, onu yok sayar ve ona karşı her türlü insanlık dışı muameleyi reva görmeye başlar. Refik Halit Karay'ın (1888-1965) "Yatık Emine" (1918) isimli hikâyesi insanlığın bir türlü kondurulamadığı bir hayat kadını özelinde gayri insanileştirme olgusuna ve bunun trajik sonuçlarına kurgusal düzeyde çarpıcı bir biçimde ışık tutar. Buradan hareketle, mevcut makalede Emine'nin hem devletin temsilcileri hem de sürgün edildiği kasabanın halkı tarafından (kadınlar ve erkekler) hangi gerekçe ve unsurlarla insan dışı görüldüğü gözler önüne serilmektedir. Ayrıca Emine'nin kişiliği, farklı durumlardaki tepkileri ya da tepkisizliği ve hayatta kalma mücadelesi ele alınarak onun kendisini bir insan olarak nerede konumlandırıldığı da sorgulanmaktadır. Abstract: Aside from our ostensible similarities and differences, we share a common essence with all groups in society-our humanness. Uniting all the different peoples under the umbrella of our common humanity has the potential to demolish the thick walls between us and the other. However, a quick look at society, shows that humanity is not ascribed to certain people or groups, and those people are categorically omitted from humanness. This phenomenon is termed dehumanization, and it deepens the social distance between the dehumanizer and those who are dehumanized. Consequently, a person who attributes greater humanness to oneself, claims superiority over the dehumanized others, can totally ignore them, and justify all kinds of inhumane treatment against them. Revolving around the story of a prostitute, "Yatık Emine" (1918) by Refik Halit Karay (1888-1965) sheds light upon the practice of dehumanization and its tragic consequences in a fictional ground. Relatedly, the current article examines how and for what reasons Emine has been dehumanized by both governmental representatives and the villagers (women and men). Additionally, how Emine positions herself as a human being is also considered with regards to her personality, her reactions / unresponsiveness in certain situations, and her struggle for survival.
Kurgusal metinlerinde komik türlere ve tekniklere sıklıkla yer veren Haldun Taner (1916-1986), bu... more Kurgusal metinlerinde komik türlere ve tekniklere sıklıkla yer veren Haldun Taner (1916-1986), bu sayede çağın ve yakın tarihin eleştirisini mizah üzerinden dile getirme imkânı bulmuştur. Bu özellikte edebî eserlerinden biri de Sancho’nun Sabah Yürüyüşü (1964) adlı hikâyedir. Anlatıda sahibiyle birlikte sabah yürüyüşüne çıkan Sancho adlı köpeğin tanıdığı insanlar ve köpeklerle karşılaşmasıyla gelişen durum ve olaylar, Sancho’nun bakış açısı kullanılarak tahlil ve tasvir edilmiştir. Bu çalışmada bir hayvana düşünme, konuşma, sorgulama, alay etme gibi insana ait özelliklerin verildiği hikâyede gülmenin ortaya çıkmasını sağlayan unsurlar işlenecektir. Bu amaçla çalışmada, gülmeyi uyumsuzluk kuramıyla ilişkilendiren Henri Bergson’un (1859-1941) Gülme (1900) adlı eserinde komiğin oluşmasında etkili unsurlar olarak belirtilen hususlar üzerinde durulacaktır. Bu niteliklerin hikâyede tanımlanması ise mizahın eserde oluşumunu ortaya koymada, hicvin sınırlarını belirlemede ve hikâyenin derin anlam katmanlarına ulaşmada önemlidir. Ayrıca Bergson’un gülme kuramının edebî bir eserde nasıl uygulanabileceğine dair bir çerçevenin geliştirildiği çalışmada, bu kuramın Bergson felsefesiyle ilişkisine ve diğer gülme kuramlarıyla da münasebetine yer verilecektir. Haldun Taner (1916-1986), frequently featured comic types and techniques in his fictional texts. By this means on this, he had the opportunity to express the criticism of the age and recent history through humor. One of his literary works in this respect is story named “Sancho’nun Sabah Yürüyüşü” (1964). In the narrative, the situations and events that have developed when Sancho walking with his owner in the morning came across people and dogs that he knew were analyzed and described by using Sancho’s point of view. In this study, the elements that lead to smile will be analyzed in the story where the human characteristics such as thinking, speaking, questioning and teasing are used for an animal. For this purpose in this study, in his book called Laughter (1900), Henri Bergson (1859-1941) who associates laughter with the theory of unconformity, will be focused on the issues that are mentioned as effective elements in the formation of the comic. The definition of these qualities in the story is important in revealing the formation of humor in the work, in determining the boundaries of the satyr and in reaching deep layers of meaning of the story. In addition, a study of how Bergson’s theory of laughter can be applied in a literary work will be presented in relation to Bergson’s philosophy and other theories of laughter.
Öz: Mütefekkir, muharrir, filolog Safiye Erol (1902-1964) Türk edebiyatının özellikle roman türün... more Öz: Mütefekkir, muharrir, filolog Safiye Erol (1902-1964) Türk edebiyatının özellikle roman türünde eserleriyle dikkat çeken kadın yazarlarındandır. Dört romanı, bir hikâye kitabı, iki roman çevirisi, dinî-felsefî etütleri, deneme ve makaleleri olan sanatkâr, anlatılarında ve yazılarında kadın duyarlığı, başka bir ifadeyle kadın meselelerine karşı gösterdiği hassasiyet ile dikkat çekmektedir. Söz konusu hassasiyet edebî metinler ve düşünsel yazılarla sınırlı kalmamış, yazar kadın meselelerinin merkeze alındığı çeşitli çalışmalarda bilfiil görev almıştır. Bu makalenin ana odağını Erol'un kaleme almış olduğu fikir yazıları oluşturmaktadır. Erol, yazılarında modernleşme sürecinde kadının geçirdiği iç ve dış formasyonlar üzerinde durmaktadır. Annelik, zevcelik, ev kadınlığı rollerinin yanında kadının meslek hayatı, onun yazılarında durulan meselelerin başında gelmektedir. Kadın giyimini etik ölçütler üzerinden yorumlayan Erol'un bu bakış açısında 'edep' kavramı öne çıkmakta, kadın sorunlarının çözümünde İslami yaşayışın önemi belirtilmekte, aile kavramına gösterilen ihtimamın da kadın meselesinden ayrı değerlendirilemeyeceği görülmektedir. Böylelikle yazarın fikir dünyasında kadının yer alış biçimi sosyal ve kültürel boyutlarıyla aydınlatılmaya çalışılacaktır. Abstract: Philosopher, journalist, philologist Safiye Erol (1902-1964) is a woman writer who draws attention with his works especially in the novel type of Turkish literature. The author who has four novels, a storybook, two novel translations, religious-philosophical studies, lots of essays and articles, draws attention in her narratives and writings about women's sensitivity, in other words, the sensitivity of women's affairs. The author whose sensibility is not limited to these literary texts and intellectual writings, taken part in various studies that women's affairs are centralized. The main focus of this article is the idea writings of Erol. Erol focuses on internal and external formations experienced by women during the modernization process in her works. Besides maternal, wifehood, housewife roles, the career life of the woman is at the head of the issues raised in the writings of Erol. At this perspective of a writer who interprets the clothing of women through ethical criteria, it is seen that notion of 'edeb' is at the forefront and emphasized the importance of living according to İslam in solving problems of a woman and also making a point of the family can not be considered apart from the woman issue. So the place of women in Erol's world of ideas will be tried to lighten in terms of social and cultural dimensions.
Ziya Paşa (1829-1880) on dokuzuncu yüzyılın en ünlü şair, yazar, çevirmen, edebiyat tarihçisi, ga... more Ziya Paşa (1829-1880) on dokuzuncu yüzyılın en ünlü şair, yazar, çevirmen, edebiyat tarihçisi, gazeteci ve bürokratlarından biridir. Yazarın Rüyâ adlı eseri, Hürriyet gazetesinde 11 Ekim 1869 ve 18 Ekim 1869'da "Sultan Abdülaziz Han, Ziya Bey, Âli Paşa" adıyla yayımlanmıştır. Elinizdeki çalışma yazarın Rüyâ adlı eserini psikanalitik edebiyat eleştirisi yoluyla incelemeyi amaçlamıştır. Bu amaç doğrultusunda, sanatkârın psikolojisi psikanalitik yaklaşım (özellikle Sigmund Freud, Carl Gustav Jung ve Yeni Freudcuların görüşleri doğrultusunda) ve o yılların önemli tarihsel gerçeklikleri ve siyasal olayları ışığında incelenmiştir. Rüyâ, Ziya Paşa’nın bir düşünü kurguya dökmekte ve yazarın düşünce süreçlerine dair ipucu vermektedir. Sanatkâr düşün anlatımında ego-savunma mekanizmalarından biri olan fanteziyi kullanmıştır. Eserin bu yönü, sanatkârın benini (egosunu) incelemeye imkân vermiştir. Ayrıca Rüyâ intikam arayışına dayalı olduğu için, bu çalışmada hınç teması üzerinde de durulmuştur. Böylelikle sanatkârın savunma mekanizmaları ve bu mekanizmaların bilinç ve bilinçdışı kaynakları anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Yapılan incelemeler, Rüyâ’daki fantezilerin yazarın geçmiş politik yaşantıları ve intikam arzusuyla ilişkili olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Ziya Paşa (1829-1880) was one of the most famous poets, writers, translators, historians of literature, journalists and, also bureaucrats in nineteenth century. His work, Rüyâ, was published in Hürriyet on October 11th, 1869 and October 18th, 1869 with the name of “Sultan Abdülaziz Han, Ziya Bey, Âli Paşa". The aim of the current study was to examine Rüyâ by psychoanalytic literary criticism. In accordance with this purpose, psychology of the author was investigated in light of psychoanalytic approach (especially, in line with Sigmund Freud’s, Carl Gustav Jung’s and Neo-Freudians’s ideas), important historical facts and political events of those years. Rüyâ fictionalises a dream of Ziya Paşa and says a lot of things about the thinking processes of the author. The author has used fantasy which is one of the ego defense mechanisms in his narration. This part of the work allows us to examine the author’s ego. In addition, the theme of grudge was necessarily addressed in this article because the Rüyâ depends on looking for revenge. So, the defense mechanisms of the author and their conscious and unconscious sources were tried to be understood. The analyses revealed that the fantasies in the Rüyâ were related to the past political experiences of the author and his desire for revenge.
Elinizdeki kitap, Mustafa Şekip Tunç'un 1921'de Henri Bergson'dan adapte etmek suretiyle tercüme ... more Elinizdeki kitap, Mustafa Şekip Tunç'un 1921'de Henri Bergson'dan adapte etmek suretiyle tercüme ettiği Gülmek Nedir? Kime Gülüyoruz? adlı eseri merkeze alarak, bir dönem tahlili niteliğinde hazırlanmıştır. Eserin Latinize edilmiş hâli de bu çalışma ile yaklaşık yüz yıl aradan sonra ilk defa okuyucu ile buluşmaktadır. Mustafa Şekip'in konuyla ilgili olarak yazmış olduğu makaleler dizisinin de yer aldığı bu çalışmada; Mehmet Emin Erişirgil ve Abdülhak Şinasi Hisar'ın eser tanıtımları da bulunmaktadır. Ayrıca; Bergson felsefesini, Bergson'un felsefe tarihindeki yerini, Türk düşüncesine etkisini, Türkiye'deki Bergsoncu denebilecek düşünürleri ve genel hatlarıyla Cumhuriyet Dönemi Türk düşüncesini, Gülme adlı eserin Bergson felsefesi içindeki yerini irdeleyen bir mülakat ile Mustafa Şekip Tunç'un düşüncesini tanıtan bir bölüm de yer almaktadır. *** Filozof ve ruhiyatçılar arasında gülme vadisinde bilhassa komik şeylerden gelen gülme meselesini aydınlatmak alanında Bergson'un aldığı vaziyet, onun orijinal olan dünya görüşünden bir parça, bu görüşle hemahenk olan bir nazariyedir. Mustafa Şekip Tunç *** Hande ve komikliğin bu güzel izah ve tefsiri, doğrudan doğruya mihanikiyette, cümle-i hayatiyenin, hayatın ve zekânın tersini ve aksini gören Bergson felsefesinin tatbikatından neşet ediyor ve bu nazariyenin psikolojik ve edebî neticelerinin harikulade müsmir olduğunda şüphe yoktur. Abdülhak Şinasi Hisar *** Böyle kıymetli bir esere elbette muhtaç idik. Şekip Beyefendi'nin meşkûr mesaisi bu ihtiyacımızı tatmin ediyor. Muharrir,Bergson'un eserini sadece telhis etmekle iktifa eylemiyor; “gülme” hakkında muhtelif fikirleri de nakletmek suretiyle bir “medhal” vücuda getiriyor. Eser, kim güler, kim gülünç olur, ne şartlarla gülebiliyoruz bu cihetleri tetkik eyliyor. Bu bahislerde yalnız gülmenin değil, umumiyetle ihtisaslarımızın mühim kanunlarına da temas ediyor. En nihayet Bergson'un sanat hakkındaki nazariyesine muttali oluyoruz. Mehmet Emin Erişirgil
“Bir filozofun en önce yapabileceği şey mesleğindeki çıkış noktasını göstermektir. Eleştirmenin v... more “Bir filozofun en önce yapabileceği şey mesleğindeki çıkış noktasını göstermektir. Eleştirmenin vazifesi ise girişilen bu hareket tarzını tayin etmektir. Şimdi ben onu yapacağım: Bergson’un felsefesi eklektik bir felsefedir. Esasta ise kendisi bir metafizikçidir. Bununla beraber o, ‘teorik bilgiler bir süs, eylem ise bir gerekliliktir’ demiş durmuştur.” Bergson zamanının bilimsel düşüncelerini iyi takip ettiği halde bunlardan kendisine asli bir kanaat edinememiştir. İnsanın varoluşu ve iradesi hakkındaki tasavvurları bilimin esaslarından pek uzaktadır. Ortaya koyduğu felsefi değerlendirmeler pek münferit ve pek çıplaktır. Hepsi bir araya toplansa arada derin bir çelişki göze çarpar. İncelemesi pek geniş ve etraflı olduğu halde, bunlar arasında bulduğu irtibatlar pek sönük ve pek zayıftır. Sonuçta oluşturduğu meslek de pek mütereddittir.” Subhi Edhem
Uploads
Papers by Zeynep Tek
https://www.youtube.com/watch?v=S6_Y3tI2978&list=LL&index=1&t=671s
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Esenboğa Kampüsü, 18 Aralık 2024
Arka kapak yazısı:
Son dönem Osmanlı ve erken Cumhuriyet devri edebiyatçılarından biri olan Güzide Osman, feminist aktiviteleri ve edebi üretimi dolayısıyla anti-feminist literatürün hedef aldığı isimlerin arasında olmuştur. Zeynep Tek’in “Güzide Hanım”ın kim olduğu sorusunun peşinden giderken Harvard Üniversitesi’nin kütüphanesinde Nezihe Muhittin’in “Güzide Osman Hanımefendiye” imzaladığı kitaba tesadüfen dokunuşu, bu kitabı ören ilk ilmiktir. 1924’te Nezihe Muhittin’in temelini attığı Kadın Birliği’nin kurucularından olan Güzide Osman (1902-1974) sehven Güzide Sabri’nin (1883-1945) müstear adı olarak geçer. Feminist Mercekten Güzide Bir Arayış iki Güzide’nin tarihinin nasıl birleştiğini ve ayrılacağını anlamaya çalışıyor. Bir yandan feminist biyografi ekseninde Güzide Osman’ın izlerini kaynaklarda sürerken Güzide Sabri’nin mükerrer hatalarla yazılan biyografisini tashih ediyor, diğer yandan metinlerini temel alarak Güzide Osman’ın şair, hikâye yazarı ve tiyatro eleştirmeni kimliklerini toplumsal cinsiyet, hastalık, milliyetçilik ve mizah ekseninde anlamlandırıyor. Özellikle romantik şiir ve mensurelerde, divan şiirinde olduğu gibi, toplumsal cinsiyet kimlikleri arasında “salıncak” kuran ne eril ne dişil (hem eril hem dişil) söyleme özel bir önem atfediyor. Feminist bir biyografi ortaya koymanın ötesinde, tarihin unuttuğu ve unutturduğu bir kadın yazar ve şaire iadei itibar, hatta iadei şahsiyet ediyor.
Abstract: The historical importance of Güzide Sabri’s humorous story “Tevfik Efendi,” published in Aydede in 1922, is three-fold. First, it is a rare instance of feminist humor produced by women in the late Ottoman satirical press, characterized as it was by anti-feminist discourse. Second, it is a relatively unknown but accomplished humorous example of Güzide Sabri’s work, better known for commercial novels featuring lovesick characters. Third, it was retold and elaborated in her novel Neclâ, published in 1941. The present study, intended as a discussion of these three points, begins by focusing on the anti-feminist publications of the Turkish humor press printed in Arabic script during the first half of the 1920s, then turns to the limited opportunities for women’s self-expression as exemplified by the magazine Aydede, and finally reviews Güzide Sabri’s humorous writings. The main part of the study is devoted to a discussion, along the axes of gender and feminist humor, of the story of a certain Tevfik Efendi who satirized women’s quest for emancipation during the early twentieth century, as well as of the transformation of the story into and through a novel. Based on the divulgence of Tevfik Efendi’s unethical attitude in the story and the novel, within a context framed by the triad coffeehouse-woman-misogyny, as well as women’s entrepreneurship/employment as an example of gender solidarity in the novel, the conclusion is devoted to a discussion of whether or not it is possible to consider Güzide Sabri a feminist writer.
Abstract: White Russian is an expression which takes its name from the White Army that fought against the Red Army in the civil war following the Bolshevik Revolution (1917) and refers to those who supported the tsarist regime and other opponents of the Bolsheviks. Turkey was a leading destination for White Russians suffered a great defeat against the Bolsheviks. The White Russians who settled in the refugee camps in İstanbul under difficult living conditions during the Armistice period had trouble finding jobs and housing. White Russian women who had to earn a living worked in various sectors, mainly entertainment and hawking. In İstanbul, White Russian women were known as Haraşo (Khorosho, Хорошо́), which means good, welll in Russian, and stood out among the city people by their appearance (their beauty, clothes, and free lifestyle). They were also regarded as dangerous since they were believed to incite the men of Istanbul to act against cultural norms. For this reason, they frequently became the subject of humorous newspapers and magazines of the period, along with the public spaces (streets, restaurants, pubs, hotels, beachs, etc.) where they were most visible. In this study, the relationship networks between White Russian women and the men of Istanbul are examined through the representation types in literary texts published in the humorous press during the Armistice period. Caricatures in the press, memoires of witnesses to the period, and historical studies are used in the analysis of the perception of the Haraşo in the literary field. In perceiving these literary texts which are generally written by the men as comical, masculinity experiences and the such questions as who laughed at what and why are taken into account. Although the Haraşo was positioned as an object of desire, it is shown that male sexual desires and humorous approach played a role in her not being represented as a femme fatale with all its evil aspects.
/ Kıskanmak, serialized in the Tan newspaper in 1937 and published in a book form in 1946 by Nahid Sırrı Örik, is a novel addressing the revenge of a sister, a spinster, from her brother. The novel, which turns malicious emotions into a central theme, is inspired by Honoré de Balzac’s work entitled Bette Abla (La Cousine Bette). However, unlike the novel of Balzac, it fictionalizes the envy and revenge within the family, between not two female cousins but a brother and a sister. The novel, with its span in late Ottoman and early Republican society, reproduces traditional gender roles in the representation of a spinster. Thus, it tells a story in which such institutions as family, education and marriage are constructed for and according to the male and the phenomena of beauty and honor are attributed to the female. This study examines the patriarchal system which led the daughter of a pasha experience life as a spinster based on this novel. It is argued that the novel presents the typology of a spinster in a multidimensional way with its content and techniques of fiction focusing on the wide range of privileges of masculinity. Therefore, the role of male child / male-centered practices of a patriarchal family / society in the ‘malignancy’ and ‘misfortune’ of an ‘ugly girl’ is revealed through fiction.
(1859-1941) Gülme (1900) adlı eserinde komiğin oluşmasında etkili unsurlar olarak belirtilen hususlar üzerinde durulacaktır. Bu niteliklerin hikâyede tanımlanması ise mizahın eserde oluşumunu ortaya koymada, hicvin sınırlarını belirlemede ve hikâyenin derin anlam katmanlarına ulaşmada önemlidir. Ayrıca Bergson’un gülme kuramının edebî bir eserde nasıl uygulanabileceğine dair bir çerçevenin geliştirildiği çalışmada, bu kuramın Bergson felsefesiyle ilişkisine ve diğer gülme kuramlarıyla da münasebetine yer verilecektir.
Haldun Taner (1916-1986), frequently featured comic types and techniques in his fictional texts. By this means on this, he had the opportunity to express the criticism of the age and recent history through humor. One of his literary works in this respect is story named “Sancho’nun Sabah Yürüyüşü” (1964). In the narrative, the situations and events that have developed when Sancho walking with his owner in the morning came across people and dogs that he knew were analyzed and described by using Sancho’s point of view. In this study, the elements that lead to smile will be analyzed in the story where the human characteristics such as thinking, speaking, questioning and teasing
are used for an animal. For this purpose in this study, in his book called
Laughter (1900), Henri Bergson (1859-1941) who associates laughter with the theory of unconformity, will be focused on the issues that are mentioned as effective elements in the formation of the comic. The definition of these qualities in the story is important in revealing the formation of humor in the work, in determining the boundaries of the satyr and in reaching deep layers of meaning of the story. In addition, a study of how Bergson’s theory of laughter can be applied in a literary work will be presented in relation to Bergson’s philosophy and other theories of laughter.
Ziya Paşa (1829-1880) was one of the most famous poets, writers, translators, historians of literature, journalists and, also bureaucrats in nineteenth century. His work, Rüyâ, was published in Hürriyet on October 11th, 1869 and October 18th, 1869 with the name of “Sultan Abdülaziz Han, Ziya Bey, Âli Paşa". The aim of the current study was to examine Rüyâ by psychoanalytic literary criticism. In accordance with this purpose, psychology of the author was investigated in light of psychoanalytic approach (especially, in line with Sigmund Freud’s, Carl Gustav Jung’s and Neo-Freudians’s ideas), important historical facts and political events of those years. Rüyâ fictionalises a dream of Ziya Paşa and says a lot of things about the thinking processes of the author. The author has used fantasy which is one of the ego defense mechanisms in his narration. This part of the work allows us to examine the author’s ego. In addition, the theme of grudge was necessarily addressed in this article because the Rüyâ depends on looking for revenge. So, the defense mechanisms of the author and their conscious and unconscious sources were tried to be understood. The analyses revealed that the fantasies in the Rüyâ were related to the past political experiences of the author and his desire for revenge.
https://www.youtube.com/watch?v=S6_Y3tI2978&list=LL&index=1&t=671s
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Esenboğa Kampüsü, 18 Aralık 2024
Arka kapak yazısı:
Son dönem Osmanlı ve erken Cumhuriyet devri edebiyatçılarından biri olan Güzide Osman, feminist aktiviteleri ve edebi üretimi dolayısıyla anti-feminist literatürün hedef aldığı isimlerin arasında olmuştur. Zeynep Tek’in “Güzide Hanım”ın kim olduğu sorusunun peşinden giderken Harvard Üniversitesi’nin kütüphanesinde Nezihe Muhittin’in “Güzide Osman Hanımefendiye” imzaladığı kitaba tesadüfen dokunuşu, bu kitabı ören ilk ilmiktir. 1924’te Nezihe Muhittin’in temelini attığı Kadın Birliği’nin kurucularından olan Güzide Osman (1902-1974) sehven Güzide Sabri’nin (1883-1945) müstear adı olarak geçer. Feminist Mercekten Güzide Bir Arayış iki Güzide’nin tarihinin nasıl birleştiğini ve ayrılacağını anlamaya çalışıyor. Bir yandan feminist biyografi ekseninde Güzide Osman’ın izlerini kaynaklarda sürerken Güzide Sabri’nin mükerrer hatalarla yazılan biyografisini tashih ediyor, diğer yandan metinlerini temel alarak Güzide Osman’ın şair, hikâye yazarı ve tiyatro eleştirmeni kimliklerini toplumsal cinsiyet, hastalık, milliyetçilik ve mizah ekseninde anlamlandırıyor. Özellikle romantik şiir ve mensurelerde, divan şiirinde olduğu gibi, toplumsal cinsiyet kimlikleri arasında “salıncak” kuran ne eril ne dişil (hem eril hem dişil) söyleme özel bir önem atfediyor. Feminist bir biyografi ortaya koymanın ötesinde, tarihin unuttuğu ve unutturduğu bir kadın yazar ve şaire iadei itibar, hatta iadei şahsiyet ediyor.
Abstract: The historical importance of Güzide Sabri’s humorous story “Tevfik Efendi,” published in Aydede in 1922, is three-fold. First, it is a rare instance of feminist humor produced by women in the late Ottoman satirical press, characterized as it was by anti-feminist discourse. Second, it is a relatively unknown but accomplished humorous example of Güzide Sabri’s work, better known for commercial novels featuring lovesick characters. Third, it was retold and elaborated in her novel Neclâ, published in 1941. The present study, intended as a discussion of these three points, begins by focusing on the anti-feminist publications of the Turkish humor press printed in Arabic script during the first half of the 1920s, then turns to the limited opportunities for women’s self-expression as exemplified by the magazine Aydede, and finally reviews Güzide Sabri’s humorous writings. The main part of the study is devoted to a discussion, along the axes of gender and feminist humor, of the story of a certain Tevfik Efendi who satirized women’s quest for emancipation during the early twentieth century, as well as of the transformation of the story into and through a novel. Based on the divulgence of Tevfik Efendi’s unethical attitude in the story and the novel, within a context framed by the triad coffeehouse-woman-misogyny, as well as women’s entrepreneurship/employment as an example of gender solidarity in the novel, the conclusion is devoted to a discussion of whether or not it is possible to consider Güzide Sabri a feminist writer.
Abstract: White Russian is an expression which takes its name from the White Army that fought against the Red Army in the civil war following the Bolshevik Revolution (1917) and refers to those who supported the tsarist regime and other opponents of the Bolsheviks. Turkey was a leading destination for White Russians suffered a great defeat against the Bolsheviks. The White Russians who settled in the refugee camps in İstanbul under difficult living conditions during the Armistice period had trouble finding jobs and housing. White Russian women who had to earn a living worked in various sectors, mainly entertainment and hawking. In İstanbul, White Russian women were known as Haraşo (Khorosho, Хорошо́), which means good, welll in Russian, and stood out among the city people by their appearance (their beauty, clothes, and free lifestyle). They were also regarded as dangerous since they were believed to incite the men of Istanbul to act against cultural norms. For this reason, they frequently became the subject of humorous newspapers and magazines of the period, along with the public spaces (streets, restaurants, pubs, hotels, beachs, etc.) where they were most visible. In this study, the relationship networks between White Russian women and the men of Istanbul are examined through the representation types in literary texts published in the humorous press during the Armistice period. Caricatures in the press, memoires of witnesses to the period, and historical studies are used in the analysis of the perception of the Haraşo in the literary field. In perceiving these literary texts which are generally written by the men as comical, masculinity experiences and the such questions as who laughed at what and why are taken into account. Although the Haraşo was positioned as an object of desire, it is shown that male sexual desires and humorous approach played a role in her not being represented as a femme fatale with all its evil aspects.
/ Kıskanmak, serialized in the Tan newspaper in 1937 and published in a book form in 1946 by Nahid Sırrı Örik, is a novel addressing the revenge of a sister, a spinster, from her brother. The novel, which turns malicious emotions into a central theme, is inspired by Honoré de Balzac’s work entitled Bette Abla (La Cousine Bette). However, unlike the novel of Balzac, it fictionalizes the envy and revenge within the family, between not two female cousins but a brother and a sister. The novel, with its span in late Ottoman and early Republican society, reproduces traditional gender roles in the representation of a spinster. Thus, it tells a story in which such institutions as family, education and marriage are constructed for and according to the male and the phenomena of beauty and honor are attributed to the female. This study examines the patriarchal system which led the daughter of a pasha experience life as a spinster based on this novel. It is argued that the novel presents the typology of a spinster in a multidimensional way with its content and techniques of fiction focusing on the wide range of privileges of masculinity. Therefore, the role of male child / male-centered practices of a patriarchal family / society in the ‘malignancy’ and ‘misfortune’ of an ‘ugly girl’ is revealed through fiction.
(1859-1941) Gülme (1900) adlı eserinde komiğin oluşmasında etkili unsurlar olarak belirtilen hususlar üzerinde durulacaktır. Bu niteliklerin hikâyede tanımlanması ise mizahın eserde oluşumunu ortaya koymada, hicvin sınırlarını belirlemede ve hikâyenin derin anlam katmanlarına ulaşmada önemlidir. Ayrıca Bergson’un gülme kuramının edebî bir eserde nasıl uygulanabileceğine dair bir çerçevenin geliştirildiği çalışmada, bu kuramın Bergson felsefesiyle ilişkisine ve diğer gülme kuramlarıyla da münasebetine yer verilecektir.
Haldun Taner (1916-1986), frequently featured comic types and techniques in his fictional texts. By this means on this, he had the opportunity to express the criticism of the age and recent history through humor. One of his literary works in this respect is story named “Sancho’nun Sabah Yürüyüşü” (1964). In the narrative, the situations and events that have developed when Sancho walking with his owner in the morning came across people and dogs that he knew were analyzed and described by using Sancho’s point of view. In this study, the elements that lead to smile will be analyzed in the story where the human characteristics such as thinking, speaking, questioning and teasing
are used for an animal. For this purpose in this study, in his book called
Laughter (1900), Henri Bergson (1859-1941) who associates laughter with the theory of unconformity, will be focused on the issues that are mentioned as effective elements in the formation of the comic. The definition of these qualities in the story is important in revealing the formation of humor in the work, in determining the boundaries of the satyr and in reaching deep layers of meaning of the story. In addition, a study of how Bergson’s theory of laughter can be applied in a literary work will be presented in relation to Bergson’s philosophy and other theories of laughter.
Ziya Paşa (1829-1880) was one of the most famous poets, writers, translators, historians of literature, journalists and, also bureaucrats in nineteenth century. His work, Rüyâ, was published in Hürriyet on October 11th, 1869 and October 18th, 1869 with the name of “Sultan Abdülaziz Han, Ziya Bey, Âli Paşa". The aim of the current study was to examine Rüyâ by psychoanalytic literary criticism. In accordance with this purpose, psychology of the author was investigated in light of psychoanalytic approach (especially, in line with Sigmund Freud’s, Carl Gustav Jung’s and Neo-Freudians’s ideas), important historical facts and political events of those years. Rüyâ fictionalises a dream of Ziya Paşa and says a lot of things about the thinking processes of the author. The author has used fantasy which is one of the ego defense mechanisms in his narration. This part of the work allows us to examine the author’s ego. In addition, the theme of grudge was necessarily addressed in this article because the Rüyâ depends on looking for revenge. So, the defense mechanisms of the author and their conscious and unconscious sources were tried to be understood. The analyses revealed that the fantasies in the Rüyâ were related to the past political experiences of the author and his desire for revenge.
***
Filozof ve ruhiyatçılar arasında gülme vadisinde bilhassa komik şeylerden gelen gülme meselesini aydınlatmak alanında Bergson'un aldığı vaziyet, onun orijinal olan dünya görüşünden bir parça, bu görüşle hemahenk olan bir nazariyedir.
Mustafa Şekip Tunç
***
Hande ve komikliğin bu güzel izah ve tefsiri, doğrudan doğruya mihanikiyette, cümle-i hayatiyenin, hayatın ve zekânın tersini ve aksini gören Bergson felsefesinin tatbikatından neşet ediyor ve bu nazariyenin psikolojik ve edebî neticelerinin harikulade müsmir olduğunda şüphe yoktur.
Abdülhak Şinasi Hisar
***
Böyle kıymetli bir esere elbette muhtaç idik. Şekip Beyefendi'nin meşkûr mesaisi bu ihtiyacımızı tatmin ediyor. Muharrir,Bergson'un eserini sadece telhis etmekle iktifa eylemiyor; “gülme” hakkında muhtelif fikirleri de nakletmek suretiyle bir “medhal” vücuda getiriyor. Eser, kim güler, kim gülünç olur, ne şartlarla gülebiliyoruz bu cihetleri tetkik eyliyor. Bu bahislerde yalnız gülmenin değil, umumiyetle ihtisaslarımızın mühim kanunlarına da temas ediyor. En nihayet Bergson'un sanat hakkındaki nazariyesine muttali oluyoruz.
Mehmet Emin Erişirgil
Bergson zamanının bilimsel düşüncelerini iyi takip ettiği halde bunlardan kendisine asli bir kanaat edinememiştir. İnsanın varoluşu ve iradesi hakkındaki tasavvurları bilimin esaslarından pek uzaktadır. Ortaya koyduğu felsefi değerlendirmeler pek münferit ve pek çıplaktır. Hepsi bir araya toplansa arada derin bir çelişki göze çarpar. İncelemesi pek geniş ve etraflı olduğu halde, bunlar arasında bulduğu irtibatlar pek sönük ve pek zayıftır. Sonuçta oluşturduğu meslek de pek mütereddittir.”
Subhi Edhem