Papers by Evindar Yeşilbaş
DergiPark (Istanbul University), Sep 20, 2023
İnsanlar kar, yağmur suları ile hava ve doğa olaylarından korunmak üzere mekânların üzerlerini fa... more İnsanlar kar, yağmur suları ile hava ve doğa olaylarından korunmak üzere mekânların üzerlerini farklı yöntemlerle kapatmışlardır. Zamanla, mekân kurgusunun önemli bir unsuru olan örtü sistemleri geliştirilerek kimi zaman dar ve uzun dehlizlerin kimi zaman daha büyük yapıların üzerini kapatmak için çeşitli teknikler denenmiştir. Nihayetinde Roma İmparatorluğu'nun dünya mimarlık tarihine kazandırdığı tonoz ve kubbe gibi eğrisel hatlara sahip pratik çözümler üretilmiştir. Bu çözümler sonraki süreçte birçok devlet tarafından farklı şekil, boyut ve üslupla kullanılmıştır. Öyle ki bu örtü sistemleri, devlet ve uygarlıkların karakteristik mimari özellikleri haline gelmiştir. Mardin de yapılarının örtü sistemleri ile dikkat çeken bir kenttir. Özellikle kent mimarisine damgasını vuran Artuklu Dönemi ile başlayan örtü sistemlerindeki üslupsal özelliklerin kendinden sonra Akkoyunlular döneminde de sevilerek uygulandığı görülmektedir. Bu bakımdan incelenmeye değer görülen "Mardin İslami Dönem Dini Yapılarda Örtü Sistemi" konusu çalışılmıştır. Bu başlık altında 11.-15. yüzyıllar arasında inşa edilmiş olan cami, medrese, türbe ve zaviye türü yapıların büyük bir bölümü değerlendirilmiştir. Çalışmada her bir yapının örtü sistemi malzeme, teknik, form, boyut bakımından incelenmiştir. Çalışmamızda yapıların değerlendirme ve karşılaştırması yapılarak söz konusu yüzyılların üslup özellikleri ortaya konulmuştur.
DergiPark (Istanbul University), Dec 1, 2016
Anadolu'da tarihi özelliklerini yitirmeden günümüze ulaşan çok sayıda köprü bulunmakla birlikte b... more Anadolu'da tarihi özelliklerini yitirmeden günümüze ulaşan çok sayıda köprü bulunmakla birlikte birçoğu işlevini yitirmiş olsa bile tarihi önemini korumaktadır. Köprüler, geçmişte kullanılan güzergahlar konusunda da bilgi üretmeye yarayan mimari ürünlerdir. Bu bilgiden hareketle köprülerin, köprülere dair kalıntıların ve izlerin korunması gelecek kuşaklara aktarılması gerekmektedir. Bu çalışma, Karayolları Genel Müdürlüğü denetiminde ve Adana Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu onayına sunulmak üzere köprünün onarımına yönelik hazırlanan sanat tarihi raporunun genişletilmiş ve güncelleştirilmiş halidir. Çalışmamızda Taş Köprü'nün mevcut mimari analizi yapılarak, restitüsyonuna kaynak oluşturacak dönem analizi yapılmıştır. Köprü, Anadolu'dan köprü örnekleri ile analojik açıdan değerlendirilerek karakteristik özellikler bağlamında irdelenmiştir.
Mukaddime, May 27, 2020
The decoration is a component of the architectural structures that appeals to the spectators. Arc... more The decoration is a component of the architectural structures that appeals to the spectators. Architectural decoration repertoires reflect the spirit of the period in which they are used. Mardin has been ruled by various civilizations throughout the history. They still intact architectural works of those civilizations share a common style. Portals are the most important elements that display the stone workmanship in decoration programs and bring monumentality to architectural structures. The stonemasons show their skills best on portals, which also define the artistic style of the period in which they are constructed. This study focused on the portals of Latifiye, Melik Mahmut, Şehidiye, and Hamza-i Kebir Mosques, and Zinciriye and Kasımiye Madrasas that were built between the thirteenth and fifteenth centuries in Mardin. The study described those buildings in general and briefly stated their architectural and plan characteristics and explained their portal designs in detail. The evaluation and discussion section addressed the materials, techniques, and characteristics of the decorative patterns and motifs in the portal decoration programs of the buildings. They have stonework and common decorative motifs and compositions, which reflects a holistic style. The monumental portals of the mosques and madrasas in Mardin combine the Seljuk portal construction tradition and the Syrian stone decoration style.
Cermik Termal Springs is located at , Hamambası region, the intersection of the roads that provid... more Cermik Termal Springs is located at , Hamambası region, the intersection of the roads that provide transportation between Diyarbakır, to Sanlıurfa and Elazıg. The spa which registered with parcel number of 277-3, is extends in the north-south direction on an area close to the square form. According to the legend, the spa is thought to have been built before the conquest of Islam. The Cermik hot water source is learned from the "Vakayinamesi" of Amildi Mar-Yeşuva, which has been around for a long time and is the best local source of the Upper Dicle and the Euphrates region. The Cermik Bath has changed in a big way with its recent interventions. Both exterior and interior extensions altered the architectural character of the bathhouse. We find the first information on the existence of the structure in the famous "Seyhatname" of Evliya Çelebi during mountains are located. The structure is in double bath plan type as it is today. Although there is no document revealing the certain year of construction date, we think the first nuevos, has octagon plan which is many examples from different periods are found in Anatolia. The women's department, which we thought was added later to meet the needs of people, has with an individual plan as a square area. Among the public is known by the names of Cermik Termal Springs, Cermik Bath, Melike Belkıs Spa. The structure is a social complex that is used by people of the region because of the healing water. The stucture which was registered by Regional Board for the Protection of Cultural Assets in Diyarbakir at 22.04.2016 by desicion of 3916, has not been the subject of a detailed study until now. analysis will be done considering the examples of comparison with the existing architectural features in this declaration.
Belleten, 2012
Anadolu'nun uygarlaşması diyebileceğimiz dönem içinde, çeşitli yerleşim alanlarında ve güzerg... more Anadolu'nun uygarlaşması diyebileceğimiz dönem içinde, çeşitli yerleşim alanlarında ve güzergâhlar üzerinde çok sayıda su yapısı inşa edilmiştir. Söz konusu eserlerin bir bölümü bazı nedenlerden dolayı günümüze kadar ulaşamamıştır. Günümüze ulaşan eserlerin tümünün değerlendirilmediğini de söylemek gerekir. Diyarbakır il merkezinde yer alan su yapılarının mimari özelliklerini genel hatları ile değerlendirmeyi kapsayan çalışmada tarihi taş köprü, hamam ve çeşme yapılan incelenmiştir. Yapılan incelemelerde toplam 42 adet su yapısı (Köprü, Hamam, Çeşme) tespit edilmiştir. Bu yapıların mimari özellikleri tanıtılmaya çalışılırken fotoğraf ve çizimlerden yararlanılmıştır.
Belleten
Araştırmalarımız, Diyarbakır'ın Osmanlı yönetimine geçtiği dönemden, Cumhuriyet dönemine kada... more Araştırmalarımız, Diyarbakır'ın Osmanlı yönetimine geçtiği dönemden, Cumhuriyet dönemine kadar kentte bulunan hanların mimari özellikleri ve şehrin yoğun ticaret potansiyelinin tespitini konu almıştır. Diyarbakır'da Osmanlı Döneminde adı bilinen 25 hanın mevcut olduğu tespit edilmiştir. Bu hanlardan 4 tanesi, günümüze kadar tamamen veya kısmen ulaşmış hanlardan, yalnız dokuzunun yeri mevcut yayın, arşiv belgelerinden yararlanılarak tespit edilebilmekte, diğerlerinin ise adlarından başka bilgiye rastlanmamaktadır. Eserlerin plan, dış kütle, iç görünüş ve malzeme bakımından Osmanlı geleneğine bağlı kaldığı, fakat ekseriyetle bölgesel karakteristikler sergilediği de anlaşılmıştır. Eserlerin örtü sisteminde ahşap kirişlemeli düz tavan, kubbeyle beraber beşik, çapraz ve aynalı tonoz çeşitlemeleri uygulanmıştır. Kubbe geçişleri ise genellikle tromplarla sağlanmıştır. Diyarbakır ticaret binalarında inşa malzemesi çoğunlukla koyu renk bazalt taşı, kesme tekniğiyle kullanımının yanı ...
WOS: 000368380800004Our research is about Diyarbakir's architectural features and the city... more WOS: 000368380800004Our research is about Diyarbakir's architectural features and the city's busy trade potential between the period of the Ottoman rule of Diyarbakir and the Republican term. It was found that there were 25 caravansaries that were known their name in Diyarbakir until the period of Ottoman. Only four of these caravansaries reached completely or partially up to now; when it comes to the location, only nine of them could be identified by archival documents; there was no information about the other structures except their names. The planning, the external mass, the internal appearance and the material used in these architectures remain connected with the Ottoman tradition, but they mainly exhibit regional characteristics. According to our data, all the inns which we identified their planning styles, were built by doing some user spaces around a courtyard. The flat roofs with wooden girder, the crib with a dome, mirrored and cross vaults were applied variations. ...
Sanat Tarihi Dergisi, 2018
Mardin'de tescilli beş adet ve henüz tescili gerçekleştirilmeyen üç adet çarşı ile toplamda sekiz... more Mardin'de tescilli beş adet ve henüz tescili gerçekleştirilmeyen üç adet çarşı ile toplamda sekiz çarşı araştırmaya konu olmuştur. Çalışmada, Aktarlar, Ayakkabıcılar, Bakırcılar, Çarıkcılar, Marangozlar, Tellallar, Revaklı ve Zahireciler çarşılarının plan, mekan, malzeme-teknik ve süsleme bakımından mimari özellikleri üzerine genel değerlendirmeler yapılmıştır. Uzun bir dönem içinde oluşmuş Anadolu ticaret mimarisinin gelişim halkalarından olan bu çarşılar, bölgesel mimari anlayış çerçevesinde farklı karakterlerle karşımıza çıkmaktadır. Çalışmanın amacı; Mardin ticaret merkezinde tarihî kimliğe sahip çarşıların tarihsel süreç içindeki oluşumu, gelişimi ve değişimini tespit etmek, işlevini yitirmekte olan bu çarşıların mimari özelliklerini belirlemektir. Çalışmamız konuyla ilgilenen başka araştırmacıların faydalanabileceği bir kaynak olacağı için de ayrıca önemlidir. Mardin çarşılarının, şehrin coğrafi özellikleri çerçevesinde Ulu Cami ve etrafında üstü açık çarşılar olarak, sokak dizilişleri şeklinde geliştikleri tespit edilmiştir. En erken, Artuklu Dönemi' nde şekillenmeye başladığını düşündüğümüz bu çarşılar, süslemeden uzak, tonoz sistemiyle örtülmüş ve zamanla yan yana dükkanların dizilişiyle sonradan birbiri ile organik bağı kurulmuş arastalar şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Çarşılarda, aynı veya birbirine yakın işkollarına mensup meslek zümrelerinin ayrı birer arastada yer aldığı görülmektedir.
MİLEL VE NİHAL inanç, kültür ve mitoloji araştırmaları dergisi, 2016
The Aqqoyunlu ruled in South East and East Anatolia from the beginning of the 14th century up to ... more The Aqqoyunlu ruled in South East and East Anatolia from the beginning of the 14th century up to the 15th century with a very rich material culture's production. Many buildings were in fact built in Mardin by Aqqoyunlu rulers. The tomb which, is the subject of our study, was built by Sultan Hamza himself before his death in Mardin where he served as Governor (1432-1435) under the Aqqoyunlu admistration. This article aims to highlight the importance of the Aqqoyunlu role in the development of Anatolian funerary architecture through the architectural analysis of Sultan Hamza's Tomb.
MUKADDİME, 2015
Özet: Tarihi eserler, ait oldukları çağın toplumsal ve kültürel yapısının birer simgesi olarak in... more Özet: Tarihi eserler, ait oldukları çağın toplumsal ve kültürel yapısının birer simgesi olarak insanların çevreleriyle ilişkilerinde, mekân bağlamında belirleyici nitelikte olmalarıyla önemli bir role sahiptirler. Bu eserler, değişen ve gelişen toplum şartlarına karşı tarihi çevreleri değişse bile inşa edildikleri dönemin mimari karakteristiğini yansıtmaktadırlar. Yeni kentsel mekân ihtiyaçları doğrultusunda işlevlendirilerek kullanılmaları kentlerin imajı açısından önem taşımaktadırlar. Bu çalışmada, Diyarbakır Çifte Han'ın kent içindeki konumu, mimari, görsel değeri ile tarihi önemi ve mekân açısından korumanın, yeniden işlevlendirilmesinin gerekliliği üzerine değerlendirme ve öneriler sunulmuştur.
Kadim Akademi SBD, Dec 25, 2020
Dinamik bir yapıya sahip kültür, farklı kültür çevreleriyle karşılaşma alanı bulunca zamana ve me... more Dinamik bir yapıya sahip kültür, farklı kültür çevreleriyle karşılaşma alanı bulunca zamana ve mekâna göre bir evrilme süreci yaşar. Zaman ve mekân, kültür yapısını, bazen kısmen etkilediği gibi bazen köklü bir değişim de yaratabilmiştir. Gündelik ihtiyaçlara cevap verme sonucunda ortaya çıkan kültürel unsur, çevresindeki diğer varlıkları etkiler ve bu etkileşim uzun vadede beraberinde bir değişimi de meydana getirir. Bundan dolayı kültürü meydana getiren toplumların oluşturduğu kültür bütününün her bir parçası birbirini besleyen bir ilişki içerisindedir (Polat, 2020:1764). Kültürün dinamik yapısına bağlı olarak yaşadığı devinimin, dönüşümün, en fazla sanat üzerinde etkili olduğu bilinmektedir. Toplumsal bir kimlik göstergesi ve maddi, manevi unsur olan kültür, iletişim ve etkileşim neticesinde ortaya çıkan formları, sanat aracılığı ile bize sunar. Mimari yapılarda, tespit edilen bu sanatsal formlar, farklı kültürler ile sanat ve mimari arasındaki etkileşim nedeniyle oluşan birer ortak özellik olarak değerlendirilebilir.
Anadolu’da tarihi kentlerde mimari anlamda ozgunlugunu koruyan sivil mimari ornekleri restorasyon... more Anadolu’da tarihi kentlerde mimari anlamda ozgunlugunu koruyan sivil mimari ornekleri restorasyonlari tamamlanarak yeni islevlerle kullanima sunulmaktadir. Tarihi eserlerin bakimsizliktan kurtaran ve icinde yasamin surdugu birer cazibe noktasi haline gelmesine imkan saglayan bu tutum, eserlerin ayakta kalmasi bakimindan onemli bir uygulamadir. Şahtana Konagi, gunumuz kadastro kayitlarina gore, Mardin il merkezinde Kentsel Sit Alani icinde, Şehidiye Mahallesi’nde, Şehidiye Medresesi’nin 1. Caddeye bakan kuzey girisinin karsisinda yer almaktadir. Diyarbakir Kultur ve Tabiat Varliklarini Koruma Kurulu’nun 21.09.1979 tarih ve 1933 sayili kurul karari ile “ Korunmasi Gerekli Tasinmaz Kultur Varligi” olarak tescil edilmistir. 24.02.2011 yilinda alinan 3758 sayili karar sonucu 2011-2013 yillarinda restore edilmistir. Mulkiyeti Posta Isletmeleri Genel Mudurlugune ait yapi, 2020 yilina kadar Mardin Artuklu Universitesine kiralanarak, Sosyal Tesis ve Uygulama Oteli olarak hizmet vermesi karar...
Mukaddime, 2010
Ortacag sehirciliginde onemli bir yeri olan su mimarisi, Guneydogu Anadolu Bolgesi’nin iklim ve c... more Ortacag sehirciliginde onemli bir yeri olan su mimarisi, Guneydogu Anadolu Bolgesi’nin iklim ve cografyasindan kaynaklanan farkli boyutu ile Diyarbakir’da daha zengin bir donanima kavusmustur. Yalniz dini ve sosyal yapilarda degil, sivil mimaride de su vazgecilmez bir unsur olarak yerini almistir. Su mimarisinde cesmeler, kamunun kullanimina sunulan basit yapilardir. Bu calismada, Diyarbakir sehir merkezinde yer alan cesmelerden Tahtali Katsal Sokak Cesmesi, Arap Şeyh Cami Cesmesi, Sultan Şuca Cesmesi cizim ve fotograflarla desteklenerek incelenmeye calisilmistir. Incelenen cesmelerin sehir mimarisini butunleyen kultur zenginliklerimizden oldugu tespit edilmistir. Bu mirasin gelecek kusaklara aktarilabilmesi icin asli fonksiyonlarina kavusturulmasi gerekmektedir
Cermik Kaplicasi, Diyarbakir’in Cermik Ilcesinde, Hamambasi Mevkiinde, Diyarbakir, Şanliurfa ve E... more Cermik Kaplicasi, Diyarbakir’in Cermik Ilcesinde, Hamambasi Mevkiinde, Diyarbakir, Şanliurfa ve Elazig illerine ulasimi saglayan karayollarinin kesisim noktasinda yer almaktadir. 277 ada, 3 parsel numarasi ile kayitli kaplica kuzey-guney dogrultuda uzanir vaziyette kareye yakin bir alan uzerine oturmaktadir. Efsaneye gore kaplicanin Islam fethinden once yapildigi sanilmaktadir. Cermik sicak su kaynaginin ise, cok daha eskiden beri var oldugu ve bir ara kurudugu, Yukari Dicle ve Firat Bolgesinin en iyi yerli kaynagi oldugu Suryani Rahip Mar-Yesuva’nin “Vakayinamesi”’nden ogrenilmektedir. Cermik Hamaminin son donem mudahaleleri ile buyuk oranda degistigini soylemek mumkundur. Yapinin hem dis hem de ic kisimlarina yapilan eklentiler hamamin mimari karakterini degistirmistir. Ancak mevcut yapinin varligina yonelik bilgiyi Osmanli Doneminde en erken Evliya Celebi’nin, unlu “ Seyehatname “sinde Cermik hakkinda; ilicalarin bulundugu, yesillik, medeni ve guzel bir sehir oldugundan soz etmes...
Mukaddime
Susleme, yapilari izleyenler uzerinde begeniye yonelik bir etki olusturmasini saglayan yapinin ta... more Susleme, yapilari izleyenler uzerinde begeniye yonelik bir etki olusturmasini saglayan yapinin tamamlayici bir bilesenidir. Her donemde kendi icinde mimari yapilarin susleme repertuarinda bir modanin yansimasi seklinde benzer uygulamalarla karsilasmak mumkundur. Mardin’de de farkli donemlerde hakimiyet kuran devletlerin gunumuze ulasan mimari eserlerine baktigimizda stil birlikteliginin varligi cok net bir bicimde anlasilmaktadir. Tackapi, yapilarin susleme programlarinda tas isciliginin en iyi sekilde sergilendigi, yapilara anitsallik katan en onemli unsurdur. Tas ustasinin sanatini en iyi yansittigi alan olan bu mimari elemanlar, devrin sanat uslubunun da belirlenmesinde en dikkat cekici ogelerdir. Calismamizda Mardin merkezde yer alan 13.-15. yuzyila ait cami ve medrese tac kapi orneklerimizi, Latifiye Camii, Melik Mahmut Camii, Şehidiye Camii, Hamza-i Kebir Camii, Zinciriye Medresesi, Kasimiye Medresesi ile alti yapi olusturmaktadir. Calismada yapilarin genel tanimlari mimari ve plan ozellikleri kisaca verildikten sonra, tackapi tasarimlari ayni baslik altinda detayli bir sekilde aciklanmaktadir. Degerlendirme ve tartisma bolumunde ise cami ve medreselerin tackapi susleme programlarinda karsimiza cikan malzeme, teknik, suslemede gorulen desen ve motiflerin ozellikleri ortaya konulmaktadir.
ARTUKLU AKADEMİ
Sanat uretiminin bir bileseni olan suslemenin temel amaci o sanat eserinin izleyici uzerinde etki... more Sanat uretiminin bir bileseni olan suslemenin temel amaci o sanat eserinin izleyici uzerinde etki yaratmasidir. Mimari yapilarda ana malzeme olarak yuzyillardir kullanilan tas, cografi etkenlerin ve dayanikliligin yaninda kisisel begeni sonucunda da tercih edilmistir. Mimaride suslemenin malzemeye gore cesitlendigini, kullanilan malzemenin yuzeyine uygulanan mudahaleyle tekniklerin ortaya ciktigini soyleyebiliriz. Mimaride tas suslemede kabartma, oyma, kafes oyma, kakma, kazima, boyama teknikleri ile renkli tas kullanimindan soz edilebilir. Calismamiza konu olan kakma teknigi, ana insa malzemesi uzerine farkli renkteki malzemenin kakilmasi ile olusturulan bir tekniktir. Bu calismada, Mardin’in Islami Donem tarihi yapilarindan tas kakma teknigi suslemeye sahip Latifiye Camii, Hamza-i Kebir Camii, Zinciriye Medresesi ve Kasimiye Medresesi’nin kisaca tarihi ve mimari ozellikleri verildikten sonra bu suslemelerin yapilarin hangi bolumlerinde kullanildigi, desen ve motif detaylariyla aciklanmistir.
The Journal of Academic Social Science Studies
Evindar Yeşilbaş ları üzerine eleştirel bir yöntemle değerlendirme yapılacaktır. Ayrıca kentsel m... more Evindar Yeşilbaş ları üzerine eleştirel bir yöntemle değerlendirme yapılacaktır. Ayrıca kentsel mekanların korunmasına yönelik faaliyetler bağlamında çeşitli öneriler de sunulacaktır. Bu çalışma ile tarihi kimliğe sahip kentlerde müzelerin etkin rollerine vurgu yaparak işlevsel bir farkındalık yaratmak amaçlanmaktadır. Mardin Müzesi'nin kentsel sit alanında gerçekleştirdiği çalışmaları sunarak koruma ve kenti meydana getiren tarihi bileşenlerin yaşatılması açısından Türkiye'de benzer uygulamalara örnek teşkil edeceği düşünülmektedir.
Journal of Turkish Studies
Uploads
Papers by Evindar Yeşilbaş