Anadolu Selçuklu Çağı Taçkapıları-The Portals of the Anatolian Seljuk Era, Cilt/Volume 1 , 2022
Benzer bir tesbit, bir hayat menzili gibi, geçmişte, Konya-Aksaray arasındaki kervan güzergâhı üz... more Benzer bir tesbit, bir hayat menzili gibi, geçmişte, Konya-Aksaray arasındaki kervan güzergâhı üzerinde yükselen ve Selçuklu başkenti Konya'ya varmadan önce, tacirlerin, geceleri ateş etrafında toplanarak uzak diyârlardan getirdikleri haber ve hikâyeleri paylaştıkları Sultan Han'ın taçkapısı için de yapılabilir. Selçuklu sultanlarının ve devletin gücünü uzak coğrafyalara ileten bu prestij yapısının taçkapısındaki olağanüstü işçiliğe sahip bezemeler ve hanın bânîsi Sultan I. Alâeddîn Keykubad'ın unvân ve lâkaplarını içeren kitâbelerin üzerinde, kudretli bir sultanın, zaman ve mekânda bâkî olan tek ilâhi güce gönül borcunun ifadesi olarak "El-minnetülillâh" yazısı yer alıyor. Selçuklu çağında, ön cephenin ağırlık noktasını oluşturan taçkapı ve cepheyi oluşturan diğer yapı elemanlarındaki şaşırtıcı form ve anlatı zenginliği, kendisini, çoğunlukla soyut, fakat mücessem şekillerle ifade etme becerisi hayli yüksek derin bir düşüncenin, taş üzerindeki "gösterişten ziyâde gösterisi" gibidir. Taçkapı, âit olduğu yapı ile çevresindeki dış dünyayı irtibatlandıran bir öge olarak, girmek isteyene ya da gelip geçene, zaman ve mekândaki yerini, taş üzerine olağanüstü bir işçilikle nakşedilmiş yazılar, yıldız sistemlerinden oluşan geometrik kompozisyonlar, bitkisel motifler ve hayvan figürleriyle anlatmaktadır. Yakından ve ancak ısrarla bakıldığında keşfedilebilen bu şekil zenginliklerinde, şimdi mazide kalmış bir çağın anılarını ve Asya bozkırlarından İran'a, Kafkasya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'ya yayılan olağanüstü bir coğrafyanın imgeleri ile bunların yüzyılları kateden yaşama gücünü de görmek mümkündür. Yıldız sistemlerinden geliştirilmiş geometrik kompozisyonların sonsuz tekrarlara dönüşen çizgileriyle zamanın akışını aksettiren bu bezemelerde, âdeta, devrin ünlü mutasavvıfı Muhyiddin İbn'ül Arabî'nin tecelliyatına konu olan âlem katlarını ve âlemde yolculuk görüntülerini içeren, kısacası, maddeden mânâya dönüştürülmüş büyük bir evren anlatımına tanıklık edilirken, bir yandan da, yüksek düzeyli bir matematik ve geometri bilgisiyle oluşturulmuş kompozisyonların aralarına serpiştirilmiş bitkisel motiflerde, İbn Bîbî'nin deyimiyle "gökyüzünde çiçek gibi açan yıldızlar"ı buluyor; Sivas'taki Keykâvus Şifâhânesi'nin taçkapısındaki kadın ve erkek başlarında ise, evren simgeleri olarak kullanılmış ay ve güneşle karşı karşıya kalıyoruz. Z. Kenan BİLİCİ Ankara, Kasım 2021 Dış mekânı, kâh örtüsü gök yüzü olan avlular, kâh gök kubbe ve yer ilişkisini yansıtan turkuvaz ve siyah rengin hâkim olduğu çini bezemeli iç mekânlarla irtibatlandıran taçkapıların, türlü gelenek ve etkiler potası içinde şekillenmiş bu bezemeleri, Anadolu'nun Selçuklu çehresinin hatıralarını günümüze taşıyan ayrıntılara sahiptir. Yitik bir maziden kalma ve deyim yerindeyse üzerine yatılarak korunması gereken görüntüler arasında, bugün isimleri taşlara yazılı ve kimlikleri hakkında pek az şey bildiğimiz Kelûk bin Abdullah, Kalûyân el-Konevî ya da Şamlı Muhammed bin Havlan gibi mimarlar ile nakkaş ya da hattât ve ketebelerin, sadece üstâdlık mertebesindeki üstün yaratıcılıklarını ve becerilerini değil, şimdi büsbütün yabancısı olduğumuz bir geçmişin kültürel ortamını ve manevi iklimini de yeniden keşfediyoruz. Böyle bakılınca, Selçuklu çağı taçkapılarındaki bezemelerin, doğrudan insana hitap eden bir tarafı olduğuna şüphe yok. Burada, batı sanatında resim ve heykelle anlatılanın yerini tutan, âdeta, "tasviri mümkün olmayanın" doğulu bir tefekkür hâlinde taş üzerine yansıyan maddi görüntüleri sözkonusudur. Bu bağlamda, "Ârifler, duygularını başkalarına nakledemezler. Ancak onları, benzeri şeyleri tecrübeye başlayanlara remizlerle anlatabilirler." diyen Muhyiddîn İbn'ül-Ârabî'nin kastettiklerini, kapıdan ya da kapıya bakarak görmeye ve anlamaya çalışırken, insan, farkında olmadan bu ilâhi düzendeki yerini ve belki de bütün sırrın kapı eşiğinden geçip geçmemek olduğunu sorgulama imkânına da sahip oluyor. Selçuklu çağı taçkapılarını, kalıcı bir prestij esere konu ederek yayımlanmasını sağlayan Konya Selçuklu Belediyesi Başkanı Ahmet PEKYATIRMACI'ya, bölüm yazarları Doç. Dr. Muharrem ÇEKEN ve Doç. Dr. Tolga BOZKURT'a, taçkapıların teknik çizimleri için yoğun mesailer harcayan Araş. Gör. Gökhan MERİÇ'e, kitabın belgeleme, tasarım ve yayımı aşamasındaki olağanüstü değerli çalışmaları ve fedakârca emekleri dolayısıyla Çizgibilim'in değerli ve dost kadrosu Ali ÇELİK ve Emre ÇELİK'e, fotoğraflarıyla Ahmet KORKMAZ ve Celal BENCE'ye, İngilizce çeviri için Philip SMITH'e, taçkapıları konu alan belgeseli seslendiren Mehmet ATAY'a, özgün müzikleri için Ö. Can BİLİCİ'ye ve kurgusu için İsmail YILMAZ'a özverili çabaları ve katkıları dolayısıyla teşekkür etmeyi borç biliyorum. A similar determination can be made for the portal of the Sultan Han, which, like a stage of life, was built on the caravan route between Konya and Aksaray in the past, and where merchants gathered around the fire at night and shared the news and stories they brought from distant lands before reaching the Seljuk capital, Konya. On the portal of this prestigious structure that conveyed the power of the Seljuk sultans and the state to distant areas, there are decorations with extraordinary craftsmanship, and on the inscriptions containing the titles and epithets of Sultan Alâeddîn Keykubad I, the patron of the han, as the expression of the debt of gratitude of a mighty sultan to the only divine power that is everlasting in time and space, the phrase "El-minnetülillâh" (one is grateful only to Allah) is written.
Thirteen potsherds from the Eğirdir Caravanserai (south-west of Turkey) were characterized by opt... more Thirteen potsherds from the Eğirdir Caravanserai (south-west of Turkey) were characterized by optical microscopy (OM), X-ray diffraction (XRD) and scanning electron microscopy (SEM). Mineralogical and petrographic studies of medieval potsherds in there show a ceramic body composed of a microcrystalline to amorphous matrix with various clasts and voids. The thin section, XRD and SEM analyses of samples showed that potsherds consist of K-feldspar (orthoclase), plagioclase (albite and anorthite), pyroxene (diopside), melilite (gehlenite), mullite, wollastonite, mica (biotite and muscovite), chlorite, leucite, amphibole, quartz, calcite, iron minerals (hematite and magnetite) and trace amounts of sphene. The obtained results showed that calcareous materials including illitic-kaolinitic clays were used for pottery production and the potsherds were fired in the temperatures from 800 to 1150°C.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2017
Kubad Abad is a palace complex on a small peninsula at the southwest bank of Beyşehir Lake in Bey... more Kubad Abad is a palace complex on a small peninsula at the southwest bank of Beyşehir Lake in Beyşehir District of Konya. This palace complex, which was built by I. Alaeddin Keykubad, is being enlightened with the excavations going for over thirty years. Important findings varying in a lot of types had been surfaced with the Kubad Abad excavations, which is one of the long-running Medieval excavations in Turkey. Among these are ceramics which are important for their period. In this work, 11 pieces of sphero-conical vessels found at the south of the reservoir and the furnace part of the Great Palace's Turkish bath, among the rocks, during the 2012 excavations will be held. Some hypotheses will be improved about these vessels being found altogether at the same place near the Turkish bath, and they will be introduced to the scientific circle for the first time. Different ideas have been put forward by the researchers about the functions of these types of ceramics, which are called ...
Anadolu Selçuklu Çağı Taçkapıları-The Portals of the Anatolian Seljuk Era, Cilt/Volume 1 , 2022
Benzer bir tesbit, bir hayat menzili gibi, geçmişte, Konya-Aksaray arasındaki kervan güzergâhı üz... more Benzer bir tesbit, bir hayat menzili gibi, geçmişte, Konya-Aksaray arasındaki kervan güzergâhı üzerinde yükselen ve Selçuklu başkenti Konya'ya varmadan önce, tacirlerin, geceleri ateş etrafında toplanarak uzak diyârlardan getirdikleri haber ve hikâyeleri paylaştıkları Sultan Han'ın taçkapısı için de yapılabilir. Selçuklu sultanlarının ve devletin gücünü uzak coğrafyalara ileten bu prestij yapısının taçkapısındaki olağanüstü işçiliğe sahip bezemeler ve hanın bânîsi Sultan I. Alâeddîn Keykubad'ın unvân ve lâkaplarını içeren kitâbelerin üzerinde, kudretli bir sultanın, zaman ve mekânda bâkî olan tek ilâhi güce gönül borcunun ifadesi olarak "El-minnetülillâh" yazısı yer alıyor. Selçuklu çağında, ön cephenin ağırlık noktasını oluşturan taçkapı ve cepheyi oluşturan diğer yapı elemanlarındaki şaşırtıcı form ve anlatı zenginliği, kendisini, çoğunlukla soyut, fakat mücessem şekillerle ifade etme becerisi hayli yüksek derin bir düşüncenin, taş üzerindeki "gösterişten ziyâde gösterisi" gibidir. Taçkapı, âit olduğu yapı ile çevresindeki dış dünyayı irtibatlandıran bir öge olarak, girmek isteyene ya da gelip geçene, zaman ve mekândaki yerini, taş üzerine olağanüstü bir işçilikle nakşedilmiş yazılar, yıldız sistemlerinden oluşan geometrik kompozisyonlar, bitkisel motifler ve hayvan figürleriyle anlatmaktadır. Yakından ve ancak ısrarla bakıldığında keşfedilebilen bu şekil zenginliklerinde, şimdi mazide kalmış bir çağın anılarını ve Asya bozkırlarından İran'a, Kafkasya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'ya yayılan olağanüstü bir coğrafyanın imgeleri ile bunların yüzyılları kateden yaşama gücünü de görmek mümkündür. Yıldız sistemlerinden geliştirilmiş geometrik kompozisyonların sonsuz tekrarlara dönüşen çizgileriyle zamanın akışını aksettiren bu bezemelerde, âdeta, devrin ünlü mutasavvıfı Muhyiddin İbn'ül Arabî'nin tecelliyatına konu olan âlem katlarını ve âlemde yolculuk görüntülerini içeren, kısacası, maddeden mânâya dönüştürülmüş büyük bir evren anlatımına tanıklık edilirken, bir yandan da, yüksek düzeyli bir matematik ve geometri bilgisiyle oluşturulmuş kompozisyonların aralarına serpiştirilmiş bitkisel motiflerde, İbn Bîbî'nin deyimiyle "gökyüzünde çiçek gibi açan yıldızlar"ı buluyor; Sivas'taki Keykâvus Şifâhânesi'nin taçkapısındaki kadın ve erkek başlarında ise, evren simgeleri olarak kullanılmış ay ve güneşle karşı karşıya kalıyoruz. Z. Kenan BİLİCİ Ankara, Kasım 2021 Dış mekânı, kâh örtüsü gök yüzü olan avlular, kâh gök kubbe ve yer ilişkisini yansıtan turkuvaz ve siyah rengin hâkim olduğu çini bezemeli iç mekânlarla irtibatlandıran taçkapıların, türlü gelenek ve etkiler potası içinde şekillenmiş bu bezemeleri, Anadolu'nun Selçuklu çehresinin hatıralarını günümüze taşıyan ayrıntılara sahiptir. Yitik bir maziden kalma ve deyim yerindeyse üzerine yatılarak korunması gereken görüntüler arasında, bugün isimleri taşlara yazılı ve kimlikleri hakkında pek az şey bildiğimiz Kelûk bin Abdullah, Kalûyân el-Konevî ya da Şamlı Muhammed bin Havlan gibi mimarlar ile nakkaş ya da hattât ve ketebelerin, sadece üstâdlık mertebesindeki üstün yaratıcılıklarını ve becerilerini değil, şimdi büsbütün yabancısı olduğumuz bir geçmişin kültürel ortamını ve manevi iklimini de yeniden keşfediyoruz. Böyle bakılınca, Selçuklu çağı taçkapılarındaki bezemelerin, doğrudan insana hitap eden bir tarafı olduğuna şüphe yok. Burada, batı sanatında resim ve heykelle anlatılanın yerini tutan, âdeta, "tasviri mümkün olmayanın" doğulu bir tefekkür hâlinde taş üzerine yansıyan maddi görüntüleri sözkonusudur. Bu bağlamda, "Ârifler, duygularını başkalarına nakledemezler. Ancak onları, benzeri şeyleri tecrübeye başlayanlara remizlerle anlatabilirler." diyen Muhyiddîn İbn'ül-Ârabî'nin kastettiklerini, kapıdan ya da kapıya bakarak görmeye ve anlamaya çalışırken, insan, farkında olmadan bu ilâhi düzendeki yerini ve belki de bütün sırrın kapı eşiğinden geçip geçmemek olduğunu sorgulama imkânına da sahip oluyor. Selçuklu çağı taçkapılarını, kalıcı bir prestij esere konu ederek yayımlanmasını sağlayan Konya Selçuklu Belediyesi Başkanı Ahmet PEKYATIRMACI'ya, bölüm yazarları Doç. Dr. Muharrem ÇEKEN ve Doç. Dr. Tolga BOZKURT'a, taçkapıların teknik çizimleri için yoğun mesailer harcayan Araş. Gör. Gökhan MERİÇ'e, kitabın belgeleme, tasarım ve yayımı aşamasındaki olağanüstü değerli çalışmaları ve fedakârca emekleri dolayısıyla Çizgibilim'in değerli ve dost kadrosu Ali ÇELİK ve Emre ÇELİK'e, fotoğraflarıyla Ahmet KORKMAZ ve Celal BENCE'ye, İngilizce çeviri için Philip SMITH'e, taçkapıları konu alan belgeseli seslendiren Mehmet ATAY'a, özgün müzikleri için Ö. Can BİLİCİ'ye ve kurgusu için İsmail YILMAZ'a özverili çabaları ve katkıları dolayısıyla teşekkür etmeyi borç biliyorum. A similar determination can be made for the portal of the Sultan Han, which, like a stage of life, was built on the caravan route between Konya and Aksaray in the past, and where merchants gathered around the fire at night and shared the news and stories they brought from distant lands before reaching the Seljuk capital, Konya. On the portal of this prestigious structure that conveyed the power of the Seljuk sultans and the state to distant areas, there are decorations with extraordinary craftsmanship, and on the inscriptions containing the titles and epithets of Sultan Alâeddîn Keykubad I, the patron of the han, as the expression of the debt of gratitude of a mighty sultan to the only divine power that is everlasting in time and space, the phrase "El-minnetülillâh" (one is grateful only to Allah) is written.
Thirteen potsherds from the Eğirdir Caravanserai (south-west of Turkey) were characterized by opt... more Thirteen potsherds from the Eğirdir Caravanserai (south-west of Turkey) were characterized by optical microscopy (OM), X-ray diffraction (XRD) and scanning electron microscopy (SEM). Mineralogical and petrographic studies of medieval potsherds in there show a ceramic body composed of a microcrystalline to amorphous matrix with various clasts and voids. The thin section, XRD and SEM analyses of samples showed that potsherds consist of K-feldspar (orthoclase), plagioclase (albite and anorthite), pyroxene (diopside), melilite (gehlenite), mullite, wollastonite, mica (biotite and muscovite), chlorite, leucite, amphibole, quartz, calcite, iron minerals (hematite and magnetite) and trace amounts of sphene. The obtained results showed that calcareous materials including illitic-kaolinitic clays were used for pottery production and the potsherds were fired in the temperatures from 800 to 1150°C.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2017
Kubad Abad is a palace complex on a small peninsula at the southwest bank of Beyşehir Lake in Bey... more Kubad Abad is a palace complex on a small peninsula at the southwest bank of Beyşehir Lake in Beyşehir District of Konya. This palace complex, which was built by I. Alaeddin Keykubad, is being enlightened with the excavations going for over thirty years. Important findings varying in a lot of types had been surfaced with the Kubad Abad excavations, which is one of the long-running Medieval excavations in Turkey. Among these are ceramics which are important for their period. In this work, 11 pieces of sphero-conical vessels found at the south of the reservoir and the furnace part of the Great Palace's Turkish bath, among the rocks, during the 2012 excavations will be held. Some hypotheses will be improved about these vessels being found altogether at the same place near the Turkish bath, and they will be introduced to the scientific circle for the first time. Different ideas have been put forward by the researchers about the functions of these types of ceramics, which are called ...
Uploads
Books by Muharrem Çeken
Papers by Muharrem Çeken