XIX MIĘDZYNARODOWA INTERDYSCYPLINARNA SESJA STUDENTÓW ARCHEOLOGII „BOGOWIE, GROBY, UCZENI” Poznań, 24-26 listopad 2017 roku Collegium Historicum Novum, 2017
Etyczne aspekty pracy z ludzkimi szczątkami kostnymi Referat zwraca uwagę na potrzebę sformułowan... more Etyczne aspekty pracy z ludzkimi szczątkami kostnymi Referat zwraca uwagę na potrzebę sformułowania odpowiedzi na wiele pytań powstających w czasie badań cmentarzysk pradziejowych i ludzkich szczątków kostnych pochodzących z wykopalisk archeologicznych. Autorzy uważają, że obecnie brak jednoznacznych regulacji prawnych związanych z wydawaniem zgody na prowadzenie wykopalisk archeologicznych, w przypadku których oczekuje się odkrycia ludzkich szczątków kostnych. Takie regulacje prawne powinny przede wszystkim dotyczyć zasad prowadzenia prac wykopaliskowych, a jako niedopuszczalną należy uznać eksplorację cmentarzyska bez udziału antropologa. Powinny także odpowiedzieć na pytania: kto ma być odpowiedzialny za przechowywanie i dysponowanie zbiorami kostnymi? Potrzebne są takżeregulacje prawne dotyczące warunków przechowywania i dostępu do materiałów, wywozu szczątków za granicę itp. Problemy etyczne odnotowujemy we wszystkich naukach dotyczących człowieka, czyli w naukach medycznych, biologii, antropologii biologicznej i kulturowej, socjologii, historii, itp. Zachodzi zatem potrzeba ustalenia dozwolonych i niedozwolonych działań naukowych w przypadku różnych projektów badawczych. W tym celu, przy różnych uczelniach, powstają Komisje Bioetyczne. Komisje Bioetyczne opiniują projekty eksperymentów medycznych, badań biologicznych, socjologicznych i z innych dziedzin, oceniając etyczną dopuszczalność i naukową poprawność projektów badań naukowych, chronią interesy i dobro istot ludzkich, które uczestniczą w tych badaniach lub są obiektem tych badań. W ustaleniach Narodowego Centrum Nauki nie wymienia się badań ludzkich szczątków kostnych jako badań wymagających pozytywnej opinii Komisji Bioetycznej, to jednak ludzkie szczątki mają wyjątkowy status wśród innych materiałów archeologicznych i styczność z nimi wymaga rozważenia zagadnień etycznych. Ludzkie szczątki zawsze powinny być traktowane z godnością i szacunkiem, bez względu na ich datowanie i pochodzenie, a zważając na istotność ludzkich szczątków jako źródła informacji o przeszłości człowieka, informacji która może pomoc nam zrozumieć współczesny świat i współczesne zagrożenia, powinniśmy działać w kierunku długoterminowego przechowywania materiałów osteologicznych, traktując je jako niezwykle ważny bank danych. Powinniśmy też działać na rzecz edukacji publicznej i promocji wartości badań naukowych, w tym pradziejowych szczątków ludzkich.
Uploads
Papers by Janusz Piontek
The main aim of the proposed study was to investigate variation in femoral cross-sectional indicator of robusticity ( J) between human populations due to different types of economy, regions and chronological periods using a comprehensive statistical model that allows simultaneous analysis of several variables. The sample consisted of 1,981 individuals from the Early Pleistocene to modern times, aged between 16 and 87 years, with no fractures or pathological changes of the lower limbs.
For each individual the following variables were collected: sex, age, date range, region, type economy, femoral biomechanical properties (%CA, J, Ix/Iy), average slope of the terrain and body mass. The human populations came from Europe, Africa, Asia and Australia. The major part of the data came from European Data Set [1] in turn, information about Pleistocene individuals was collected from literature. The biomechanical properties of Neolithic farmers from Poland, Iran, Australian aborigines and Medieval Polish farmers were calculated using Moment Macro (v. 1.4) [2].
Generalized linear model was used to test whether the difference in the robusticity of femur were due to spatial, temporal and biological variation. In the model, difference in polar second moment of area ( J) was the dependent variable and sex, age, date, region, type of economy, %CA, Ix/Iy and average slope of the terrain were independent covariates. The GLM was calculated for raw and standardized femoral biomechanical properties, respectively [3]. The model calculated for raw biomechanical properties showed that region, sex, age, %CA, Ix/Iy and some types of economy (farmers, hunter-gatherers, pastoralists, urban farmers and urban populations) explained most of the variation in the robusticity of the femur. Slightly different results were obtained for the second model which used standardized biomechanical properties. Genealogical data of the skeletal remains, sex, age, %CA, Ix/Iy and one type of economy (hunting-gathering) were significant predictor covariates.
The model based on standardised biomechanical properties showed that there was a slight temporal decline in the robusticity of femur from Pleistocene to modern times. Although, this trend should be analysed with cautions due to small sample size of individuals from the older periods. Interestingly, terrain shape did not explain the variation in polar second moment of area ( J) which means that individuals from mountainous terrain are not characterised by more robust femur than individuals from lowlands. Size and not standardised femoral property showed significant differences in sex and age.
In addition, the standardized robusticity of the femur was associated with hunting and gathering. It may mean that this type of economy requires more resistant lower limbs to bending and torsion than farming, pastoralism or life in urban areas. On the other hand, not standardized robusticity index also showed association with pastoralism, farming, and urban life. But, this may be a result of differences in body mass and proportions between hunter-gatherers and human populations using different types of economy.