Papers by Lazzat Urakova Yanç
Kazak sözlü halk edebiyatının çok eski bir türü olup Türkiye’deki atışmanın karşılığıdır. Kazakis... more Kazak sözlü halk edebiyatının çok eski bir türü olup Türkiye’deki atışmanın karşılığıdır. Kazakistan’da özellikle bağımsızlıktan sonra hızlı bir gelişme sürecine girerek toplumun en çok rağbet ettiği kültürel etkinlikler arasında yer alan aytıslarda halkı ilgilendiren meseleler, usta âşıklar tarafından seyircilerin gözü önünde daha çok dombıra olmak üzere herhangi bir çalgı aleti eşliğinde doğaçlama şiir halinde dile getirilir. Böylece, çeşitli meseleler en etkili, keskin ve yerinde ifadelerle yetkililere ulaştırıldığından, bu sanatın bir nevi toplumun sesi olduğunu söylemek mümkündür. Neredeyse tüm güncel olayların gündeme getirildiği aytıslarda çeşitli konular işlenmektedir. Bu konulardan biri de Türklüktür. Diğer Türk halkları gibi Türk kökenli olan Kazaklar, bu gerçeği ancak bağımsızlıktan sonra yüksek sesle söyleyebilecek duruma gel-mişlerdir. Kalabalık halk huzurunda icra edildiğinden Türklüğün en yüksek sesle söylendiği sahne, şüphesiz, aytıs yarış-larının yapıldığı sahnelerdir. Bu çalışmada internet ortamında görüntülü nüshaları da bulunan Türklüğü konu eden aytıslar, performans teori yöntemine uygun olarak kişisel, sosyal ve sözel boyutları göz önünde bulundurularak incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Aytıs, Kazak, Türklük, atışma
Modern Türklük araþtýrmalarý dergisi, Jan 31, 2016
Turkish studies, 2018
Having become interpreter of feelings and thoughts of the community with a rapid development proc... more Having become interpreter of feelings and thoughts of the community with a rapid development process after Kazakhstan gained independence, aytis (duels) is a component of folk literature that is based on contest by two or more akins (poets), namely minstrels, in which poets sing poems impromptu accompanied by a musical instrument including mainly dombra and kobyz before audience. In other words, aytis, meaning "dueling" in Turkish, is mutual speaking of one or more persons to outclass their opponents accompanied by music. Since conversation between one or more people is called dialog, it would not be an understatement that aytis consists of dialogs. What makes public love aytis that has features such as training while laughing and laughing while training is that competitor akins mock with each other on various issues. These banters and mocks are sine qua non for a successful aytis making today's aytis more fun in which social, economic, cultural and political issues are intensely mentioned in public. That is because public desires not only to hear the most current issues from mouths of akins in aytis competitions but also to enjoy themselves. The most effective way of entertaining the crowd is to make them laugh. In aytis, this is possible through such banter. In this study, aytis in which elder woman participates in competitions was examined in terms of containing jokes, and the effect of women's age on bantering in aytis was revealed. Since aytis is not written out, visual samples of aytis from the Internet environment were used in this study.
Zenodo (CERN European Organization for Nuclear Research), Jun 28, 2023
Aytıslar, yani atışmalar, Kazak halkı için büyük öneme sahip sözlü kültür ürünleridir. Zira onlar... more Aytıslar, yani atışmalar, Kazak halkı için büyük öneme sahip sözlü kültür ürünleridir. Zira onlar Kazakların dili, dini, edebiyatı, tarihi, uğraşları, düşünceleri, aile ilişkileri, bayramları kutlama biçimleri, gelenekleri kısacası geçmişten günümüze millî yaşam kültürüyle ilgili çok sayıda bilgi içeren ve Kazak dilinde söylenen doğaçlama şiirlerdir. Kazak dilinin, geleneğinin korunmasında aytısların rolü büyüktür. Çünkü akınlar / âşıklar her sahneye çıktıklarında milli yaşam kültürünün, milli değerlerin halk tarafından daima korunması yönünde kamuoyu oluşturma gayesi gözetmektedirler. Bu gayeye günümüzde var gücüyle hizmet edenlerin başında gelen genç kadın akınlarından biri Aruna Kerimbek'tir. Bu çalışmada Aruna Kerimbek'in aytısları milli yaşam kültürünün korunması bakımından incelenecektir.
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2021
Kazak sözlü edebiyatında geniş bir yere sahip olan aytıs, en az iki akının (âşığın) daha çok domb... more Kazak sözlü edebiyatında geniş bir yere sahip olan aytıs, en az iki akının (âşığın) daha çok dombıra eşliğinde kalabalık seyirci karşısında birbirini yenmek amacıyla irticalen şiir söyleyerek yarışmasıdır. "Aytıs"ın Türkiye'deki karşılığı "atışma"dır. Kazakistan'da büyük, küçük, genç, yaşlı herkes tarafından çok sevilen ve normal koşullarda en az ayda bir ulusal bayramlar, milli kahramanları anma yıl dönümleri, kutlamalar vesilesiyle düzenlenen aytıs (atışma) yarışmaları, dünyayı saran yeni tip koronavirüs sebebiyle uzun bir süre yapılamamıştır. Bu sebeple sekiz aylık bir aradan sonra, 25-26 Eylül 2020 tarihinde Kazakistan'ın Oral şehrinde on altı akının katılımıyla yapılan aytıs yarışması büyük öneme sahiptir. Henüz yazıya geçirilmediği için aytıs metinlerinin internet ortamındaki video görüntülerinden elde edilen bu çalışmada, Covid-19 hastalığının dünyada ve ülkede sebep olduğu gelişmelerin, virüs nedeniyle sosyal yaşama getirilen kısıtlamaların, aytıs yarışmalarının olmazsa olmazı olan seyircilerin katılımını engelleyen tedbirlerin, maske, mesafe ve karantina önlemlerinin dile getirildiği aytıslar, performans teoriye göre incelenmiştir. Bu bağlamda söyleyici, dinleyici ve söylenen bir bütün olarak ele alınmış, sözlü olarak icra edilen aytıs, "canlı bir olay" şeklinde değerlendirilmiştir.
This study is an evaluation of the history of language policy and legislation in the Republic of ... more This study is an evaluation of the history of language policy and legislation in the Republic of Kazakhistan in a chronological format. Additionally, it includes the factors that determine the language policy and the conduct of language policy in the country. We also focus on language functions of Kazakh language, which gained a new status as a state language a few years ago in the country, where Russian was the language of higher education and the language of prestige for many years.
Selçuk Türkiyat, 2021
Kazak sözlü edebiyatında geniş bir yere sahip olan aytıs, en az iki akının (âşığın) daha çok domb... more Kazak sözlü edebiyatında geniş bir yere sahip olan aytıs, en az iki akının (âşığın) daha çok dombıra eşliğinde kalabalık seyirci karşısında birbirini yenmek amacıyla irticalen şiir söyleyerek yarışmasıdır. "Aytıs"ın Türkiye'deki karşılığı "atışma"dır. Kazakistan'da büyük, küçük, genç, yaşlı herkes tarafından çok sevilen ve normal koşullarda en az ayda bir ulusal bayramlar, milli kahramanları anma yıl dönümleri, kutlamalar vesilesiyle düzenlenen aytıs (atışma) yarışmaları, dünyayı saran yeni tip koronavirüs sebebiyle uzun bir süre yapılamamıştır. Bu sebeple sekiz aylık bir aradan sonra, 25-26 Eylül 2020 tarihinde Kazakistan'ın Oral şehrinde on altı akının katılımıyla yapılan aytıs yarışması büyük öneme sahiptir. Henüz yazıya geçirilmediği için aytıs metinlerinin internet ortamındaki video görüntülerinden elde edilen bu çalışmada, Covid-19 hastalığının dünyada ve ülkede sebep olduğu gelişmelerin, virüs nedeniyle sosyal yaşama getirilen kısıtlamaların, aytıs yarışmalarının olmazsa olmazı olan seyircilerin katılımını engelleyen tedbirlerin, maske, mesafe ve karantina önlemlerinin dile getirildiği aytıslar, performans teoriye göre incelenmiştir. Bu bağlamda söyleyici, dinleyici ve söylenen bir bütün olarak ele alınmış, sözlü olarak icra edilen aytıs, "canlı bir olay" şeklinde değerlendirilmiştir.
Ege Üniversitesi Yönetim Kurulu'nun 16.12.2021 tarih ve 07/04 sayılı kararı ile yayınlanmıştır. ©... more Ege Üniversitesi Yönetim Kurulu'nun 16.12.2021 tarih ve 07/04 sayılı kararı ile yayınlanmıştır. © Bu kitabın tüm yayın hakları Ege Üniversitesi'ne aittir. Kitabın tamamı ya da hiçbir bölümü yazarının önceden yazılı izni olmadan elektronik, optik, mekanik ya da diğer yollarla kaydedilemez, basılamaz, çoğaltılamaz. Ancak kaynak olarak gösterilebilir. Eserin bilim, dil ve her türlü sorumluluğu yazarına / editörüne aittir.
Journal of Turkish Studies, 2018
Having become interpreter of feelings and thoughts of the community with a rapid development proc... more Having become interpreter of feelings and thoughts of the community with a rapid development process after Kazakhstan gained independence, aytis (duels) is a component of folk literature that is based on contest by two or more akins (poets), namely minstrels, in which poets sing poems impromptu accompanied by a musical instrument including mainly dombra and kobyz before audience. In other words, aytis, meaning "dueling" in Turkish, is mutual speaking of one or more persons to outclass their opponents accompanied by music. Since conversation between one or more people is called dialog, it would not be an understatement that aytis consists of dialogs. What makes public love aytis that has features such as training while laughing and laughing while training is that competitor akins mock with each other on various issues. These banters and mocks are sine qua non for a successful aytis making today's aytis more fun in which social, economic, cultural and political issues are intensely mentioned in public. That is because public desires not only to hear the most current issues from mouths of akins in aytis competitions but also to enjoy themselves. The most effective way of entertaining the crowd is to make them laugh. In aytis, this is possible through such banter. In this study, aytis in which elder woman participates in competitions was examined in terms of containing jokes, and the effect of women's age on bantering in aytis was revealed. Since aytis is not written out, visual samples of aytis from the Internet environment were used in this study.
AHBV Akdeniz Havzası ve Afrika Medeniyetleri Dergisi, 2020
Kazak sözlü halk edebiyatının çok eski bir türü olup Türkiye’deki atışmanın karşılığıdır. Kazakis... more Kazak sözlü halk edebiyatının çok eski bir türü olup Türkiye’deki atışmanın karşılığıdır. Kazakistan’da özellikle bağımsızlıktan sonra hızlı bir gelişme sürecine girerek toplumun en çok rağbet ettiği kültürel etkinlikler arasında yer alan aytıslarda halkı ilgilendiren meseleler, usta âşıklar tarafından seyircilerin gözü önünde daha çok dombıra olmak üzere herhangi bir çalgı aleti eşliğinde doğaçlama şiir halinde dile getirilir. Böylece, çeşitli meseleler en etkili, keskin ve yerinde ifadelerle yetkililere ulaştırıldığından, bu sanatın bir nevi toplumun sesi olduğunu söylemek mümkündür. Neredeyse tüm güncel olayların gündeme getirildiği aytıslarda çeşitli konular işlenmektedir. Bu konulardan biri de Türklüktür. Diğer Türk halkları gibi Türk kökenli olan Kazaklar, bu gerçeği ancak bağımsızlıktan sonra yüksek sesle söyleyebilecek duruma gel-mişlerdir. Kalabalık halk huzurunda icra edildiğinden Türklüğün en yüksek sesle söylendiği sahne, şüphesiz, aytıs yarış-larının yapıldığı sahnelerdir. Bu çalışmada internet ortamında görüntülü nüshaları da bulunan Türklüğü konu eden aytıslar, performans teori yöntemine uygun olarak kişisel, sosyal ve sözel boyutları göz önünde bulundurularak incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Aytıs, Kazak, Türklük, atışma
Gazi Türkiyat, 2018
Lazzat URAKOVA YANÇ * Gazi Türkiyat, Güz 2018/23: 155-171 Öz: Aytıs, Kazak halkının zengin sözlü ... more Lazzat URAKOVA YANÇ * Gazi Türkiyat, Güz 2018/23: 155-171 Öz: Aytıs, Kazak halkının zengin sözlü edebiyatının en önemli temelini oluşturan çok eskiden doğmuş bir tür olduğundan, Kazak Türklerinin konargöçer yasam tarzını sürdürdüğü zamana ve o dönemin tarihî olaylarına ışık tutan değerli bir kaynak mahiyetindedir. Bununla birlikte aytıs meydana geldiği sosyokültürel bağlamın şartlarını halkın zevkini ve akınlardan beklentilerini gösterip yansıtması bakımından büyük bir öneme sahiptir. Başka bir deyişle her metin gibi aytıslar da içinde ortaya çıktığı sosyokültürel bağlamın izlerini taşırlar. İki veya daha fazla akının dombıra veya başka bir enstrüman eşliğinde irticalen şiir söyleyerek seyircilerin huzurunda atışmasına dayanan ve 2015 senesinde UNESCO tarafından "İnsanlığın Maddi Olmayan Kültürel Değerleri" listesine dahil edilen aytıs Kazakistan'da devletin de desteğiyle özellikle Bağımsızlıktan sonra hızlı bir gelişme dönemine girmiştir. Günümüzde halk aytıs müsabakalarına büyük rağbet göstermektedir. Çünkü aytıskerler sanatlarını icra ederken kılıç gibi keskin, mızrak gibi sivri çok yerinde kullandıkları sözleriyle halkı ilgilendiren konuları dile getirmektedirler. Bu sebeple Kazak aytıs metinlerinde ülkenin siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel yaşamıyla ilgili gerçek gündemi oluşturan bilgilere bolca rastlanmaktadır. Zaten aytısker ancak gerçekleri, halkın gerçek sorunlarını dile getirirse halk tarafından rağbet görür. Hiciv ve mizah sanatlarını da ustalıkla kullanan aytıskerler kılıç gibi keskin, mızrak gibi sivri dilleriyle halkın sorunlarını halkın huzurunda hükümete ulaştırmaya çalışmaktadırlar. Bağımsızlıktan sonra Kazakistan hükümeti bayramlar ve yıldönümü kutlamaları vesilesiyle aytıs müsabakaları düzenleyerek bu sanatı toplumdaki millî bilincin arttırılması için kullanmaya başlamıştır. Günümüzde millî bilinci arttıran en önemli ve en etkili faaliyetlerin başında devlet tarafından düzenlenen aytıs müsabakalarının geldiğini söylersek yanılmış olmayız. Makalede Kazakistan'ın günümüz aytıskerlerinin aytıs metinlerinin içeriği halkı ilgilendiren meseleler bakımından irdelenmiştir. Aytısların bir kısmı henüz yazıya geçirilmediğinden bazı metinler internette yer alan görüntülerden elde edilmiştir. Abstract: Aytis is an ancient genre that constitutes the most significant basis of the rich oral literature of the Kazakh people and acts as a valuable source casting light on the period when Kazakh Turks led a nomadic life, and on the historical events of that era. In addition, aytis is particularly crucial in relaying the circumstances of the sociocultural context of the day, what people like and what they expect from akins (Eng. bards, minstrels). In other words, like all forms of texts, "aytis"es carry the attributes of the sociocultural contexts in which they come into being. Aytis is based on the improvised poetry competition between two or more akins, i.e., minstrels, in front of an audience while also playing dombra or other instruments and it was added to the UNESCO "Intangible Cultural Heritage" list in 2015. Aytis has experienced a period of rapid advancement in Kazakhstan thanks to the government's support, particularly following the independence of Kazakhstan. Today, aytis competitions are very popular among people. The reason is that when aytis performers render their art, they talk about topics that are of interest to the public, by using words and expressions that are to the point, sharp as a sword and piercing as a spear. Therefore, there is a lot of information in Kazakh "aytis"es about the political, social, economic and cultural life of the country. Indeed, aytis performers
Uploads
Papers by Lazzat Urakova Yanç
Anahtar Kelimeler: Aytıs, Kazak, Türklük, atışma
Anahtar Kelimeler: Aytıs, Kazak, Türklük, atışma