Papers by Witold Wojtowicz
Pamietnik LIteracki, 2024
The paper analyses the mode in which Mikołaj of Wilkowiecko, the author of Historyja o chwalebnym... more The paper analyses the mode in which Mikołaj of Wilkowiecko, the author of Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim (The History of the Glorious Resurrection of Our Lord), “constructs” the indisputable “truth” of the piece, in that he refers to the Latin term historia and distances from theatre (does not define his piece in the categories of stage performance). The title of the work reflects a tendency, characteristic of Christianity, to reject theatre while concentrating the believers’ attention on liturgical and paraliturgical phenomena. Under the influence of Protestant criticism, the last aspect exhorted Mikołaj to eliminate the scenes satiated with secularity.
Czytanie Literatury, 2023
The review is a discussion – presentation of Małgorzata Mieszek’s monograph devoted to the dramat... more The review is a discussion – presentation of Małgorzata Mieszek’s monograph devoted to the dramaturgy of Jan Bielski, an important Jesuit playwright of the eighteenth century. He was regarded by his contemporaries (Jan Daniel Janocki, Józef Andrzej Załuski) as a leading representative of reformed dramaturgy, also as a promoter
of classical Latin, and, simultaneously, as an advocate of the Polish language in school theatre.
The book of Mieszek also traces the status of Jesuit theatre in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the eighteenth century
Pamiętnik Literacki
MARCIN SIENNIK’S “FORTUNAT” (“FORTUNATUS”): “ABYCH ZAWSZE PIENIĘDZY DOSTATEK MIAŁ [THAT I ALWAYS ... more MARCIN SIENNIK’S “FORTUNAT” (“FORTUNATUS”): “ABYCH ZAWSZE PIENIĘDZY DOSTATEK MIAŁ [THAT I ALWAYS BE ABUNDANT IN MONEY]” Fortunatus was first published (anonymously by Johann Otmar) in Augsburg in the year 1509, and in the second part of the 16th c. in the translation of Marcin Siennik who used the Frankfurt’s 1564 edition. Fortunatus was a bestseller and one of the most widely read romance of its times. In the context of the Polish scanty and incomprehensive research to this day, and first and foremost the German multifaceted and varied approaches, the author of the paper challenges the interpretative stances of Fortunatus as well as the points of Jurij Striedter made in his work Der polnische „Fortunatus” und seine deutsche Vorlage (The Polish “Fortunatus” and Its German Edition), to this day the basic study for the research in the translation. Fictionality of the text, and also its various narrative techniques and conventions, offer interpretative diversity, each time accentuating a given aspect of the adopted convention. Fortunatus is an individual transformation into peculiar novelistic entity of the available in the German-language bookseller print circulation and information collection carried by the vernacular texts. It is a novel and distinctive quality. In the literature on the piece, attention is paid to the fact that it lacks a unified axiological (and interpretative) system, that the narrative is set in the context of the world of aristocratic values, in chivalry code with its symbolic representation, and the world of middle-class, earlycapitalist civilisation with pecuniary exchange significance.
Das zentrale Anliegen der vorliegenden Abhandlung “O Michale Bachtinie, ludowej kulturze śmiechu ... more Das zentrale Anliegen der vorliegenden Abhandlung “O Michale Bachtinie, ludowej kulturze śmiechu i ...” beruht darauf, Bachtin’s Theorie auf ihre methodische Stichhaltigkeit zu überprüfen, um bestimmte Probleme, die daraus resultieren, zutage treten lassen.Bachtin’s Konzeption liegt die Dichotomie zwischen der opressiven feudalen Kultur, die von Kirche und Staat repräsentiert wurde, und der Lachkultur, die als die eigentliche Volkskultur verstanden wurde, zugrunde. Die mittelalterliche wie auch die neuzeitliche Wechselwirkung zwischen - soziologisch gesehen - niederen und höheren Gesellschaftsschichten und Kulturen stellt Bachtin’s Grundannahme in Frage. Abgesehen davon ist “Lachkultur” mit “Volkskultur” schwer identifizierbar. In der Weltanschauung des “Volkes” - Bachtin’s Verstehen bleibt undifferenzierbar und von ihm nicht näher verdeutlicht - findet man kollektive Furcht und Phobien jeglicher Art. Ein Panorama des Schreckens wird in Jean Delumeau‘s Werken in ihrer Nähe aufgedeck...
Zeitschrift für Slawistik
Summary In the article, relating to my earlier works, I discuss Julian Krzyżanowski’s reflections... more Summary In the article, relating to my earlier works, I discuss Julian Krzyżanowski’s reflections on the relationship between the joking text of Peregrynacja Maćkowa (1612) and Finkenritter (ca. 1560). Although there is no direct relationship between both texts, I show that they share a common traditional narrative form, and that they both belong to the humorous and joking literature.In this context, one can assume an indirect relationship between the texts, probably based on the oral or written knowledge of a number of motives, both in the case of the author of Finkenritter and the writer of Peregrynacja Maćkowa.The motives in question are highly characteristic of the Cocagne (Schlaraffenland) themes. These Cocagne themes constantly acquire a local and therefore different characteristic or quality.
Prace Polonistyczne, Oct 27, 2021
“THAT WE COULDN’T TURN OUR EYES AWAY”. COURTLY CULTURE IN PEREGRYNACJA MAĆKOWA (abstract) Referri... more “THAT WE COULDN’T TURN OUR EYES AWAY”. COURTLY CULTURE IN PEREGRYNACJA MAĆKOWA (abstract) Referring to my previous research (Wojtowicz 2010, 2011), the article analyses a humorous text entitled Peregrynacja Maćkowa (Maciek’s Peregrination, printed in 1612) which offers a parodic and satirical take on the ideas characteristic of courtly culture. I examine how these ideas are mocked with the use of parodic travesty. What serves as a starting point for discussion are the analyses of courtly culture by Rüdiger Schnell (in Die höfische Kultur des Mittelalters zwischen Ekel und Ästhetik). Apart from parodying courtly culture, the author of Peregrynacja Maćkowa mocks the chivalric romance and travel novels as well as alludes to the Brautwerbung motif.
Acta Universitatis Lodziensis Folia Litteraria Polonica, 2019
Teksty Drugie, 2019
Witold Wojtowiczdr hab., pracownik Uniwersytetu Szczecińskiego, zajmuje się społecznymi i kulturo... more Witold Wojtowiczdr hab., pracownik Uniwersytetu Szczecińskiego, zajmuje się społecznymi i kulturowymi uwarunkowaniami literatury dawnej, zwłaszcza średniowiecza. Ostatnie książki: Studien zur "bürgerlichen Literatur" um die Wende vom 16. zum 17. Jahrhundert (Frankfurt am Main 2015) oraz Nobis operique favete. Studia nad Gallem Anonimem (współredakcja wespół z A. Dąbrówką, E. Skibińskim) (Warszawa 2017). Redaguje półrocznik "Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura". 1 A spekty performatywne, cielesność komunikacji (jako dopełnienie i rozszerzenie przekazu piśmiennego), jej zrytualizowanie oraz interakcje z publicznością, są jednym z ważniejszych tematów "komicznych" Figlików Reja 2 , podejmujących zwłaszcza
Zeitschrift Fur Slavische Philologie, 2019
Pamiętnik Literacki, 2018
Komedyję Justyna i Konstancyjej (1557) Marcina Bielskiego 1 będę starał się rozumieć w kontekście... more Komedyję Justyna i Konstancyjej (1557) Marcina Bielskiego 1 będę starał się rozumieć w kontekście karnawału i zjawisk dlań typowych 2. Wymowa utworu koresponduje z rozważaniami Richarda van Dülmena, dotyczącymi cech literatury (zwłaszcza należącej do sfery mieszczańskiej), polegających na "nadawaniu wymiaru moralnego rodzinie" 3 , określaniu jasnego podziału ról, wskazywaniu, co odpowiednie jest w zachowaniu ojca, matki, dzieci czy służby. "Ekonomia domu" rozciągała się, oczywiście, także na rozważania moralne, zalecenia odnośnie do praktykowania cnót poszczególnych członków rodziny. W Komedyi części (tu nazywane "sprawami") druga i trzecia to istotne życiowe wskazówki i nauki skierowane ku potomstwu-ku Justinusowi 4 i Konstancyjej 5. Właśnie w ramach ideowych reformacji kładziono olbrzymi nacisk na wychowanie dzieci, na odpowiedzialność za ich sumienie 6-nową rolą kobiety (zwłaszcza w kręgach kalwińskich) była także praca nad kształtowaniem sumień potomstwa 7. W Komedyi Bielski nie idzie tak daleko, rolę wychowawcy powierza Oćcu. Autor wprost wspomina (w podtytule), że jego komedia istnieje "Na przykład wszem, ktorzy swe Dziatki roztropnie chować żądają" (s. 99). Potencjał moralny w ramach reguł religijnych wychowania mają (i tym 1 Tekst przywołuję za edycją: M. B i e l s k i, Komedyja Justyna i Konstancyjej.-M. i J. B i e l s c y, Sjem niewieści. Oprac., komentarz, wprowadzenie J. S t a r n a w s k i. Wstęp A. G o r z k o w s k i. Kraków 2001. Do wydania odsyłam podając stronicę w nawiasie. Ponadto oznaczam "sprawę" cyfrą rzymską, cyfry arabskie po niej wskazują numery wersów. 2 Mankind, z którym zestawia się z racji poetyki moralitetu dzieło Bielskiego, był w istocie przedstawieniem karnawałowym, jedynym tego rodzaju w Anglii. Zob. np. H.-J. D i l l e r, Lachen im geistlichen Schauspiel des englischen Mittelalters.
Meluzyna, 2019
Mija pięć lat, odkąd zaczęliśmy wydawać "Meluzynę". Zeszyt 11 jest kolejnym opublikowanym w Wydaw... more Mija pięć lat, odkąd zaczęliśmy wydawać "Meluzynę". Zeszyt 11 jest kolejnym opublikowanym w Wydawnictwie Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Kilka lat doświadczeń redagowania czasopisma skłania nas do wniosku, że łamów "Meluzyny" nie możemy oddawać wyłącznie młodym badaczom. Chcemy, podkreślamy to z przekonaniem, by "Meluzyna" stwarzała okazję do spotkań przedstawicielom nauki reprezentującym wiele ośrodków, kształtowanym w wielu środowiskach, adeptom wiedzy wyrastającym w odmiennych szkołach naukowych, rozwijających się pod opieką własnych mistrzów. Podobnie jak miało to miejsce do tej pory na wszystkich naszych konferencjach (Pobierowo 2017, Wisła 2018, Pobierowo 2019 i planowana Spała 2020), również do publikacji na łamach "Meluzyny" zapraszać będziemy badaczy wszystkich pokoleń, by czasopismo dawało okazję do spotkań i dyskusji między uczniami a mistrzami. W tej zmodyfikowanej formule będziemy budować zeszyty naszego pisma począwszy od rocznika 2020. Dążąc do umiędzynarodowienia półrocznika, zapraszamy do współpracy Koleżanki i Kolegów z zagranicy-łamy "Meluzyny" otwieramy też dla studiów z zakresu badań porównawczych, dotyczących jednak dawnej literatury i kultury polskiej. Uważamy, że wciąż powstaje zbyt mało takich prac. Dla poszerzenia perspektywy niezbędne jest spojrzenie na dawne teksty z punktu widzenia odmiennego niż nasz. Zapraszamy slawistów, jak również neolatynistów, romanistów i germanistów, aby razem tworzyć i odtwarzać wspólnotę kulturową naszych krajów i języków. Prosimy wciąż o krytyczne, ale i życzliwe wsparcie wyrażone udziałem w dyskusjach nad tematami podejmowanymi w "Meluzynie". "Meluzyna" ukazuje się dzięki sponsorom. Za życzliwość, pomoc i wsparcie-bardzo dziękujemy, zachęcamy do wpłat na iblowskie konto pisma:
Śląskie Studia Polonistyczne, 2019
The article undertakes to interpret two poetical pieces by Mikołaj Sęp Szarzyński: Pieśń o Frydru... more The article undertakes to interpret two poetical pieces by Mikołaj Sęp Szarzyński: Pieśń o Frydruszu and Epitaphium Boleslao Audaci, Regi Poloniae, while including considerations contained in Czesław Hernas’s Barok (along with the scholar’s other synthesis, Literatura baroku). The said texts are interpreted in the context of epic tradition and those traditions that relate to Bolesław Śmiały (Szczodry; king of Poland, Bolesław II the Bold or the Generous) and also to the impact of Boethius’s thought. Another issue analysed by the author is the method of comparing Sęp Szarzyński’s works in the both mentioned syntheses by Hernas.
Studien zur «bürgerlichen Literatur» um die Wende vom 16. zum 17. Jahrhundert
Historia Slavorum Occidentis, 2013
Motto: Carmen Mauri, łaciński poemat dotyczący wydarzeń, jakie rozegrały się w połowie XII wieku,... more Motto: Carmen Mauri, łaciński poemat dotyczący wydarzeń, jakie rozegrały się w połowie XII wieku, [jest] znany dziś tylko w całości z rekonstrukcji Romana Ganszynca, opublikowanej w połowie XX wieku. […] Przy czym brak jakichkolwiek świadectw, że [wersja spisana poematu] w ogóle istniała 1 .
Uploads
Papers by Witold Wojtowicz
of classical Latin, and, simultaneously, as an advocate of the Polish language in school theatre.
The book of Mieszek also traces the status of Jesuit theatre in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the eighteenth century
of classical Latin, and, simultaneously, as an advocate of the Polish language in school theatre.
The book of Mieszek also traces the status of Jesuit theatre in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the eighteenth century
wcześniejszych w samym średniowieczu, jak również w literaturze i sztuce
od XVI po XXI w. Ukazują głęboką intencjonalność prowadzonych działań,
w niektórych wypadkach nawet instrumentalne podejście do przeszłości
i manipulowanie jej obrazem celem osiągnięcia doraźnych celów – artystycznych, ideologicznych, formalnych. Analizowane procesy mają charakter zarówno regionalny, jak i transnarodowy, ogólnoeuropejski, a czasem wręcz ogólnoświatowy. Koncentracja na terenach Europy Środkowej wynika przede wszystkim z zainteresowań badawczych publikujących swoje ustalenia autorów, jednak formułowane przez nich wnioski oraz przywoływane konteksty mają bardzo szeroki charakter.
bilden dabei die mit der Kultur der Frühen Neuzeit in Europa verbundenen Veränderungen. Die Texte der älteren polnischen Literatur werden mit ihren lateinischen und deutschen Pendants konfrontiert. Die Verwendung der Topik der verkehrten Welt, der Parodie, der satirischen Destruktion der gesellschaftlichen Hierarchie dient dazu, durch Anti-Werte wahre Werte zu erkennen. Das Hauptproblem der vorliegenden Untersuchung ist eine Antwortsuche auf die Frage nach dem Schicksal der Populärliteratur, die den allgemeineuropäischen Prozessen unterworfen und
mit der Geistigkeit in Europa der Frühen Neuzeit verbunden war, ihre Spezifik aber
in der altpolnischen Kultur hatte.
The first complete historical account of Poland, the Latin Chronicae et gesta ducum sive principum Poloniae written down ca. 1115 by an anonymous foreign monk, only later given the nickname Gallus Anonymus, is an outstanding specimen of medieval historical writing. Since more than two centuries it draws attention of scholars whose studies periodically get scrutinized to establish a new state of knowledge. The present collective monograph is such a book, first since the special issue of the "Frühmittelaterliche Studien” (43, 2009) devoted to this topic. It gathers the results of new research arranged in 20 chapters, showing the Chronicle in a series of perspectives.
First (part I) we review in three chapters the hypotheses about the origins and the identity of the author, examine the value of new hypotheses formulated in the last decade by Tomasz Jasiński, Jarosław Wenta, Johannes Fried, and Dániel Bagi.
Next (part II) we develop in seven chapters the political horizon of the Chronicles: constitutional-legal issues, the central government (mainly the rule of prince Boleslaw the Wrymouth), the ideological function of the Chronicles.
Part III deals in seven chapters with the artistic aspect of the Chronicles as a literary work that has its inventional source, reveals in its structure the way of its making construction, it exhibits various skills of the author and allows us to make judgment about his literary workshop.
Part IV presents in three chapters a few examples of the reception of Gallus’s view of Polish history.
Na zgłoszenia tematów (nadsyłanych pocztą lub drogą e-mailową z potwierdzeniem odbioru) wraz ze streszczeniem oczekujemy do 14 marca 2021 roku. Komitet Organizacyjny zastrzega sobie prawo dokonywania selekcji wśród nadesłanych propozycji. Zgłoszenia należy dostarczyć drogą mailową na adres: [email protected]
Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa, ul. Nowy Świat 72: Pałac Staszica, sala 144
Konferencja w związku z zagrożeniem pandemicznym odbywa się w w całości online
19-20 listopada 2020 (czwartek-piątek)
Kolejną naszą konferencję poświęcamy następującym kręgom tematycznym:
moralistyka religijna i świecka
traktaty pedagogiczne i ich odziaływanie
kreowanie wzorców osobowych
przekłady pism moralistycznych
działalność wychowawcza zakonów
moralistyka w staropolskim teatrze
formy literackie i ich związek z moralistyką (satyra, epos, kazanie, żywot, komedia, traktat, dialog i in.)
sylwetki twórcze staropolskich moralistów
problematyka edycji utworów o charakterze moralistycznym
Organizatorzy nie wyznaczają sztywnych barier chronologicznych, choć interesuje nas przede wszystkim szeroko pojęta literatura do końca XVIII wieku. Materiał do rozważań mogą stanowić teksty literatury „wysokiej”, jak i „popularnej” czy wręcz związanej z folklorem. Interdyscyplinarność wyraża także zainteresowanie „pogranicznymi” formami literackimi czy paraliterackimi (w naszym dzisiejszym rozumieniu). Czekamy na twórcze i odkrywcze propozycje, podejmujące tematykę konferencji.
Zapraszamy zwłaszcza doktorantów, a także „młodych” naukowców tuż po uzyskaniu stopnia doktorskiego. Konferencja ta jest przede wszystkim dla nich. Mile widziane są również propozycje złożone przez studentów, zainteresowanych dawną kulturą i literaturą, uczestników kół naukowych – przyszłych „staropolan”. Wraz z badaczami średniego i starszego pokolenia tworzymy w „Spotkaniach z Meluzyną” miejsce do poszukiwań, prób i wzajemnie inspirujących dyskusji.