Books by Serife Eroglu Memis
Türkiye'de Tarih ve Tarihçilik, 2023
Çalışma, VGMA kayıt ve koleksiyonlarını farklı bir perspektiften ele alarak, yeni bir yaklaşım su... more Çalışma, VGMA kayıt ve koleksiyonlarını farklı bir perspektiften ele alarak, yeni bir yaklaşım sunma gayretindedir. Buna göre; VGMA idari bir arşiv olup, bu idarenin kontrol ve denetim mekanizmalarının kayıt altına alındığı defter ve belge koleksiyonlarından oluşmaktadır. Bu koleksiyonlardan vakfiye ve zeyl vakfiye defterleri ile atamalar ve tahsisatları ihtiva eden başlıca defter serilerinden atîk ve cedîd hazîne, hurûfât, hulâsa, berevât, duâguy ve ferâşet defterleri mevcut çalışmada incelenecek defter serileridir. Bunların dışında kalan ve Özyer (2006)’e göre koleksiyonda sınırlı bir orana sahip diğer defterlerden kısaca bahsedilecektir. Defterlere geçmeden önce ise, kurumsal olarak arşivin teşekkülüne ilişkin tarihi süreç içerisinde değişen yönetim ve denetim organizasyonuna ilişkin bilgi verilecektir. Böylece arşiv koleksiyonunun tutuluş amacı ve bu amaca göre muhafaza edilmeye devam edilen ana koleksiyona ilişkin farklı bir perspektif sunulması amaçlanmaktadır.
OSMANLI’DA HAC KÜLTÜRÜNÜN DOLAŞIMINDA HAC EL YAZMALARI: NEBZETÜ’L-MENÂSİK Mekke Medine Kudüs, 2022
Bu kitap, hacıların çevrelerindeki insanlara aktardıkları her türlü tecrübe ve gözlemlerinin oluş... more Bu kitap, hacıların çevrelerindeki insanlara aktardıkları her türlü tecrübe ve gözlemlerinin oluşum sürecini ve Mekke ve Medine’de gerçekleştirdikleri dini ve dünyevi faaliyetlerini konu edinen hac eserlerini, hac literatürünün gelişmesi ve yaygınlaşması bağlamında kültürel dolaşıma önemli katkılar sağlayan araçlar olarak gündeme getirmektedir. Dini, edebi ve tarihi metinler olarak hac eserlerinin bu yönü, Osmanlı toplumunda “kitap sahipliği” olgusundan yola çıkılarak sorgulanmaktadır.
Osmanlı ‘ulemâsı tarafından telif edilen veya intinsâh edilmek suretiyle çoğaltılan hac eserlerinin çoğunluğu haccın usulüne göre nasıl eda edileceğini anlatan menâsik-i hacc niteliğindedir. Elinizdeki kitabın konusunu oluşturan Nebzetü’l-menâsik adlı menâsik-i hacc türündeki hac el yazması, ilmî kimliği 18. yüzyılda şekillenmiş bir Osmanlı âlimi, kadısı, kazaskeri, mutasavvıfı ve kitap-severi olarak Dâmadzâde Mehmed Murad Efendi -ki eserde “en-Nakşibendî el-Murâdî” olarak zikredilmiştir- tarafından telif edilmiştir. Eserin metni Osmanlı Türkçesi, metnin izah ve kaynakları sayfa kenarlarında Arapça derkenar notları şeklinde yazılmıştır. Eseri diğer menâsik-i hacc’lardan ayıran bu derkenar notlarının niteliğidir. Diğer pek çok hac menâsikinden ayrı olarak eserde, Mekke ve Medine’nin yanı sıra ziyaretgâh olarak Kudüs ve el-Halil fezâilnâme ve tarih kitaplarına referansla etraflıca tasvir edilmiştir.
Libra Kitap, 2021
Bu kitap, erken modern dönemde farklı toplum kesimlerine mensup Kudüslülerin mahkemede ve çevresi... more Bu kitap, erken modern dönemde farklı toplum kesimlerine mensup Kudüslülerin mahkemede ve çevresinde gelişen gündelik etkileşimlere yansıdığı şekliyle vakıf pratiklerini daha geniş bir Osmanlı bağlamında incelemektedir. Buna göre, öncelikle kent kimliğinin görsel hafızasını oluşturan ve kentteki toplumsal, ekonomik ve kültürel hayatı şekillendiren vakıflar “vakıf ağı” kavramı çerçevesinde tanımlanmaktadır. Tanımlanan bu vakıf ağı içerisinde Osmanlılaşma ve yerel kimlik arasında gelişen ilişkilerde; yerel seçkinlerin kendi aralarında gerçekleştirdikleri makam satışları ile vakıf mülklerinin uzun süreli işletilmesindeki öncelikli konumları tartışılmakta ve devletin taşra ortamında iktidar dağılımında oynadığı role dikkat çekilmektedir. Servet ve nüfuzun kaynağı olarak vakıfların yönetimi başta olmak üzere, Kudüs’ün seçkin ailelerince üstlenilen diğer vakıflarla ilişkili görev ve ayrıcalıklarına odaklanılmaktadır. Osmanlı merkezi yönetiminin taşradaki vakıf uygulamaları, siyasal ve toplumsal hiyerarşi, kent ileri gelenlerinin gücü ve sıradan insanlarla olan ilişkileri; merkezi yönetim ile halk ve yönetici-yerel seçkinler arası ilişkiler, cemaatler arası ilişkiler gibi çeşitli açılardan incelenerek, Kudüs toplumu tanımlanmaktadır.
This study presents the ʿatīḳ (old) and cedīd (new) appointment registers located in Ankara in th... more This study presents the ʿatīḳ (old) and cedīd (new) appointment registers located in Ankara in the Archive of the General Directorate of Foundations in Turkey, and discusses their importance for the social and economic history of Jerusalem after 1840. They are composed mainly of records of appointments, promotions, and dismissals of waqf employees, and were continually updated. This article focuses on the registers of the Maghariba neighborhood, a unique example of an area founded as a waqf quarter; an unprecedented event in Islamic history. Although a number of studies have explored the establishment of the quarter and its awqāf (Ar. s. waqf; Ott. vakf, pl. evkaf),1 the changing nature of these institutions over time merits more attention.
Papers by Serife Eroglu Memis
Selçuk Türkiyat , 2024
Çalışma, Osmanlı yönetici elitinin en üst kademelerinde yer alan ve Osmanlı
coğrafyasının çeşitli... more Çalışma, Osmanlı yönetici elitinin en üst kademelerinde yer alan ve Osmanlı
coğrafyasının çeşitli şehirlerinde vakıflar kuran Osmanlı paşalarını kurmuş
oldukları vakıflara ait vakfiyeleri bakımından incelemeyi amaçlamaktadır.
Böylece, 17. yüzyılda Osmanlı vakıf kurma pratiklerine dair önemli bazı
hususlar gündeme getirilecektir. Bu paşalar gerek merkezde gerekse taşrada
görev almaları ve vakfiyelerinin gerek İstanbul, Balkanlar, Orta ve Batı
Anadolu ve gerekse Arap vilayetlerinde tanzim edilmeleri dolayısıyla
seçilmiştir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde vakfiyeler
şekil bakımından analiz edilecektir. Vakfiyeler, arşiv ve kayıt numaraları,
tanzim ve tescil tarihleri ile yer ve dil özellikleri bakımından incelenmeye
çalışılacaktır. İkinci bölümde ise vakfiyeler içerik bakımından sekiz ayrı
başlıkta detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
The present study aims to examine the Ottoman pashas, who were at the
highest levels of the Ottoman ruling elite and established waqfs in various
cities of the Ottoman geography, in terms of their waqfiyyas. In this way,
some important issues regarding the Ottoman waqf-establishing practices in
the 17th century will be brought to the agenda. These pashas were chosen
because they took office both in the center and in the provinces, and their
waqfiyyas were drawn up both in Istanbul, the Balkans, Central and Western
Anatolia, and in the Arab provinces. The study consists of two parts. In the
first part, waqfiyyas will be analyzed in terms of form. Waqfiyyas will be
examined in terms of archival and registration numbers, issue and
registration dates, place and language characteristics. In the second part,
waqfiyyas will be discussed in detail under eight different headings in terms of content.
Tarih Tetkikleri Dergisi, 2023
Sultan I. Selim'in fethinden hemen sonra Bilâdü'ş-Şam'da kurulan imaretler, bölgenin Osmanlı yöne... more Sultan I. Selim'in fethinden hemen sonra Bilâdü'ş-Şam'da kurulan imaretler, bölgenin Osmanlı yönetimine entegrasyonunda sosyal ve siyasi işlevler yerine getiren simgesel yapılar olarak algılanmışlardır. H. 962/M. 1554'te Selimiye, Sultan Süleyman tarafından restore edildiğinde uygulamanın ikinci ve kesin aşaması çoktan başlamıştı. Yaklaşık yarım yüzyıl boyunca, birbiri ardına gelen ve kesinlikle Osmanlı damgası taşıyan vakıf külliyeler, bölgeye barınma ve yemek yeme imkanları sağladı. Bilâdü'ş-Şam'da bu çabanın bir parçası olarak değerlendirilebilecek Fatma Hatun'un inşa ettiği vakıf külliye âyende ve revendeye, Kudüs ile el-Halil'i ziyaret edenlere benzer hizmetleri sunmaktaydı. Külliye, 25 Zilhicce 974/3 Temmuz 1567 tarihinde tanzim edilen vakfiye ile kayıt altına alınmıştı. Çalışmada, Bilâdü'ş-Şam'ın Osmanlı muhayyilesine entegrasyonunun önemli kurumlarından birini teşkil eden bu külliye vakfiyesi bakımından incelenecektir. Vakfın imaretine ilişkin çeşitli kaynaklarda mevcut bilgilere yer verilecektir. Sonrasında, vakfa ait 997/1588-89 ve 998/1589-90 numaralı müfredât defterleri dikkate alınarak, vakfın 16. yüzyılın sonundaki durumu değerlendirilecektir.
Endowment Studies, 2022
The holy city of Hebron had perhaps the most long established and renowned imāret, called al-simā... more The holy city of Hebron had perhaps the most long established and renowned imāret, called al-simāt al-Khalīl, the Table of Abraham, for feeding the poor and needy people, pilgrims, sūfīs, travelers, strangers, and other guests who arrived at its shrines. Gifts of food and large-scale distributions were standard practice during various religious festivals and celebrations, which were not only substantive but comprised a measure of sanctity as well. This thriving table retained its vitality for the region during also the Ottoman period. This study defines the actual operation of this simāt in the Ottoman period. For this, the article aims to establish the revenue and expense figures of the simāt, and then evaluate personnel records, their wages, and kitchen outlays in order to reach a conclusion about the scope of operations sustained by the simāt. It will make use a set of valuable historical sources like waqf account books to be able to provide valuable insights into not only the actual operation of the simāt, but also its economic and social role in general.
Die Welt des Islams, 2021
Abstract
This article analyzes twenty-two petitions, held at the Ottoman Imperial Archives (boa) ... more Abstract
This article analyzes twenty-two petitions, held at the Ottoman Imperial Archives (boa) in Istanbul, submitted to the Council of State Registers (Şūrā-yi Devlet) at the beginning of the twentieth century by the mutawallīs (supervisors) of the Abū Madyan waqf, as well as by residents and representatives of the Maghāriba neighborhood in Jerusalem. These petitions concern the alleged mismanagement of the waqf by the mutawallīs, including the embezzlement of funds and violation of the conditions stipulated in the waqf’s endowment deed (waqfiyya). Through this analysis, the study aims to show how the waqf’s supervisors and the representatives of local political and religious authorities contributed to the confiscation of property, allocated to a waqf, for personal gain or to serve common interests, and, thus to the gradual disintegration of the waqf system in early twentieth-century Jerusalem. It also sheds light on the networks between local citizens (Maghribīs), waqf mutawallīs, local qāḍīs, and the central Ottoman administration and the sultan.
Mukaddime, 2021
Tarih boyunca Doğu Akdeniz kıyılarının çölden önceki son durağı olan Gazze, Nil Vadisi ile Arap t... more Tarih boyunca Doğu Akdeniz kıyılarının çölden önceki son durağı olan Gazze, Nil Vadisi ile Arap topraklarına yerleşmiş güçler arasındaki rekabette önemli bir konuma sahip olmuştur. Bu önemine bağlı olarak da bir imparatorluktan diğerine el değiştiren Gazze, 1516 yılı sonunda Osmanlı topraklarına katılmıştır. Kent, Osmanlı fethi sonrası Mısır gibi zengin bir ülkenin güvenliğinin sağlanması ve Kızıl Deniz ticaretinin kontrol altına alınması bakımından Osmanlı yönetimine büyük yararlar sağlamıştır. Çalışma, geç dönem Osmanlı Gazze’sinde mukîm Mağribliler ile şehri ziyaret eden mücâvir ve misâfirlere hem barınma hem de yeme-içme gibi çeşitli sosyal yardım hizmetleri veren Ebû Medyen el-Ğavs Zâviyesi Vakfı’nı incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada ayrıca, Gazze’de bulunan Ebû Medyen el-Ğavs Zaviyesi’nin aynı adlı Kudüs’te bulunan zâviye ile olan bağlantısı ve iletişim düzeyinin mahiyeti tespit edilecektir. Bu bağlamda, Gazze’de Kudüs’tekine benzer bir Meğaribe Mahallesi ve Mağribli cemaatinin varlığı sorgulanacaktır. Bunun için öncelikle Osmanlı Dönemi’nde Gazze Sancağı’nın sınırları tanımlanarak değişen sınırlar ve yapıya ilişkin kısa bir bilgi sunulacaktır. İkinci olarak, Gazze’de bulunan zâviye, ribât ve hangâhlara dair genel bir çerçeve çizilmeye çalışılacaktır. Üçüncü bölümde ise Gazze’deki Ebû Medyen el-Ğavs Zaviyesi ele alınacaktır. Zâviye, yönetimi ve bütçesi bakımından Kudüs’te bulunan Ebû Medyen el-Ğavs Zâviyesi’ne bağlı olup bir mütevelli vekili tarafından yönetilmekte idi. Çalışmada, çeşitli arşivlerden temin edilen başta vakfa ait vakfiye ve muhasebe kayıtları olmak üzere evkâf, hazine ve şikâyet defterleri ile mevcut literatüre başvurulacaktır.
FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 2021
Ebu Medyen el-Ğavs’ın torunu Şuayb bin Muhammed bin el-Şuayb ve Şeyh Ömer el-Mücerred tarafından ... more Ebu Medyen el-Ğavs’ın torunu Şuayb bin Muhammed bin el-Şuayb ve Şeyh Ömer el-Mücerred tarafından Meğaribe Mahallesi’nde kurulan vakıflar, Kudüs’te mukîm Mağribli Müslümanlar ile Mağribden gelen misâfir ve mücâvirlerin yeme-içme ve konaklama gibi çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak üzere birer zâviye ihtiva etmekte idi. Gelirlerinin bir kısmını kırsal kaynaklardan elde eden bu vakıflar kentsel bazı gelirlere de sahipti. Hayrî ve mülhak bir yapıya sahip bu vakıflar şehir ekonomisi ile karşılıklı bir etkileşim halinde idi.Çalışma, vakıfların muhasebe defterlerini analiz ederek, kurumun 19. yüzyılın ikinci yarısındaki mali durumunu incelemektedir. Tarımsal ve kentsel gelirlerinde zaman zaman artışlar olan Ebu Medyen el-Ğavs ve Şeyh Ömer el-Mücerred Vakıfları,ilgili dönemde fiili işleyişini kesintiye uğratan bir mali bunalım döneminden geçmemiştir. Vakıfların mali durumu, kentsel koşulların vakıfları mali çöküntüye götürecek bir kötüleşme yaşamadığını da göstermiştir.
Tarih Araştırmaları Dergisi, 2021
Özet
Simâtü'l-Halîl, Halil İbrahim Sofrası, İbrahim Peygamberin bütün yolcuları ağırlama ve karı... more Özet
Simâtü'l-Halîl, Halil İbrahim Sofrası, İbrahim Peygamberin bütün yolcuları ağırlama ve karınlarını doyurma alışkanlığının bir gelenek halini aldığı yüzyıllar boyunca el-Halil kentinde bulunan fakir ve muhtaçlar ile hacılar, sufiler ve seyyahların ağırlandığı bir sofra idi. Halilürrahman Vakfı bünyesinde faaliyet gösteren Halil İbrahim Sofrası aynı zamanda da başta Hz. İbrahim olmak üzere pek çok peygamberin türbesi üzerine kurulmuş olan el-Halil Camiini de bünyesinde barındıran El-Halil Külliyesinin en önemli yapısı olarak külliyeye kendi adını vermiştir. Osmanlı fethi sonrası Osmanlı merkezi yönetiminin hac organizasyonu çerçevesinde önemi artarak devam eden simât için yeni vakıflar kurulmuş, bazı durumlarda vakıflardan tahsisatlar yapılmış veya vakıf kurucularının evlattan nesilleri kesildiğinde vakıf gelirlerinin yönlendirildiği mübarek mekânlardan olmuştur. Bölgeye hac mevsiminde dağıtılmak üzere surre alayları ile hediyeler gönderilerek çeşitli ihsanlarda bulunulmuş, çalışanlarına tahsisatlar yapılmıştır. Çalışma, Halilürrahman Vakfı külliyesi bünyesinde faaliyet gösteren simâtın, 18. yüzyılda etkinliğini ve bulunduğu coğrafya açısından önemini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu çerçevede çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Öncelikle Osmanlı algısında el-Halil kenti ve Haremü'l-Halil'in yeri hacıların ve seyyahların anlatılarına referansla kısaca incelenecektir. Sonrasında Simâtü'l-Halil tanımlanarak, sunulan hizmetler anlatılacaktır. Çalışmanın üçüncü bölümünde simâtın 18. yüzyıldaki durumu simâta ait muhasebe kayıtları, görevli atamaları, işleyişi ve yaşanan sıkıntılara ilişkin Dîvân-ı Hümâyun'dan gönderilen hükümlere referansla değerlendirilecektir.
Abstract
Simât al-Khalîl, the Table of Abraham, was a table that hosted the poor and needy and pilgrims, sufis and travelers in the city of Hebron for centuries, when the Prophet Abraham’s habit of welcoming and feeding all passengers became a tradition. The Table of Abraham, which operates under the Halilürrahman Waqf, also named the complex itself as the most important structure of the Al-Khalil Complex, including Mosque of al-Khalil which was built on the mausoleum of many prophets, especially the prophet Abraham. After the Ottoman conquest, new waqfs were established for the continuity of the services in the public kitchen, which continued to increase in importance within the framework of the pilgrimage organization of the Ottoman central administration. In some cases, allocations were made from the waqfs, or when the founders of the waqf were cut off, the revnues of the waqfs was directed to the simât. A variety of gifts were made by distributing surra regiments sent to the region during the pilgrimage season, and allocations were made to the employees of the waqf.
This study aims to reveal the effectiveness of the public kitchen which operates within the complex of Halilürrahman Waqf, in the 18th century and its importance in terms of geography. In this framework, the study consists of three parts. Firstly, the city of Hebron and the location of the Haram al-Khalil in Ottoman perception will be briefly examined with reference to the narratives of the pilgrims and travelers. Later, Simât al-Khalil will be defined and the services provided will be introduced . In the third part of the study, the situation of the public kitchen in the 18th century will be evaluated with reference to the provisions sent from the Imperial Council regarding the accounting records of the simât, appointments of officers, the functioning and the troubles experienced.
El-Halil şehrinde bulunan Halilürrahman Vakfı başta İbrahim Peygamber olmak
üzere pek çok peygamb... more El-Halil şehrinde bulunan Halilürrahman Vakfı başta İbrahim Peygamber olmak
üzere pek çok peygamberin türbesi üzerine kurulmuş olan el-Halil Camii ve
Halil İbrahim Sofrası’nı bünyesinde barındırmaktadır. Gelirlerinin büyük kısmını
kırsal kaynaklardan elde eden bu vakıf, bölgesel ekonomiyi etkilemekte ve
desteklemektedir. Bu çalışma vakfa ait 1117-1118/1705-1707 ile 1118/1707-
1708 tarihli muhasebe kayıtları üzerinden vakfın ekonomik ve sosyal yapısını,
verdiği hizmetin devamının nasıl sağlandığını, oluşturduğu istihdam hacmini,
dönemin fiyatlarını ve ücretlerini incelemeyi amaçlamaktadır.
Tarih Dergisi - Turkish Journal of History, 2020
Öz
El-Halil şehrinde bulunan Halilürrahman Vakfı başta İbrahim Peygamber olmak üzere pek çok peyg... more Öz
El-Halil şehrinde bulunan Halilürrahman Vakfı başta İbrahim Peygamber olmak üzere pek çok peygamberin türbesi üzerine kurulmuş olan el-Halil Camii ve Halil İbrahim Sofrası’nı bünyesinde barındırmaktadır. Gelirlerinin büyük kısmını kırsal kaynaklardan elde eden bu vakıf, bölgesel ekonomiyi etkilemekte ve desteklemektedir. Bu çalışma vakfa ait 1117-1118/ 1705-1707 ile 1118/1707-1708 tarihli muhasebe kayıtları üzerinden vakfın ekonomik ve sosyal yapısını, verdiği hizmetin devamının nasıl sağlandığını, oluşturduğu istihdam hacmini, dönemin fiyatlarını ve ücretlerini incelemeyi amaçlamaktadır.
Abstract
The Halilurrahman Waqf, located in the city of Hebron, contains the al-Khalil Mosque and public kitchen of al-Khalil, built on the tombs of many prophets, especially the Prophet Abraham. This waqf, which receives most of its income from rural resources, affects and supports the regional economy. This study aims to examine the economic and social structure of the waqf, the continuation of the services it provides, the employment volume it generates, the prices and fees of the period through the accounting records of the waqf dated 1117-1118 / 1705-1707 and 1118 / 1707-1708.
Kadim Akademi SBD, 2020
Mısırlı Müslümanlar ve haclarını Mısır üzerinden gerçekleştiren diğer ülkelerden Müslümanlar, hac... more Mısırlı Müslümanlar ve haclarını Mısır üzerinden gerçekleştiren diğer ülkelerden Müslümanlar, haccın farz kılındığı 630 senesinden itibaren, zarûrî sebepler dışında, Mekke’ye, kuzeyden Sina Çölü’nü aşan rotayı takip ederek Kahire-‘Akabe-Mekke güzergâhı üzerinden ulaşmışlardır. Tarihi süreçte çeşitli nedenlerle zaman zaman değişen bu güzergâhın kontrol ve düzeni, 1517 yılında Yavuz Sultan Selim’in Mısır, Suriye ve Hicaz seferleri sonrası Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Bu tarihten sonra hac, Osmanlı Devleti için dünyevi otoritesini ve İslam dünyasının en önemli gücü olma rolünü her yıl ifade etmenin bir aracı haline gelmişti. Bu nedenle de Harameyn-i Şerifeyn’in hizmetkârı olan Osmanlı sultanları, haccın iyi işlemesini hem hac güzergâhlarının güvenli bir şekilde kullanılması hem de İstanbul ve Kahire’den yola çıkan surrelerin Mekke’ye güvenli bir şekilde ulaşmasını güvence altında tutma kaygısını hep taşıdılar. Bu bağlamda çalışma, Osmanlı döneminde Mısır hac yolu güzergâhı ve Kahire-Mekke arası hac menzillerini Nâbî’nin Tuhfetü’l-Harameyn’i ile Bosnalı Muhlis’in Delîlü’l-Menâhil ve Mürşidü’l-Merâhil adlı manzum hac seyahatnâmelerine referansla incelemeyi amaçlamaktadır. Bunun için öncelikle Mısır hac yolu güzergâhının tarihi süreçte değişiminden kısaca bahsedilecektir. İkinci bölümde, Osmanlı yönetimi döneminde hac organizayonu çerçevesinde Mısır hac yolu güzergâhının durumu incelenecektir. Son olarak 17. ve 18. yüzyılda bu güzergâhı takip ederek hacca giden Dîvân kâtibi ve şâir Yusuf Nâbî ile Bosnalı Kadı Mustafa Muhlis’in seyahatnâmelerinden bu güzergâhla ilgili anlatılarına yer verilerek, güzergâhın durumu tespit edilmeye çalışılacaktır.
Archivum Ottomanicum 37 , 2020
Gazi Akademik Bakış, 2020
Öz İslam inancına göre hür, akıl sağlığı yerinde ve bâliğ her Müslümanın, sağlık ve imkânı olduğu... more Öz İslam inancına göre hür, akıl sağlığı yerinde ve bâliğ her Müslümanın, sağlık ve imkânı olduğu takdir-de, ömründe en az bir kere hac yapmakla mükellef kılınması temel esasından hareketle, çeşitli bölgelerde yaşayan Müslümanlar hac ayı olan Kamerî Zilhicce ayının ilk yarısında Mekke'de bulunmak üzere, yaşadıkları yerin Mekke'ye olan uzaklıklarına göre günlerce önceden kalabalık kervanlar halinde Mek-ke ve Medine'nin yolunu tutarlardı. Anadolu Müslümanları için ideal hac yolu Suriye kervan yolu idi. Şam-Amman-Karak-Ma'an-Tebuk-Medain-Salih-el-'Ulâ ve Medine hattından oluşan bu yol tarihi çok eskilere dayanan ve Hicaz'ı Suriye'ye, dolayısıyla Anadolu ve Mezopotamya'ya bağlayan önemli bir kervan yoluydu ve batı yönünde Adana-Konya-Akşehir ve İznik üzerinden İstanbul ve Balkanlara bağlanırdı. Anadolu'yu kuzeyden güneye ve doğudan batıya bağlayan bu ana yollar ve bunlara bağlı diğer tali yollardan gelen hacı adayları Şam'da birleşerek burada oluşturulan hac kervanı ile Hicaz'a gitmek üzere yola çıkarlardı. Çalışma, Üsküdar'dan Şam'a ve oradan da Medine ve Mekke'ye varıncaya kadar yol üzerinde bulunan menziller, şehirler ve ziyaretgâhların özellikleri ile haccın şartları ve hacda yerine getirilmesi gereken vazifeleri konu edinen Tuhfetü'l-Huccâc adlı risâleyi incelemeyi amaçlamaktadır. Rûznâmçeci İbrahim Efendi Kethüdası Hacı Ali Bey tarafından telif edilen risâlede haccın mahalleri ve şartları an-latılmış ve hacca niyet eden Müslümanlara toplu bir fihrist, rehber sunulmak istenmiştir. Bu bağlam-da çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Öncelikle eserin müellifi kısaca tanıtılacaktır. İkinci bölümde, eserin konusu ve bölümleri, dil ve yazılış özellikleri, kaleme alınış gerekçeleri ile içeriği bakımından incelenecektir. Üçüncü bölümde ise, benzer çalışmalarla karşılaştırılarak Hacı Ali Bey'in eserinin farklı olarak dönemine dair söyledikleri tahlil edilmeye çalışılacaktır.
Abstract According to the Islamic belief, Muslims living in various regions, based on the principle of making every Muslim who is free, mentally healthy and entitled to make a pilgrimage at least once in their lifetime, have to live in Mecca in the first half of the month of Zilhicce. According to their distance from Mecca, they used to make their way to Mecca and Medina in crowded caravans days ago. The most ideal pilgrimage route for Anatolian Muslims was the Syrian caravan route. This road, consisting of Damascus-Amman-Karak-Ma‘an-Tebuk-Medain Salih- al-‘Ulâ and Medina line, was an important caravan route that dates back to ancient times and connects Hejaz to Syria, and therefore to Anatolia and Mesopotamia. It was connected to Istanbul and the Balkans through Adana-Konya-Akşehir and
Iznik in the west direction. Pilgrim candidates coming from these main roads and other secondary roads connecting Anatolia from north to south and east to west would join in Damascus and set out to go to Hejaz with the pilgrimage caravan created there.
The study aims to examine the book of Tuhfetu’l-Huccâc which is a pilgrimage guide that deals with the characteristics of places of accommodation, cities and places of visit along the road from Uskudar to Damascus and from Mecca and Medina, as well as the conditions of the pilgrimage and the duties to be fulfilled in pilgrimage. Hajj Ali Beg described the places and conditions of the pilgrimage and asked to present a collective index and guide to the Muslims who intend to pilgrimage. In this context, the study consists of three parts. First of all, the author of the work will be briefly introduced. In the second part, the subject and parts of the work will be examined in terms of language and spelling features, the reasons for their writing and their content. In the third section, by comparing with similar studies, it will be tried
to analyze what Hajj Ali Beg said different about the period of his work.
Osmanlı Araştırmaları/ The Journal of Ottoman Studies, 2020
This study aims at analyzing the employment status of the waqf staff in Jerusalem during the 18th... more This study aims at analyzing the employment status of the waqf staff in Jerusalem during the 18th century from a socioeconomic and demographic point of view. It focuses on effects of central authority and its existence symptoms and functioning in a provincial town in the context of applications implemented by Ottoman central government for waqf matters. This study has four parts. In the first part, the status of the waqf employees within the Ottoman social structure will be examined. Then, the titles and nicknames of the waqf staff will be mentioned in relation to the changes in the historical process. The appointment, dismissal and the working period of the waqf employees will also be examined under a separate heading. In this part, procedures and control relating to the impact of these appointments held by the Ottoman government will be ascertainedn. The third part we try to reveal the ratio of waqf staff within the city's population. The fourth part the salaries of examines the waqf employes. Through this analysis, it tries to shed light on the employment policies of the Ottoman state in a provincial town in which it maintained control through waqf posts and salaries.
Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi , 2020
Öz
Çalışma, Şam Naibi Emîr Tenkiz tarafından Kudüs'te kurulan Tenkiziyye Medresesi ve vakfını va... more Öz
Çalışma, Şam Naibi Emîr Tenkiz tarafından Kudüs'te kurulan Tenkiziyye Medresesi ve vakfını vakfiyesi bağlamında inceleyerek, medresenin tarihi gelişimine ilişkin bir değerlendirme sunmayı amaçlamaktadır. Zira medrese binası 16. yüzyıldan itibaren Kudüs Kadısı tarafından kullanılmıştır. Öte yandan, her ne kadar medresenin ve vakfının kuruluşuna ilişkin bazı çalışmalar bulunsa da vakfın tarih içerisindeki serüvenini takip eden çalışmalara olan ihtiyaç devam etmektedir. Bu bağlamda çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde medreseyi vakfeden Emîr Tenkiz ve vakfettiği medrese tanıtılacaktır. İkinci olarak, medresenin yönetimi, görevli istihdamı, medreseye vakfedilen akarlar vakfiyesinde belirtildiği şekliyle incelenecektir. Vakfın tarihi gelişimine ilişkin Kudüs Şer'iye Sicillerinde, Osmanlı arşiv kayıtlarında ve diğer tarihi belgelerde yer alan vakıf kayıtlarına da başvurulacaktır. Üçüncü bölümde, medrese binasının Osmanlı Dönemindeki kullanım değişikliği, Osmanlı'da mevcut diğer uygulamalarla karşılaştırılarak, gerekçeleri ile değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Kudüs, medrese, Tenkiziyye Medresesi, vakıf, Osmanlı Tarihi.
Abstract
This study aims to present an evaluation of the historical development of the Tankiziyya Madrasa and its waqf established by al-Amir Tankiz in Jerusalem in relation to its waqfiyya. Because the madrasa building had been used as shariah court by the kadi (judge) of Jerusalem from the 16th century. On the other hand, although a number of studies have explored the establishment of the madrasa and its waqfiyya, there is a continuing need for studies that follow the changing nature of this institution over time. In this context, the study consists of three parts. In the first part, the endower and the madrasa will be introduced. In the second part, the administration of the madrasa, the employement of the officials, the assets dedicated to the madrasa will be examined as situated in the waqfiyya. In the third part, changes in the functions of the madrasa in the Ottoman period will be discussed in relation to the other similar applications in the Ottoman State with its reasons.
Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2019
Öz Çalışma, Kudüs-i Şerîf'te bulunan Mescid-i Aksa, Kubbetü's-Sahra ve diğer mübarek mekânların t... more Öz Çalışma, Kudüs-i Şerîf'te bulunan Mescid-i Aksa, Kubbetü's-Sahra ve diğer mübarek mekânların tamire ihtiyaç duyan bölümlerinin keşif ve ölçümlerini içeren ve ehl-i vukûf olarak adlandırılan bilirkişilerce hazırlanan H. 1195/ M. 1781 tarihli keşif defterini konu edinmiştir. Deftere ilişkin bir değerlendirme sunmayı amaçlayan çalışmada, 18. yüzyılda Kudüs'te tamir ve bakıma ihtiyaç duyan mahallerin, kullanılan malzemenin, ölçü birimlerinin, fiyatların neler olduğu soruları da cevaplanmaya çalışılacaktır. Bu bağlamda çalışma üç bölümden oluşacaktır. Öncelikle Osmanlı tatbikinde vakıf mülklerin tamir ve bakımları konusu açıklanmaya çalışılacaktır. Sonrasında çalışma konusu olan Keşif Defteri şekil ve içerik bakımından incelenecektir. Üçüncü bölümde ise ulaşılan sonuçlara ilişkin bir değerlendirme yapılarak, defterde yer alan veriler tablo halinde sunulacaktır. Abstract The study covers the price estimate register dated 1195/1781 and was prepared by the experts in which the discoveries and measurements of the necessary parts of the Masjid al-Aqsa, Dome of the Rock and other blessed places in Jerusalem are included. In an effort to provide an assessment of the register, we will also try to answer the questions about the places, materials used, units of measure, prices in Jerusalem that need repair and care in the 18th century. In this context, the study consists of three parts. In the first part, repair and maintenance of waqf properties will tried to be explained in Ottoman applications. The price estimate register, which will be the subject of study afterwards, will be examined in terms of its form and content. In the third section, the exempted data recorded in the register will be evaluated and presented as a table.
Uploads
Books by Serife Eroglu Memis
Osmanlı ‘ulemâsı tarafından telif edilen veya intinsâh edilmek suretiyle çoğaltılan hac eserlerinin çoğunluğu haccın usulüne göre nasıl eda edileceğini anlatan menâsik-i hacc niteliğindedir. Elinizdeki kitabın konusunu oluşturan Nebzetü’l-menâsik adlı menâsik-i hacc türündeki hac el yazması, ilmî kimliği 18. yüzyılda şekillenmiş bir Osmanlı âlimi, kadısı, kazaskeri, mutasavvıfı ve kitap-severi olarak Dâmadzâde Mehmed Murad Efendi -ki eserde “en-Nakşibendî el-Murâdî” olarak zikredilmiştir- tarafından telif edilmiştir. Eserin metni Osmanlı Türkçesi, metnin izah ve kaynakları sayfa kenarlarında Arapça derkenar notları şeklinde yazılmıştır. Eseri diğer menâsik-i hacc’lardan ayıran bu derkenar notlarının niteliğidir. Diğer pek çok hac menâsikinden ayrı olarak eserde, Mekke ve Medine’nin yanı sıra ziyaretgâh olarak Kudüs ve el-Halil fezâilnâme ve tarih kitaplarına referansla etraflıca tasvir edilmiştir.
Papers by Serife Eroglu Memis
coğrafyasının çeşitli şehirlerinde vakıflar kuran Osmanlı paşalarını kurmuş
oldukları vakıflara ait vakfiyeleri bakımından incelemeyi amaçlamaktadır.
Böylece, 17. yüzyılda Osmanlı vakıf kurma pratiklerine dair önemli bazı
hususlar gündeme getirilecektir. Bu paşalar gerek merkezde gerekse taşrada
görev almaları ve vakfiyelerinin gerek İstanbul, Balkanlar, Orta ve Batı
Anadolu ve gerekse Arap vilayetlerinde tanzim edilmeleri dolayısıyla
seçilmiştir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde vakfiyeler
şekil bakımından analiz edilecektir. Vakfiyeler, arşiv ve kayıt numaraları,
tanzim ve tescil tarihleri ile yer ve dil özellikleri bakımından incelenmeye
çalışılacaktır. İkinci bölümde ise vakfiyeler içerik bakımından sekiz ayrı
başlıkta detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
The present study aims to examine the Ottoman pashas, who were at the
highest levels of the Ottoman ruling elite and established waqfs in various
cities of the Ottoman geography, in terms of their waqfiyyas. In this way,
some important issues regarding the Ottoman waqf-establishing practices in
the 17th century will be brought to the agenda. These pashas were chosen
because they took office both in the center and in the provinces, and their
waqfiyyas were drawn up both in Istanbul, the Balkans, Central and Western
Anatolia, and in the Arab provinces. The study consists of two parts. In the
first part, waqfiyyas will be analyzed in terms of form. Waqfiyyas will be
examined in terms of archival and registration numbers, issue and
registration dates, place and language characteristics. In the second part,
waqfiyyas will be discussed in detail under eight different headings in terms of content.
This article analyzes twenty-two petitions, held at the Ottoman Imperial Archives (boa) in Istanbul, submitted to the Council of State Registers (Şūrā-yi Devlet) at the beginning of the twentieth century by the mutawallīs (supervisors) of the Abū Madyan waqf, as well as by residents and representatives of the Maghāriba neighborhood in Jerusalem. These petitions concern the alleged mismanagement of the waqf by the mutawallīs, including the embezzlement of funds and violation of the conditions stipulated in the waqf’s endowment deed (waqfiyya). Through this analysis, the study aims to show how the waqf’s supervisors and the representatives of local political and religious authorities contributed to the confiscation of property, allocated to a waqf, for personal gain or to serve common interests, and, thus to the gradual disintegration of the waqf system in early twentieth-century Jerusalem. It also sheds light on the networks between local citizens (Maghribīs), waqf mutawallīs, local qāḍīs, and the central Ottoman administration and the sultan.
Simâtü'l-Halîl, Halil İbrahim Sofrası, İbrahim Peygamberin bütün yolcuları ağırlama ve karınlarını doyurma alışkanlığının bir gelenek halini aldığı yüzyıllar boyunca el-Halil kentinde bulunan fakir ve muhtaçlar ile hacılar, sufiler ve seyyahların ağırlandığı bir sofra idi. Halilürrahman Vakfı bünyesinde faaliyet gösteren Halil İbrahim Sofrası aynı zamanda da başta Hz. İbrahim olmak üzere pek çok peygamberin türbesi üzerine kurulmuş olan el-Halil Camiini de bünyesinde barındıran El-Halil Külliyesinin en önemli yapısı olarak külliyeye kendi adını vermiştir. Osmanlı fethi sonrası Osmanlı merkezi yönetiminin hac organizasyonu çerçevesinde önemi artarak devam eden simât için yeni vakıflar kurulmuş, bazı durumlarda vakıflardan tahsisatlar yapılmış veya vakıf kurucularının evlattan nesilleri kesildiğinde vakıf gelirlerinin yönlendirildiği mübarek mekânlardan olmuştur. Bölgeye hac mevsiminde dağıtılmak üzere surre alayları ile hediyeler gönderilerek çeşitli ihsanlarda bulunulmuş, çalışanlarına tahsisatlar yapılmıştır. Çalışma, Halilürrahman Vakfı külliyesi bünyesinde faaliyet gösteren simâtın, 18. yüzyılda etkinliğini ve bulunduğu coğrafya açısından önemini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu çerçevede çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Öncelikle Osmanlı algısında el-Halil kenti ve Haremü'l-Halil'in yeri hacıların ve seyyahların anlatılarına referansla kısaca incelenecektir. Sonrasında Simâtü'l-Halil tanımlanarak, sunulan hizmetler anlatılacaktır. Çalışmanın üçüncü bölümünde simâtın 18. yüzyıldaki durumu simâta ait muhasebe kayıtları, görevli atamaları, işleyişi ve yaşanan sıkıntılara ilişkin Dîvân-ı Hümâyun'dan gönderilen hükümlere referansla değerlendirilecektir.
Abstract
Simât al-Khalîl, the Table of Abraham, was a table that hosted the poor and needy and pilgrims, sufis and travelers in the city of Hebron for centuries, when the Prophet Abraham’s habit of welcoming and feeding all passengers became a tradition. The Table of Abraham, which operates under the Halilürrahman Waqf, also named the complex itself as the most important structure of the Al-Khalil Complex, including Mosque of al-Khalil which was built on the mausoleum of many prophets, especially the prophet Abraham. After the Ottoman conquest, new waqfs were established for the continuity of the services in the public kitchen, which continued to increase in importance within the framework of the pilgrimage organization of the Ottoman central administration. In some cases, allocations were made from the waqfs, or when the founders of the waqf were cut off, the revnues of the waqfs was directed to the simât. A variety of gifts were made by distributing surra regiments sent to the region during the pilgrimage season, and allocations were made to the employees of the waqf.
This study aims to reveal the effectiveness of the public kitchen which operates within the complex of Halilürrahman Waqf, in the 18th century and its importance in terms of geography. In this framework, the study consists of three parts. Firstly, the city of Hebron and the location of the Haram al-Khalil in Ottoman perception will be briefly examined with reference to the narratives of the pilgrims and travelers. Later, Simât al-Khalil will be defined and the services provided will be introduced . In the third part of the study, the situation of the public kitchen in the 18th century will be evaluated with reference to the provisions sent from the Imperial Council regarding the accounting records of the simât, appointments of officers, the functioning and the troubles experienced.
üzere pek çok peygamberin türbesi üzerine kurulmuş olan el-Halil Camii ve
Halil İbrahim Sofrası’nı bünyesinde barındırmaktadır. Gelirlerinin büyük kısmını
kırsal kaynaklardan elde eden bu vakıf, bölgesel ekonomiyi etkilemekte ve
desteklemektedir. Bu çalışma vakfa ait 1117-1118/1705-1707 ile 1118/1707-
1708 tarihli muhasebe kayıtları üzerinden vakfın ekonomik ve sosyal yapısını,
verdiği hizmetin devamının nasıl sağlandığını, oluşturduğu istihdam hacmini,
dönemin fiyatlarını ve ücretlerini incelemeyi amaçlamaktadır.
El-Halil şehrinde bulunan Halilürrahman Vakfı başta İbrahim Peygamber olmak üzere pek çok peygamberin türbesi üzerine kurulmuş olan el-Halil Camii ve Halil İbrahim Sofrası’nı bünyesinde barındırmaktadır. Gelirlerinin büyük kısmını kırsal kaynaklardan elde eden bu vakıf, bölgesel ekonomiyi etkilemekte ve desteklemektedir. Bu çalışma vakfa ait 1117-1118/ 1705-1707 ile 1118/1707-1708 tarihli muhasebe kayıtları üzerinden vakfın ekonomik ve sosyal yapısını, verdiği hizmetin devamının nasıl sağlandığını, oluşturduğu istihdam hacmini, dönemin fiyatlarını ve ücretlerini incelemeyi amaçlamaktadır.
Abstract
The Halilurrahman Waqf, located in the city of Hebron, contains the al-Khalil Mosque and public kitchen of al-Khalil, built on the tombs of many prophets, especially the Prophet Abraham. This waqf, which receives most of its income from rural resources, affects and supports the regional economy. This study aims to examine the economic and social structure of the waqf, the continuation of the services it provides, the employment volume it generates, the prices and fees of the period through the accounting records of the waqf dated 1117-1118 / 1705-1707 and 1118 / 1707-1708.
Abstract According to the Islamic belief, Muslims living in various regions, based on the principle of making every Muslim who is free, mentally healthy and entitled to make a pilgrimage at least once in their lifetime, have to live in Mecca in the first half of the month of Zilhicce. According to their distance from Mecca, they used to make their way to Mecca and Medina in crowded caravans days ago. The most ideal pilgrimage route for Anatolian Muslims was the Syrian caravan route. This road, consisting of Damascus-Amman-Karak-Ma‘an-Tebuk-Medain Salih- al-‘Ulâ and Medina line, was an important caravan route that dates back to ancient times and connects Hejaz to Syria, and therefore to Anatolia and Mesopotamia. It was connected to Istanbul and the Balkans through Adana-Konya-Akşehir and
Iznik in the west direction. Pilgrim candidates coming from these main roads and other secondary roads connecting Anatolia from north to south and east to west would join in Damascus and set out to go to Hejaz with the pilgrimage caravan created there.
The study aims to examine the book of Tuhfetu’l-Huccâc which is a pilgrimage guide that deals with the characteristics of places of accommodation, cities and places of visit along the road from Uskudar to Damascus and from Mecca and Medina, as well as the conditions of the pilgrimage and the duties to be fulfilled in pilgrimage. Hajj Ali Beg described the places and conditions of the pilgrimage and asked to present a collective index and guide to the Muslims who intend to pilgrimage. In this context, the study consists of three parts. First of all, the author of the work will be briefly introduced. In the second part, the subject and parts of the work will be examined in terms of language and spelling features, the reasons for their writing and their content. In the third section, by comparing with similar studies, it will be tried
to analyze what Hajj Ali Beg said different about the period of his work.
Çalışma, Şam Naibi Emîr Tenkiz tarafından Kudüs'te kurulan Tenkiziyye Medresesi ve vakfını vakfiyesi bağlamında inceleyerek, medresenin tarihi gelişimine ilişkin bir değerlendirme sunmayı amaçlamaktadır. Zira medrese binası 16. yüzyıldan itibaren Kudüs Kadısı tarafından kullanılmıştır. Öte yandan, her ne kadar medresenin ve vakfının kuruluşuna ilişkin bazı çalışmalar bulunsa da vakfın tarih içerisindeki serüvenini takip eden çalışmalara olan ihtiyaç devam etmektedir. Bu bağlamda çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde medreseyi vakfeden Emîr Tenkiz ve vakfettiği medrese tanıtılacaktır. İkinci olarak, medresenin yönetimi, görevli istihdamı, medreseye vakfedilen akarlar vakfiyesinde belirtildiği şekliyle incelenecektir. Vakfın tarihi gelişimine ilişkin Kudüs Şer'iye Sicillerinde, Osmanlı arşiv kayıtlarında ve diğer tarihi belgelerde yer alan vakıf kayıtlarına da başvurulacaktır. Üçüncü bölümde, medrese binasının Osmanlı Dönemindeki kullanım değişikliği, Osmanlı'da mevcut diğer uygulamalarla karşılaştırılarak, gerekçeleri ile değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Kudüs, medrese, Tenkiziyye Medresesi, vakıf, Osmanlı Tarihi.
Abstract
This study aims to present an evaluation of the historical development of the Tankiziyya Madrasa and its waqf established by al-Amir Tankiz in Jerusalem in relation to its waqfiyya. Because the madrasa building had been used as shariah court by the kadi (judge) of Jerusalem from the 16th century. On the other hand, although a number of studies have explored the establishment of the madrasa and its waqfiyya, there is a continuing need for studies that follow the changing nature of this institution over time. In this context, the study consists of three parts. In the first part, the endower and the madrasa will be introduced. In the second part, the administration of the madrasa, the employement of the officials, the assets dedicated to the madrasa will be examined as situated in the waqfiyya. In the third part, changes in the functions of the madrasa in the Ottoman period will be discussed in relation to the other similar applications in the Ottoman State with its reasons.
Osmanlı ‘ulemâsı tarafından telif edilen veya intinsâh edilmek suretiyle çoğaltılan hac eserlerinin çoğunluğu haccın usulüne göre nasıl eda edileceğini anlatan menâsik-i hacc niteliğindedir. Elinizdeki kitabın konusunu oluşturan Nebzetü’l-menâsik adlı menâsik-i hacc türündeki hac el yazması, ilmî kimliği 18. yüzyılda şekillenmiş bir Osmanlı âlimi, kadısı, kazaskeri, mutasavvıfı ve kitap-severi olarak Dâmadzâde Mehmed Murad Efendi -ki eserde “en-Nakşibendî el-Murâdî” olarak zikredilmiştir- tarafından telif edilmiştir. Eserin metni Osmanlı Türkçesi, metnin izah ve kaynakları sayfa kenarlarında Arapça derkenar notları şeklinde yazılmıştır. Eseri diğer menâsik-i hacc’lardan ayıran bu derkenar notlarının niteliğidir. Diğer pek çok hac menâsikinden ayrı olarak eserde, Mekke ve Medine’nin yanı sıra ziyaretgâh olarak Kudüs ve el-Halil fezâilnâme ve tarih kitaplarına referansla etraflıca tasvir edilmiştir.
coğrafyasının çeşitli şehirlerinde vakıflar kuran Osmanlı paşalarını kurmuş
oldukları vakıflara ait vakfiyeleri bakımından incelemeyi amaçlamaktadır.
Böylece, 17. yüzyılda Osmanlı vakıf kurma pratiklerine dair önemli bazı
hususlar gündeme getirilecektir. Bu paşalar gerek merkezde gerekse taşrada
görev almaları ve vakfiyelerinin gerek İstanbul, Balkanlar, Orta ve Batı
Anadolu ve gerekse Arap vilayetlerinde tanzim edilmeleri dolayısıyla
seçilmiştir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde vakfiyeler
şekil bakımından analiz edilecektir. Vakfiyeler, arşiv ve kayıt numaraları,
tanzim ve tescil tarihleri ile yer ve dil özellikleri bakımından incelenmeye
çalışılacaktır. İkinci bölümde ise vakfiyeler içerik bakımından sekiz ayrı
başlıkta detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
The present study aims to examine the Ottoman pashas, who were at the
highest levels of the Ottoman ruling elite and established waqfs in various
cities of the Ottoman geography, in terms of their waqfiyyas. In this way,
some important issues regarding the Ottoman waqf-establishing practices in
the 17th century will be brought to the agenda. These pashas were chosen
because they took office both in the center and in the provinces, and their
waqfiyyas were drawn up both in Istanbul, the Balkans, Central and Western
Anatolia, and in the Arab provinces. The study consists of two parts. In the
first part, waqfiyyas will be analyzed in terms of form. Waqfiyyas will be
examined in terms of archival and registration numbers, issue and
registration dates, place and language characteristics. In the second part,
waqfiyyas will be discussed in detail under eight different headings in terms of content.
This article analyzes twenty-two petitions, held at the Ottoman Imperial Archives (boa) in Istanbul, submitted to the Council of State Registers (Şūrā-yi Devlet) at the beginning of the twentieth century by the mutawallīs (supervisors) of the Abū Madyan waqf, as well as by residents and representatives of the Maghāriba neighborhood in Jerusalem. These petitions concern the alleged mismanagement of the waqf by the mutawallīs, including the embezzlement of funds and violation of the conditions stipulated in the waqf’s endowment deed (waqfiyya). Through this analysis, the study aims to show how the waqf’s supervisors and the representatives of local political and religious authorities contributed to the confiscation of property, allocated to a waqf, for personal gain or to serve common interests, and, thus to the gradual disintegration of the waqf system in early twentieth-century Jerusalem. It also sheds light on the networks between local citizens (Maghribīs), waqf mutawallīs, local qāḍīs, and the central Ottoman administration and the sultan.
Simâtü'l-Halîl, Halil İbrahim Sofrası, İbrahim Peygamberin bütün yolcuları ağırlama ve karınlarını doyurma alışkanlığının bir gelenek halini aldığı yüzyıllar boyunca el-Halil kentinde bulunan fakir ve muhtaçlar ile hacılar, sufiler ve seyyahların ağırlandığı bir sofra idi. Halilürrahman Vakfı bünyesinde faaliyet gösteren Halil İbrahim Sofrası aynı zamanda da başta Hz. İbrahim olmak üzere pek çok peygamberin türbesi üzerine kurulmuş olan el-Halil Camiini de bünyesinde barındıran El-Halil Külliyesinin en önemli yapısı olarak külliyeye kendi adını vermiştir. Osmanlı fethi sonrası Osmanlı merkezi yönetiminin hac organizasyonu çerçevesinde önemi artarak devam eden simât için yeni vakıflar kurulmuş, bazı durumlarda vakıflardan tahsisatlar yapılmış veya vakıf kurucularının evlattan nesilleri kesildiğinde vakıf gelirlerinin yönlendirildiği mübarek mekânlardan olmuştur. Bölgeye hac mevsiminde dağıtılmak üzere surre alayları ile hediyeler gönderilerek çeşitli ihsanlarda bulunulmuş, çalışanlarına tahsisatlar yapılmıştır. Çalışma, Halilürrahman Vakfı külliyesi bünyesinde faaliyet gösteren simâtın, 18. yüzyılda etkinliğini ve bulunduğu coğrafya açısından önemini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu çerçevede çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Öncelikle Osmanlı algısında el-Halil kenti ve Haremü'l-Halil'in yeri hacıların ve seyyahların anlatılarına referansla kısaca incelenecektir. Sonrasında Simâtü'l-Halil tanımlanarak, sunulan hizmetler anlatılacaktır. Çalışmanın üçüncü bölümünde simâtın 18. yüzyıldaki durumu simâta ait muhasebe kayıtları, görevli atamaları, işleyişi ve yaşanan sıkıntılara ilişkin Dîvân-ı Hümâyun'dan gönderilen hükümlere referansla değerlendirilecektir.
Abstract
Simât al-Khalîl, the Table of Abraham, was a table that hosted the poor and needy and pilgrims, sufis and travelers in the city of Hebron for centuries, when the Prophet Abraham’s habit of welcoming and feeding all passengers became a tradition. The Table of Abraham, which operates under the Halilürrahman Waqf, also named the complex itself as the most important structure of the Al-Khalil Complex, including Mosque of al-Khalil which was built on the mausoleum of many prophets, especially the prophet Abraham. After the Ottoman conquest, new waqfs were established for the continuity of the services in the public kitchen, which continued to increase in importance within the framework of the pilgrimage organization of the Ottoman central administration. In some cases, allocations were made from the waqfs, or when the founders of the waqf were cut off, the revnues of the waqfs was directed to the simât. A variety of gifts were made by distributing surra regiments sent to the region during the pilgrimage season, and allocations were made to the employees of the waqf.
This study aims to reveal the effectiveness of the public kitchen which operates within the complex of Halilürrahman Waqf, in the 18th century and its importance in terms of geography. In this framework, the study consists of three parts. Firstly, the city of Hebron and the location of the Haram al-Khalil in Ottoman perception will be briefly examined with reference to the narratives of the pilgrims and travelers. Later, Simât al-Khalil will be defined and the services provided will be introduced . In the third part of the study, the situation of the public kitchen in the 18th century will be evaluated with reference to the provisions sent from the Imperial Council regarding the accounting records of the simât, appointments of officers, the functioning and the troubles experienced.
üzere pek çok peygamberin türbesi üzerine kurulmuş olan el-Halil Camii ve
Halil İbrahim Sofrası’nı bünyesinde barındırmaktadır. Gelirlerinin büyük kısmını
kırsal kaynaklardan elde eden bu vakıf, bölgesel ekonomiyi etkilemekte ve
desteklemektedir. Bu çalışma vakfa ait 1117-1118/1705-1707 ile 1118/1707-
1708 tarihli muhasebe kayıtları üzerinden vakfın ekonomik ve sosyal yapısını,
verdiği hizmetin devamının nasıl sağlandığını, oluşturduğu istihdam hacmini,
dönemin fiyatlarını ve ücretlerini incelemeyi amaçlamaktadır.
El-Halil şehrinde bulunan Halilürrahman Vakfı başta İbrahim Peygamber olmak üzere pek çok peygamberin türbesi üzerine kurulmuş olan el-Halil Camii ve Halil İbrahim Sofrası’nı bünyesinde barındırmaktadır. Gelirlerinin büyük kısmını kırsal kaynaklardan elde eden bu vakıf, bölgesel ekonomiyi etkilemekte ve desteklemektedir. Bu çalışma vakfa ait 1117-1118/ 1705-1707 ile 1118/1707-1708 tarihli muhasebe kayıtları üzerinden vakfın ekonomik ve sosyal yapısını, verdiği hizmetin devamının nasıl sağlandığını, oluşturduğu istihdam hacmini, dönemin fiyatlarını ve ücretlerini incelemeyi amaçlamaktadır.
Abstract
The Halilurrahman Waqf, located in the city of Hebron, contains the al-Khalil Mosque and public kitchen of al-Khalil, built on the tombs of many prophets, especially the Prophet Abraham. This waqf, which receives most of its income from rural resources, affects and supports the regional economy. This study aims to examine the economic and social structure of the waqf, the continuation of the services it provides, the employment volume it generates, the prices and fees of the period through the accounting records of the waqf dated 1117-1118 / 1705-1707 and 1118 / 1707-1708.
Abstract According to the Islamic belief, Muslims living in various regions, based on the principle of making every Muslim who is free, mentally healthy and entitled to make a pilgrimage at least once in their lifetime, have to live in Mecca in the first half of the month of Zilhicce. According to their distance from Mecca, they used to make their way to Mecca and Medina in crowded caravans days ago. The most ideal pilgrimage route for Anatolian Muslims was the Syrian caravan route. This road, consisting of Damascus-Amman-Karak-Ma‘an-Tebuk-Medain Salih- al-‘Ulâ and Medina line, was an important caravan route that dates back to ancient times and connects Hejaz to Syria, and therefore to Anatolia and Mesopotamia. It was connected to Istanbul and the Balkans through Adana-Konya-Akşehir and
Iznik in the west direction. Pilgrim candidates coming from these main roads and other secondary roads connecting Anatolia from north to south and east to west would join in Damascus and set out to go to Hejaz with the pilgrimage caravan created there.
The study aims to examine the book of Tuhfetu’l-Huccâc which is a pilgrimage guide that deals with the characteristics of places of accommodation, cities and places of visit along the road from Uskudar to Damascus and from Mecca and Medina, as well as the conditions of the pilgrimage and the duties to be fulfilled in pilgrimage. Hajj Ali Beg described the places and conditions of the pilgrimage and asked to present a collective index and guide to the Muslims who intend to pilgrimage. In this context, the study consists of three parts. First of all, the author of the work will be briefly introduced. In the second part, the subject and parts of the work will be examined in terms of language and spelling features, the reasons for their writing and their content. In the third section, by comparing with similar studies, it will be tried
to analyze what Hajj Ali Beg said different about the period of his work.
Çalışma, Şam Naibi Emîr Tenkiz tarafından Kudüs'te kurulan Tenkiziyye Medresesi ve vakfını vakfiyesi bağlamında inceleyerek, medresenin tarihi gelişimine ilişkin bir değerlendirme sunmayı amaçlamaktadır. Zira medrese binası 16. yüzyıldan itibaren Kudüs Kadısı tarafından kullanılmıştır. Öte yandan, her ne kadar medresenin ve vakfının kuruluşuna ilişkin bazı çalışmalar bulunsa da vakfın tarih içerisindeki serüvenini takip eden çalışmalara olan ihtiyaç devam etmektedir. Bu bağlamda çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde medreseyi vakfeden Emîr Tenkiz ve vakfettiği medrese tanıtılacaktır. İkinci olarak, medresenin yönetimi, görevli istihdamı, medreseye vakfedilen akarlar vakfiyesinde belirtildiği şekliyle incelenecektir. Vakfın tarihi gelişimine ilişkin Kudüs Şer'iye Sicillerinde, Osmanlı arşiv kayıtlarında ve diğer tarihi belgelerde yer alan vakıf kayıtlarına da başvurulacaktır. Üçüncü bölümde, medrese binasının Osmanlı Dönemindeki kullanım değişikliği, Osmanlı'da mevcut diğer uygulamalarla karşılaştırılarak, gerekçeleri ile değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Kudüs, medrese, Tenkiziyye Medresesi, vakıf, Osmanlı Tarihi.
Abstract
This study aims to present an evaluation of the historical development of the Tankiziyya Madrasa and its waqf established by al-Amir Tankiz in Jerusalem in relation to its waqfiyya. Because the madrasa building had been used as shariah court by the kadi (judge) of Jerusalem from the 16th century. On the other hand, although a number of studies have explored the establishment of the madrasa and its waqfiyya, there is a continuing need for studies that follow the changing nature of this institution over time. In this context, the study consists of three parts. In the first part, the endower and the madrasa will be introduced. In the second part, the administration of the madrasa, the employement of the officials, the assets dedicated to the madrasa will be examined as situated in the waqfiyya. In the third part, changes in the functions of the madrasa in the Ottoman period will be discussed in relation to the other similar applications in the Ottoman State with its reasons.
ABSTRACT: This study aims to examine the situation of the Awqaf of Maghariba Quarter/Neighborhood during the 18th century in terms of waqf management and employment of officials. Although there will be no attempt to join the debate on the nature of the central government, there will be documentation of how the centre used the administrative reins it held, and where the central government's representatives extended their control over the assignment of the Awqaf. There were two decisive factors with regards to the Maghariba Neighborhood; firstly, the establishment of the neighborhood as a Muslim waqf is a unique example which was unprecedented in Muslim history. Secondly, although several studies have explored the establishment of the neighborhood and its Awqaf, there is a continuing need for studies that follow the changing nature of these institutions over time. In this context, the study consists of three parts; the first part deals with the waqf institutions in the neighborhood following a brief description of the process of establishment. Also, the significance of the neighborhood for the city of Jerusalem will be evaluated. The second part will examine in detail employment records of the Awqaf and determine the management policies of the Awqaf in the 18th century. The third part will determine personnel status and conditions. This study will thus shed light on
employment policies within a provincial city in the Ottoman state, through the analyses of the records of waqf personnel.
KEYWORDS: Jerusalem, Maghariba, Maghariba Neighborhood,
employment, waqf.
Bu bağlamda mevcut çalışma, Müslümanların kutsal mekânlarından ilk kıble, ikinci mescit ve üçüncü Harem olan Kudüs’teki Mescid-i Aksâ’nın muhafazasında kadınların etkinliğini murâbıt kadınlar hareketi üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır. Bunun için öncelikle, günümüzde bu hareketle gündeme gelen ribât kavramının İslami gelenekte ve tarihi süreçte kullanım ve işlev bakımından geçirdiği dönüşüm açıklanmaya çalışacaktır. İkinci olarak, murâbıt kadın hareketi tanımlanarak, oluşum ve gelişim süreçleri incelenecektir. Son olarak da, Mescid-i Aksâ’nın sembolük gücü ile İsrail’in işgalci, sömürgeci uygulamalarına karşı direnişin açıkça ifade edildiği ve somutlaştırıldığı, geniş ölçüde İslami söyleme sahip bir mekanizma olarak murâbıt kadınların kutsalın korunmasındaki etkinliği araştırılacaktır.
Abstract
In a process where interrelated historical, political and religious flows were combined in Palestine, the concept of “ribât” came to the fore again to protect the city of Jerusalem and the Masjid al-Aqsa. The concept, which has a solid ground in the Islamic tradition and historical process, forms the basis of a movement that has turned into an act of resistance today. It is used as a concept that combines innovative religious practices and discourses to redefine how Palestinian Muslims understand and express the symbolic power of the Masjid al-Aqsa and their resistance to Israeli occupant and colonial practices. Over time, when Israel applied to the Aqsa Mosque age and gender-based restrictions, confiscation of identities, and disproportionate use of force by Israeli security forces during protests, combined with some other social and economic conditions, “murâbit” women have come to the fore as the new representatives of this deep-rooted tradition.
In this context, the present study aims to examine the effectiveness of women in the preservation of the Masjid al-Aqsa in Jerusalem, which is the first qibla, the second mosque and the third Haram, one of the holy places of Muslims, through the murâbit women's movement. For this, first of all, the transformation of the concept of ribât, which has come to the fore with this movement, in terms of use and function in the Islamic tradition and historical process will be tried to be explained. Secondly, the murâbit women's movement will be defined and its formation and development processes will be examined. Finally, the symbolic power of the Masjid al-Aqsa and the effectiveness of murâbit women in the protection of the sacred, as a mechanism with a broadly Islamic discourse, in which resistance against Israel's occupier and colonial practices are clearly expressed and embodied, will be investigated.
Bu çalışmada, hac rehberi niteliğinde kaleme alınan on yedinci yüzyıl şâiri Bahtî tarafından telif edilen ‘Menâsik-i Hacc’ isimli eserin incelenmesi suretiyle, tarihi bir vesika olarak hac rehberlerinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Klasik İran şairi Molla Câmî’nin Hicaz’daki kutsal yerler için yazdığı bazı beyitleri iktibas ederek veya Türkçeye çevirerek eserine katan Bahtî’nin manzum eseri bu çok yaygın türün edebi örneklerinden olması sebebiyle önemsenmiştir. Mekke ve Medine’nin yanı sıra Kudüs ve el-Halil kentlerinde bulunan kutsal mekânların renkli tasvirlerine de yer verilen çalışma, tasvir ettiği mekânları topografyaları ile belgelemekle birlikte, bu anlamda da farklı bir hac rehberi olma özelliğine sahiptir. Bu bağlamda çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Öncelikle eser; müellifi, konusu ve bölümleri, dil ve yazılış özellikleri bakımından kısaca tanıtılacaktır. İkinci bölümde, metin yazılış gerekçesi ve içeriği bakımından incelenecektir. Üçüncü bölümde ise, benzer çalışmalarla karşılaştırılarak Bahtî’nin eserinin farklı olarak dönemine dair söyledikleri tahlil edilmeye çalışılacaktır.
(Among the travel books recorded in the Ottoman period Turkish literature pilgrimage texts have an important place. Generally, these travel books written by scholars and statesmen are to provide the necessary information for the travel of the pilgrimage, as well as the religious information necessary for the performance of the pilgrimage mission. However, the authors have also voiced their personal experience and personal observations during the journey. In terms of work, writer and transference, these works have an important place in the definition of different groups or sections in Ottoman society. Because these works were made by people from all segments of Muslims who make up Ottoman society according to their expectations and tendencies. If the numbers and qualifications are little, these works are important sources that can help us to recognize Ottoman geography, society and individual. Despite the small numbers and qualities, these works are important sources that can help us to recognize Ottoman geography, society and individual. These important sources, which collection of biographies, modern history books and encyclopaedias give little information on the have been studied either in terms of grammar or in terms of Islamic jurisprudence in terms of pilgrimage practice.
In this study, it is aimed to evaluate the pilgrimage books as a historical document by examining the work named ‘ Menâsik-i Hajj’, which is copyrighted by seventeenth century poet Bahti. Bahtî's poetry work, which has added some of the couplets written by the classical Persian poet Molla Câmî for the sacred places in Hijaz to his work by quoting or translating it into Turkic, is considered to be one of these very common literary examples. In addition to Mecca and Medina, as well as the colorful depictions of the sacred places in Jerusalem and Hebron, the study features a different pilgrimage guide in this sense, as well as documenting the places it depicts with topography. In this context, the study consists of three parts. First of all, the work will be briefly introduced in terms of the author, its subjects and sections, language and spelling characteristics. In the second part, the text will be examined in terms of reason and content. In the third chapter, it is tried to compare what Bahtî says about his period differently from his work by comparing it with similar works.)
Bu bağlamda, bir hac rehberi niteliğinde kaleme alınan ve 1170/ 1756 tarihinde en-Nakşibendî el-Muradî tarafından telif edilen ‘Nebzetü’l-Menâsik’ isimli eserin Kudüs bahsine ayrılan kısmının incelenmesi suretiyle, tarihi belge olarak hac rehberlerinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Eser, bir sufi tarafından kaleme alınması ve Mekke ve Medine’nin yanı sıra Kudüs ve el-Halil kentlerinde bulunan kutsal mekânların tasvirlerine de yer vermesi bakımından önemsenmiştir.
ABSTRACT: The aim of this study is to examine the rental transactions of the assets of the already existing and newly established Waqfs in Jerusalem between 1703 and 1831. In the historical process, the question of the effectsof rental procedures of the Waqf assets on the development of the Waqf institution will be sought to be answered within the framework of the study. It is possible to specify the renting methods stipulated by the endowers in the waqfiyyas as part of Waqf system. Although it is possible to define rent applications by three different names as ijâra wâhida, hikr and ijâra tawîla(ijâratayn), annual renting or ijâra tawila, or long-term leasing, was preferred among the transactions used in the evaluation of Waqf properties in Jerusalem. In the leases made with hikr method, the tenant was expected to protect the buildings and trees within the land and ensure their continuity,while in the leases made with huluvv the repairs and terminations of the leased properties were provided. In the end, if there were no tenant to rent or lease the property for a long time, the custodian (mutawalli) of the Waqf would apply to the judge (kadi) to replace the asset of the Waqf with another property. Such changes, called istibdâl, were probably made to invest in another property or to meet the cash needs of the Waqf. The study, which aims to examine these practices regarding the transactions of Waqf properties in Jerusalem, will consist of three parts. Firstly, it will attempt to determine the assets and charitable goods of the newly established Awqaf in Jerusalem in the period covered by the study. Then, the methods of operation of these properties will be examined and different applications will be explained through the examples determined from Jerusalem Shari‘a Court Registers and the orders for the province of Damascus (Ahkâm Registers). The third part will attempt to determine in the light of the data obtained, the position of the Awqaf in the economy of Jerusalem.
Scholars specializing on waqfs in the Muslim and Arab world have long recognized the power of the waqfs, whose reach extended into all socio-economic levels of society, and affected nearly everyone. More than five decades of empirically-based research in the Ottoman archives have contributed to a better understanding of the ways in which the waqfs oversaw a number of public, charitable and religious activities. Waqfs had also been one of the major institutions in al-Quds beginning from the Muslim conquest of the city until the end of the nineteenth century and occupy a significant place in the archives of al-Quds. In this context, this study has three parts. First, it is crucial to lay a groundwork explaining the power of archives and the way states centralize their power through the use of records since there is a historical link between the conservation of the documents and the control exerted by the central authority. In the second part, the waqf archives in Ankara and al-Quds will be introduced and then, will be compared to be able to reflect both the imperial and local levels. In the third part, the present situation of these archives will be discussed for the future of the al-Quds waqfs.
This study specifically analyzes the fodula and taamiye registers of the two imarets of Sultan Süleyman in Istanbul and Damascus in relation to their endowment deeds and account registers. Through these records it establishes an in-depth portrait of who was entitled to distributions, including names and identities. These records will be compared with the original demand as laid out in vakfiyes, to understand how the imarets adhered to or deviated from the founder’s intentions. Over time the lists of recipients swelled and shrank, and the composition of the recipients changed as well. The control of the distribution is also followed in the records, apparently by issuing certificates to recipients that could then be passed along, either as gifts, by sale or as part of an inheritance with periodic interference from the central administration to reform or correct distributions.
After examining the registers, the evidence of these two imarets will be compared and the similarities and the differences between these two will be highlighted. These two imarets offer an interesting comparison presenting both capital and provincial bases. The results of my paper will contribute to the formation of a comprehensive picture of the archival sources relating to the imarets.