Ermen-Kıpçak cemaat ne a t hukukî düzenlemeler ve faal yetler çeren mahkeme tutanakları. T caret,... more Ermen-Kıpçak cemaat ne a t hukukî düzenlemeler ve faal yetler çeren mahkeme tutanakları. T caret, borç, k ra, alışver ş, tapu, anlaşma, vas yet, n kâh vb. farklı mah yette pek çok konuya l şk n eylemler n süreç ve sonuçlarını kayıt altına alma ht yacı; günümüzde Ermen harfl Kıpçak met nler ne a t öneml b r l teratürün ortaya çıkmasına zem n hazırlamıştır. Mahkeme kayıtlarının en uzun süre tutulduğu Kamenets-Podolsk'ta en son kayıt 18 Aralık 1969 yılına a tt r. Bugün, Ermen harfl Kıpçak met nler arasında 40 tutanak defter b l nmekted r ve bunlardan üçü kayıptır. 1943 yılına kadar K ev Ün vers tes bünyes nde bulunan Devlet Arş v 'nde muhafaza ed len kayıtların b r kısmının, 1944 yılında II. Dünya Savaşı sonrasında Almanlar ger çek l rken yandığı dd a ed lm şt r. Ukraynalı Türkolog Krımsk y, 1930 yılında öğrenc s Grun n' K ev'dek söz konusu tutanakları ncelemekle görevlend rm ş; hocasının yönlend rmes le met nler hızla şlemeye koyulan araştırmacı, 1935 yılında çalışmasını Ukraynaca olarak tamamlamıştır. 1941 yılının başlarında II. Dünya Savaşı'nın patlak vermes le söz konusu çalışmanın basımı sekteye uğramıştır. 1953 yılında V. A. Gordlevsk 'n n 75. yaşı ç n hazırlanan armağan k tabında, Grun n' n daha önce yayımlanamamış söz konusu çalışmasından 1559 yılına a t dört Ermen harfl Kıpçakça evrak yayımlanır. 1967 yılında, daha önce II. Dünya Savaşı sırasında kaybolduğu bel rt len ve K ev'dek arş vde 4386 numarada muhafaza ed len Kamanets-Podolsk Ermen Yaşlılar Mahkemes 'n n 1559-1567 yıllarına a t 298 kaydı, Rusça olarak y ne Grun n tarafından yayımlanmıştır: Dokumentı na Polovetskom yazıke XVI.v. (Sudebnıe aktı Kamenets-Podolskoy armyanskoy obşç nı). G r ş, transkr ps yonlu met n, Rusça çev r , fonoloj k-morfoloj k nceleme ve sözlük olmak üzere beş bölümden oluşan çalışmada, Grun n' n ön sözünün ardından Y. Daşkev ç' n "1550-1560 yıllarında Kamenets-Podolsk'tak Ermen Kolon s " başlıklı yazısı gelmekted r. Kamenets-Podolsk Ermen mahkemeler ne a t tutanakların yandığını savunanlardan b r olarak Grun n, lk etapta b l m dünyasını yanıltsa da ,daha sonra yapmış olduğu çalışma le bu sahaya lg çekmey başarmıştır.
Arapçadan satır-altı olarak tercüme ed lm ş Memlûk-Kıpçak dönem ne a t en kapsamlı fıkıh k tabı. ... more Arapçadan satır-altı olarak tercüme ed lm ş Memlûk-Kıpçak dönem ne a t en kapsamlı fıkıh k tabı. Eser n adı, "Mel k ve sultanlara doğru yolu gösterme" anlamını taşımaktadır. İskender ye'de hüküm süren emîr-kebîr Seyf Bacman'ın, İmâm-ı Âzam mezheb üzer ne badetlerde faydalı olacak kısa ve özlü b r k tap stemes net ces nde yazılmıştır. 498 varaktan oluşan eser n Arapça aslının yazarı b l nmemekted r. 789/1387 (Şevval 20) tar h nde İskender ye'de tamamlanan eser n müstens h Kıpçak Türkü ve Hanefî fak h Berke Fak h't r. Berke Fak h' n bu eser dışında, y ne Kıpçakça yazılmış olan Kutb'un Hüsrev ü Ş r n' n 1383 yılında İskend reye'de st nsah ett ğ ve kend s n n eser n sonuna 51 bey tl k b r manzume ekled ğ de b l nmekted r. Bu manzumeden ed n len b lg lere göre Berke Fak h; Altın Boğa'nın h zmet nde bulunmuş, onunla b rl kte İskender ye'ye gelm ş ve gazalara katılmış; sonra da onun steğ le Hüsrev ü Şîrîn' st nsah etm ş Kıpçak asıllı b r k ş d r. Abdülkad r İnan, Berke Fak h' n söz konusu manzumes n , b r başkası bulununcaya kadar "Mısır'da yazılan lk Kıpçakça met n" olarak kabul etmekted r.
Bu çalışmada Ermeni harfli Kıpçak metinlerinden Töre Bitigi, Armenian Qypchaq Psalter ve Ka-menet... more Bu çalışmada Ermeni harfli Kıpçak metinlerinden Töre Bitigi, Armenian Qypchaq Psalter ve Ka-menets Vakayinamesi’nde geçen fiil+{-mA}+bol- /bol-+fiil+-mA yapısı tarihsel-karşılaştırmalı dilbilim yöntemleriyle incelenecek ve bu yapının kiplik anlamları üzerinde durulacaktır. Metinlerden tespit edilen örneklerde {-mA}fiilden isim yapım eki almış ana fiilin ardından gelen bol-, kendisinden sonra aldığı zaman/kip ve şahıs ekleri ile bazı kiplik anlamları yansıtır. Bu kiplik anlamların olumlu cümlelerde “izin” ve “imkân”; olumsuzlarda ise “yasaklama” ve “imkânsızlık” işlevinde olduğu düşünülmektedir. Türk dilinin diğer tarihsel dönemlerinde benzer kiplik anlamların bol- fiilinin {-ġalı}/{-gäli}, {-se}/{-sa}, {-p} zarf-fiil ekli sözcüklerle birlikte kullanımı neticesinde de ortaya çıkabildiği bilinmektedir. Ermeni harfli Kıpçak metinlerinde ise bu kiplik anlamları sağlamada{-mA} fiilden isim yapım eki ile öbekleşmiş ana fiilin ardından gelen bol- kullanılır. Ermeni harfli Kıpçak metinlerindeki bu kullanım; gerek bahsedilen diğer formlardan farklılık arz etmesi gerekse modern Kıpçak lehçelerinde kullanılan benzer yapılara kay-naklık etmesi açısından önem arz eder.
Halis Kıpçakçanın temsilcilerinden biri olarak kabul edilen Ermeni Kıpçakçası ile onun çağdaş var... more Halis Kıpçakçanın temsilcilerinden biri olarak kabul edilen Ermeni Kıpçakçası ile onun çağdaş varislerinden olan Karay Türkçesi arasında dil özellikleri bakımından pek çok benzerlik bulunmaktadır. Bu benzerliklerden biri de yeterlilik kategorisinde tanıklanmıştır. Diğer Kıpçak lehçelerinde olduğu gibi Karay Türkçesinde de yeterlilik kategorisi al- yardımcı fiili ile ifade edilir. Karay Türkçesinin Troki (Trakay) diyalektinde ise, izine ilk kez Ermeni Kıpçak metinlerinde rastlanan fiil + {-mA} + bol- / bol- + fiil + {-mA} yapısı da tanıklanmıştır. Ermeni Kıpçakçasına ait örneklerde {-mA} fiilden isim yapım eki almış ana fiilin ardından gelen bol-, kendisinden sonra aldığı zaman/kip ve şahıs ekleri ile yeterlilik kategorisini tamamlamaktadır. Troki (Trakay) diyalektinde ise söz konusu yapının ardından al- yardımcı fiili de gelmekte ve karma bir görünüm sergilenmektedir. Yani Ermeni Kıpçakçasındaki fiil + {-mA} + bol-/ bol- + fiil + {-mA} yapısı; Troki (Trakay) diyalektinde fiil + {-mA} + bol- + al- / bol- + al- + fiil + {-mA} formuna kavuşmuştur. Bu durum, Ermeni Kıpçakçası ile Karay Türkçesi arasındaki organik bağı destekleyici özelliklerden biri olarak önem arz etmektedir.
The cuisine culture, which is defined as the types of food and beverage, the cooking processes of... more The cuisine culture, which is defined as the types of food and beverage, the cooking processes of the food, the cultural structure based on the eating and drinking tradition contains clues about the historical, geographical, philological, ethnic, sociological… etc. structures of any region which it belongs. In this study; some food names known to be used in Mengen, which has rich cuisine culture with its natural resources, plant and animal diversity; will be analyzed philologically via historical-comparative method. The words that are identified in the vocabulary of the cuisine culture of Mengen which has an important reputation in Turkey especially in terms of cooking, and which are the subject of this article, can be listed as halışka and kaldırık. It will be focused on how the names of foods in question were recorded in historical works of Turkish written languages, and which changes they had phonetically in the process and some etymological explanations and proposals will be mad...
Ermen-Kıpçak cemaat ne a t hukukî düzenlemeler ve faal yetler çeren mahkeme tutanakları. T caret,... more Ermen-Kıpçak cemaat ne a t hukukî düzenlemeler ve faal yetler çeren mahkeme tutanakları. T caret, borç, k ra, alışver ş, tapu, anlaşma, vas yet, n kâh vb. farklı mah yette pek çok konuya l şk n eylemler n süreç ve sonuçlarını kayıt altına alma ht yacı; günümüzde Ermen harfl Kıpçak met nler ne a t öneml b r l teratürün ortaya çıkmasına zem n hazırlamıştır. Mahkeme kayıtlarının en uzun süre tutulduğu Kamenets-Podolsk'ta en son kayıt 18 Aralık 1969 yılına a tt r. Bugün, Ermen harfl Kıpçak met nler arasında 40 tutanak defter b l nmekted r ve bunlardan üçü kayıptır. 1943 yılına kadar K ev Ün vers tes bünyes nde bulunan Devlet Arş v 'nde muhafaza ed len kayıtların b r kısmının, 1944 yılında II. Dünya Savaşı sonrasında Almanlar ger çek l rken yandığı dd a ed lm şt r. Ukraynalı Türkolog Krımsk y, 1930 yılında öğrenc s Grun n' K ev'dek söz konusu tutanakları ncelemekle görevlend rm ş; hocasının yönlend rmes le met nler hızla şlemeye koyulan araştırmacı, 1935 yılında çalışmasını Ukraynaca olarak tamamlamıştır. 1941 yılının başlarında II. Dünya Savaşı'nın patlak vermes le söz konusu çalışmanın basımı sekteye uğramıştır. 1953 yılında V. A. Gordlevsk 'n n 75. yaşı ç n hazırlanan armağan k tabında, Grun n' n daha önce yayımlanamamış söz konusu çalışmasından 1559 yılına a t dört Ermen harfl Kıpçakça evrak yayımlanır. 1967 yılında, daha önce II. Dünya Savaşı sırasında kaybolduğu bel rt len ve K ev'dek arş vde 4386 numarada muhafaza ed len Kamanets-Podolsk Ermen Yaşlılar Mahkemes 'n n 1559-1567 yıllarına a t 298 kaydı, Rusça olarak y ne Grun n tarafından yayımlanmıştır: Dokumentı na Polovetskom yazıke XVI.v. (Sudebnıe aktı Kamenets-Podolskoy armyanskoy obşç nı). G r ş, transkr ps yonlu met n, Rusça çev r , fonoloj k-morfoloj k nceleme ve sözlük olmak üzere beş bölümden oluşan çalışmada, Grun n' n ön sözünün ardından Y. Daşkev ç' n "1550-1560 yıllarında Kamenets-Podolsk'tak Ermen Kolon s " başlıklı yazısı gelmekted r. Kamenets-Podolsk Ermen mahkemeler ne a t tutanakların yandığını savunanlardan b r olarak Grun n, lk etapta b l m dünyasını yanıltsa da ,daha sonra yapmış olduğu çalışma le bu sahaya lg çekmey başarmıştır.
Arapçadan satır-altı olarak tercüme ed lm ş Memlûk-Kıpçak dönem ne a t en kapsamlı fıkıh k tabı. ... more Arapçadan satır-altı olarak tercüme ed lm ş Memlûk-Kıpçak dönem ne a t en kapsamlı fıkıh k tabı. Eser n adı, "Mel k ve sultanlara doğru yolu gösterme" anlamını taşımaktadır. İskender ye'de hüküm süren emîr-kebîr Seyf Bacman'ın, İmâm-ı Âzam mezheb üzer ne badetlerde faydalı olacak kısa ve özlü b r k tap stemes net ces nde yazılmıştır. 498 varaktan oluşan eser n Arapça aslının yazarı b l nmemekted r. 789/1387 (Şevval 20) tar h nde İskender ye'de tamamlanan eser n müstens h Kıpçak Türkü ve Hanefî fak h Berke Fak h't r. Berke Fak h' n bu eser dışında, y ne Kıpçakça yazılmış olan Kutb'un Hüsrev ü Ş r n' n 1383 yılında İskend reye'de st nsah ett ğ ve kend s n n eser n sonuna 51 bey tl k b r manzume ekled ğ de b l nmekted r. Bu manzumeden ed n len b lg lere göre Berke Fak h; Altın Boğa'nın h zmet nde bulunmuş, onunla b rl kte İskender ye'ye gelm ş ve gazalara katılmış; sonra da onun steğ le Hüsrev ü Şîrîn' st nsah etm ş Kıpçak asıllı b r k ş d r. Abdülkad r İnan, Berke Fak h' n söz konusu manzumes n , b r başkası bulununcaya kadar "Mısır'da yazılan lk Kıpçakça met n" olarak kabul etmekted r.
Bu çalışmada Ermeni harfli Kıpçak metinlerinden Töre Bitigi, Armenian Qypchaq Psalter ve Ka-menet... more Bu çalışmada Ermeni harfli Kıpçak metinlerinden Töre Bitigi, Armenian Qypchaq Psalter ve Ka-menets Vakayinamesi’nde geçen fiil+{-mA}+bol- /bol-+fiil+-mA yapısı tarihsel-karşılaştırmalı dilbilim yöntemleriyle incelenecek ve bu yapının kiplik anlamları üzerinde durulacaktır. Metinlerden tespit edilen örneklerde {-mA}fiilden isim yapım eki almış ana fiilin ardından gelen bol-, kendisinden sonra aldığı zaman/kip ve şahıs ekleri ile bazı kiplik anlamları yansıtır. Bu kiplik anlamların olumlu cümlelerde “izin” ve “imkân”; olumsuzlarda ise “yasaklama” ve “imkânsızlık” işlevinde olduğu düşünülmektedir. Türk dilinin diğer tarihsel dönemlerinde benzer kiplik anlamların bol- fiilinin {-ġalı}/{-gäli}, {-se}/{-sa}, {-p} zarf-fiil ekli sözcüklerle birlikte kullanımı neticesinde de ortaya çıkabildiği bilinmektedir. Ermeni harfli Kıpçak metinlerinde ise bu kiplik anlamları sağlamada{-mA} fiilden isim yapım eki ile öbekleşmiş ana fiilin ardından gelen bol- kullanılır. Ermeni harfli Kıpçak metinlerindeki bu kullanım; gerek bahsedilen diğer formlardan farklılık arz etmesi gerekse modern Kıpçak lehçelerinde kullanılan benzer yapılara kay-naklık etmesi açısından önem arz eder.
Halis Kıpçakçanın temsilcilerinden biri olarak kabul edilen Ermeni Kıpçakçası ile onun çağdaş var... more Halis Kıpçakçanın temsilcilerinden biri olarak kabul edilen Ermeni Kıpçakçası ile onun çağdaş varislerinden olan Karay Türkçesi arasında dil özellikleri bakımından pek çok benzerlik bulunmaktadır. Bu benzerliklerden biri de yeterlilik kategorisinde tanıklanmıştır. Diğer Kıpçak lehçelerinde olduğu gibi Karay Türkçesinde de yeterlilik kategorisi al- yardımcı fiili ile ifade edilir. Karay Türkçesinin Troki (Trakay) diyalektinde ise, izine ilk kez Ermeni Kıpçak metinlerinde rastlanan fiil + {-mA} + bol- / bol- + fiil + {-mA} yapısı da tanıklanmıştır. Ermeni Kıpçakçasına ait örneklerde {-mA} fiilden isim yapım eki almış ana fiilin ardından gelen bol-, kendisinden sonra aldığı zaman/kip ve şahıs ekleri ile yeterlilik kategorisini tamamlamaktadır. Troki (Trakay) diyalektinde ise söz konusu yapının ardından al- yardımcı fiili de gelmekte ve karma bir görünüm sergilenmektedir. Yani Ermeni Kıpçakçasındaki fiil + {-mA} + bol-/ bol- + fiil + {-mA} yapısı; Troki (Trakay) diyalektinde fiil + {-mA} + bol- + al- / bol- + al- + fiil + {-mA} formuna kavuşmuştur. Bu durum, Ermeni Kıpçakçası ile Karay Türkçesi arasındaki organik bağı destekleyici özelliklerden biri olarak önem arz etmektedir.
The cuisine culture, which is defined as the types of food and beverage, the cooking processes of... more The cuisine culture, which is defined as the types of food and beverage, the cooking processes of the food, the cultural structure based on the eating and drinking tradition contains clues about the historical, geographical, philological, ethnic, sociological… etc. structures of any region which it belongs. In this study; some food names known to be used in Mengen, which has rich cuisine culture with its natural resources, plant and animal diversity; will be analyzed philologically via historical-comparative method. The words that are identified in the vocabulary of the cuisine culture of Mengen which has an important reputation in Turkey especially in terms of cooking, and which are the subject of this article, can be listed as halışka and kaldırık. It will be focused on how the names of foods in question were recorded in historical works of Turkish written languages, and which changes they had phonetically in the process and some etymological explanations and proposals will be mad...
Uploads
Papers by FULYA AKMAN