Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık

Feminist hareket içinde son yıllarda önemli tartışmalar yaşanmaktadır. Tartışmaların merkezinde feminizmin öznesinin kim olduğu sorusu yer almaktadır. Özellikle 1990'lı yılların başında queer kuramın öncü isimlerinden Judith Butler'ın sadece sosyal rollerin ve beklentilerin değil, biyolojik cinsiyetin de kurgu olabileceğine gönderme yapan ve toplumsal cinsiyet-cinsiyet ayrımını sorgulayan metinleri feminizmi ontolojik bir krizin eşiğine getirmiştir. Kadın kategorisinin sorunsallaştırıldığı, verili bir kadın kategorisinden söz etmenin ayrımcılık olarak tanımlandığı queer teori feminizmi geleneksel öznesinden vazgeçmeye, en azından bu özneyi merkezileştirmemeye çağırmaktadır. Kadın kategorisini savunan ve "biyolojik kadın" öznesini korumaya çalışan feministler TERF (Trans-exclusionary radical feminism/Transları Dışlayıcı Radikal Feminizm) suçlamasıyla karşılaşmakta ve baskılanmaktadır.

Anahtar kelimeler Dijital fenotipleme, psikolojik sağlık, akıllı telefon, dijital veri, psikolojik sağlık hizmetleri Keywords Digital phenotyping, mental health, smartphone, digital data, mental health services Öz Akıllı telefonların, mobil cihazların, giyilebilir teknolojinin yaygınlaşması ve çevrimiçi geçirilen sürenin artması kullanıcılardan kesintisiz veri toplamayı mümkün hale getirmiştir. Dijital platformlardaki etkileşimin artışı sağlık, ekonomi, eğlence gibi farklı sektörleri, kullanıcıların bıraktığı dijital izlerden faydalanmaya yöneltmiştir. Yapay zeka teknikleriyle işlenen dijital izlerden kullanıcıların duygu durumlarına, alışkanlıklarına, kişilik özelliklerine ilişkin çıkarım ve öngörüde bulunulabilmektedir. Dijital verilerin bu bağlamda kullanımı psikolojik sağlık hizmetlerine de yeni fırsatlar sunmakta; bu yöntemle psikolojik bozukluğun seyrine ilişkin anlık veriler alınabileceği, özbildirime dayalı değerlendirme teknikleriyle elde edilemeyen verilere ulaşmayı sağlayarak bozukluğun daha incelikli ve bütüncül bir tablosunun oluşturulabileceği ifade edilmektedir. Dijital fenotipleme olarak anılan bu yeni yaklaşımın psikolojik ölçmede objektiflik sorununu iyileştirmeye katkı sunarak tanı koymada nesnelliği arttırabileceği belirtilmektedir. Bunun yanında bozuklukların tekrarlama riskini belirlemeye, psikometrik tahminlerde bulunmaya olanak sağlayacağını gösteren araştırmalar yayınlanmaktadır. İlk kez 2015 yılında Jain ve arkadaşları tarafından gündeme getirilmesinden bu yana yapılan araştırmalar, dijital fenotiplemenin psikolojik sağlık hizmetlerinde kullanımının umut verici olduğunu bildirmektedir. Bu yöntem kullanılarak, depresyon, anksiyete, şizofreni gibi bozuklukların erken dönemde saptanabileceği ve takibinin yapılabileceği belirtilmektedir. Bununla birlikte dijital fenotiplemenin kullanımına ilişkin mahremiyet, özerklik, veri güvenliği, veri gizliliği gibi etik kaygılar da gündeme gelmektedir. Bu yazıda dijital fenotipleme yöntemi hakkında bilgi verilmekte, dijital fenotiplemenin psikolojik sağlık hizmetlerinde kullanımına ilişkin fırsatlar, etik ve yasal sorunlar tartışılmakta, gelecek araştırmalara yönelik öneriler getirilmektedir.

Özet. Bu araştırmada kontrol algısı çalışmalarına ilişkin literatür taraması yapılmıştır. Yapılan literatür taramasında kontrol algısı nasıl tanımlanmıştır, kontrol algısına ilişkin farklı kuramlar var mıdır, kontrolün farklı türleri var mıdır, kontrol algısının negatif yönleri de var mıdır gibi sorulara cevaplar aranmıştır. Bunun dışında bu araştırmada araştırmacı tarafından yeni bir model önerisi de getirilmiş ve bu modele ilişkin bir ölçek geliştirme ön çalışması yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda kontrolün literatürde farklı şekillerde tanımlandığı ortaya koyulmuştur. Kontrol algısını açıklayan farklı kuramlar olduğu, kontrolün tek yönlü bir kavram olarak değil farklı türleri olan bir kavram olarak ele alındığı, kontrol algısının pozitif yönleri olmakla birlikte negatif yönlerinin de olduğu taranılan literatürden anlaşılmıştır. Bu araştırmada ayrıca ergenlerde kontrol alanı algısı adıyla yeni bir model önerisi getirilmiştir. Bu modelin literatürdeki diğer çalışmalardan farklılıkları ortaya koyulmuş ve kontrol alanı algısını ölçen bir ölçek geliştirilmiştir. Geliştirilen ölçek bir ön çalışma niteliğinde olup daha sonraki çalışmalara ışık tutması amaçlanmaktadır.

Bu araĢtırmanın amacı ġanlıurfa il merkezinde mevsimlik tarım iĢçilerinde doğum sonrası depresyon (DSD) riskini yordayan etkenleri incelemektir. Yöntem: AraĢtırma kapsamında mevsimlik tarım iĢçilerinin yoğun olarak yaĢadığı Ertuğrul Gazi Sağlık Ocağı bölgesine bağlı yerleĢim bölgesindeki 618 loğusadan 166"sına meslek dıĢı sağlık çalıĢanları aracılığıyla sosyodemografik anket formu ve Edinburgh Doğum Sonrası Depresyon Ölçeği (EDSDÖ) uygulanmıĢtır. EDSDÖ ortalamalarının sosyodemografik ve gebelik dönemi risk etkenleri açısından karĢılaĢtırılmasında normal dağılıma uyanlarda t testi ve ANOVA, uymayanlarda ise Mann-Whitney U ve Kruskall Wallis testi kullanılmıĢtır. DSD riskini yordayan değiĢkenleri belirlemek amacıyla çoklu regresyon analizi yapılmıĢtır. Bulgular: AraĢtırma bulgularına göre örneklemin tamamı doğum sonrası depresyon açısından risk altındadır. EĢi okuryazar olmayanlar eĢi ilköğretim ve lise mezunu olanlardan daha çok DSD riski altındadır. DSD riski diğer sosyodemografik ve gebelik dönemi risk etkenleri açısından farklılaĢmamıĢtır. DSD riskini yordayan etkenler ise ruhsal hastalık öyküsü, ilk doğum yaĢı, gelir durumu algısı, destek olan birisinin yokluğu ve bebek bakımına eĢ yardımıdır. Tartışma: Örneklemin tamamı DSD açısından risk altında bulunmuĢtur. Bu, önemli bir bulgu olarak değerlendirilebilir. Bu durum çalıĢmak için göç ettikleri sırada karĢılaĢtıkları çevresel ve kültürel uyum sorunlarından kaynaklanabilir. Standardize edilmiĢ beta katsayılarına göre DSD riskini yordayan en önemli etkenin psikiyatrik bozukluk öyküsü olduğu ifade edilebilir.

Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin zorbalıkla başa çıkma stratejileri ve cinsiyetin sosyal beceri üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırma betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın katılımcıları 6. 7. ve 8. sınıf düzeylerinden toplam 403 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada Zorbalıkla Başa Çıkma Stratejileri Ölçeği ve Sosyal Beceri Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde çoklu regresyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırmada, öğrencilerin sosyal beceri düzeylerini sosyal desteğe başvurma ve iyimserlik stratejilerinin yordadığı görülmüştür. Araştırma sonucunda çaresizlik ve boyun eğme, yardım arama, kaçınma, direnme-karşı koyma stratejileri ve cinsiyetin sosyal beceriyi yordamadığı belirlenmiştir. Araştırma sonuçları literatür doğrultusunda tartışılmıştır.

Bu arastirmanin amaci; ortaokul ogrencilerinin bilgisayar oyun bagimliligi duzeylerini ailedeki koruyucu etkenler ve kisisel ozellikler acisindan incelemektir. Calismada betimsel arastirma modellerinden genel tarama modeli kullanilmistir. Arastirmanin calisma evrenini Bursa il merkezinde yer alan resmi ortaokullarda ogrenim goren ogrenciler olusturmaktadir. Arastirmanin orneklem grubunu ise belirtilen evren icerisinden secilen 945 ogrenci olusturmustur. Veri toplama araclari olarak “Cocuklar Icin Bilgisayar Oyun Bagimliligi Olcegi” (Horzum,2008) ve ‘‘Ailedeki Koruyucu Etkenler Olcegi’’(Danisman ve Koksal, 2011) kullanilmistir. Elde edilen verilerin analizinde betimsel istatistikler (frekans, yuzde, ortalama), Kruskal Wallis H- Testi, Mann Whitney U-Testi, Kolmogorov- Smirnov Testi ve Pearson korelasyon analizi kullanilmistir. Arastirma sonucunda, ogrencilerin bilgisayar oyun bagimliligi duzeylerinin dusuk seviyede oldugu gorulmustur. Ayrica ogrencilerin bilgisayar oyun bagimliligi d...

Özet Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin zorbalıkla başa çıkma strateji-leri ve cinsiyetin sosyal beceri üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırma betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın katılımcıları 6. 7. ve 8. sınıf düzeylerinden toplam 403 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada Zorbalıkla Başa Çıkma Stratejileri Ölçeği ve Sosyal Beceri Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde çoklu regresyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırmada, öğrencilerin sosyal beceri düzeylerini sosyal desteğe başvurma ve iyimserlik stratejilerinin yordadığı görülmüştür. Araş-tırma sonucunda çaresizlik ve boyun eğme, yardım arama, kaçınma, direnme-karşı koyma stratejileri ve cinsiyetin sosyal beceriyi yordamadığı belirlenmiştir. Araştırma sonuçları literatür doğrultusunda tartışılmıştır. Anahtar Sözcük: zorbalıkla başa çıkma stratejileri, sosyal beceri Abstract The purpose of this study is to investigate the effect of gender and coping strategies for bullying on social skills in secondar...

Günümüzde adına dördüncü teknoloji devrimi denilen disiplinler arası gelişme önemli bir tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Sırasıyla buharlı makine, elektrik ve bilgisayarın merkezinde yer aldığı bundan önceki üç devrim, köklü toplumsal dönüşümleri beraberinde getirmişti. 21. yüzyılla birlikte başlayan dördüncü teknoloji devrimini yapay zekâ ve makine öğrenmesi karakterize etmektedir. Pek çok uzman, yapay zekânın doğrudan insanın yerine geçebilecek olması ihtimalini tartışmaktadır. Bu yönüyle içinde bulunduğumuz dönemin öncekilerden farklı olduğu belirtilmektedir. Biyoloji, internet ve yapay zekânın birbirine entegre edilmesiyle ortaya çıkan yeni teknolojilerin hemen her disiplinde olduğu gibi ruh sağlığı alanında da önemli dönüşümlere yol açması beklenmektedir. Ruh sağlığı hizmetlerinin eğitim, tanı, tahmin, tedavi ve değerlendirme aşamalarında yapay zekâ ve makine öğrenmesini kullanan çalışmalar giderek artmaktadır. Bu çalışmalar, yapay zekânın ruh sağlığı hizmetlerini hangi...

Education Social Robot Human-Social Robot Interaction Anthropomorphism Psychological Anthropomorphism Ontological categories Artificial intelligence and robotics technologies do not manufacture robots only for industrial use, but also for healthcare, marketing, tourism and accommodation industries where social interaction is prevalent. Service robots are social robots that interact directly with individuals and to fulfill the physical, cognitive, emotional and social needs of individuals. Recently, it was observed that the number of studies on the employment of social robots in education has increased. These studies reported positive findings on the employment of social robots in educational settings; however, they also indicated certain problems. One of these problems was the ontological boundary problem due to the anthropomorphic design of these robots. Certain studies on human-social robot interaction demonstrated that the human-machine distinction has blurred, humans started to attribute anthropogenic traits to these robots such as intention, emotion and purpose, while these studies categorized these robots as live or hybrid. Anthropomorphizing the robots and the ambiguity of their ontological category could lead to problems such as excessive attachment, social isolation, and violation of privacy, and perceptions of the individuals about their existence could be altered. The present article aimed to provide information about the studies conducted on the employment of social robots in education, analyze the advantages and disadvantages of humansocial robot interaction based on anthropomorphism and ontological boundary problem. Finally, certain recommendations are presented about the employment of social robots in education.

The advances in artificial intelligence and robotics began to transform business and human relations. The employment of robots in health, education, entertainment and rehabilitation as well as industries introduced the concept of "social robots". Although there is no consensus on the definition of the concept, robots with some degree of autonomy and could conduct meaningful social interactions with humans are considered social robots. Studies have been conducted on the employment of social robots in mental health services. Studies have been conducted on the employment of social robots in mental health services. The effectiveness of social robots in the treatment of anxiety, stress, depression, anger, and eating disorders, especially dementia and autism spectrum disorder, has also been investigated. The question of "can robots empathize" is a significant topic in research that focus on human-robot interactions. Robotic empathy studies were conducted with two dimensions of human empathy for robots and robot empathy for humans and led to various philosophical and ethical discussions. Some argued that robot-human interaction leads to new opportunities in mental health services, while others criticized the use of robots since it could increase human solitude, blur the line between reality and virtuality perceptions and the distinction between ontological categories. The present literature review aimed to discuss the concepts of artificial intelligence, robots, and social robots, provide information about the studies on the employment of social robots in mental healthcare, and address the studies and views based on the question "can social robots empathize?"