Political Science & Public Administration

Bu makale, Türkiye'de 2000 sonrası artan kentsel siyaset çalışmalarını gelişmiş ve geç sanayileşmiş ülkelerle ilgili uluslararası literatürü göz önünde bulundurarak, iki ana yaklaşım temelinde analiz etmektedir. Türkiye'deki politik ekonomi temelli yaklaşımlar, neoliberalizm, kentsel kriz, devletlerin yeniden ölçeklendirilmesi gibi teorik bağlamlardan yola çıkarak özellikle büyükşehirlerdeki kentsel dönüşüm, özelleştirme, soylulaştırma, kamu-özel sektör işbirlikleri gibi konulara odaklanmıştır. Türkiye'nin tarihsel özgün koşullarının ve kentsel siyaseti şekillendiren aktörler arasındaki güç ilişkilerinin öneminin altını çizen bu çalışmalarda genel vurgu kapitalizmin neoliberal aşamasındaki genel eğilimlerine yapılmıştır. Merkezi ve yerel yönetimler arasında değişen güç ilişkileri, büyükşehir belediye sistemi, belediye meclisleri, yerel yönetişim mekanizmaları gibi temalarsa, kentsel siyasetin kurumsal mimarisini çalışanlar tarafından ele alınır. Bu literatürde de kurumları, formel yapılarının öte-sinde enformel ilişki ağları, normlar, güç ilişkileri ve tarihsel arka planıyla ele alan çalışmalar zayıf kalmıştır. Bu makale, Türkiye'deki kentsel siyaset literatürünü, geç sanayileşmiş ülkelerle ilgili politik ekonomi yönelimli güncel araştırmaları ve Türkiye'de gecekondulaşma çalışmalarının mirasını göz önünde bulundurarak tartışmaktadır.
***
This article analyzes the urban politics literature in Turkey after 2000 on the basis of two main approaches, by engaging with different studies of urban politics in both developed and late industrializing countries. The political economy approach widely focuses on themes like urban transformation, gentrification, and public-private partnership in metropolitan cities, basing on theoretical frameworks of neoliberalism, urban crises, and state rescaling. This literature underlines the importance of historical conditions peculiar to Turkey in shaping of urban spaces and power relations among political actors and primary emphasis remains on general trends of capitalism during its neoliberal phase. Secondly, scholars studying the institutional architecture of urban politics focus on themes, such as the reconfiguration of intergovernmental power relations, structure of the metropolitan municipal system, municipal councils, and local governance mechanisms. This literature however misses studies considering institutions as informal relationship networks, norms and power relations beyond their formal structures and taking historical background in consideration. This article aims at discussing the urban politics literature in Turkey by engaging with the recent political economy based studies on late industrializing countries and legacy of gecekondu studies in Turkey.

OECD’nin “Governing the City” Raporu’ndan faydalanarak hazırladığımız “Kentlerden Yönetişim Örnekleri” yayınımızda kentsel planlama, ulaşım politikalarına dair büyükşehirlerde iyi yönetişim uygulamalarını inceliyoruz. İki bölümden oluşan yayınımızın ilk bölümünde, OECD’de bulunan farklı büyükşehirler açısından bu iki alana ilişkin iyi yönetişim uygulamaları ele alınmıştır:

- OECD bölgesinde bulunan büyükşehirlerin iyi yönetişim prensiplerini nasıl benimsediklerine,

- Bu bölgelerde, ulaşım ve mekânsal planlama açısından büyükşehir yönetişiminin nasıl gerçekleştirildiğine ve

- Etkili büyükşehir yönetişim reformunun adımlarına değinilmektedir.

Yayının ikinci kısmında ise ulaşım ve mekânsal planlama açısından Adana şehri ele alınmıştır. Adana, merkezi yönetim, yerel yönetim, sivil toplum, özel sektör ve akademinin başarıyla uyum içinde çalışması açısından önemli bir örnek. Yrd. Doç. Dr. Çiğdem AKSU ÇAM’ın Adana’ya dair değerlendirmelerine yer verilen bu bölümün Türkiye’deki farklı şehirlere de ilham olması arzu edilmektedir.

Bu makale, merkezi bir kamu politikasına kentsel siyaset dinamiklerinin ve aktörlerinin nasıl tepki verdiği ve uyum sağladığı sorusundan hareketle, 2000 sonrası Türkiye konut politikasının odağında bulunan kentsel dönüşüm uygulamalarını yerel ölçekte ele almayı amaçlamaktadır. Kentsel rejim analizi ve İlhan Tekeli'nin "konut sunum biçimleri" kavramsallaştırması birlikte kullanılarak konut siyasetini yapı-aktör ilişkisi temelinde okumayı hedefleyen bir analiz çerçe-vesi oluşturulmuştur. Bu çerçeve Adana'da 2015-2019 yılları arasında gerçekleştirilen saha araştırmasına uygulanmıştır. Araştırma kapsamında yerel gazete arşivinde taramalar, konut politikası ve kentteki konut üretim süreçlerine dahil olan çeşitli aktörlerle görüşmeler ve konut üretim alanlarına ziyaretler gerçekleştirilmiş, kurum ve kuruluşlardan raporlar, planlar, bilgi-lendirme sunuları derlenmiştir. Kentsel dönüşüm uygulamalarının ürettiği kentsel çevrenin, konutun fiziksel nitelikleri ve üre-tim sürecinin içinde işlediği ilişki ağları bakımından İlhan Tekeli'nin tanımladığı "toplu ko-nut" ve "yapsatçı" konut sunumuna benzerlikleri ortaya konmuştur. Çalışmada "toplu konut" ve "yapsatçı" olarak tanımlanan iki dönüşüm türü dayandıkları mevzuat, aktörler arası ilişkiler ve uygulamaya dönük bulgular temelinde aktarılmıştır. Adana araştırması sonuçlarına göre, kentsel dönüşüm politikası, özellikle 6306 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle beraber, yap-satçı müteahhit eliyle konut sunum biçimi etrafında örgütlenmiş kentsel koalisyonu (rejimi) pekiştirmiştir. Anahtar Kelimeler: kentsel rejim, konut sunum biçimi, kentsel dönüşüm, konut politikası, İlhan Tekeli * Bu makale TÜBİTAK tarafından desteklenen 114K778 numaralı "Türkiye'de Kentsel Konut Rejimi: Yapı, Aktörler ve Değişim" başlıklı proje kapsamında elde edilen bulgulara dayanmaktadır. Makalede gö-rüşme yapılan katılımcıların ad ve soyadlarının ilk harfleri, kimliklerini belli etmeyecek şekilde kodlanarak verilmiştir. ** Bu makalede yer alan bulguların bir bölümü 2-4 Mayıs 2019 tarihlerinde Gaziantep'te düzenlenen Kent, İnşaat ve Ekonomi Kongresi'nde Yapsatçı Dönüşüm: Adana Sahasından İzlenimler başlığıyla sunulmuştur.

Bu makalede bilim insanlarının bilgi üretim sürecinde kullandıkları kavramların yeri ve önemi, bir bilim insanı olarak Prof. Dr. İlhan Tekeli’nin kavramlarla olan ilişkisi üzerinden ele alınmıştır. Kavramlar, sosyal bilimcilerin toplumsal gerçekliği anlama ve açıklama uğraşısında temel dayanakları, araçlarıdır. Tekeli’nin kavram oluşturma serüveni, bilim insanlarının dünyanın düşünce macerasının bir parçası olmak ve bilimsel olanı gündelik hayata taşımak iddialarını sorgulamak için bir vaka çalışmasına olanak verecek nitelik ve kapsamdadır. Bu nitelik ve kapsamı ortaya çıkaran, Tekeli’nin Türkiye kent ve bölge planlama alanının kurucularından biri olarak önerdiği kavramlarla alana yön vermekte etkili olmasından ziyade, kavramları epistemolojik sorgulamalarla ele almasıdır. Çalışmada Tekeli’nin kent çalışmaları alanında oluşumuna katkı sunduğu çok sayıda ve çeşitteki kavramı içeren geniş kavram setinden iki örnek incelenmiştir. Örnek olarak seçilen “yönetişim” ve “konut sunum biçimi”...

The paper aims at analysing the transformation of the housing policy in Turkey after the 1999 earthquake by identifying three dimensions: institutional basis, implementation phase, and the discourse. The study thus attempts to identify the main elements determining the direction of the transformation of housing policy. In this respect, the paper bases its assessment on the concept of "modes of housing provision".Significant modifications have been made on the institutional basis of housing policy in Turkey during the 2000s; a new term is posed in the housing field in Turkey: urban regeneration. It is important to understand how urban regeneration projects operate in the field. Field studies on these projects are thus overviewed in order to see how centrally (re)defined institutional structure is reflected on the field. Lastly, the discourse of the policy is analysed by identifying two sides: the legitimisers and the opponents of urban regeneration.

Bu makale, merkezi bir kamu politikasına kentsel siyaset dinamiklerinin ve aktörlerinin nasıl tepki verdiği ve uyum sağladığı sorusundan hareketle, 2000 sonrası Türkiye konut politikasının odağında bulunan kentsel dönüşüm uygulamalarını yerel ölçekte ele almayı amaçlamaktadır. Kentsel rejim analizi ve İlhan Tekeli'nin "konut sunum biçimleri" kavramsallaştırması birlikte kullanılarak konut siyasetini yapı-aktör ilişkisi temelinde okumayı hedefleyen bir analiz çerçevesi oluşturulmuştur. Bu çerçeve Adana'da 2015-2019 yılları arasında gerçekleştirilen saha araştırmasına uygulanmıştır. Araştırma kapsamında yerel gazete arşivinde taramalar, konut politikası ve kentteki konut üretim süreçlerine dahil olan çeşitli aktörlerle görüşmeler ve konut üretim alanlarına ziyaretler gerçekleştirilmiş, kurum ve kuruluşlardan raporlar, planlar, bilgilendirme sunuları derlenmiştir. Kentsel dönüşüm uygulamalarının ürettiği kentsel çevrenin, konutun fiziksel nitelikleri ve üretim sürecinin içinde işlediği ilişki ağları bakımından İlhan Tekeli'nin tanımladığı "toplu konut" ve "yapsatçı" konut sunumuna benzerlikleri ortaya konmuştur. Çalışmada "toplu konut" ve "yapsatçı" olarak tanımlanan iki dönüşüm türü dayandıkları mevzuat, aktörler arası ilişkiler ve uygulamaya dönük bulgular temelinde aktarılmıştır. Adana araştırması sonuçlarına göre, kentsel dönüşüm politikası, özellikle 6306 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle beraber, yapsatçı müteahhit eliyle konut sunum biçimi etrafında örgütlenmiş kentsel koalisyonu (rejimi) pekiştirmiştir.

Öz 1960'lardan başlayarak Türk siyasal hayatında önemli bir yer edinen Türk-İslam sentezi, 1980 darbesi sonrasında oluşan siyasal sistemin adeta resmi söylemi haline gelmiştir. Darbe sonrasında yeniden kurgulanan siyasal sistemde sentezin etkileri bariz biçimde görülebilmektedir. 1983 seçimlerine katılmalarına izin verilen üç siyasal partinin milliyetçilik anlayışları incelendiğinde, Türk-İslam sentezinin MDP ve ANAP tarafından desteklendiğini görmek mümkündür.